Funkcjonalność i bezpieczeństwo instalacji elektrycznych
Pomimo prawidłowego zaprojektowania, wykonawstwa i konserwacji instalacje elektryczne mogą okazać się niebezpieczne poprzez niewłaściwe ich użytkowanie, szczególnie w sytuacji, kiedy nie odpowiadają potrzebom mieszkańców. Rozbieżność między wykonaniem a oczekiwaniami jest najbardziej widoczna w przypadku gniazd wtyczkowych, zarówno jeżeli chodzi o ich liczbę jak i usytuowanie. Zapewnienie wystarczającej liczby gniazd wtyczkowych we wszystkich instalacjach w nowych budynkach, przy przebudowach lub renowacjach, jest bardzo istotne dla zmniejszenia ryzyka pożaru z powodu przeciążenia obwodów.
Zapotrzebowanie na liczbę gniazd wtyczkowych zwiększa się od lat i jest wynikiem:
dużej ilości urządzeń elektrycznych, jak zmywarki, mikrofalówki,sprzęt RTV, komputery i niezliczona ilość urządzeń przenośnych z akumulatorami, np. telefony komórkowe, elektronarzędzia.
zmiany w charakterze pracy - rośnie tendencja do pracy w "domowym biurze", z użyciem komputera i innych urządzeń elektronicznych.
Użytkownicy z niewystarczającą liczbą gniazd zwiększają zagrożenie pożarowe i porażeniowe poprzez:
używanie rozdzielaczy (często przeciążonych)
zagrożenie pożarem
używanie przedłużaczy
zagrożenie pożarem, jeżeli są prowadzone pod dywanami/wykładzinami
zagrożenie porażeniem poprzez przerwanie ciągłości przewodu ochronnego
Brak wystarczającej ilości gniazd wtyczkowych nie dotyczy jedynie starych budynków, gdzie można oczekiwać, że instalacja nie była projektowana z nadmiarem. Ostatnie badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii pokazują, że ponad 70% właścicieli dwuletnich domów nie posiada wystarczającej liczby gniazd. Podobne przypadki zostały zanotowane w krajach Beneluksu i we Włoszech.
W Wielkiej Brytanii, Stowarzyszenie Inżynierów Elektryków (IEE - Institution of Electrical Energeers) posiada pełne rozeznanie tego problem. W 2000r wydano nowe zalecenia dotyczące ilości gniazd wtyczkowych w "Guidance Note I - Selection and Erection" [Wytyczne I - Dobór i montaż]. W tych wytycznych przedstawiono ilość gniazd wtyczkowych w zależności od wielkości i przeznaczenia pomieszczenia (tabela1.)
Rodzaj pomieszczenia |
Liczba gniazd |
Salon |
6 - 10 |
Jadalnia |
3 |
Kuchnia |
6 - 10 |
Sypialnia dwuosobowa |
4 - 6 |
Sypialnia jednoosobowa |
4 - 6 |
Sypialnia - pokój dzienny |
4 |
Hall |
2 |
Schody / półpiętro |
1 |
Strych |
1 |
Gabinet / biuro domowe |
6 |
Garaż |
2 |
Pomieszczenia gospodarcze |
2 |
Tabela 1. Zalecana liczba gniazd wtyczkowych w zależności od typu pomieszczenia - wszystkie gniazda podwójne (IEE Guidance Note I)
IEE zwraca uwagę na domowe pomieszczenia, w których liczbę i rozmieszczenie gniazd wtyczkowych należy potraktować ze szczególną uwagą:
w pobliżu gniazdek antenowych RTV, gdzie często występuje potrzeba podłączenia dodatkowego sprzętu RTV: tunery satelitarne, video, odtwarzacze DVD itp.,
w pobliżu gniazdek telefonicznych, gdzie może zaistnieć potrzeba automatycznej sekretarki czy faksu,
w pobliżu gniazdek sieciowych,
sypialnie młodzieży, gdzie coraz częściej znajdują się komputery czy sprzęt elektroniczny,
biuro domowe, z komputerem i innym wyposażeniem elektronicznym.
W Niemczech występują bardziej szczegółowe zalecenia (tabela 2.) dzielące instalacje na 3 grupy (oznaczone jedną, dwiema i trzema gwiazdkami), określające liczbę gniazd wtyczkowych na pomieszczenie, liczbę obwodów na mieszkanie i inne pomieszczenia funkcyjne.
Instalacje wewnętrzne RAL-RG 679 |
Gniazda wtyczkowe |
Punkty oświetleniowe |
||||
Rodzaj pomieszczenia |
* |
** |
*** |
* |
** |
*** |
Kuchnia |
7 |
9 |
11 |
2 |
3 |
3 |
Kuchenka |
5 |
7 |
8 |
2 |
2 |
2 |
Łazienka |
3 |
4 |
5 |
2 |
3 |
3 |
Hall (dł. <= 2.5m) |
1 |
1 |
1 |
1 |
2 |
3 |
Hall (dł. > 2.5m) |
1 |
2 |
3 |
1 |
2 |
3 |
Sypialnia/pokój dzienny (pow. <= 12m2) |
3 |
5 |
7 |
1 |
2 |
3 |
Sypialnia/pokój dzienny (12m2 < pow. <= 20m2) |
4 |
7 |
9 |
1 |
2 |
3 |
Sypialnia/pokój dzienny (pow. > 20m2) |
5 |
9 |
11 |
2 |
3 |
4 |
Piwnica |
1 |
2 |
2 |
1 |
1 |
1 |
Balkon, taras, loggia (szer. <= 3.0 m) |
1 |
1 |
2 |
1 |
1 |
1 |
Balkon, taras, loggia (szer. > 3.0m) |
1 |
2 |
3 |
1 |
1 |
2 |
Toaleta |
1 |
2 |
2 |
1 |
1 |
2 |
Magazynek |
1 |
2 |
2 |
1 |
1 |
1 |
Gabinet |
4 |
7 |
9 |
1 |
2 |
3 |
Pracownia |
3 |
5 |
7 |
1 |
2 |
1 |
|
Obwody 1-fazowe |
Obwody 3-fazowe |
||||
|
* |
** |
*** |
* |
** |
*** |
Obwody ogólne |
7 |
11 |
13 |
1 |
2 |
2 |
Dodatkowe obwody ogrzewania wody |
1 |
1 |
1 |
- |
- |
- |
Dodatkowe obwody w gabinecie |
1 |
1 |
1 |
- |
- |
- |
|
* |
** |
*** |
|||
Dzwonek lub gong |
+ |
|
+ |
|
+ |
|
Wejście do bramy w domach jedno i dwurodzinnych |
Zależnie od potrzeb |
|
+ |
|
+ |
|
Wejście do bramy w domach jedno i dwurodzinnych |
+ |
|
+ |
|
+ |
|
Domofon w domach jedno lub dwu rodzinnych |
Zależnie od potrzeb |
|
+ |
|
+ |
|
Domofon w większych domach |
+ |
|
+ |
|
+ |
|
Tabela 2. Zalecenia norm niemieckich dla instalacji w mieszkaniach prywatnych (RAL-RG 678).)
'*' minimalne wymagania dla instalacji wewnętrznych wg DIN 18015. Liczba gniazd wtyczkowych zalecana dla mieszkań o powierzchni od 75 do 100 m2
Fakt, że pewne nowoczesne normy i zalecenia uwzględniają potrzebę zwiększenia funkcjonalności, wzmacnia związek między funkcjonalnością i bezpieczeństwem. Rozwijające się nowe technologie i wzrost ich powszechnego wykorzystania, powodują zwiększenie roli instalacji elektrycznych, nie tylko jako oświetlenia podstawowego czy zasilania sprzętu gospodarstwa domowego, lecz również dla działania złożonych systemów sterowania i monitoringu.Dwie dziedziny, w których pojawiają się nowe technologie dla instalacji mieszkaniowych, to efektywność wykorzystania energii elektrycznej i telemedycyna. Oświetlenie sterowane czujnikami obecności, może być wyłączone kiedy pomieszczenie jest puste, co przynosi oszczędność energii i pieniędzy. Wraz ze starzeniem się społeczeństw, zapotrzebowanie na monitorowanie stanu zdrowia, sprężone z domowym systemem podtrzymania życia, będą wymagały instalacji o bardzo dużej funkcjonalności i najwyższym stopniu niezawodności. Wzrost w tych dziedzinach będzie dodatkowym czynnikiem napędowym poprawy funkcjonalności i konserwacji instalacji.
Przygotował:
mgr inż. Zenon Panicz