mgr Agnieszka Nowakowska
Program przedmiotu:
„Psychologia”
realizowany w Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku
przy Wydziale Pedagogiki i Psychologii UwB
Rok szkolny: 2008/2009
Forma zajęć: ćwiczenia
Liczba godzin: 30 godz.
Cele zajęć:
Zadaniem zajęć ćwiczeniowych jest przybliżenie słuchaczom kierunku filologia polska wiedzy z zakresu podstaw psychologii ogólnej i rozwoju człowieka i odniesienie jej do sfery funkcjonowania poznawczego i społecznego człowieka. Wiedza z zakresu psychologii ogólnej jest prezentowana słuchaczom również w kontekście różnic międzykulturowych w procesach poznawczych.
Zajęcia mają na celu zachęcenie słuchaczy do samodzielnej refleksji nad przedstawionymi problemami teoretycznymi oraz przyswojenie terminologii psychologicznej.
Wykorzystanie metod aktywnych:
eksperymenty z bezpośrednim udziałem słuchaczy,
filmy
samodzielne prezentacje słuchaczy przykładów w zakresie wykorzystania wiedzy o procesach psychicznych,
Forma i warunki zaliczenia zajęć:
Obecność na zajęciach. Możliwe są 2 nieusprawiedliwione nieobecności. Ewentualna druga nieobecność zaliczona zostanie notatką z zakresu materiału opuszczonych zajęć
Zaliczenie kolokwium końcowego
Zaliczenie pracy samodzielnej przygotowanej w ramach prezentacji
Aktywność na zajęciach poprzez zabieranie głosu w dyskusji i przyswajanie lektur do poszczególnych tematów zajęć
Treści programowe:
I.
Biologiczne mechanizmy zachowania człowieka
Układ nerwowy: ośrodkowy i obwodowy
Funkcje najważniejszych części mózgu:
podwzgórze - kora mózgowa, układ limbiczny (hipokamp, ciało migdałowate)
wzgórze
Przetwarzanie informacji w układzie nerwowym
komunikacja między neuronami, przewodzenie we włóknie nerwowym
Odruch rdzeniowy
Asymetria półkul mózgowych i zjawisko „rozszczepionego mózgu” (Sperry)
II.
Spostrzeganie
Prawo Webera, percepcja bodźców podprogowych.
Receptor: Oko
Wrażenie a spostrzeżenia. Prymat całości nad elementami (spór asocjanizmu z Gestaltem).
Stałość spostrzeżeń
wielkości, kształtu, jasności, barwy, wielkości, spostrzeżeń
Analiza procesów percepcji
wyodrębnianie cech - proces „z dołu na górę”
synteza percepcyjna „z góry na dół”
Złudzenia percepcji
Spostrzeganie bodźców niezorganizowanych
bliskość, podobieństwo, kontynuacja, ciągłość, wspólny los, zamykanie, figura i tło
III.
Pamięć
Proces pamięciowy wg Tulvinga
Fazy pamięci zapamiętywanie, przechowywanie, odtwarzanie ( przypominanie, rozpoznawanie)
Rodzaje pamięci
pamięć sensoryczna (Sperling)
pamięć krótkotrwała STM
pamięć długotrwała LTM
(pamięć epizodyczna, semantyczna, proceduralna)
Rola organizacji zapamiętywanego materiału
efekt świeżości, efekt pierwszeństwa
Zjawiska pamięciowe
amnezje
Techniki skutecznego zapamiętywania
Mnemotechniki
IV.
Uczenie się
Behawioralne formy uczenia:
warunkowanie klasyczne ( Pawłow)
bodźce bezwarunkowe- reakcja bezwarunkowe
bodźce warunkowe - reakcja warunkowa
styczność w czasie, kontyngencja
Zastosowanie: wygaszanie reakcji lękowych w terapii uzależnień
warunkowanie instrumentalne ( Thorndike)
reakcje sprawcze
Habituacja
Reakcja piętna „imprinting” (Lorenz)
Wyuczona bezradność (Seligman)
Pozytywne karanie jako forma skutecznego wzmacniania.
V.
Inteligencja
Powstanie pierwszych testów inteligencji Bineta
Iloraz inteligencji IQ= wiek umysłowy/wiek życia *100
Pojęcie czynnika g (Spearman)
Inteligencja skrystalizowana i płynna
Kontekst kulturowy a inteligencja (Berry)
Upośledzenie umysłowe a inteligencja
Triadowa teoria inteligencji Sternberga
Koncepcja inteligencji wielorakiej Gardnera
VI.
Temperament i osobowość
Wymiary osobowości Eysencka: (ekstrawersja- introwersja- psychotyzm PEN)
„Wielka Piątka” Costa & McCrae
Struktura osobowości Freuda (id, ego, superego). Mechanizmy obrony ego.
Osobowość motywacyjna w świetle psychologii humanistycznej
VII.
Film „Cicha Furia”
VIII.
Psychologia społeczna
Dynamika procesu grupowego - skutek obecności innych ludzi na zachowania jednostki (np. facylitacja społeczna)
Konformizm społeczny i grupowe podejmowani decyzji
Procesy atrybucji
Techniki wpływu społecznego:
„niska piłka”
„stopa w drzwiach”
„reguła wzajemności”
„siła autorytetu”
IX.
Komunikacja społeczna
Metody skutecznego- aktywnego słuchania
Parafrazowanie
Podstawy komunikacji niewerbalnej - gesty, emblematy, mimika, dystans społeczny
Podstawy komunikacji asertywnej:
Komunikaty typu „Ja”
Komunikaty asertywne: odmawianie, przyjmowanie pochwał, krytykowanie, wyrażanie złości
Autoprezentacja
Rozwój człowieka
X.
Wiek wczesnoszkolny
XI.
Adolescencja
XII.
Dorosłość (Wczesna, średnia, Późna)
3. Forma i warunki zaliczenia zajęć:
Obecność na zajęciach. Możliwe są 2 nieusprawiedliwione nieobecności. Ewentualna druga nieobecność zaliczona zostanie notatką z zakresu materiału opuszczonych zajęć
Zaliczenie kolokwium końcowego
Zaliczenie pracy samodzielnej przygotowanej w ramach prezentacji
Aktywność na zajęciach poprzez zabieranie głosu w dyskusji i przyswajanie lektur do poszczególnych tematów zajęć
Literatura do zajęć:
(zajęcia VIII) Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Zysk i S-ka.
(zaj. X, XI, XII) Brzezińska, A. (2005). Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa. Gdańsk: GWP.
Cialdini, R. (1996). Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Gdańsk: GWP.
( I - VI) Mietzel, G. (2002). Wprowadzenie do psychologii. Gdańsk: GWP.
( I - VI) Myers, D.G. (2003). Psychologia. Poznań: Zysk i S-ka.
( I - VI) Zimbardo, P. (2002). Psychologia i życie. Warszawa: PWN.
2