Fazy reagowania:
planowanie
powiadamianie
poszukiwanie
reagowanie bezpośrednie (na miejscu zdarzenia)
przywrócenie stanu normalnego
Planowanie:
- proste!
• działanie ratownicze w wypadku katastrof jako rozwinięcie codziennych obowiązków służb ratunkowych stosownie do potrzeb
• nie tworzyć złożonych planów „na wszystkie możliwe przypadki” i nowych struktur zarządzania, których nie ma na co dzień
- syntetyczne
• jeden ogólny plan na wszystkie wydarzenia
• nie tworzyć odrębnych planów dla wszystkich możliwych katastrof
• uwzględnić problemy zewnętrzne np. szpitala (duży napływ rannych) oraz problemy wewnętrzne (brak zasilania, pożar szpitala)
- koordynacja wszystkich służb i organizacji zaangażowanych w akcję ratunkową (RM, Policja, Straż Pożarna, wojsko, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej)
• dla zapewnienia integracji wszystkich zasobów
System dzwonienia:
- wyznaczenie dowódcy
- przydzielenie zadań poszczególnym jednostkom systemu
- wyznaczenie zastępców dowódcy odpowiedzialnych za realizację zadań przez poszczególne służby.
Ćwiczenia!
- realistyczne ćwiczenia konieczne!
• ocena rzeczywistej wartości planu
• zaznajomienie personelu służb z planem
• wykrycie problemów i braków by je usunąć
Powiadomienie ludności:
- o zbliżającej się klęsce (służby meteo, gospodarki wodnej itp.)
- w celu zorganizowania i koordynacji ewakuacji z obszarów zagrożonych
- oraz zminimalizowania strat w obszarze klęski
Poszukiwanie:
- natychmiastowe poszukiwania i akcja ratunkowa zwykle przez osoby cywilne (nieprzeszkolone) które są najbliżej
- następnie przez służby ratunkowe
- odległość - od środków i siedzib tych służb powoduje że często przygodni ratownicy ratują większość ofiar
Reagowanie bezpośrednie:
Dowódca akcji ratowniczych;
- dyspozytor odbierający zgłoszenie
- dowódca zespołu pierwszego przybyłego na miejsce zdarzenia
- ostateczny dowódca wyznaczony w „planie”
Zastępcy dowódcy odpowiedzialni za działanie ratownicze poszczególnych służb:
- pogotowie ratunkowe
- straż pożarna
- policji
- służb informacyjnych itp.
Zadania dowódcy:
• powiadomienie dyspozytora o rodzaju i rozmiarach zdarzenia
• wezwanie potrzebnego wsparcia (rodzaje służb, liczba zespołów ratunkowych)
Zbyt wielu ludzi utrudnia zarządzanie i zmniejszy skuteczność akcji!
• założenie stanowiska dowodzenia w bezpiecznym miejscu
• określenie dróg dojazdowych i ewakuacji dla nadjeżdżających zespołów oraz miejsca parkowania pojazdów
- by nie doszło do zablokowania trasu i paraliżu transportowego
- by nadjeżdżające zespoły nie stanowiły niebezpieczeństwa dla rannych, innych ratowników i dla siebie
Kontrola nad miejscem zdarzenia:
- niedopuszczenie gapiów (przeszkadzają)
- wyznaczenie miejsc oczekiwania dla służb chwilowo niepotrzebnych
- odesłanie służb zbędnych
Utworzenie grup pomocy medycznej:
- łączność
- selekcja rannych
- leczenie
- transport
- zaplecze
Wstępna selekcja rannych:
- wyznaczenie obszaru segregacji
- ewentualne wyznaczenie obszaru obserwacyjnego dla „zielonych” (priorytet trzeciorzędowy)
- rozpocząć selekcję wg ciężkości stanu unikając szczegółowego badania
W strefie niebezpiecznej:
Za życie i zdrowie odpowiadają strażacy.
Udzielają pomocy stosownie do kwalifikacji
Ewakuują poszkodowanych poza strefę niebezpieczną i przekazują im pod opiekunów zespołów RM
Poza strefę niebezpieczną:
Zabezpieczają logistycznie dekontaminację ofiar (jeśli potrzebna).
W miarę możliwości pomagają w opiece medycznej.
Czas w którym uznaje się część miejsc zdarzenia za strefę niebezpieczną może być różnie długie i zależy od rodzaju i zakresu katastrofy.
Gdy niebezpieczeństwo zostaję zażegnane (nie ma już strefy niebezpiecznej) dowódca akcji dopuszcza zespoły RM do pracy w miejscu zdarzenia.
Bezpośrednio poza strefą niebezpieczną koordynator medycznych działań ratunkowych ustala:
• punkt segregacji, do którego ewakuowane są ofiary ze strefy niebezpiecznej (gdy nie ma strefy niebezpiecznej mamy obszar segregacji)
• punkt pomocy medycznej
• punkt oczekiwania (dla zielonych)
• punkt dekontaminacji (jeśli są wskazane)
• obszar ewakuacji i transportu
Centrum dowodzenia (sztab kryzysowy).
Przy dobrej łączności może być odległe od miejsc zdarzenia.
Zabezpiecza redystrybucję potrzebnych zasobów (w tym ludzkich) i środków, nawet z innych powiatów i województw. Powiadamia i stawia w stan gotowości szpitale i ośrodki specjalistyczne, monitoruje ich wydolność. Organizuje informację o ofiarach dla rodzin i o zdarzeniach dla mediów.
Triage - segregacja.
Aby zrobić jak najwięcej dla jak największej liczby poszkodowanych konieczne jest szybkie wybranie najpilniej potrzebujących pomocy. W warunkach pokoju decyduje stopień zagrożenia życia. W warunkach nadzwyczajnych (np. wojny) należy brać pod uwagę rokowanie.
Zasady segregacji medycznej:
Podejmowana jest przez pierwszy zespół przybyły na miejsce zdarzenia.
Klasyczny triage.
Pierwsza kolejność - pacjenci z najpoważniejszymi obrażeniami, których można jeszcze uratować.
Druga kolejność - pacjenci ze znacznymi obrażeniami, ale w stanie stabilnym
Trzecia kolejność - najlżejsze obrażenia
Nie dajemy oznak życia
Priorytet pierwszy - kolor czerwony.
Wymagają natychmiastowych zabiegów ratujących życie. Powinni znaleźć się w szpitalu do 1 godz.
Kto jest czerwony?
A - niedrożność dróg oddechowych (zabija w 3-4 minuty)
B - niewydolność oddechowa (może zabić w kilkanaście minut)
C - niewydolność krążenia (wstrząs; po godzinie szansa na przeżycie spada dramatycznie)
D - zaburzenia świadomości (zagrożenie ciasnotą śródczaszkową i niedrożnością dróg oddechowych)
Priorytet drugi - kolor żółty.
Znaczenie obrażenia, ale stan stabilny (brak objawów ABCD). Wymagają leczenia stabilnego ale mogą poczekać na ewakuację.
Uwaga! W czasie oczekiwania wymagają kontroli ABCD, czy nie zmienili koloru na czerwony.
Priorytet trzeci - kolor zielony.
Lekkie obrażenia, mogą chodzić, wymagają zbadania i zaopatrzenia. Nie wymagają hospitalizacji. Ale ich stan może się zmienić!
Zmarli - kolor czarny.
Brak oznak życia - stwierdzić zgon (Resuscytacja zaobsorbuje zespół 3-4 osób na kilkadziesiąt minut przy znikomych szansach na przywrócenie życia). Zmarłych w wyniku katastrofy pozostawić na miejscu. Zmarłych w trakcie leczenia składać w wyznaczonym miejscu.
System segregacji: S.T.A.R.T
Czy może chodzić? Jeśli tak - zielony. Jeśli nie, to czy oddycha.
udrożnić drogi oddechowe
/ \
nie czarny tak czerwony
Jeśli od razu oddycha , ale >30/min lub poniżej 10/min - czerwony.
Jeśli oddycha normalnie to jakie tętno obwodowe i powrót włośniczkowy?
Jeśli brak tętna lub powrotu włośniczkowego >25 - czerwony (zatamować krwotok zewnętrzny)
Jeśli dobre tętno obwodowe i powrót włośniczkowy to czy spełnia proste polecenia?
Jeśli nie - czerwony, pozostali - żółty.
Punkt pomocy medycznej (ambulans, pomieszczenie)
Pozwala na koncentrację dostępnych sił i środków (personel fachowy, leki, sprzęt). Ułatwia prowadzenie na miejscu zdarzenia zabiegów ratujących życie i wstępną stabilizacje chorych przed transportem.
W punkcie pomocy medycznej (ATLS). Katastrofa może usprawiedliwić kompromisy medyczne wynikające ze złego rokowania. Nie usprawiedliwia błędów niedbalstwa ani lekceważenia bólu.
Zabiegi ratujące życie stosowane na miejscu zdarzenia:
- udrożnić i zabezpieczyć drożność dróg oddechowych
- tlenoterapia, oddech wspomagany i oddech zastępczy
- odbarczenie odmy prężnej nakłuciem (2 przestrzeń m/żebrowa grubą igłą)
- zamknięcie opatrunkiem rany ssącej klatki piersiowej
Zatamowanie krwotoku zewnętrznego:
- wkłucia dożylne lub śródkostne i rozpoczęcie przetaczania płynów.
Wyjątkowo: odbarczenie tamponady, amputacje
Czerwoni - grupa I. Powinna opuszczać miejsce zdarzenia najszybciej. Szczegółowe badania, unieruchomienia, ogrzewanie, infuzje, opatrunki - mogą być prowadzone w ambulansie lub śmigłowcu ratunkowym w czasie transportu do szpitala.
Typowe problemy:
- za mało noszy
- za mało noszących
Wykorzystać wszystkie deski ortopedyczne i nosze zapasowe. Wykorzystać strażaków, policjantów, świadków a nawet uczestników zdarzenia.
Przykład:
Lekarz 1:
- orientuje się w sytuacji
- wzywa pomoc
- wyznacza PM
- wyznacza punkt segregacji
- wyznacza miejsce oczekiwania
- wyznacza strefę transportu
Pielęgniarka 1 - przygotowuje leki i sprzęt w punkcie medycznym
Kierowca 1 - czuwa w strefie transportu i kieruje ruchem
Ratownik 1 - rozpoczyna triage - etap 1 (kieruje mogących chodzić do miejsca oczekiwania)
Nadjeżdża 2 ambulans:
Lekarz 2 - uruchamia PM i w nim pracuje
Pielęgniarka 2 - pracuje w PM razem z pielęgniarką 1 i lekarzem 2
Kierowca 2 - pracuje w PM
Ratownik 2 - rozpoczyna triage wraz z ratownikiem 1 (przenoszenie rannych z grupy 1 do PM)
Po zakończeniu segregacji ratownicy 1 i 2:
- opiekują się oczekującymi
- przenoszą kolejnych rannych do zwalniającego się PM
- są do dyspozycji koordynatora, który przydziela ofiary
Z 2 zespołów uzyskana:
- koordynatora działań medycznych
- mocny punkt medyczny (lekarz, 2 pielęgniarki, kierowca) na bazie dwóch ambulansów i ich wyposażenia
- 2 ratowników do prowadzenia segregacji i opieki nad oczekującymi zakwalifikowanymi do grup 2 i 3
- kierującego ruchem ambulansów ewakuujących rannych
Panika może spotęgować skutki katastrofy. Stres atakuje zarówno ofiary jak i ratujących. Nie przenosić katastrofy do szpitala!
Wykonać zabiegi stabilizujące podstawowe funkcje życiowe (ABCD) na miejscu zdarzenia.
Rozsyłać poszkodowanych do wielu szpitali. Pacjentów z grupy 3 przetrzymać w miejscu zdarzenia doi czasu ewakuowania wszystkich z 1 i 2 lub rozesłać ich do odległych szpitali (jeśli wymagają diagnostyki).