LEGIONELLOZA - wywołana przez Legionella pneumophila

W środowisku naturalnym bytują i namnażają się wewnątrz komórek ameb, natomiast w organizmie człowieka - w makrofagach pęcherzyków płucnych, rzadziej innych makrofagach tkankowych, monocytach i leukocytach.

Drobnoustroje te znalazły dogodne warunki w instalacjach wodnych wewnątrz budynków mieszkalnych i użytkowych m.in. szpitalnych. Stwierdzano obecność pałeczek Legionella w inhalatorach, prysznicach, klimatyzatorach, nawilżaczach, wieżach chłodniczych, turbinach dentystycznych, wannach wirowych, biczach wodnych, fontannach itp. Do zakażenia pałeczkami z rodzaju Legionella dochodzi poprzez wdychanie skażonego aerozolu wodno-powietrznego.

Zapalenie płuc - 1976 roku jako choroba legionistów. Przebieg kliniczny może być zróżnicowany od umiarkowanej do ciężkiej postaci choroby z zespołem septycznym, posocznicą i niewydolnością wielo-narządową.

Zapalenie płuc jest najczęściej wykrywaną kliniczną postacią legionelozy. Wczesne objawy kliniczne - gorączka, ogólne rozbicie, bóle mięśniowe, ból głowy i brak apetytu - nie budzą podejrzenia legionelozy.

Następnie rozwija się ciężkie zapalenie płuc, często obustronne, z wysoką gorączką (powyżej 38°C), splątaniem umysłowym, a nawet utratą przytomności (lub innymi objawami ze strony układu nerwowego), kaszlem, niewydolnością oddechową.

Często obserwuje się objawy ze strony układu pokarmowego: biegunkę, nudności, wymioty.

Rozpoznanie legionelozy wymaga badań specjalistycznych, niezbędnych do ukierunkowania skutecznego leczenia.

GORĄCZKA Z PONTIAC - wywołana przez szczep Legionella

łagodna postać pozapłucna w 95% ustępująca samoistnie po kilku dniach, może mieć przebieg grypo-podobny, lub jako przewlekłe zapalenie oskrzeli, albo inne uciążliwe schorzenie dróg oddechowych (np. kaszel przez wiele miesięcy), a nawet objawiać się jako ciągłe uczucie zmęczenia.

	gorączka pontiac	choroba legionistów
temp.	38	powyżej 39
splątanie umysłowe	-	+
samowyleczenie	+	-
stan zagrażający życiu	-	+
współczynnik zapadalności	80-95%	2-7%
okres wylęgania	30-90 godz.	2-10 dni
dotyczy osób w wieku:	każdy wiek	powyżej 50 lat

PVC lub PCW - Chlorek winylu (monomer) i polichlorek winylu (polimer)

Stosowany w różnych gałęziach gospodarki:

• w budownictwie

• w medycynie - dreny, sondy, cewniki, strzykawki

• w energetyce - materiał elektroizolacyjny

• do wyrobu przedmiotów używanych w gospodarstwie domowym

• jako igelit - stosowany do pokrywania nawierzchni skoczni narciarskich, stoków zjazdowych, peronów kolejek linowych i wyciągów narciarskich

• w sporcie - pokrywaniE boisk piłki siatkowej, koszykowej, ręcznej , halowej piłki nożnej

TOKSYCZNOŚĆ:

• Metabolity reagują z makrocząsteczkami komórkowymi - DNA

• NOWOTWORY: płuc, mózgu, układu krwionośnego i limfatycznego

• Depresyjnie na O.U.N. - senność, utrata przytomności,

• Zaburzenia wzroku i słuchu

• Uszkodzenia wątroby, akroosteoliza - rozpływowe zanikanie kości

STYREN

ZASTOSOWANIE: Kompozycje poliestrowe i epoksydowe stosowane jako laminaty i posadzki bezspoinowe.

TOKSYCZNOŚĆ

• NEUROTOKSYCZNIE I DEPRESYJNIE NA O.U.N

• Silne podrażnienia oczu, nosa i gardła

• Odurzenie, utrata koordynacji ruchów i drgawki

• Zaburzenia słuchu i widzenia kolorów

• Dermatozy - wysypka, wysuszanie i pękanie skóry

• DZIAŁANIE MUTAGENNE

AZBEST

grupa wielu różnych minerałów, występujących w formie włóknistej.

Ogół minerałów krzemianowych tworzących włókna.

Wiązki włókien cechujących się nadzwyczajną wytrzymałością na rozciąganie, elastycznością i odpornością na działanie czynników chemicznych i fizycznych. W przyrodzie występuje około 150 minerałów

o pokroju włóknistym, które w czasie procesu produkcyjnego mogą się rozdzielać na sprężyste włókna czyli fibryle.

Ze względu na złe przewodnictwo ciepła i prądu jest stosowany jako materiał izolacyjny. Dzięki ogniotrwałości i izolacyjności termicznej stosowany jest do wyrobu tkanin ogniotrwałych i farb ogniotrwałych.

AZBEST jest przyczyną chorób:

• pylica azbestowa,

• rak płuc

• nowotworu międzybłoniaka opłucnej.

Szkodliwość włókien azbestowych zależy od średnicy i długości włókien. Większe włókna nie są tak szkodliwe, gdyż w większości zatrzymują się w górnych drogach oddechowych skąd są usuwane przez rzęski, włókna bardzo drobne są usuwane przez system odpornościowy.

Najbardziej niebezpieczne są włókna długie (>5μm), ale cienkie (<3μm), przenikają one do dolnych dróg oddechowych, wbijają się do płuca gdzie pozostają i w wyniku wieloletniego drażnienia komórek wywołują nowotwory. Takie włókna powstają głównie podczas ścierania wykładzin hamulcowych i sprzęgłowych samochodów starszego typu.

Azbest jest dodatkowym (po paleniu papierosów i alkoholu) czynnikiem ryzyka rozwoju raka krtani.

Pozostałość pestycydu- suma związków chemicznych, które są obecne w produkcie spożywczym w wyniku stosowania pestycydów i to zarówno w niezmienionej substancji aktywnej jak i produktów jej transformacji o działaniu toksycznym

Okres karencji- czas jaki musi upłynąć od ostatniego zabiegu agrotechnicznego do zbioru płodów rolnych

Dawka tolerancji- maksymalna pozostała dawka pestycydu określona po czasie karencji i wyrażona w mg na kg produktu

Benzen to organiczny związek chemiczny z grupy arenów, obojętny węglowodór aromatyczny. Benzen jest jednym z najważniejszych surowców w syntezie organicznej, służy m.in. do produkcji tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych, barwników, leków, detergentów, pestycydów.

Powoduje on zarówno ostre jak i przewlekłe zatrucia. Zazwyczaj do zatrucia dochodzi poprzez wdychanie par przez układ oddechowy.

Ostre zatrucie benzenem charakteryzuje się podrażnieniem skóry, rumieniem, odczuciem palenia, powstawaniem pryszczy. Benzen oddziałuje na centralny układ nerwowy powodując pobudzenie lub depresje, niewydolność układu oddechowego, a w rezultacie zgon. Charakterystycznymi objawami są też: krwawienia z błon śluzowych, szybki i płytki oddech, drżenie kończyn, zaburzenia rytmu serca.

Dużo częstsze są zatrucia przewlekłe. Pierwsze objawy są niespecyficzne, są to zmęczenie, ból głowy, utrata apetytu. Dokładniejsze badania wykazują nieprawidłowości w składzie biochemicznym krwi. Benzen również działa niszcząco na szpik kostny i może powodować białaczkę lub raka. Pary benzenu po dostaniu się do płuc absorbowane są przez krew, z której w dużym stopniu wchłaniane są przez tkanki tłuszczowe.

Niemetabolizowany benzen wydalany jest przez płuca. Metabolizm benzenu zachodzi przede wszystkim w wątrobie.

Niektóre metabolity są odpowiedzialne za działanie toksyczne benzenu. Na przykład główne działanie kancerogenne wykazują kwasy mukonowe powstające jako metabolity.

Chloroform organiczny związek chemiczny

Zastosowania:

Głównie jako rozpuszczalnik np. przy syntezie białek, analizach środowiskowych, analizach pestycydów, chromatografii, substancja niegdyś używana do narkozy. W syntezie organicznej używany także jako źródło rodników.

Działa drażniąco na skórę i oczy, szkodliwy przy wchłanianiu przez drogi oddechowe i po połknięciu; w przypadku długotrwałego narażenia lub wysokiego stężenia stwarza poważne zagrożenia dla zdrowia. Może nastąpić nagła śmierć wskutek zaburzeń rytmu serca i zatrzymania akcji serca lub/i zatrzymania oddechu. Działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, wywołuje poczucie senności, nudności, zmniejsza sprawność umysłową, powoduje utratę przytomności. Uszkadza wątrobę i nerki. Prawdopodobnie wykazuje własności kancerogenne.

Aldehyd mrówkowy lub formaldehyd to najprostszy związek organiczny z grupy aldehydów. W warunkach normalnych aldehyd mrówkowy jest gazem o charakterystycznej, duszącej woni i jest silną trucizną.

Stosowany do wyrobu żywic syntetycznych, włókien chemicznych, barwników i jako środek odkażający. Jest stosowany również jako konserwant.

Gdy stężenie przekracza 0,1 ppm może on wywołać u ludzi ostre objawy, takie jak: łzawienie, podrażnienie spojówek, nosa i gardła, kaszel, ucisk w klatce piersiowej, chrypę, uczulenie skóry.

Działanie: drażniące i alergizujące na skórę i błony śluzowe, podrażnienia spojówek, nieżyt górnych dróg oddechowych, rakotwórcze.

Toluen - organiczny związek chemiczny z grupy węglowodorów aromatycznych, stosowany często jako rozpuszczalnik organiczny.

Pomimo znacznie mniejszej toksyczności od benzenu, toluen jest szkodliwy dla układu oddechowego, krwionośnego, rozrodczego, nerwowego i immunologicznego, nerek i wątroby. Obniża zdolność uczenia się. Może wywoływać podrażnienia oczu i skóry, a także uszkodzenia mózgu. Toksyczny dla organizmów wodnych.

Znajduje zastosowanie jako surowiec i rozpuszczalnik w wielu dziedzinach przemysłu organicznego, farmaceutycznego, tworzyw sztucznych do produkcji materiałów wybuchowych, barwników, detergentów i perfum oraz jako składnik wysokooktanowych paliw lotniczych.

Przykłady lotnych związków organicznych

• aceton - farby, pokrycia ochronne, zmywacze, materiały wykończeniowe i uszczelnienia.

• węglowodory alifatyczne - farby, kleje, procesy spalania, składniki uszczelniaczy, fotokopiarki, benzyna, dywany, linoleum

• węglowodory aromatyczne (toluen, ksylen, benzen) - procesy spalania, kleje, farby, benzyna, linoleum, tynki, masy gipsowe

• związki zawierające chlor (dichlorometan, chlorek metylu, trichloroetan) - tapicerowanie, środki do czyszczenia dywanów, lakiery, zmywacze, rozpuszczalniki, korektory

• octan n-butylu - pokrycia dźwiękochłonne, linoleum, uszczelnienia

• dichlorobenzen - środki przeciw molom, odświeżacze powietrza, dywany

• 4-fenylocykloheksen - farby, dywany

• terpeny - nabłyszczacze, środki czystości, dezodoranty, zmiękczacze, papierosy

Pylica płuc - przewlekła choroba układu oddechowego, wywołana długotrwałym wdychaniem pyłów. Charakteryzuje się występowaniem przewlekłego zapalenia oskrzeli i postępowej rozedmy płuc, z czasem dochodzi do powstania serca płucnego i niewydolności krążenia.

Dotyczy ona grupy osób narażonych na wdychanie różnych pyłów np. Pył węglowy powoduje pylicę węglową. Długotrwałe narażenie organizmu prowadzi do zmiany w obrębie tkanki płucnej, czego konsekwencją jest niewydolność oddechowa.

Pylica jest zaliczana do chorób zawodowych, mają z nią problemy np. górnicy.

W zależności od zmian anatomopatologicznych podzielono pylice na kolagenowe i niekolagenowe.

• Pylice kolagenowe wywołane są przez pył o działaniu zwłókniającym (krzemionka, azbest) i charakteryzują się trwałym uszkodzeniem lub zniszczeniem struktury pęcherzyków płucnych oraz włóknieniem typu kolagenowego.

• Pylice niekolagenowe są wywoływane przez pyły o słabym działaniu zwłókniającym (tlenek cynku, siarczan baru) typu retikulinowego, bez zmian w strukturze pęcherzyków płucnych.

Objawy

• trudności w oddychaniu

• duszności

• kaszel

• stan podgorączkowy

• ból w klatce piersiowej

Substancje pylicotwórcze:

• krzemionka

• azbest

• tlenek cynku

• siarczan baru

• pył kopalniany, pył węglowy

• pyły żelaza, cyny

• dymów powstających przy prażeniu boksytów

• pył drobno sproszkowanego glinu

Pestycydy - substancje syntetyczne lub naturalne stosowane do zwalczania organizmów szkodliwych lub niepożądanych, używane głównie do ochrony roślin uprawnych, lasów, zbiorników wodnych, ale również zwierząt, ludzi, produktów żywnościowych, a także do niszczenia żywych organizmów, uznanych za szkodliwe, w budynkach inwentarskich, mieszkalnych, szpitalnych i magazynach.

Termin pestycydy jest pojęciem szerszym niż pojęcie środki ochrony roślin, ponieważ obejmują one również zwalczanie organizmów szkodliwych poza produkcją roślinną.

Pestycydy stanowią także bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia, a niekiedy i życia człowieka.

Zatrucia są wynikiem narażenia pracowników opryskujących pola uprawne, przypadkowego spożycia lub innego zetknięcia z pestycydami osób niewystarczająco chronionych. Masowe zatrucia są wynikiem nie stosowania odpowiednich środków ostrożności lub ignorowania ostrzeżeń producentów.

Zatrucia przewlekłe mogą dotyczyć osób zatrudnionych w pracy z pestycydami. Jednak narażona na przewlekłe zatrucie jest cała populacja ludzka, z powodu ogólnoświatowego, powszechnego użycia pestycydów, ich gromadzenia się w żywności, glebie, wodzie i powietrzu. Zgromadzone w organizmie pestycydy wywierają wpływ na procesy rakotwórcze (mogą je zapoczątkowywać lub nasilać), są neurotoksyczne, zaburzają regulacje hormonalną i enzymatyczną.

Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym zwiększenie kontroli nad zdrowiem oraz jego polepszenie poprzez podnoszenie poziomu wiedzy o sposobach zapobiegania chorobom, w celu długotrwałej poprawy stanu zdrowia społeczeństwa.

Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym ludziom

• zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem (identyfikacja własnych potrzeb zdrowotnych),

• poprawę zdrowia (podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu).

Promocja zdrowia obejmuje pięć obszarów działań:

• budowanie zdrowotnej polityki publicznej,

• tworzenie środowisk pracy i życia sprzyjających zdrowiu,

• zachęcanie całego społeczeństwa do działań na rzecz zdrowia,

• rozwijanie indywidualnych umiejętności służących zdrowiu,

• reorientację służby zdrowia.

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

1

---