Zestaw 1
1. Skała jako czynnik glebotwórczy
Skała w wyniku procesów glebotwórczych przemienia się w ożywiony twór jakim jest gleba.
Istotnym czynnikiem glebotwórczym jest podłoże skalne, na którym rozwija się gleba. Tworzy ona szkielet mineralny, umożliwiający dalsze zmiany. Skała macierzysta dostarcza

glebie składników mineralnych.
2. Najważniejsze zmiany w litosferze w okresie trzeciorzędu
- silny wulkanizm
- duża zmienność linii brzegowych mórz i lądów, większe upodabnianie się ich do współcześnie istniejących
- tworzenie się: glinu i piasku z węglem brunatnym, fliszu karpackiego, wapieni numulitowych, iłów i łupków ilastych, soli, gipsu, ropy naftowej, bazaltu
- nasilenie ruchów górotwórczych - alpejskie
- sfałdowanie Karpat oraz wydźwignięcie i odmłodzenie rzeźby Sudetów, Alp, Karpat, Bałkan i Pirenejów

- we florze nastąpił szybki rozwój roślin okrytozalążkowych.
- w faunie morskiej dominowały otwornice (numulity).
- na lądzie nastąpiła ewolucja ptaków i ssaków
3. Narysuj krzywa pF i zaznacz najważniejsze punkty
Krzywa pF pokazuje zależność między wilgotnieniem a siłą ssącą gleby. Dostarcza informacji do oceny możliwości zaspokajania potrzeb wodnych roślin i panujących stosunków wodno-powietrznych. Wyznacza moment rozpoczęcia i zakończenia podlewania. Na podstawie przebiegu krzywej pF dla badanej gleby możemy określić jej właściwości.



4. Scharakteryzuj kompleks sorpcyjny
Najbardziej aktywna część fazy stałej gleby. W skład kompleksu sorpcyjnego wchodzą:
- koloidy mineralne (glinokrzemiany, kaolinit, illit, krystaliczne wodorotlenki i tlenki żelaza, minerały amorficzne
- koloidy organiczne (głównie próchnica glebowa)
- koloidy organiczno-minerlane (połączenie próchnicy z minerałami ilastymi)
Największą rolę w sorpcji wymiennej odgrywają minerały ilaste i próchnica.
5. Czarne ziemie
- powstają w wyniku akumulacji materii organicznej w warunkach dużej wilgotności w mineralnych utworach glebowych zasobnych w CaCO3 i części ilastej
- występują na obszarach płaskich obniżeń, obszarach pojeziernych, starych aluwiach, obrzeżeniach torfowisk i deluwiach
- struktura gruzełkowata
- czarna barwa

- profil glebowy tworzą przeważnie poziomy A-C
- odczyn w całym profilu jest obojętny lub zasadowy

- wartość użytkowa jest różna w zależności od miąższości poziomu próchniczego, fizycznych i chemicznych właściwości skał
- uznane za gleby żyzne i bardzo żyzne.
- bonitacja: II i III klasy
- podtypy: czarne ziemie glejowe, czarne ziemie właściwe, czarne ziemie zbrunatniałe, czarne ziemie wyługowane, czarne ziemie zdegradowane (szare), czarne ziemie murszaste

Zestaw 2
1. Czas jako czynnik glebotwórczy

Wiek gleby to pewien okres, w ciągu którego skały macierzyste podlegały działaniu czynników glebotwórczych przechodząc przeobrażenia prowadzące do wykształcenia profilu glebowego
- gleby monogenetyczne

tworzyły się w warunkach stabilnego środowiska geograficznego, kierunek procesu glebotwórczego nie ulegał zmianie
- gleby poligenetyczne

rozwijały się w kilku etapach spowodowanych zmianami zachodzącymi w środowisku geograficznym (zmiany klimatu, roślinności, warunków wodnych)

- wiek bezwzględny- wyraża się w latach i datuje się od momentu osadzenia skały i wkroczenia na nią pierwszej roślinności, do chwili obecnej

stosowane metody- radiowęgla, polinologiczne
- wiek względny- określa się na podstawie stopnia rozwoju glebowego, rodzaje: gleby młode,

gleby dojrzałe, gleby stare)
2. Cechy krajobrazu polodowcowego
- moreny denne i czołowe
- kemy

- ozy
- zbiorniki wodne pochodzenia lodowcowego
3. Konsystencja gleb i jej znaczenie
Określa podatność gleby na mechaniczne działanie podczas uprawy.
Wyróżniamy 3 konsystencję:
- zwartą (posiada ja gleba sucha, która podczas działania na nią nacisku nie zmienia swego kształtu, a po przekroczeniu pewnej granicy ulega rozkruszeniu
- plastyczną (ma ją gleba wilgotna, która pod działaniem siły zewnętrznej odkształca się, a po ustąpieniu jej działania zachowuje nadany kształt
- płynną (gleba mokra, której pod wpływem siły zewnętrznej nie można nadać kształtu, ponieważ rozpływa się)
Znajomość konsystencji gleby ma znaczenie przy opracowaniu metod uprawy gleby oraz przy konstruowaniu roboczych elementów narzędzi uprawnych.
4. Kwasowość hydrolityczna
- ujawnia się w glebach po potraktowaniu ich roztworami soli hydrolizujących zasadowo (CH3COO)Ca
- na podstawie kwasowości hydrolitycznej ustala się dawki wapnia
- kwasowość hydrolityczna jest wskaźnikiem stopnia wysycenia kompleksu sorpcyjnego jonami wodoru i glinu.
5. Rędziny
- płytka gleba kalcymorficzna powstała na skałach wapiennych
- zbudowane na skałach wapiennych.
- mają niewielką warstwę humusową
- narażone na erozję ze względu na niewielką miąższość
- zawierają dużo części szkieletowych (żwirów i kamieni)

- odczyn bliski obojętnemu
- znajdują się na warstwie skał węglanowych, na których znajduje się warstwa gleby
- układ warstw rędziny ACca - Cca - R
- podtypy: rędziny próchniczne, szare, brunatne, koluwialne, glejowe, próchniczno-glejowe

Zestaw 3
1.Rzeźba terenu jako czynnik glebotwórczy

Wpływ rzeźby na gleby przejawia się pośrednio poprzez modyfikację pozostałych czynników glebotwórczych, zwłaszcza warunków wodnych, klimatu i roślinności

- rzeźba górska

pionowa strefowość gleb(piętrowość gleb, strefowość górska) związana ze zmianą warunków klimatycznych roślinności wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. masywu górskiego

- liczba stref(pięter) oraz ich rodzaj zależą od: (wysokości danego masywu n.p.m., położenia w określonym pasie i strefie klimatycznej lub glebowej, litologii utworów macierzystych)
2. Zlodowacenia i ich zasięg na terenie Polski
Na obszarze Polski w epoce plejstoceńskiej wystąpiły 4 zlodowacenia i 3 okresy międzylodowcowe
- podlaskie - najstarsze, brak po nim wyraźnych osadów
- krakowskie - dotarło do Karpat, wschodnie jego języki sięgały w okolice Lwowa
- środkowopolskie - doszło do linii Częstochowa - Góry Świętokrzyskie, wyraźne zaznaczają się jego 3 stadiały (Warty, Drwęcy, Mławy)
- bałtyckie - najmłodsze, dotarło do linii Gubin - Leszno - Konin - Płock - Augustów, również z 3 wyraźnymi stadiałami leszczyńskimi, poznańskimi i pomorskimi
3. Struktura gleb typy i ich charakterystyka
Przez strukturę gleby rozumie się rodzaj i sposób wzajemnego powiązania oraz przestrzenny układ elementarnych cząstek stałej fazy gleby. Tutaj jest rozważana makrostruktura, tj. struktura widzialna okiem. Rozpatruje się kształt i wielkość elementów strukturalnych a także ich trwałość i stopień wykształcenia w profilu glebowym. Podział struktur glebowych jest następujący:
Struktury proste (nieagregatowe)

- rozdzielnoziarnista

- spójna (zwarta, masywna) -m

Struktury agregatowe

- sferoifalne: - koprolitowa

*gruzełkowa

*ziarnista

foremnowielościenne

*foremnowielościenna zaokrąglona

*bryłowa

- wrzecionowate:- pryzmatyczna\

*słupowa

- dyskoidalne:- płytkowa

*skorupkowa

Struktury włókniste

- gąbczasta

- włóknista właściwa
4. Frakcja próchnicy glebowej
Tworzy się w powierzchniowej warstwie gleby mineralnej. Jest ciemno zabarwiona dzięki zawartości zhumifikowanej materii organicznej. Zawiera mniej niż 20% materii organicznej. Oznaczamy symbolem „A”
5. Gleby płowe
- dość żyzne gleby brunatno ziemne
- budowa profilu A-Eet-Bt-C
- cechą charakterystyczną jest wymycie iłu koloidalnego i przemieszczenie go bez rozkładu do niżej położonego poziomu Bt
- występują w strefie umiarkowanej morskiej i przejściowej
- występuje pod lasami liściastymi i mieszanymi
- posiadają mniejszą kwasowość wymienną

- najczęściej uprawiane na tych ziemiach są: pszenica, jęczmień, żyto, owies, rzepak, groch, buraki cukrowe, ziemniaki, koniczyna, lucerna i proso
- podtypy: płowe typowe, zbrunatniałe, belicowane, opadowo-glejowe, gruntowo-glejowe, zaciekowe

Zestaw 4
1. Biosfera jako czynnik glebotwórczy (zwierzęta i rośliny)
- biosferę uważa się za najważniejszy czynnik glebotwórczy
- zespół organizmów glebowych, zwany edafonem, przyspiesza proces glebotwórczy i decyduje o jego charakterze
- bakterie i grzyby rozkładają martwą substancję organiczną, sprowadzając ją do postaci przyswajalnej dla roślin
- zwierzęta żyjące w glebie spulchniają ją i wzbogacają w materię organiczną.
- głównym źródłem substancji próchnicznych są dla gleby rosnące na niej rośliny
2. Gliny i piaski jako skały macierzyste
Glina:
- skała osadowa składająca się głównie z iłu z domieszką mułu, piasku, niekiedy żwiru;
- zwykle żółta, ceglasta lub brunatna
- zwilżona wodą często staje się plastyczna
- produkt wietrzenia różnych skał
- produkt erozji i akumulacji lodowcowej (zawiera duże ilości żwiru i głazów)
Piasek:
- osadowa luźna skała okruchowa
- głównym składnikiem jest kwarc
- barwa piasku, zależy od zawartości tlenków i wodorotlenków żelaza, glaukonitu i skaleni, może być biała, żółtawa, brunatna, zielonawa lub czarna
- piaski są głównie osadami rzecznymi i pustyniowymi oraz przybrzeżnymi i płytkowodnymi osadami morskimi
- gleby bielicowe rozwinęły się na piaskach pradolin, sandrów i wydm śródlądowych w procesie bielicowania
3. Porowatość gleb, definicja, podział, charakterystyka
jest to suma wszystkich wolnych przestworów w jednostce objętości gleby, które są zajęte przez wodę albo powietrze. Miarą porowatości jest stosunek objętości przestworów do całkowitej objętości gleby wyrażony w procentach.

n = Vp/V x 100 (% v/v)
n - porowatość
Vp - objętość przestworów
V - objętość gleby

Porowatość warunkuje stosunki wodno-powietrzne gleb. Rodzaje porów:
- makropory (woda i powietrza porusza się swobodnie)
- mezopory
- mikropory
4. Sorpcja wymienna i jej znaczenie
Polega na adsorbowaniu związków dysocjujących tzn. rozpadających się w wodzie na jony, przez aktywną cześć fazy stałej gleby, zwaną kompleksem sorpcyjnym, z zachowaniem zdolności do wymiany zabsorbowanych jonów z roztworem glebowym. Znaczenie dostępność i przyswajalność pierwiastków.
5. Gleby bielicowe
- ubogie gleby z klasy gleb bielicoziemnych
- wytworzone na piaskach,
- budowa profilu Ol-Of-Oh-AEes-Bh-Bfe-C.

- charakteryzują się bardzo kwaśnym odczynem oraz małą zawartością próchnicy

- rozwinęły się na piaskach pradolin, sandrów i wydm śródlądowych w procesie bielicowania
- podtypy: bielice właściwe

Zestaw 5
1. Klimat jako czynnik glebotwórczy
Klimat jest jednym z najważniejszych czynników glebotwórczych. Określa on w znacznym stopniu charakter wietrzenia oraz wpływa na kierunki procesów glebotwórczych. Do najistotniejszych składników klimatu oddziałujących na rozwój gleby należy zaliczyć:

- opady atmosferyczne,

- wilgotność względna powietrza,

- temperatura powietrza
Wpływ klimatu na kształtowanie się i ewolucję gleb odzwierciedla się w budowie ich profilów. Im klimat cieplejszy i wilgotniejszy, tym intensywniej przebiegają procesy glebotwórcze i tym łatwiej i szybciej ulegają przemianom gleby. Dlatego na obszarach podzwrotnikowych, ciepłych i wilgotnych, profile gleb są dobrze wykształcone, o dużej miąższości, natomiast w chłodnych obszarach arktycznych obserwuje się gleby o bardzo słabo wykształconych profilach.

2. Minerały ilaste, budowa znaczenie
- powstają w wyniku wietrzenia chemicznego z krzemianów pierwotnych
- uwodnione glinokrzemianów Al, Mg i Fe i charakterystycznej, warstwowej płytkowej budowie
- ze względu na układ warstw w pakiecie rozróżnia się minerały o typie budowy pakietowej 1:1 - tzw. dwuwarstwowa, sztywna, ograniczona powierzchnia wewnętrzna; i budowa typu 2:1 tzw. trójwarstwowa, ruchoma, zwielokrotnia powierzchnie wewnętrzną i pojemność sorpcyjna
Właściwości minerałów:
- silne rozdrobnienie
- ujemny ładunek
- duża lepkość
- duża powierzchnia właściwa
Główne grupy:
- grupa smektytu 2:1
- grupa illitu 2:1
- grupa kaolinitu 1:1
3. Wymień i scharakteryzuj najważniejsze epipedony
Poziomy, które wytworzyły się w powierzchniowej warstwie gleby, nazywa się poziomami powierzchniowymi -> epipedonami
Poziom mollic:
- to powierzchniowy poziom mineralny
- posiada trwałą struktura gruzełkowata, ziarnista lub koprolitowa

- strop warstwy pedogenicznego nagromadzenia węglanu wapnia w postaci żyłek
Poziom anthropic (anthropos - człowiek)

- podobny do poziomu mollic pod względem barwy, struktury i zawartości materii organicznej
- tworzy się w ciągu długiego okresu użytkowania i nawożenia gleb odpadami z gospodarstw domowych przy zabudowaniach

Poziom umbric (umbra - cień, ciemność)

- cechy wyróżniające poziom umbric są takie same jak poziomu mollic pod względem barwy, zawartości węgla organicznego i fosforu, konsystencji, struktury i miąższości
- poziom umbric obejmuje te miąższe ciemno zabarwione poziomy powierzchniowe, których kompleks sorpcyjny jest nasycony zasadami mniej niż w 50%.
Poziom Melanic (melanos - ciemny, czarny)

- powierzchniowy poziom mineralny próchniczny zwany poziomem murszastym
- podobny do poziomu mollic pod względem barwy, struktury, zawartości materii organicznej, z wyjątkiem miąższości, charakteru połuszczeń próchnicznych oraz nasycenia kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi
- miąższość tego poziomu jest zwykle większa niż 15 cm, a uziarnienie zbliżone do piasków słabogliniastych i luźnych

Poziom Plaggen (plaggen - darń)

- wytworzony przez człowieka w warstwie próchnicznej o miąższości ponad 50 cm
- powstał on w ciągu setek lat pod wpływem nawożenia obornikiem

Poziom Histic (histos - tkanka)

- powierzchniowy poziom organiczny gleb mineralnych
- może on być przykryty cienką warstwą utworów mineralnych
- zbudowany jest z torfu, mułu lub murszu organicznego i nasycony wodą

Poziom Ochric (ochros - blady)

- nie spełnia kryteriów poziomu mollic, umbric, plaggen i histic, gdyż jest za suchy, zawiera za mało materii organicznej lub jest zbyt małej miąższości
- w stanie suchym ma barwę jasnąœ
- poziom ten obejmuje także części poziomów eluiwalnych,
- musi mieć strukturę gleby, a nie materiału macierzystego

4. Sorpcja chemiczna i mechaniczna
Chemiczna - zatrzymanie nierozpuszczalnych w wodzie soli powstających w wyniku reakcji chemicznych zachodzących w glebie.
Mechaniczna - zatrzymanie cząstek stałych, mineralnych i organicznych w porach glebowych (w tym przypadku gleba działa jako filtr)
5. Mady
- gleby powstałe w wyniku nagromadzenia się materiału niesionego przez wody i akumulowanego w wyniku wytracania energii wody
- zasadniczą cechą mad jest obecność w profilu naprzemianległych warstw o różnym składzie granulometrycznym.
- poszczególne warstwy mogą cechować się skrajnie różnym składem granulometrycznym lub zbliżonym
- rodzaje madów: lekkie, średnie i ciężkie
- tworzą się wzdłuż dolin rzecznych w obrębie terasy zalewowej

- gleby występujące na całym świecie, wzdłuż dolin rzecznych i wybrzeży morskich

Zestaw 6
1. Budowa Ziemi i jej miejsce we wszechświecie
Budowa Ziemi:

* powierzchnia lądów - 29% pow. Ziemi

* powierzchnia mórz i oceanów - 71% pow. Ziemi

Wymiary Ziemi:

•promień równikowy 6 378 km

•promień biegunowy 6 357 km

•promień średni 6 370 km

•obwód równikowy 40 077 km

•obwód biegunowy 40 009 km

Skorupa Ziemi - oddzielona jest od warstw niżej leżących strefą nieciągłości Moho

i inaczej zbudowana pod oceanami i pod kontynentami.

•skorupa oceaniczna jest cieńsza i osiąga od kilkuset metrów w osiowych strefach grzbietów śróddoceanicznych do 7-15 km w brzeżnych strefach oceanów . Jest zbudowana z warstwy osadowej i bazaltowej (SIMA)

•skorupa kontynentalna - jest grubsza i wynosi średnio 40 km, pod górami więcej (do 70 km pod Himalajami - tzw. korzenie gór). Jest trójwarstwowa: zbudowana z warstwy osadowej, granitowej (SIAL) i bazaltowej (SIMA)

Płaszcz Ziemi (mantle)

•płaszcz górny do głębokości 200 - 400 km:

warstwa perydotytowa - skalna, należy do litosfery
astenosfera - plastyczna warstwa „obniżonych prędkości”

• płaszcz środkowy (strefa przejściowa) - mezosfera do głębokości ok. 950 km

• płaszcz dolny - do głębokości ok. 2900 km

Pod płaszczem występuje strefa nieciągłości Gutenberga

Jądro Ziemi (core) - bardzo wysoka gęstości (ok. 8 g/cm3), zbudowane z metalicznego żelaza z dodatkiem niklu

• jądro zewnętrzne (do głębokości ok. 5100 km) -w stanie ciekłym

• jądro wewnętrzne (poniżej 5100 km głębokości) - w stanie stałym
- trzecia licząc od Słońca, a piąta co do wielkości planeta Układu Słonecznego.
- pod względem średnicy, masy i gęstości jest to największa planeta skalista Układu

2. Właściwość fizyczne minerałów
Zależą od składu chemicznego i budowy wewnętrznej i dzielimy je na kilka grup:
Właściwości optyczne:
- barwa (zjawisko fizyczne zachodzące na granicy dwóch ośrodków minerał-otoczenie i odbierane przez receptory ludzkiego oka)
- połysk (wrażenie optyczne, które powstaje dzięki odbiciu i rozproszeniu światła na powierzchni ciał stałych i cieczy lub bezpośrednio nad ich powierzchnią)
- przezroczystość (zdolność minerału do przepuszczaniu lub zatrzymywania promieni świetlnych)
Właściwości mechaniczne:

- twardość w skali Mohsa (dziesięciostopniowa skala, twardość poszczególnych minerałów nie jest ułożona proporcjonalnie i liniowo - ma charakter porównawczy. Każdy minerał może zarysować minerał poprzedzający go na skali)

- gęstość
- łupliwość (zdolnoś minerału do pękania)
Właściwości morfologiczne:
- pokrój (kształt minerału)
3. Wymień i krótko scharakteryzuj endopedony
Diagnostyczne poziomy podpowierzchniowe wytworzyły się wewnątrz gleby poniżej poziomów powierzchniowych, a niekiedy występują bezpośrednio pod poziomami organicznymi. Na skutek erozji powierzchniowej mogą one występować na powierzchni terenu. Niektóre z tych poziomów są określane jako poziomy B lub zaliczane do poziomów E.
Poziom Cambic (cambiare - zmieniać, przemieniać)

- poziom inetnsywnych przemian materiałów glebowych, które wykazują uziarnienie piasków gliniastych i drobniejsze.
- do tego poziomu może przemieszczać się frakcja ilasta
- poziom ten jest charakterystyczny dla gleb brunatnych, niektórych gleb opadowo - glejowych, czarnych ziem, czarnoziemów

Poziom Sideric - poziom rdzawy (sideris - żelazo)

- ma cechy analogiczne do poziomu cambic z tą różnicą, że występuje w materiale piaszczystym posiadającym uziarnienie piasku słabogliniastego

Poziom Argillic (argillic - biały ił)

- został nagromadzony na skutek wymywania frakcja ilasta
- tworzy się poniżej poziomu eluwialnego, ale może występować i w stropie gleby w przypadku gdy jej część została zdenudowana

Poziom Natric (natrium - sód)

- specyficzny poziom wmycia frakcji ilastej, który ma cechy poziomu argillic

Spodic (spodos - popiół drzewny)

- poziom iluwialnej akumulacji półtoratlenków oraz próchnicy
- w glebach leśnych zalega bezpośrednio pod poziomem eluwialnym, w glebach uprawnych często pod poziomem Ap
- barwa tego poziomu jest zróżnicowana i zależy od ilości i wzajemnych proporcji zakumulowanych substancji
Agric (ager - pole)

- poziom iluwialny występujący bezpośrednio pod uprawnym poziomem próchnicznym
- powstaje on na skutek długotrwałej, intensywnej uprawy rolniczej w procesie iluwiacji próchnicy, frakcji pyłowych i frakcji ilastych wynoszonych z poziomu uprawnego.

Albic (albus - biały)

- poziomem eluwialny, z którego w sposób selektywny, przy udziale rozpuszczalnych frakcji próchnicy, zostały wymyte niektóre produkty rozkładu minerałów, zwłaszcza glin i żelazo
Poziom Luvic (eluo - wypłukuję)

- poziome eluwialny pozbawionym pierwotnych węglanów i innych łatwo rozpuszczalnych soli
Poziom Glejospodic

- barwa ciemnordzawobrunatna i zwykle równo i ostro odgraniczony od nadległego poziomu eluwialnego (albic)

Poziom Placic (plax - płaski kamień, cienka scementowana warstwa)

- barwa ciemnoczerwona

Poziom Fragilic (fragilis - łamliwy, kruchy)

- poziom stwardniały, o dużym zagęszczeniu materiału glebowego
- tworzy się on w glebach gliniastych, rzadziej piaszczystych

Poziom Salic (sal - sól, słony)

- zawiera wtórnie nagromadzone sole łatwiej rozpuszczalne w zimnej wodzie niż gips

Poziom Calcic (calcium - wapń)

- charakteryzuje się wtórnym nagromadzeniem węglanu wapnia lub węglanu wapnia i węglanu magnezu
4. Podział gleb w Polsce

I. Gleby litogeniczne - o budowie i właściwościach uzależnionych głównie od

właściwości skał macierzystych,

II. Gleby autogeniczne - o budowie i właściwościach uzależnionych od różnych

czynników, bez przewagi któregoś z nich,

III. Gleby semihydrogeniczne - w których dolne i częściowo środkowe części profilu

glebowego znajdują sie pod wpływem wód gruntowych i oglejenia opadowego, natomiast

w powierzchniowych poziomach dominuje opadowa gospodarka wodna, przy braku

nagromadzenia dużych ilości storfiałej materii organicznej na powierzchni gleby

mineralnej,

IV. Gleby hydrogeniczne - których mineralne i organiczne utwory macierzyste powstały

lub uległy przekształceniom pod wpływem warunków wodnych środowiska (zjawiska

sedentacji, sedymentacji i decesji),

V. Gleby napływowe - związane z erozyjno-sedymentacyjna działalnością wód

powierzchniowych,

VI. Gleby słone - o właściwościach zdominowanych obecnością na głębokości do 100 cm

warstw zawierających nadmiar soli bardziej rozpuszczalnych w zimnej wodzie ni_

gips, przy ich miąższości większej niż 15 cm i zasoleniu większym niż 0,2 %

VII. Gleby antropogeniczne - utworzone pod wpływem mniej lub bardziej intensywnej

działalności człowieka.
5. Gleby brunatne

- charakteryzują się odczynem obojętnym
- struktura poziomu próchnicznego jest wyraźnie wykształcona i w znacznym procencie wodoodporna, co stwarza korzystne warunki dla rozwoju systemu korzeniowego roślin uprawnych.
- powstają z utworów bogatych w zasady
- charakteryzują się wymyciem węglanów do głębokości oraz brakiem przemieszczania frakcji ilastej, wolnego żelaza, glinu.
- budowa profilu glebowego O-A-Bbr-Cca, a w glebach uprawnych Ap-Bbr-Cca

Zestaw 7
1. klasyfikacja gleb według FAO
to muszę jeszcze poszukać

2. Gleby słone
- gleby zawierające w profilu warstwy o znacznej zawartości soli.

- typy: sołonczaki, gleby sołończakowate, sołońce
- występuje poziom słony o miąższości ponad 15 cm,
- zawiera ponad 2% łatwo rozpuszczalnych soli.
- powstają w warunkach klimatu kontynentalnego suchego
- mało urodzajne
3. Scharakteryzuj erę kenozoiczną
- rozpoczęła się ok. 65 mln lat temu (od wymierania kredowego) i trwa do dziś
Najważniejsza wydarzenia:
- Ocieplenie klimatu, stopienie lądolodu skandynawskiego, powstanie Bałtyku.
- Ochłodzenie klimatu, masywne lądolody, okresy zlodowaceń i interglacjałów. Pod koniec: ustąpienie ostatniego lodowca ze środkowej Europy.
- Morze Śródziemne odzyskuje połączenie z Oceanem Atlantyckim, powstaje Przesmyk Panamski
- orogeneza alpejska - powstają Alpy, Andy i Himalaje, powstanie Morza Śródziemnego
- duża aktywność wulkaniczna
- oddzielenie się Ameryki Północnej od Europy i Ameryki Południowej od Antarktydy.
- strefy subtropikalne sięgają do regionów polarnych
4. Opis gatunków roślin uprawianych na czarnoziemach
Na czarnoziemach, jako najbardziej wartościowych pod względem rolniczym glebach, można uprawiać z powodzeniem praktycznie wszystkie rośliny, a w szczególności pszenicę, buraki cukrowe i bawełnę
5. Scharakteryzuj kompleks 11 - zbożowo górskich

obejmuje w większości gleby wietrzeniowe powstałe ze skał masywnych, na warunkach o gorszych warunkach klimatycznych

Zestaw 8

1. Scharakteryzuj grupę minerałów pierwotnych
- powstają w procesie krystalizacji magmy, na drodze krystalizacji z roztworów pomagmowych (pomagmowe procesy) lub przez wydzielanie się z wód źródlanych, jeziornych i morskich
2. Rędziny
- płytka gleba kalcymorficzna powstała na skałach wapiennych
- zbudowane na skałach wapiennych.
- mają niewielką warstwę humusową
- narażone na erozję ze względu na niewielką miąższość
- zawierają dużo części szkieletowych (żwirów i kamieni)

- odczyn bliski obojętnemu
- znajdują się na warstwie skał węglanowych, na których znajduje się warstwa gleby
- układ warstw rędziny ACca - Cca - R
- podtypy: rędziny próchniczne, szare, brunatne, koluwialne, glejowe, próchniczno-glejowe
3. Struktura gleby - co to jest i typy
Przez strukturę gleby rozumie się rodzaj i sposób wzajemnego powiązania oraz przestrzenny układ elementarnych cząstek stałej fazy gleby. Tutaj jest rozważana makrostruktura, tj. struktura widzialna okiem. Rozpatruje się kształt i wielkość elementów strukturalnych a także ich trwałość i stopień wykształcenia w profilu glebowym. Podział struktur glebowych jest następujący:
Struktury proste (nieagregatowe)

- rozdzielnoziarnista

- spójna (zwarta, masywna) -m

Struktury agregatowe

- sferoifalne: - koprolitowa

*gruzełkowa

*ziarnista

foremnowielościenne

*foremnowielościenna zaokrąglona

*bryłowa

- wrzecionowate:- pryzmatyczna\

*słupowa

- dyskoidalne:- płytkowa

*skorupkowa

Struktury włókniste

- gąbczasta

- włóknista właściwa
4. Trzeciorzęd w Polsce
- odmłodzenie rzeźby i wypiętrzenie Sudetów

- powstają Karpaty

- roślinne torfowiska leśne i szuwarowe dają początek dzisiejszym złożom węgla brunatnego

- wskutek wyparowania wody morskiej (Morze Tetydy) w Zapadlisku Przedkarpackim powstają złoża soli kamiennej (Wieliczka, Bochnia) i siarki rodzimej (okolice Tarnobrzegu)
5. Skała jako czynnik glebotwórczy
Skała w wyniku procesów glebotwórczych przemienia się w ożywiony twór jakim jest gleba.
Istotnym czynnikiem glebotwórczym jest podłoże skalne, na którym rozwija się gleba. Tworzy ona szkielet mineralny, umożliwiający dalsze zmiany. Skała macierzysta dostarcza

glebie składników mineralnych.

Zestaw 9
1. Zlodowacenia w Polsce
Na obszarze Polski w epoce plejstoceńskiej wystąpiły 4 zlodowacenia i 3 okresy międzylodowcowe
- podlaskie - najstarsze, brak po nim wyraźnych osadów
- krakowskie - dotarło do Karpat, wschodnie jego języki sięgały w okolice Lwowa
- środkowopolskie - doszło do linii Częstochowa - Góry Świętokrzyskie, wyraźne zaznaczają się jego 3 stadiały (Warty, Drwęcy, Mławy)
- bałtyckie - najmłodsze, dotarło do linii Gubin - Leszno - Konin - Płock - Augustów, również z 3 wyraźnymi stadiałami leszczyńskimi, poznańskimi i pomorskimi
2. Gleby bielicowe
- ubogie gleby z klasy gleb bielicoziemnych
- wytworzone na piaskach,
- budowa profilu Ol-Of-Oh-AEes-Bh-Bfe-C.

- charakteryzują się bardzo kwaśnym odczynem oraz małą zawartością próchnicy

- rozwinęły się na piaskach pradolin, sandrów i wydm śródlądowych w procesie bielicowania
- podtypy: bielice właściwe

3. Struktury skał magmowych i przeobrażonych
4. Rzeźba terenu jako czynnik glebotwórczy
Wpływ rzeźby na gleby przejawia się pośrednio poprzez modyfikację pozostałych czynników glebotwórczych, zwłaszcza warunków wodnych, klimatu i roślinności

- rzeźba górska

pionowa strefowość gleb(piętrowość gleb, strefowość górska) związana ze zmianą warunków klimatycznych roślinności wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. masywu górskiego

- liczba stref(pięter) oraz ich rodzaj zależą od: (wysokości danego masywu n.p.m., położenia w określonym pasie i strefie klimatycznej lub glebowej, litologii utworów macierzystych)

---