FINANSE
Kreacja pieniądza bezgotówkowego przez banki komercyjne.
Ilość pieniądza potrzebna w obiegu.
Pojęcia LIBOR , WIBOR , WIBIT.
Popyt na pieniądz wyznacza ilość pieniądza potrzebnego w obiegu .Popyt na pieniądz wynika przede wszystkim z funkcji jaką pełni on w procesie wymiany towarów i usług. Ten rodzaj popytu możemy określić jako popyt transakcyjny.
Drugim istotnym motywem , określającym popyt na pieniądz jest motyw przezorności .Działanie tego czynnika związane jest z faktem, że nie jest możliwe w momencie otrzymywania dochodów przewidzieć wszystkich okoliczności, które określać będą wydatki w przyszłości. Trzecim motywem określającym popyt na pieniądz jest motyw spekulacyjny .Dla właściciela dysponującego pewnymi zasobami majątkowymi zawsze istnieje problem w jakiej formie je przechowywać by związane z tym ryzyko strat było jak najmniejsze a korzyści z tytułu przechowywania jak największe.
Podaż pieniądza do gospodarki narodowej reguluje nadrzędnie bank centralny. Reguluje on rozmiary nominalnej podaży pieniądza .Bank centralny dysponuje także szeregiem narzędzi ekonomicznych, wpływających na podaż pieniądza ze strony banków komercyjnych.
___________________________________________________________________________
We współczesnej gospodarce obok pieniądza gotówkowego funkcjonuje pieniądz bezgotówkowy .Forma tego pieniądza polega na tym , że właściciel wkładu pieniężnego na rachunku bankowym czyli dłużnik , dla uregulowania swego zobowiązania wobec wierzyciela nie musi podejmować gotówki lecz reguluje zobowiązanie przekazem bankowym na rachunek wierzyciela. Następuje zmniejszenie wkładu dłużnika i powiększenie wkładu wierzyciela , a transakcja przeprowadzana jest bez udziału pieniądza.
Banki przyjmując wkłady w postaci przekazu bankowego , a więc w postaci bezgotówkowej - mają prawnie określony obowiązek przechowywania części tych wkładów jako rezerwy obowiązkowej. Sumy pozostające ponad wysokość tych obowiązkowych rezerw mogą być podstawą udzielania kredytów przez banki. Bank udzielający takiego kredytu zapisuje to na koncie swojego kredytobiorcy .Kredytobiorca może wykorzystać otrzymany w ten sposób kredyt do uregulowania swych zobowiązań , przekazując odpowiednie kwoty na rachunek bankowy swego wierzyciela w innym banku. Z kolei ten bank - zatrzymuje część otrzymanego przekazu jako rezerwę obowiązkową - może udzielić nowego kredytu . Operacja tego rodzaju może być dalej powtarzana. W ten sposób powstaje cały łańcuch wkładów pochodnych - w sumie wielokrotnie większych od wkładu pierwotnego. Możemy więc mówić o zjawisku kreacji (tworzenia) depozytów bankowych.
Proces tworzenia pieniądza bezgotówkowego
Pozycja banku |
Otrzymany wkład |
Wysokość rezerwy |
Nowe kredyty |
A |
1000 |
200 |
800 |
B |
800 |
160 |
640 |
C |
640 |
128 |
512 |
D |
512 |
102 |
410 |
E |
410 |
82 |
328 |
F |
328 |
66 |
262 |
G |
262 |
52 |
210 |
H |
210 |
42 |
168 |
Załóżmy , że klient X wpłaca do banku A na swój rachunek kwotę 1000. Bank A nie musi całej tej kwoty utrzymywać w postaci rezerw kasowej, lecz zatrzymuje w postaci 20% - zgodnie z obowiązującymi przepisami bankowymi .Pozostałą kwotę w wysokości 800 może przeznaczyć na nowe kredyty. Kredyt ten otrzymuje klient Y i przeznacz go na uregulowanie zobowiązań wobec swego wierzyciela w banku B zatrzymuje 20% przekazanej kwoty tj.160 przeznaczając resztę tj. 640 na nowy kredyt. Tego rodzaju operacjo może być dalej kontynuowana - aż do wyczerpania możliwości tworzenia rezew obowiązkowych.
___________________________________________________________________________
Dla banków komercyjnych punktem wyjścia do określenia stóp procentowych kredytów jest koszt pozyskania pieniądza, wyznaczony przez koszt uzyskania depozytów. Koszt pozyskania
depozytów jest wyższy od stawki płaconej klientom ze wzglądu na obowiązkowe rezerwy przekazywane do banku centralnego na nie oprocentowany rachunek. Ze wzglądu na fakt, że podstawowymi transakcjami na rynku pieniężnym są operacje zawierane między bankami , ogólny poziom stóp procentowych odzwierciedla średnia stopa procentowa dla transakcji międzybankowych. Przykładem może być - w związku z dużą skalą obrotów na londyńskim rynku międzybankowym stopa LIBOR (London inter-bank offered rate - londyńska krótkoterminowa stopa depozytów międzybankowych), będąc średnią arytmeyczną stóp procentowych pożyczek krótkoterminowych oferowanych przez najważniejsze banki na rynku brytyjskim.
W Polsce są publikowane , np. stopa WIBOR i WIBID. Stopa WIBOR (Warsaw inter- bank offered rate) oznacza średnią stopę oprocentowania, po jakiej banki są skłonne udzielać pożyczek innym bankom. Stopa WIBID (Warsaw inter- bank bid rate) oznacza średnią stopę oprocentowania , jaką banki zapłacą za środki przyjęte w depozyt od innych banków.