ŚRODOWISKO JAKO PROBLEM INTERDYSCYPLINARNY

Ekologia Sozologia

Ekosystem ziemi (Biosfera)

Nauki biologiczne Nauki geograficzne

Biocenoza Biotop

(rośliny, zwierzęta, bakterie, sinice) (peowitrze, woda, skały)

Ekologia - bada zależności między org. żywymi i pomiędzy nimi a otoczeniem (szczególnie te, które mają wpływ na życie na Ziemi).

Sozologia - nauka o problemach ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska. Wypracowywanie wzorców postępowania wobec przyrody, aby nie dopuszczać do degradacji. Procedury odtwarzania środowiska.

Synergia - efekt końcowy jakiegoś zjawiska nie jest sumą zdarzeń cząstkowych.

Relacje opóźnień efektów w czasie - efekt końcowy po długich lub bardzo długich okresach czasu.

Zasoby środowiska -

Niewyczerpywalne:

- niezmienne

- nadużywalne

Wyczerpywalne:

- których zachowanie jest możliwe

- odnawialne

- nieodnawialne

- zachowanie jest niemożliwe

- nadające się do powtórnego użytkowania

- nie nadające się

Zmiany środowiskowo - gospodarcze w skali globalnej.

1. Współżycie człowieka z przyrodą (do VII w n.e.).

Nie pozostawił trwałych zmian.

2. Walka z przyrodą i jej nieznaczne przekształcenia (VII - XII w.).

1000 r. - optimum interglacjalne (największe temperatury). Rozwój rolnictwa - wycięcie drzewostanów (ok. 25% w Europie).

3. Przekształcenia odwracalne (XIV - XVIII w.).

Prace hydrotechniczne - melioracje, osuszania. Pierwsze tamy i groble. Wylesianie (1423 - pierwsza ustawa w Polsce o ochronie zwierząt i lasów).

4. Przekształcenia trudnoodwracalne (1800 - 1942).

Początek - rewolucja przemysłowa (maszyna parowa). Zanieczyszczenia środowiska. Wycinanie lasów i węgiel kamienny. Wydłużanie życia ludzkiego i przyrostu naturalnego (medycyna). 1927 - 2 miliardy ludzi na Ziemi (po 100 latach). Początki ochrony przyrody. 1872 - pierwszy park narodowy Yellowstone. I wojna światowa - rozwój technologii, chemii. II wojna światowa.

5. Przekształcenia niebezpieczne dla biosfery (1942 - obecnie).

Początek - pierwszy stos atomowy. Substancje chemiczne na masową skalę (środki ochrony roślin). II wojna światowa - rozwój przemysłu ciężkiego. Zimna wojna, wyścig zbrojeń - pozyskiwanie dużej ilości zasobów. Eksplozja demograficzna. Choroby cywilizacyjne. Wzrost produkcji dóbr konsumpcyjnych. 1968 - Klub Rzymski (skupia świat nauki i praktyków gospodarczych).

Wg FAO dla wyżywienia 1 człowieka 0,4 ha w ciągu roku. Dla 1 mld ludzi - z 0,4 mld ha. Liczba gruntów rolnych ≈ 1,6 mld ha, co starczy dla 4 mld ludzi. Max liczba gruntów 3,5 mld ha, dla 9 mld ludzi. Z wyliczeń wynika, że to nastąpi około 2015.

Karta Ziemi skupiała w sobie diagnozę największych zagrożeń globalnych środowiska.

1. Pokrywa leśna. Deforestacja - procesy wylesiania. Średnio rocznie 1%. Przyczyny: trudności gospodarcze wielu krajów, typ gospodarki wypaleniskowej w biednych krajach, zapotrzebowanie na wyroby z drewna (tzw. „ekologia”).

2. Degradacja gleb. Przyczyny: nadmierny wypas zwierząt, nieracjonalna działalność rolnicza (np. zbyt intensywne nawożenie), zbyt intensywne melioracje (przesuszanie gleb), zatrucie gleb (substancje antropogeniczne). Degradacja na około 11% powierzchni.

3. Pustynnienie. Głównie strefa zwrotnikowa. Na skutek deforestacji i intensywnych melioracji. Co roku około 6 mln ha (głównie Sahara).

4. Degradacja jezior. Przyczyny: zarastanie (eutrofizacja) uległa przyśpieszeniu głównie na skutek zbyt dużego nawożenia, zrzuty wód o zbyt wysokich temperaturach, zatrucia substancjami antropogenicznymi.

Przepływ energii

Obieg materii

---