Z prezentacji:

Geneza skał chemogenicznych i organogenicznych- Związki chemiczne krystalizują z roztworów a szczątki roślin lub zwierząt gromadzą się na dnie zbiorników wodnych, Równocześnie z gromadzeniem się osadów chemicznych lub organicznych zachodzi proces diagenezy.

Podobnie do skał okruchowych polega ona na:
* twardnieniu osadów pod wpływem ciężaru warstw nadległych
* krystalizacji związków chemicznych w porach
* rekrystalizacji

Klasyfikacja na podstawie składu chemicznego:

Grupa	Nazwa skały	Skład mineralny
skały węglanowe	wapień	kalcyt
		dolomit	dolomit
		margiel	kalcyt + ił
		kreda łąkowa	kalcyt świeżo osadzony
		kreda pisząca	kalcyt pochodzenia organicznego
		margiel łąkowy	kalcyt+ ił- świeżo osadzony
		opoka	kalcyt+ krzemionka
	skały krzemionkowe	ziemia okrzemkowa	krzemionka pochodzenia organicznego
		opoka lekka	kwarc + krzemionka
		krzemienie i czerty	krzemionka bezpostaciowa
	złoża mineralne	fosforyty	związki fosforu
		gips	gips
		sól kamienna, potasowa i inne	sole
		syderyt	węglan żelaza
		węgiel C 30-70 %	wegiel brunatny
		wegiel > 70%	węgiel kamienny

Z książki:

Skały

chemiczne: organogeniczne: osadowe typu mieszanego

*węglanowe *zoogeniczne

*krzemionkowe *fitogeniczne

*solno-gipsowe

*żelaziste

*fosforanowe

SKAŁY CHEMICZNE

Powstają przeważnie w wyniku wytrącania się związków chemicznych z wody.

Minerały skałotwórcze skał chemicznych:

*Węglany

• kalcyt (CaCo3) powstaje w przyrodzie przede wszystkim w wyniku chemicznego wietrzenia anortytu, twardość 3, pokrój najczęściej izometryczny, bezbarwny, doskonała łupliwość, słaba odporność na wietrzenie chemiczne, w reakcji z HCl wydziela się CO2: CaCO3 +2HCl= CaCl2 + H20 + CO2.

• dolomit- podwójny węglan wapniowo- magnezowy Ca,Mg(CO3)2, pokrój izometryczny, łupliwość doskonała, twardość 3,5-4. Barwa biała lub żółtawa, połysk szklisty, z HCl burzy się tylko po sproszkowaniu, większa odporność na wietrzenie chemiczne niż kalcyt

• syderyt- węglan żelazawy FeCO3, doskonała łupliwość, twardość 3,5-4, barwa biała, żółtawa, wietrzejąc brunatnieje, połysk szklisty

*Minerały grupy krzemionki

• kwarc

• chalcedon- skrytokrystaliczna struktura, przełam muszlowy, twardość 6-6,5, bezbarwny, odmianą chalcedonu jest agat, chryzopraz (zielony-tłusty połysk)

• opal- bezpostaciowy, twardość 5,5-6,5, przełam muszlowy, barwa biała, rozszczepia promienie światła

*Siarczany

• gips (CaSO4*2H2O)- pokrój tabliczkowy, łupliwość doskonała, twardość 2, bezbarwny, biały, miodowy, drobnokrystaliczna odmiana- alabaster

• anhydryt- bezwodny siarczan wapnia, bezbarwny, biały, szary, twardość 3,5-4

*Chlorki

• halit- chlorek sodu NaCl, pokrój sześciany, łupliwość bardzo dobra, twardość 2, bezbarwny, połysk szklisty, słony smak, minerał higroskopijny

• sylwin- chlorek potasu KCl, pokrój sześcianów, twardość 1,5-2, bezbarwny, zabarwiony na różowo lub czerwono, połysk szklisty, gorzki smak, bardziej higroskopijny niż halit

• karnalit- uwodniony, podwójny chlorek potasu i magnezu MgCl2*KCl*6H2O, twardość 2-3, bezbarwny, czerwony, brunatny, żółty

Skały węglanowe:

Głównymi minerałami budującymi są kalcyt- tworzy wapienie i dolomit- dolomity.

• wapienie- zasadniczo zbudowane z kalcytu + domieszki minerałów ilastych, dolomitu, związki żelaza. Występują w 3 odmianach:

- wapień zbity (pelityczny)- stosunkowo czysty osad wapnia, powstaje na otwartym morzu

• wapień oolitowy- składa się z drobnych kuleczek węglanu wapnia, powstaje w płytkim i ciepłym morzu,

• martwica wapienna- powstaje w warunkach śródlądowych, bardzo porowata tekstura

• dolomity- burzenie pod działaniem HCl tylko w stanie sproszkowanym, barwa żółta do brunatnej

Skały krzemionkowe:

• krzemienie- zbudowane z kwarcu, chalcedonu, opalu, prawie kuliste skupienia.

Skały solno-gipsowe:

• sól kamienna- zbudowana z chlorków, głównym minerałem jest halit, sole potasowo-magnezowe,

• gips i anhydryt- zbudowane z siarczanów

Skały żelaziste:

• syderyt- głównym minerałem tworzącym- syderyt FeCO3, bulwiaste skupienia, niektóre zawierają znaczną domieszkę minerałów ilastych

• ruda darniowa- zespół tlenków i wodorotlenków żelaza, także syderytu, gromadzących się przy udziale roślin bagiennych

SKAŁY ORGANOGENICZNE

Powstaje w wyniku gromadzenia się w środowisku wodnym lub lądowym części organizmów roślinnych lub zwierzęcych.

Podział skał organogenicznych:

• skały pochodzenia zwierzęcego- zoogeniczne

• węglanowe

• krzemionkowe

• ropa naftowa i surowce bitumiczne

• skały pochodzenia roślinnego- fitogeniczne

• węglanowe

• krzemionkowe

• torfy i węgle

Skały zoogeniczne

• węglanowe- w większości to sedymenty powstające w wyniku gromadzenia się na dnie zbiorników wodnych twardych części niektórych zwierząt żyjących w zbiorniku.

• kreda pisząca

• krzemionkowe

• radiolaryt- kolor szary, czarny, czerwony, zielony, bardzo twardy, kruchy

• ropa naftowa i surowce bitumiczne- gł. składnik węglowodory

Skały fitogeniczne

• weglanowe- pozostałości po morskich glonach

• krzemionkowe

• ziemia okrzemkowa- biała, lekka, porowata, rozkruszająca się pod naciskiem palców,

• torfy i węgle

• torf- składa się z włóknistych częsci roślin bagiennych

• węgle brunatne- słabo zwęglone drzewa i torfy, zawiera do 70% czystego węgla

• węgle kamienne- silnie zwęglone rośliny drzewiaste, antracyt- najbogatsza w czysty C odmiana węgla- do 95%.

• sapropele- osady jeziorne z domieszką substancji ilastej i węglanu wapnia.

SKAŁY OSADOWE TYPU MIESZANEGO

• margiel- składa się w 50% z węglanu wapnia, pochodzacego z wytrącenia się z wody morksiej i w 50% z minerałów ilastych. Występują wapienie margliste oraz iły margliste, barwa biała do ciemnoszarej.

• opoka- składa się z krzemionkowych igieł gąbek oraz z węglanu wapnia wytrącającego się z wody, barwa biała lub jasnoszara, duża porowatość, lekka

---