Scenariusz katechezy w kl. III
Temat: Wspomaganie życia prawdą
w relacjach z Bogiem i bliźnimi.
Program nauczania:
AZ - 3 - 01/ 1 z 20.09.2001 - W drodze do Emaus
Katechetka: Ewa Orłowska
Gimnazjum im. Wł. St. Reymonta
w Wiączyniu Dolnym
Cel ogólny:
kształtowanie przekonania o fundamentalnej roli prawdy w relacjach człowieka z Bogiem i ludźmi.
Cele szczegółowe (operacyjne):
Wymagania podstawowe:
uczeń wylicza postawy przeciwne prawdzie;
porównuje: prawda a kłamstwo w zestawieniu z VIII przykazaniem Dekalogu.
Wymagania ponadpodstawowe:
uczeń analizuje motywy przestrzegania VIII przykazania Bożego;
różnicuje sytuacje, w których nie powinno ujawniać się prawdy;
interpretuje terminy: "obmowa", "oszczerstwo", "pochlebstwo".
Ścieżki edukacyjne:
edukacja filozoficzna, wych. do życia w rodzinie, wych. obywatelskie.
Kompetencje ucznia w zakresie wychowania religijnego:
respektowanie Przykazań Bożych;
odkrywanie wartości prawdy w relacjach z Bogiem i ludźmi;
troska o zgodność słów z wewnętrzną postawą
i przekonaniem;
unikanie kłamstwa, obmowy, oszczerstwa, fałszywego świadectwa;
rozumienie naprawiania krzywd czynionych słowem;
praca nad sobą;
walka ze złem.
Metody:
pogadanka;
wykład;
ćwiczenia w grupach;
analiza tekstów i przykładów zachowań;
modlitwa - refleksja
praca z tekstem Pisma Świętego;
metoda dylematu.
Formy:
zespołowa;
indywidualna;
praktyczna;
medytacyjna.
Zasady:
integracji nauczania i wychowania;
świadomego i aktywnego udziału ucznia w uczeniu się;
przyjemności uczenia się;
poglądowości;
związania teorii z praktyką.
Materiały dydaktyczne:
Pismo Święte lub fragm. tekstów biblijnych;
Słowniki języka polskiego, encyklopedie, teksty z internetu wyjaśniające potrzebne definicje;
Ks. S. Grzybek, Wiem Komu zawierzyłem. Katechizm dla dorosłych, Kraków 1985, s.64;
Tekst z lukami do pracy w grupach;
Rebus do rozwiązania indywidualnego przez uczniów;
Katechizm Kościoła Katolickiego.
Czas trwania:
45 min. (jedna godzina lekcyjna)
Bibliografia:
Jezus prowadzi i zbawia. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy III gimnazjum, seria: W drodze do Emaus, red. Ks. Z. Marek SJ, ks. A. Hajduk SJ, ks. J. Mółka SJ, Wydawnictwo WAM, 2000
Ks. Wł. Kubik, Zarys dydaktyki katechetycznej, Kraków 1990
Podstawa programowa katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce, Konferencja Episkopatu Polski, Wydawnictwo WAM, Kraków 2002
Pismo Święte
Katechizm Kościoła Katolickiego
Wikipedia - wolna encyklopedia
Słownik języka polskiego PWN
Oaza - forum dyskusyjne
Internetowy słownik haseł krzyżówkowych
Encyklopedia Onet.pl.wiem
Przebieg zajęć:
1.Wprowadzenie:
Czynności organizacyjne:
powitanie,
sprawdzenie obecności,
przygotowanie do zajęć.
Wstęp:
wprowadzenie w tematykę: rozwiazanie rebusu: hasło: prawda czy kłamstwo (zał.1);
rozmowa na temat słów kluczowych, które zostają zapisane obok tematu na tablicy (skojarzenia, synonimy);
wykorzystanie słowników języka polskiego, encyklopedii, szukanie słów o alternatywnym znaczeniu do kłamstwa: oszczerstwo, obmowa, pochlebstwo, półprawda, obłuda;
wyjaśnienie znaczenia poszczególnych słów (zał.2/1-2/7: teksty z internetu i def. słownikowe).
Problem katechezy:
Jakie jest znaczenie przestrzegania prawdy dla relacji człowieka z Bogiem i innymi ludźmi?
Jaka jest treść ósmego przykazania Dekalogu i dlaczego jest ono tak ważne, że aż znalazło się w tym najważniejszym kodeksie postępowania człowieka?
Zapis pytań na tablicy.
2. Rozwinięcie:
Przedstawienie nauki Kościoła na temat kłamstwa i prawdy:
krótki wykład na temat znaczenia prawdy wg Pisma Świętego;
negatywne dzieło szatana - jak szatan skusił Adama i Ewę (fałszywy obraz Boga, zarzut kłamstwa, podważenia zaufania wobec Boga).
Wykorzystanie schematu rysunku kredą na tablicy - kontur ludzkiej postaci, we wnętrzu której katechetka wypisuje wymieniane przez siebie w trakcie opwiadania cechy Boga; wraz z pojawieniem sie węża - szatana, obraz Boga zostaje skreślony, zamazany, pojawiają się większe litery napisów ukazujących cechy fałszywego, bo podyktowanego przez szatana obrazu Boga Ojca, w taki obraz uwierzyli ludzie. Szatan to ten, który niszczy prawdziwy obraz Boga w człowieku. Krótkie przypomnienie nauki o grzechu pierworodnym;
Praca z Pismem Świętym:
prawda wg Nowego Testamentu - uczniowie szukają podanych perykop:
J 14,6; J 18, 37; Mt 5, 37; J 15, 10 - Jezus o Prawdzie; J 8, 44b - Jezus o szatanie i kłamstwie;
głośne odczytywanie wyszukanych zdań z Pisma Świętego; przyczepienie ich do tablicy, w celu wzrokowego utrwalenia (zał. 3);
Przypomnienie najczęstszeygo grzechu przeciw VIII przykazaniu Dekalogu - plotkowaniu:
Dekalog jako nieustannie aktualne prawo - ósme przykazanie - wykroczenia przeciw niemu; utrwalenie rozumienia, czym jest prawda oraz jej przeciwieństwa, poruszenie problemu plotkowania wśród młodzieży - jak naprawić plotkę? Zło plotki podobne do wysypania na wietrze pierza z kołdry i prób pozbierania wszystkich piórek. Jest to niemożliwe, bowiem nie wiemy, gdzie zaniósł je wiatr; plotka również roznosi się nieobliczalnie i w sposób trudny do przewidzenia;
Praca z tekstem Pisma Świętego z lukami do uzupełnienia:
jako utrwalenie przesłania katechezy uczniowie z pomocą Pisma Świętego w grupach uzupełniaja tekst z lukami: Ef 4, 25.29-32 (zał. 4); wybrany uczeń odczytuje wyniki pracy;
Życie prawdą stawia przed człowiekiem zadania - metoda dylematu:
postawienie trudniejszego zadania przed uczniami - opowiadanie, które może mieć więcej niż jedno rozwiązanie, a każde z nich jest do wytłumaczenia dobrem człowieka i troską o jego pokój; wykorzystanie metody dylematu: Czy zawsze trzeba mówić wszystko? Kiedy zatajenie czegoś staje się złem (zał. 5);
Poznanie historii.
Upewnienie sie, czy wszyscy zrozumieli tekst.
Postawienie pytanie: co ma zrobić bohaterka?
Podawanie rozwiązań przez uczniów:
powiedzieć mężowi i bliskim,
zachować tajemnicę, aż do objawów,
inne rozwiązanie...
Każda grupa podaje argumenty za swoim rozwiązaniem.
Który argument jest wg grup najważniejszy.
Kiedy mamy do czynienia z kłamstwem, a kiedy wolno nam zachować prawdę dla siebie?
Podsumowanie pracy:
Są w życiu sytuacje, które nie mają książkowych rozwiązań.
Dekalog to wskazówka, drogowskaz - zawsze trzeba pytać sumienie. Odpowiedź sumienia jest związana z jego dojrzałością i prawidłowym ukształtowaniem. Tego uczymy się m. in. na katechezie. Kształtujemy sumienie, jego wrażliwość, ale nie nadwrażliwość. Jego odwagę, ale nie hardość.
Dla wierzacego, pomocą modlitwa, ktora wycisza emocje i może sprowokować dystans i własciwą ocenę sytuacji. Duch Święty działa w naszym życiu, tylko trzeba chcieć Go usłyszeć.
Dekalog jest palcem wskazujacym na Boga. Nie można skupiać uwagi na palcu.( parafraza mądrości Wschodu)
Zamykanie tematu:
prezentacja nauki Katechizmu Kościoła Katolickiego (zał. 6).
3. Podsumowanie:
Uczniowie w ramach podsumowania wykonują ćwiczenie pisemne:
z liter słowa KŁAMSTWO utworzyć określenia, co dzieje się wtedy, kiedy człowiek okłamuje innych, co inni mogą odzuwać, co sam kłamca czuje. Podobnie w przypadku wyrazu: PRAWDA, tu jednak przedstawiają pozytywy, zalety, to, co buduje dobre relacje między ludźmi (zał. 7).
podanie zadania domowego - napisz :
receptę, jak przestrzegać VIII przykazania Dekalogu lub notatkę prasową na temat: Warto żyć prawdą!
4. Zakończenie:
Modlitwa na zakończenie katechezy.
Pożegnanie.
Zał. 1
Rysunek procy iskreślone litery:"oca".
Rysunek dużej litery "A".
Rysunek wielkiego wora i napis: "ór=da".
Rysunek oczu i skreślona litera: "o".
Ryseunek kaktusa w doniczce i podpis: "aktu=łam".
Rysunek liczby "2" i podpis: "angielski liczebnik".
Rozwiązanie: PRAWDA CZY KŁAMSTWO
zał. 2/1
...............................................................................................................................................................
Prawda - cecha wypowiadanych zdań określająca ich zgodność z rzeczywistością. W mowie potocznej oraz w logice tradycyjnej prawda to stwierdzenie czegoś, co miało faktycznie miejsce lub stwierdzenie nie występowania czegoś, co faktycznie nie miało miejsca.
Źródło: Wikipedia wolna encyklopedia < http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawda > [dostęp 21.11.2009]
........................................................................................................................................
zał.2/2
Kłamstwo - wypowiedź zawierająca informacje niezgodne z przekonaniem o stanie faktycznym. Kłamca przekazuje informacje niezgodne z jego przekonaniem o rzeczywistości z intencją, by zostały one wzięte za prawdziwe. Kłamstwem mogą być także wypowiedzi zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, o ile autor przekazu nie ma świadomości tego faktu.
Ludzie kłamią, by osiągnąć określoną korzyść - materialną, społeczną lub polityczną, aby osiągnąć zamierzony cel (np. przedstawiciel handlowy celowo posługuje się kłamstwem, wiedząc o usterce towaru, gdyż zależy mu na jego sprzedaży), aby podnieść swoją wartość w oczach innych z powodu zaniżonego poczucia własnej wartości, aby uchronić kogoś od cierpienia (np. rodzice nie mówią dziecku o ciężkiej chorobie, aby uchronić je od większego cierpienia). Jednak zasadniczym motywem jest interes osoby, która dopuszcza się kłamstwa.
Źródło: Wikipedia wolna encyklopedia < http://pl.wikipedia.org/wiki/Kłamstwo > [dostęp 21.11.2009]
..............................................................................................................................................................
zał. 2/3
«nieszczere, dwulicowe zachowanie, działanie; fałsz, hipokryzja»
Obłuda świętoszka.
Cechowała go obłuda.
Postępować bez obłudy.
Źródło: Słownik języka polskiegp PWN <http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=38096 > [dostęp 21.11.2009]
........................................................................................................................................
zał. 2/4
Obmowa
W końcu obmowa i oszczerstwo są najgorszymi wykroczeniami przeciwko przykazaniu ósmemu w odniesieniu do ludzi (w odniesieniu do Boga jest to krzywoprzysięstwo).
Źródło: Oaza - forum dyskusyjne <http://forum.oaza.pl/printview.php?t=227&start=0&sid=2426cbbf0ab7b0cffbcb2ae8e6c820f1 > [dostęp 21.11.2009]
...............................................................................................................................................................
zał. 2/5
Krzyżówkowe definicje hasła obmowa:
1. [Matematyka] kalumnia
2. oczernianie bliźniego
3. mówienie o komś źle, złośliwie
4. pomówienie
Źródło: Internetowy słownik haseł krzyżówkowych <http://www.krzyzowki.info/obmowa > [dostęp 21.11.2009]
........................................................................................................................................
zał. 2/6
Oszczerstwo, potwarz, przestępstwo polegające na podnoszeniu lub rozgłaszaniu nieprawdziwych zarzutów o postępowaniu lub właściwości innej osoby, grupy osób lub instytucji w celu poniżenia ich w opinii publicznej lub narażenia na utratę zaufania potrzebnego na danym stanowisku, w danym zawodzie lub rodzaju działalności.
Źródło: Encyklopedia Onet.pl.wiem <http://portalwiedzy.onet.pl/58404,,,,oszczerstwo,haslo.html > [dostęp 21.11.2009 ]
........................................................................................................................................
zał. 2/7
pochlebstwo «słowa schlebiające czyjejś miłości własnej, obliczone na przypodobanie się komuś»
Źródło: Słownik języka polskiego PWN <http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=2501681 > [dostęp 21.11.2009]
.......................................................................................................................................
zał. 4
...............................................................................................................................................................
Dlatego...................................kłamstwo, niech każdy z was mówi ........................................do bliźniego swego. (...) Niech nie wychodzi z waszych ust żadna ...................... ..........................................., lecz tylko.................................., zależnie od potrzeby, by wyświadczała dobro ......................................
I nie zasmucajcie Bożego........................ Świętego, którym zostaliście............................. na dzień odkupienia. Niech zniknie spośród was wszelka gorycz,....................................., ......................................, ................................., znieważanie wraz z wszelką............................ Bądźcie dla siebie nawzajem ............................ i ............................................Przebaczajcie sobie, tak jak i ............................ wam ...........................................w Chrystusie.
Źródło: Ef 4, 25. 29-32
................................................................................................................................................................
Dlatego...................................kłamstwo, niech każdy z was mówi ........................................do bliźniego swego. (...) Niech nie wychodzi z waszych ust żadna ...................... ..........................................., lecz tylko.................................., zależnie od potrzeby, by wyświadczała dobro ......................................
I nie zasmucajcie Bożego........................ Świętego, którym zostaliście............................. na dzień odkupienia. Niech zniknie spośród was wszelka gorycz,....................................., ......................................, ................................., znieważanie wraz z wszelką............................ Bądźcie dla siebie nawzajem ............................ i ............................................Przebaczajcie sobie, tak jak i ............................ wam ...........................................w Chrystusie.
Źródło: Ef 4, 25. 29-32
................................................................................................................................................................
Dlatego...................................kłamstwo, niech każdy z was mówi ........................................do bliźniego swego. (...) Niech nie wychodzi z waszych ust żadna ...................... ..........................................., lecz tylko.................................., zależnie od potrzeby, by wyświadczała dobro ......................................
I nie zasmucajcie Bożego........................ Świętego, którym zostaliście............................. na dzień odkupienia. Niech zniknie spośród was wszelka gorycz,....................................., ......................................, ................................., znieważanie wraz z wszelką............................ Bądźcie dla siebie nawzajem ............................ i ............................................Przebaczajcie sobie, tak jak i ............................ wam ...........................................w Chrystusie.
Źródło: Ef 4, 25. 29-32
................................................................................................................................................................
Dlatego...................................kłamstwo, niech każdy z was mówi ........................................do bliźniego swego. (...) Niech nie wychodzi z waszych ust żadna ...................... ..........................................., lecz tylko.................................., zależnie od potrzeby, by wyświadczała dobro ......................................
I nie zasmucajcie Bożego........................ Świętego, którym zostaliście............................. na dzień odkupienia. Niech zniknie spośród was wszelka gorycz,....................................., ......................................, ................................., znieważanie wraz z wszelką............................ Bądźcie dla siebie nawzajem ............................ i ............................................Przebaczajcie sobie, tak jak i ............................ wam ...........................................w Chrystusie.
Źródło: Ef 4, 25. 29-32
Zał. 5
Opowiadanie (metoda dylematu):
Pewne szczęśliwe małżeństwo robiło kontrolne badania lekarskie. Dlaczego? Bo robili inni, bo tak trzeba, bo po co mają bliscy ciagle o tym przypominać.
W wyznaczonym dniu udali się do lekarza, który poprosił o powtórzenie badań obydwojga naszych bohaterów.
W czasie kolejnej wizyty dyskretnie poprosił o spotkanie z panią, na osobności.
Kobieta dowiedziała się, że jest nieuleczalnie chora i pozostało jej niewiele czasu.
Lekarz uspokoił ją, że nie będzie miała objawów swojej choroby. Kiedy jednak nastapi pierwszy atak, kiedy choroba sie fizjologicznie się ujawni, wtedy każdy dzień będzie polem bitwy. Ile takich dni ją czeka? Od tygodnia do dwóch tygodni.
Na pytanie kobiety, ile ma czasu do owych objawów, lekarz powiedział, że może żyć od dwóch do trzech lat, bez jakichkolwiek utrudnień.
Nasza bohaterka poprosiła lekarza o dyskrecję przez mężem.
Chciała się zastanowić, czy powiedzieć bliskim o swojej chorobie, której nie można wyleczyć, która skróci jej życie, ale która jednocześnie nie utrudnia jej tego życia dzisiaj.
Powiedzieć czy nie powiedzieć? DYLEMAT
zał. 6
KKK 2469 "Ludzie nie mogliby żyć razem, gdyby nie mieli do siebie zaufania, czyli gdyby nie przekazywali sobie prawdy" (Św. Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, II-II, 109, 3, ad 1).
Cnota prawdy oddaje sprawiedliwie drugiemu człowiekowi to, co mu się należy. Prawdomówność zachowuje złoty środek między tym, co powinno być wyjawione, a sekretem, który powinien być zachowany; prowadzi ona do uczciwości i dyskrecji. W duchu sprawiedliwości "człowiek na podstawie samej uczciwości powinien drugiemu przekazywać prawdę" (Św. Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, II-II, 109, 3).
zał. 7
K - RZYWDA P - IĘKNO
Ł - GARSTWO R - OZWÓJ
A - GRESJA A -L LELUJA
M - ANIPULACJA W - IERNOŚĆ
S - MUTEK D - OBRO
T - UPET A - KCEPTACJA
W - YZYSK
O - BŁUDA
Zał 3
Napisy należy przeformatować na jak największe litery, zależnie od możliwości katechety, tak aby przyklejone do tablicy były czytelne dla uczniów.
J 14,6
Ja jestem Drogą, Prawdą
i Życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tyko przeze Mnie.
J 18, 37
Ja się na to narodziłem
i na to przyszedłem na świat,
aby dać świadectwo Prawdzie.
Mt 5, 37
Niech wasza mowa będzie: Tak, tak; nie, nie.
A co nadto jest od Złego pochodzi.
J 15, 9b-10a
Wytrwajcie w miłości mojej. Jeśli będziecie zachowywać moje przykazania, będziecie trwać w miłości mojej.
J 8, 44b
Od początku był on zabójcą
i w prawdzie nie wytrwał,
bo prawdy w nim nie ma.
Kiedy mówi kłamstwo, od siebie mówi,
bo jest kłamcą i ojcem kłamstwa.