Wizje płonącego krzewu i Chwały Bożej
(Księga Wyjścia 3,34)
Artykuł porusza problematykę funkcji objawień, które zostały zawarte we fragmencie Wj 3,34. Został podzielony na 2 punkty celem bardziej metodologicznego omówienia problemu.
Bóg widzi udrękę swego ludu (Wj 1 - 3)
Całe to zdarzenie dzieje się w czasie gdy Izrael przebywa w niewoli. Mojżesz jest świadkiem tego ucisku. Pewne znamiona tego ucisku zauważamy w wydarzeniu kiedy Mojżesz zauważył pobicie Hebrajczyka przez Egipcjanina, i tym samym zareagował na ten agresywny czyn zabijając napastnika. Przyszły prawodawca ratuje się ucieczką. Osiada w ziemi Madian. Zostaje przyjęty przez Jetro - kapłana tego obszaru (prawdopodobnie Kenita, który stanowił część Madianitów). Pojmuje jego córkę za żonę i z tego związku rodzi się dwóch synów: Gerszom (Jestem przybyszem) oraz Elizer (Bóg moją pomocą).
W wersetach 1,23 przedstawiona jest udręka od strony uciemiężonych Izraelitów - ich gwałtowna reakcja na ucisk z postaci krzyków i jęków. Następnie autor Biblijny zaznacza, że, iż „ich skarga dotarła do Boga”.
Bóg interweniuje przejęty trwogą udręczonego ludu. Ta interwencja to skutek przymierza zawartego z ojcami. Bóg objawia się Mojżeszowi w krzewie gorejącym. Oprócz wyrazu współczucia dla ludu i wyjawienia interwencji, obarcza go misją udania się do faraona i wyprowadzenia Izraelitów z Egiptu.
Anioł Pana ukazał się w płomieniu ognia ze środka krzewu. Często jest tak, że przyjmował on postać posłańca w Biblii nawiązującego kontakt między JHWH a ludzkością. Anioł komunikuje o Bożych wyrokach. Niektóre fragmenty Biblii mówią nam, że bezpośrednie oglądanie Boga stanowi zagrożenie dla człowieka np. Rdz 32,25 - 33 (walka Jakuba z tajemniczą postacią).
Oczywiście na podstawie tego fragmentu o krzewie gorejącym nie ma wątpliwości, że Anioł Boży czy Anioł Pana jest utożsamiany z Najwyższym. Wniosek, który z tego wynika to związek między postacią Anioła Boga/Anioła Pana z przekonaniem o transcendencji JHWH. Dlatego też stąd wynika konieczność komunikowania się z Panem przez pośredników - Boskich Posłańców.
Polecenie, aby Mojżesz zbliżający się do krzewu zdjął sandały z nóg; gdyż ziemia po, której stąpa jest ziemią świętą; oznacza przejaw dystansu między Bogiem a Mojżeszem. Co więcej, wyraźnie zaznacza się tutaj rozdzielenie sacrum od profanum.
Hebrajskie słowo qodesz - świętość, oznacza odseparować się (rdzeń q.d.sz.). Stąd wejście na ziemię świętą wymaga przygotowania, którego symbolem jest gest zdjęcia sandałów. Co warte podkreślenia to, że Bóg nie zakazuje Mojżeszowi zbliżyć się do krzewu. Można powiedzieć, że coś podobnego; jeżeli chodzi o duchowość tego wydarzenia; rysuje nam przymierze zawarte między Panem a ludem. W teofanii na Synaju, poprzedza polecenie Boga do ludu, by ten w spotkaniu z Bogiem wyprał szaty. Czasownik hebrajski jak tam się pojawia występuje na przemian z wyrazem „uświęcić”.
Ostatni element dystansujący Boga od Mojżesza to zasłonięcie twarzy przez niego w momencie gdy Pan przedstawia mu siebie (3,6). Ta czynność stanowi odzwierciedlenie jednej z biblijnej tradycji, według której z powodu transcendencji JHWH nie można Go oglądać i pozostać żywym.
Oczywiście uważne wczytanie się w opis tego niezwykłego wydarzenia, pozwala nam dostrzec iż Bóg daje się poznać jako bardzo bliski. Użycie czasownika „zejść” uwydatnia postać Boga jako Ojca pełnego miłosierdzia, który dociera do uciskanych.
Bóg prowadzi synów Izraela ku Ziemi Obiecanej (Wj 33 - 34)
Ta wizja równie wielka jak poprzednia ma miejsce na Synaju, gdy Mojżesz znalazł się tam ponownie wraz z ludem wyzwolonym z Egiptu. Widzenie następuje w końcowej fazie pobytu u stóp góry. Podobnie jak do poprzedniej wizji, również oglądanie Chwały Bożej ma miejsce w szczególnym momencie wędrówki.
Bóg wysyła Anioła, które będzie pośrodku Izraelitów. To wysłanie pokazuje niewierną postawę Ludu Wybranego wobec Boga. Jest to wymowne dla zrozumienia sensu wizji, w której Mojżesz zanosi błaganie do Pana, aby z nimi szedł (34,8).
Po zapewnieniu Boga, iż będzie im towarzyszył Mojżesz zanosi prośbę, aby Bóg ukazał mu swoja Chwałę. Ta wizja jest skutkiem pragnienia wodza Izraelitów. Jak się okazuje, spotyka ona 2 sprzeczne ze sobą reakcje: 3,19 oraz 33,20.
Mimo braku zgodności między tymi tekstami, opis oglądania Boga przez Mojżesza jest zawarty w 5 - 9 wersecie. Rozstrzygnięcie kwestii, czy Mojżesz zobaczył oblicze Pana czy też nie zostało mu to dane, należy do ważnych zagadnień rozdziału 34. Jeżeli chodzi o funkcje tych wizji, to ważne są przede wszystkim słowa padające między Mojżeszem a Panem.
Obietnica Boga realizuje się względem Mojżesza. Prawodawca Izraela osiągnął cel, czyli obietnicę iż Bóg ich poprowadzi dokona wspaniałych rzeczy, tzn. uczyni wolnym dostęp do Kanaanu.
Należy powiedzieć, że druga z wizji miała służyć umocnieniu Mojżesza przed dalszą wędrówką. Oczywiście można tutaj odnieść się do wali Jakuba z tajemniczą postacią. Ów bój poprzedziło spotkanie z Ezawem, którego Izrael (Jakub) się bał.
3