Socjologia Polityki- szuka przyczyny w faktach społecznych w powrocie/ wzroście Religi, w efekcie liberalizowania czy kwestiach autorytetów w polityce, interesuje się wpływem kwazum politycznym na nie polityczne. Socjologia polityki zajmuje się efektami faktów społecznych nawet jeśli tworzący te fakty polityczne nie są świadomi że są one polityczne.
Socjologia polityki zajmuje miejsce pomiędzy dyscyplinami nauk społecznych Jej przedmiot badań jest tożsamy i ma związek z socjologią .Zbliżona jest w badaniach bada tak samo. Jeśli badamy instytucje polityczne możemy podać analizę kompetencji tej dyscypliny badać polityczniealbo socjologicznie. Interesuje nas jakie są jej relacje miedzy tą instytucją a społeczeństwem jaki ma wpływ na nie. Jest socjologiczna ponieważ ma związek z socjologia i jej badaniami.
Demokracja - to forma ustroju politycznego, w którym uznaje się wolę większości obywateli jako źródło władzy i przyznaje im się prawa i wolności polityczne, gwarantujące sprawowanie tej władzy. Prawa mniejszości muszą być jednak również przestrzegane. (rządy większości przy poszanowaniu praw mniejszości). Współczesna demokracja jest czymś w rodzaju świeckiej religii. Ma swoje dogmaty (standardy demokratyczne), swój kler (autorytety moralne), swoje obrządki (wybory, referenda), swoją moralność (relatywizm), swój dekalog (prawa człowieka).
Poparcie a legitymizacja władz: (to nie jest to samo)
- ludzie często mylą legitymizacje z poparciem politycznym. Jeżeli popieramy władzę to z reguły ją legitymizujemy, można legitymizować władzę, ale jej nie popierać. Nie popieram prezydenta, ale ma prawo do bycia nim.
Legitymizacja a kwestia frekwencji:
Legitymizacja pozanormatywna - istnieje korelacja między legitymizacją a frekwencją. Inaczej czuje się ktoś, kto wygrał przy 10% frekwencji, od tego który wygrał przy 80% frekwencji.
Max Weber jako socjolog polityki.
- Zadał sobie fundamentalne pytanie o cywilizację zachodnio europejską, co takiego stało się, że cywilizacje stare w pewnym momencie zostały „zapędzone do rogu”, podlegają westernizacji.
Max Weber mówił przyjrzyjmy się polityce, istnieją pewne warstwy z których rekrutują się politycy. Istnieje kilka warstw:
- duchowni - mieli czas by się kształcić, nie posiadali dzieci (nie stanowią zagrożenia dla „królów”)
- szlachta dworska - to pewnego rodzaju grupa która ma ogromny wpływ, umiejętność……..
- arystokracja
- rentierzy - wielcy posiadacze zasobów finansowych, mogli wpływać na władzę. Rentierzy uważają, że tworzenie władzy to ich misja.
- wybitna grupa (kasta) charakterystyczna dla cywilizacji zachodniej. Spadek po cesarstwie rzymskim - prawnicy, ich celem była nauka, tworzenie prawa, wykładanie prawa.
Prawnicy - kasta występująca jedynie w cywilizacji Europy zachodniej. Polityka to ich zawód.
M. Weber lepszy jest polityk z powołania czy z zawodu?
W dzisiejszych czasach lepszy jest polityk z zawodu, wg. Webera powinna się równoważyć.
Legitymizacja władzy (ten kto rządzi ma do tego prawa)- dokonał rozróżnienia między panowaniem a władzą. Władza jest wynikiem przewagi ekonomicznej. Panowanie istnieje tylko wtedy, gdy zachodzi stosunek między 2 graczami. Jeden wydaje rozkaz, a ten rozkaz musi być spełniony przez drugiego. Państwo, które oparte jest na przemocy, nie może długo istnieć. Panowaniu potrzebne są wartości, aksjologia……
Typy panowania:
Tradycyjne - władza legitymizowana przez tradycję. Opiera się na wierze poddanych, że władza jest prawowita, bo tak było zawsze, władza ich jednak jest ograniczona, są wytyczone ich granice, mówiące czego już nie wolno. Istnieje tu niebezpieczeństwo, że gdy władca będzie chciał poszerzyć swoją władzę to postąpi wbrew tradycji.
Charyzmatyczne - ten, który rządzi ma nadprzyrodzoną siłę, która predysponuje go do rządzenia. Władca wprowadza historię w ruch.
Legalne - tylko i wyłącznie w cywilizacji zachodniej. Panowanie bez osobowego prawa, prawa pozytywnego, wypływającego od ludzi, a nie z natury. Prawo określa kompetencje panowania.
3 typy legitymizacji:
1. normatywna - to władza uprawomocniona zgodnie z panującym porządkiem normatywnym
2. Legitymizacja na poziomie przekonań - Jesteśmy przekonani, że osoba, która rządzi ma do tego prawo.
3. Legitymizacja na poziomie zachowań masowych
Legitymizacja towarzyszy delegitymizacji.
Podstawową formą delegitymizacji jest liczba osób, które nie chcą lub nie mogą uczestniczyć w demokracji:
- za czasów Arystotelesa i Sokratesa pomagano ludziom biednym, by zaczęli zajmować się polityką
- Perykles pisał: jednostki, które nie zajmują się sprawami ogółu są nie użyteczne i są w końcu wykluczeni
Czym jest władza? - Socjologiczna definicja władzy.
Istnieją 2 podmioty między którymi jeden jest uprawniony do wydawania rozkazów, a inny do ich wykonywania. Warunkiem władzy jest tzw. Zjawisko posłuchu (jedna ze stron wykonuje rozkaz).
Pytanie - Kto rządzi? (skąd się rekrutuje władza? Czy ludzie w parlamencie są przekrojem danego społeczeństwa, państwa?)
Pytanie - W czyim interesie? (czy działania państwa są skierowane w interesie wszystkich czy danej grupy docelowej/grupy interesu?, zawsze jest jakaś grupa docelowa)
Pytanie - W jaki sposób? (jakie są narzędzia jakimi posługuje się władza? Np. rządzy demokratyczne)
Każdy kto idzie do wyborów jest politykiem, każdy kto walczy o władzę jest politykiem, nawet ktoś kto nie bierze udziału w wyborach ale pełni jakąś funkcje polityczną jest politykiem. Nie każda władza polityczna jest władzą państwową.
Teoria elity.
1.Vilfredo Pareto opowiadał się za psychologiczną i intelektualną wyższością elit względem reszty społeczeństwa. Rozróżniał 2 rodzaje elit
elity rządzące - musi istnieć elita rządząca, która będzie dobrze rządzić krajem.
elity nierządzące - cała elita społeczeństwa
Czynniki decydujące o tym kto należy do elity:
- dochody
- inteligencja
- talent
- przymioty moralne
- sława wojenna
- prawo dziedziczenia
- bycie autorytetem
*Koncepcja systemowa i socjologiczna.
Istnieją czynniki wpływające na społeczeństwo:
- zewnętrzne - wpływ historii drugiego państwa
- wewnętrzne
*Odrzucił pojęcie organicystyczne .
Społeczeństwo jest heterogeniczne, różnorodność to coś charakterystycznego, naturalne dla człowieka.
*Różne są rolę jednostek w społeczeństwie.
Przeciwnik demokratyzowania klasy panującej, rządzącej.
* Pareto postrzega elitę danego społeczeństwa jako ludzi o wysokim stopniu inteligencji i sprytu, ale wyklucza ocenę zasług i użyteczności tych klas dla społeczeństwa. Elita to grupa ludzi o „najwyższych zdolnościach w danej dziedzinie aktywności.
* Proces selekcji zachodzi w sposób ciągły.
* Stworzył również teorię krążenia elit, mówiącą, w jaki sposób pewna elita może zostać zastąpiona przez inną.
Elita rządząca:
-Jeśli ktoś jest za długo w elicie to popada w dekadencję, część jednostek zaczyna być uśpiona, pociąga ich inne życie. Nie chcą walczyć - tych osób elita rządząca powinna się pozbywać.
-musi być tworzona z najlepszych , powinna dbać o jakość swoich własnych szeregów
- elita powinna zapewnić sobie dopływ nowej krwi, uzupełnić ubytki, funkcja odświeżenia krwi
* Hermetyzacja w momencie gdy elita zdobywa władzę.
* Przestaje odrzucać tych, którzy się nie nadają (dzieci polityków) w efekcie przerywa się proces odświeżania
* zaczyna ulegać degeneracji
* świeża krew chce władzy
* Kontrelita - chce zrzucić elitę rządzącą. Kontrelita musi spełnić 3 warunki, aby objąć władzę:
1. nie może się przyznać do tego, że jej jedynym celem jest dorwanie do władzy.
Demokracja = koniec elity
2. Znalezienie standardu ideologicznego. Ideologia, która w danej cywilizacji będzie atrakcyjna dla społeczeństwa.
3. Musi zadbać o to, aby standard ideologiczny był rozpowszechniony w społeczeństwie.
Jeśli kontrelita spełni te warunki musi obalić elitę i staje się elitą rządzącą. Następnie elita krzepnie i sytuacja się powtarza.
Dwa zasadnicze rodzaje ludzi: "lisy" i "lwy" cechujących się odmiennym podejściem do świata. Najlepiej jest, wg Pareto, gdy we władzach utrzymuje się równowaga, między tymi typami. Gdy znaczącą przewagę zdobędą np. "lisy", będą stosować swoja strategię rozwiązywania różnych problemów, co w odniesieniu do walki z przestępczością przyniesie określone skutki. Z kolei, dla zobrazowania, jako "lwy" zakwalifikować można takich ludzi jak Guliani czy Kaczyński.
Zarzuty koncepcji:
- Koncepcja Pareto jest demokratyczna
- definicja jest amoralna, neutralna
- zarzucano zbytnią abstrakcyjność
- zarzucano wielość elit
2.Robert Michels - formalna organizacja biurokracji nieuchronnie prowadzi do oligarchii, w ramach której organizacje pierwotnie idealistyczne i demokratyczne w przyszłości będą zdominowane przez małe grupy ludzi, którzy osiągnęli wysokie, władcze stanowiska i obsługują własne interesy. Ten problem może występować w dużych organizacjach, ponieważ staje się fizycznie niemożliwe, aby wszyscy zebrali się razem za każdym razem kiedy trzeba podjąć jakąś decyzje. W związku z tym, mała grupa jest odpowiedzialna za podejmowania decyzji.
Michels wierzył, że ludzie z tej grupy coraz częściej będą podejmować decyzje, które głownie będą miały na celu utrzymanie ich pozycji, a nie, tak jak powinni, dobre dla ogółu.
* partia socjaldemokratyczna w Niemczech (najbardziej demokratyczna)
* spiżowe prawo oligarchizacji - rozciągał to nad wszystkie organizacje również państwo.
3.Gaetano Mosca twierdził:
- że elity to zorganizowane mniejszości, podczas gdy reszta społeczeństwa to niezorganizowana większość.
- Klasa rządząca składa się z elity rządzącej oraz sub-elit.
- Elity cechują się intelektualną, moralną i materialną przewagą.
- Gaetano Mosca postrzega elitę polityczną w jeszcze „ciemniejszych barwach”. Wskazuje, że elita bardzo często zdobywa posłuch poprzez atrybut siły.
PARTIE POLITYCZNE
Systemy partyjne - top system obejmujący partie polityczne w danym państwie, system ustrojowo - prawny, który reguluje rolę w państwie. Systemy partyjne dzielą się na alternatywne i nie alternatywne.
Ruchy polityczne (masowe) - ich celem jest zmiana rządu lub zdobycie władzy, są słabo zorganizowane, przyświeca im krótkoterminowy cel, po jego osiągnięciu rozpadają się, ale mogą też przerodzić się w partie polityczne. Charakteryzuje je wysoka organizacja złożona z:
- struktur centralnych
- struktur regionalnych
-struktur lokalnych
Partie - ich celem jest zdobycie władzy i jak najdłuższe jej utrzymanie.
Podział partii
Ze względu na struktury organizacyjne partie polityczne dzielimy na partie:
1) nietrwałe - oparte na szacunku, łączyły je bardzo luźne więzi organizacyjne
2) masowej integracji, które są zorientowane na zrzeszenie jak największej liczby członków pod przywództwem ścisłego kierownictwa, wyłaniają się z nich elity partyjne; najczęściej partie lewicowe
3) kadrowe, czyli takie, które tworzą piramidę zależności, charakteryzują się silnym scentralizowaniem i nieliczną grupą wyspecjalizowanych członków; często partie prawicowe..
4) komitetowe, które pełnią funkcję komitetu wyborczego; Partia Demokratyczna i Republikańska w USA.
Ze względu na sposób wypełniania funkcji partie polityczne dzielimy na:
1) partie patronatu, które charakteryzuje posiadanie jednego konkretnego celu, nastawione na sukces polityczny swego przywódcy. Z takimi partiami spotykamy się, np. w USA, w Polsce Samoobrona RP.
2) partie światopoglądowe, które nastawione są na realizację ideologii politycznych, o podstawie klasowej lub religijnej, np. LPR.
3) partie interesu, dążące do realizacji interesów pewnych grup społecznych; np. Krajowa Partia Emerytów i Rencistów.
Podział historycznych partii politycznych:
a) kateryjna:
- charakteryzują się bardzo małą ilością członków
- reprezentują grupę interesu
- osoby które realizowały program warstwy z której się wywodziły, partie elitarne
b) Sytuacja zmienia się w XIX wieku - wtedy pojawia się nowa warstwa - robotnicy (tania siła robocza). Klasa ta zaczyna czuć, że jest coraz bardziej wykorzystywana, potrzebuje swoich reprezentantów, jednak mają na to małe finanse. Tworzą się partie masowe:
- opierające się na hasłach Marksa
- ich siła jest masowość - do tych partii należą setki tysięcy ludzi
- chcą rozszerzyć liczbę swoich członków
- odwołują się do całej warstwy robotników i biedaków (skierowana do tej warstwy)
Kościół zaczyna nawoływać do stworzenia partii chrześcijańskiej - tworzy swoją koncepcję społeczną.
- partie masowe zaczynają stawać się modernizacyjnymi, stają się machiną wykorzystującą media np. radio, kino
- stają się najsilniejsze w latach 50, 60
Po tym okresie więcej ludzi potrzeba do usług, niż do produkcji - partie przestają tworzyć program wyłącznie do konkretnej warstwy (okazuje się, że nie jest on skierowany tylko do robotników)
c) W okresie postmodernistycznym pojawiają się takie partie jak:
- partie kadrowe
T. Filipiak. Autor wyróżnia trzy typy kultury politycznej .
Mieszczańska kultura polityczna:
- jej ideałem jest budowa mieszczańskiego społeczeństwa ludzi wolnych i równych;
- akceptuje podstawowe prawa wolnościowe i swobody demokratyczne
- występuje w dwóch odmianach: liberalno-poslęj?owej (związanej z stopniowym odchodzeniem od proklamowanych wartości wraz z kreowaniem profesjonalizmu w polityce) i aulokratyczno-konserwalywnej (awans do elit politycznych, poczucie bycia wybranym, co deprecjonowało stosunki międzyludzkie);
Kultura polityczna totalitarna i autorytarna:
- wypaczony typ kultury politycznej sięgający XIX wieku;
- występuje w państwach faszystowskich i militarystycznych;
- zrywa z klasyczną demokracją parlamentarną,
- eliminuje prawa podmiotowe obywateli swobody obywatelskie i prawa wolnościowe;
- totalne upolitycznienie życia społecznego; .
- wymuszana aktywność ludzi wedle wzorów i zasad życia narzuconych przez wodza;
- nawiązuje do nacjonalizmu i szowinizmu; uzasadnia panowanie i wymusza posłuszeństwo ludzi;
Kultura polityczna w społeczeństwie obywatelskim: .
- obejmuje zespól wzorów, wartości i postaw o standardach demokratycznych i humanistycznych;
- akceptuje pluralizm i wolną grę sil politycznych pod warunkiem przestrzegania wolności i praw obywatelskich; .
- demokratyczne techniki legitymizacji władzy politycznej; .
- nie jest obojętną na reformy socjalne i poziom życia ludzi. Obywatelska kultura polityczna jest pożądanym modelem kształtowania relacji władza - obywatele.
- Jej rdzeniem są takie wartości jak: . demokracja, . rozwój, . poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności.
- stwarza szerokie możliwości dla aktywności politycznej ludzi w granicach przewidzianych prawem. Charakter tej aktywności w decydującej mierze zależy od osobistej kultury