Rachunkowość

WYKŁAD 1

1.

informacje

o działaniach

Struktura procesu sterowania

Rachunkowość - system informacyjny, służy do wykonywania funkcji zarządzania

2. Zyskiem interesują się:

• członkowie zarządu, rady nadzowu

• inwestorzy, akcjonariusze

• pracownicy

• kredytodawcy

• dostawcy

• odbiorcy

• rządy i ich agendy

• społeczności lokalne

3. Rachunkowość to:

• system informacyjny, służący użytkownikom do podejmowania decyzji gospodarczych, zwłaszcza finansowych oraz rozliczenia kierownictwa z odpowiedniego i efektywnego zarządzania majątkiem

• sztuka pomiaru, opisu i interpretacji działalności gospodarczej

• uniwersalny, elastyczny, podmiotowy system informacyjno-kontrolny, zdeterminowany metodą bilansową, która jest nierozerwalnie z nim związaną metodą poznawczą, umożliwiającą tworzenie liczbowego obrazu powstawania podziału i przepływu wartości oraz wynikających stąd rozrachunków między podmiotami gospodarczymi

• system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w pieniądzu i bilansujących się ogólnych i szczegółowych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej jednostki gospodarczej

4. W praktyce mogą funkcjonować dwa systemy rachunkowości:

• finansowa

• zarządcza

Kryteria	Rachunkowość finansowa	Rachunkowość zarządcza
1. Główni odbiorcy	Grupy zewnętrzne	Menedżerowie różnych poziomów zarządzania
2. Podstawowe informacje	Raporty o przeszłej i aktualnej pozycji	Prognozy dot. przyszłości jak również monitorowanie bieżącej i przeszłej pozycji
3. Zasadnicze pomiary	Finansowe	Finansowe i niefinansowe ilościowe i jakościowe
4. Poziom agregacji	Syntetyczne ujęcia dot. całej jednostki w wybranych zakresach (w raportach)	Dezagregowanie ujęcia dot. poszczególnych zasobów, klientów, produktów
5. Częstotliwość	Roczne, kwartalne, miesięczne raporty	Miesięczne i częstsze, zależnie od potrzeb
6. Regulacje	Prawo i standardy rachunkowości	Mała ilość formalnych regulacji, a jeśli to wewnętrzne
7. Kryteria doboru przedmiotu obserwacji	Prawdziwy i rzetelny obraz, porównywalność	Relewantne do specyficznych decyzji i kontroli operacji

5. Elementy składowe rachunkowości

Księgowość - Ewidencja

rachnek okresowy

rachunek syntetyczny i analityczny

Rachunek kosztów - Ewidencja, rozliczenie

i wyników rachunek okresowy

rachunek podmiotowy

rachunek przedmiotowy

Sprawozdawczość - Synteza

rachunek porównawczy

interpretacja

Planowanie, - Preliminarze, normy

rachunek prospektywny

6. Co jest przedmiotem rachunkowości?

Środki gospodarcze

Majątek Fundusze, kapitały

przedsiębiorstwa Zobowiązania

Wynik, zysk, straty

Koszty

Procesy Przychody

Powstawanie wyników

7. Jakie są metody rachunkowości?

• Podmiotowa - obserwacja majątkowa procesów z perspektywy podmiotu

• Bilansowa - szukanie równowagi w stanach majątku i ich zmianach

8. Bilansowe zestawienie majątku i jego interpretacja

AKTYWA PASYWA

Wartości trwałe Kapitał własny

Wartości obrotowe Kapitał obcy

Zysk lub strata

obszar rzeczowy obszar prawny

wykorzystanie formy wartości pochodzenie wartości

klasyfikacja wg płynności klasyfikacja wg płatności (wymagalności)

9. Bilans - dwustronne, wartościowe zestawienie środków gospodarczych oraz źródeł ich pochodzenia na określony moment bilansowy i w określonej formie

10. Aktywa - kontrolowane przez jednostkę zasoby o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych

11. Aktywa netto - aktywa jednostki pomniejszone o zobowiązania, odpowiadające wartościowo kapitałowi (funduszowi) własnemu

12. Zobowiązania - wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek

wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki:

• zobowiązania krótkoterminowe

• zobowiązania warunkowe

• rezerwy - termin lub kwota nie są pewne

13. Bilans

AKTYWA	PASYWA
A. Aktywa trwałe	A. Kapitał (fundusz) własny
I Wartości niematerialne i prawne	I Kapitał podstawowy
II Rzeczowe aktywa trwałe III Należności długoterminowe	II Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)
IV Inwestycje długoterminowe V Długoterminowe rozliczenia	III Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna
międzyokresowe	IV Kapitał zapasowy
	V Kapitał z aktualizacji
	VI Pozostałe kapitały rezerwowe
	VII Zysk (strata) z lat ubiegłych
	VIII Zysk (strata) netto
	IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
B. Aktywa obrotowe	B.Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I Zapasy	I Rezerwy na zobowiązania
II Należności krótkoterminowe	II Zobowiązania długoterminowe
III Inwestycje krótkoterminowe	III Zobowiązania krótkoterminowe
IV Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe	IV Rozliczenia międzyokresowe

WYKŁAD 2

1. Aktywa

A. Aktywa trwałe - to te, które nie są zaliczane do obrotowych, funkcjonują w okresie powyżej 12 miesięcy

1. Wartości niematerialne i prawne - nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki (autorskie prawa majątkowe, pokrewne, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, know-how, nabyta wartość firmy, koszty zakończonych praw rozwojowych

- odpowiednia część tych wartości stosownie do czasu przynoszenia pożytków jest uwzględniana jako koszt

2. Środki trwałe - rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki (nieruchomości, w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budynki, budowle, lokale jako odrębna własność, spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu, maszyny, środki transportu, ulepszenia w obcych środkach trwałych, inwentarz żywy)

Środki trwałe w budowie - środki trwałe w okresie ich budowy, montażu, ulepszenia

Zaliczki na środki trwałe w budowie - zaangażowane środki w celu stworzenia nowych obiektów

3. Należności długoterminowe - prawo do otrzymywania korzyści najczęściej w formie środków pieniężnych od różnych powiązanych jednostek

4. Inwestycje - aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomiczych w szczególny sposób - z przyrostu ich wartości, otrzymania odsetek, dywidend, udziałów w zyskach lub innych pożytków w tym również z transakcji hadlowej (nieruchomości, wartości niematerialne i prawne nieużytkowane, aktywa finansowe)

Aktywa finansowe - aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jenostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych, prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach (udziały, akcje, obligacje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki)

5. Rozliczenia międzyokresowe - kwoty, które w przyszłości staną się kosztami, bo zawarte w nich wydatki nie dotyczą wyniku okresu (polisa ubezpieczeniowa, czynsz opłacony z góry). Są to rozliczenia międzyokresowe czynne.

B. Aktywa obrotowe - związane z reguły z okresem funkcjonowania poniżej roku i jednego roku. Pełnią funkcję w związku ze zwykłą działalnością jednostki oraz inwestycyjną.

1. Zapasy - nabyte zasoby czy też wytworzone we własnym zakresie, które są zużywane w cyklach działalności operacyjnej. Są też systematycznie odnawiane. Przy sprzedaży stanowią o wielkości kosztów (materiały, półprodukty i produkcja w toku, produkty gotowe, towary)

Materiały - służą do tworzenia warunków do działania lub są istotą produktu

Półprodukty i produkcja w toku - produkty niezakończone; półprodukty przeszły pewne zamknięte fazy cyklu produkcji, mogą być wykorzystane lub sprzedane; półfabrykat technologiczny nie zawsze w rachunkowości jest oddzielnie ujmowany, niekiedy nie ma potrzeby wyceny i traktowany jest jako produkt niezakończony; produkcja w toku - w trakcie obróbki, jej wartość stanowią najczęściej koszty dotychczasowe związane z jej powstawaniem

Produkty gotowe - efekty pracy jednostki, które przeszły cały cykl działalności, mają wycenę kosztową i są gotowe do sprzedaży

Towary - zasoby, które jednostka kupiła i spodziewa się zysku ze sprzedaży

2. Należności krótkoterminowe - ogół należności z tytułu dostaw i usług (niezależnie od terminu wpływu) oraz całość lub część należności z innych tytułów nie zaliczanych do aktywów finansowych

3. Aktywa pieniężne - aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz i inne aktywa finansowe, np. odsetki od lokat, jeśli cechują się dużą płynnością, dyspozycyjnością w pokrycia zobowiązań lub zakupu innych zasobów. Jeśli te aktywa są płatne lub wymagalne w ciągu 3 miesięcy od dnia ich otrzymania, nabycia lub założenia (lokaty) są to środki pieniężne.

2. Pasywa

A. Kapitał (fundusz) własny (I-IX)

Kapitał (fundusz) własny - wartość resztowa aktywów po odliczeniu zobowiązań

Aktywa netto - aktywa jednostki pomniejszone o zobowiązania, odpowiadające wartościowo kapitałowi (funduszowi) własnemu

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (I-IV)

Zobowiązania - wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadancyhlub przyszłych aktywów jednostki

Zobowiązania krótkoterminowe - ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług, a także całość lub część pozostałych zobowiązań, które staną się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego

Zobowiązania warunkowe - obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń

Rezerwy - zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne

Rozliczenia międzyokresowe bierne - powstają na skutek zaliczenia do kosztów okresu zobowiązań, które są prawdopodobne (świadczenia już wykonane na rzecz jednostki, naprawy gwarancyjne, które mogą powstać)

Rozliczenia międzyokresowe przychodów - powstają, gdy jednostka otrzymała przedpłaty na przyszłe świadczenia lub zasoby, które w przyszłości stworzą wynik finansowy, jego dodatni strumień

3. Kapitały (fundusze) w jednostce gospodarczej

a) Przedsiębiorstwo państwowe

• fundusz założycielski, fundusz przedsiębiorstwa

• fundusz rezerwowy (z aktualizacji)

• niepodzielony wynik finansowy

b) Spółdzielnia

• fundusz udziałowy

• fundusz zasobowy

c) Spółka akcyjna

• kapitał zakładowy (akcyjny)

• kapitał zapasowy

• kapitał rezerwowy

d) Spółka z o.o.

• Kapitał zakładowy (udziałowy)

• kapitał zapasowy

• kapitał rezerwowy

e) Spółka jawna i komandytowa

• kapitał wspólników

• kapitał zapasowy

4. Bilans sumaryczny (układ anglo-amerykański)

ujęcie analityczne

I majątek trwały (aktywa trwałe - umorzenie) ........

II majątek obrotowy ........

1. Zapasy ........

2. Należności ........

3. Środki pieniężne ........

III Wierzyciele i kwoty zaległości do roku ........

1. Zobowiązania wobec dostawców ........

2. Inne zobowiązania ........

IV Środki obrotowe netto (II-III) ........

V Ogółem aktywa (IV+I) ........

VI Zadłużenia powyżej roku ........

VII Razem (V-VI) ........

VIII Kapitały i rezerwy ........

1. Kapitał akcyjny ........

2. Kapitał rezerwowy ........

3. Zysk (strata) ........

5. Struktura układu bilansowego

Bilans ............ na dzień ............

AKTYWA PASYWA

Zasoby trwałe Kapitał własny

pracujący w obrocie KW

Zasoby obrotowe

Rezerwy KD_pO

Kapitał obcy długoterminowy

Kapitał obcy krótkoterminowy KO

A = P

Sporządził: ................

Sprawdził: ................

WYKŁAD 3

1. A = P

ZT + ZO = KW + R + KOd + Kok

KW = ZT + ZO - R - KOd - KoK tak być powinno

ZT - zasoby trwałe

ZO - zasoby obrotowe

R - rezerwy

KOd - kapitał obcy długoterminowy

KOk - kapitał obcy krótkoterminowy

KW - kapitał własny

Równanie bilansowe odpowiednio rozwinięte, uszczegółowione, dostosowane do specyfiki firmy jest dobrą podstawą do planowania finansowego.

2. Zysk (strata)

• różnica między stanami kapitału własnego (w dwóch momentach) - metoda kapitałowa

• różnica między przychodami a kosztami - metoda strumieniowa

3. Obliczanie kapitału własnego

Majątek I Majątek II

Zobowiązania Zobowiązania

Środki 80 Środki 90

gospodarcze gospodarcze

100 Kapitał własny 120 Kapitał własny

Kapitał własny I = 100 - 80 = 20

Kapitał własny II = 120 - 90 = 30

Δkapitału = 30 - 20 = 10 (zysk)

Wynik finansowy = Δkapitału - inwestycje + pobrania własne

4. Przykłady zmian kapitału nie bedących wynikiem finansowym:

• aktualizacja wyceny zasobów trwałych

• nadwyżka ze sprzedaży akcji powyżej nominału (agio)

• dopłaty akcjonariuszy, udziałowców

• emisja akcji, udziałów

• przesunięcia wartości trwałych

• dotacje, subwencje (przeważnie przez wynik finansowy)

5. Przykład I

W przedsiębiorstwie na początku okresu sprawozdawczego kapitał własny łącznie z wynikiem za poprzedni rok wyniósł 470 000. Na koniec roku kapitał własny z zyskiem wynosił 480 000. Połowę zysku za poprzedni rok (20 000) wypłacono pracownikom. Obliczyć wynik roku bieżącego

ΔK = 480 000 - 470 000 = 10 000

wynik finansowy = 10 000 + 20 000 = 30 000

6. Przykład II

W przedsiębiorstwie na początku okresu sprawozdawczego zasoby majątku trwałego wynosiły 100 000, majątku obrotowego 120 000, a zobowiązania 150 000. Na koniec okresu zasoby majątku trwałego wynosiły 80 000, majątku obrotowego 140000, a zobowiązania 160 000. Obliczyć wynik finansowy okresu wiedząc, że udziałowiec wniósł aport w formie urządzienia produkcyjnego o wartości 15 000.

K₁ = 100 000 + 120 000 - 150 000 = 70 000

K₂ = 80 000 + 140 000 - 160 000 = 60 000

ΔK = 60 000 - 70 000 - 15 000 = -25 000

Metodę kapitałową można wykorzystać w ramach wyliczeń planistycznych, budżetowych w rachunkowości zarządczej.

7. Wycena pozycji bilansowych - kształtowanie obrazu przedsiębiorstwa

Zasady wyceny bilansowej

1. Tożsamość bilansowa

2. Założenie kontynuacji działania

3. Indywidualna wycena pozycji bilansowych

4. Ostrożność wyceny

5. Współmierność przychodów i kosztów

6. Zmiana procedur wyceny musi być uzasadniona i skutki wykazane

Ad 2. Przyjmuje się założenie, że firma będzie kontynuowała działalność, w przeciwnym razie zasady wyceny są inne.

Ad 3. Syntetyczne ujęcie zasobów i pasywów w bilansie oparte jest na indywidualnej wycenie każdego pojedynczego elementu.

Ad 4. Jeśli wartość wynikająca z ewidencji jest wyższa niż na rynku (cena sprzedaży netto), to należy zastosować niższą cenę, w przeciwnym razie ostrożność nakazuje ujawnienie wyniku przy sprzedaży.

Ad 5. Na przeciwko przychodów zrealizowanych w okresie należy w celu wyliczenia wyniku finansowego przedstawić koszty dotyczące tych przychodów, nie wszystkie koszty okresu.

Ad 6. Można zmieniać procedury wyceny, ale należy skutki zmiany procedur pokazać.

8. Parametry wyceny

1. Koszty wytworzenia

2. Ceny nabycia (zakupu)

3. Ceny sprzedaży netto

4. Wartość nominalna

5. Wartość godziwa

6. Trwała utrata wartości

9. Procedury wyceny

1. Wycena zapasów i ich zużycia (metodY)

2. Metody kalkulowania kosztów

3. Ocena sytuacji rynkowej i przyjęcie ceny sprzedaży jako parametru wyceny

4. Sposoby oceny dotyczące zasobów i zobowiązań

Ad 1. Wycena wg najwcześniejszej ceny, najpóźniejszej ceny, ceny średniej lub tzw. metody identyfikacji

Ad 2. Obliczenie kosztów wytworzenia dostosowane jest do specyfiki technicznej i organizacyjnej jednostki

Ad 3. Wymaga analiz rynku

Ad 4. Należy mieć metody służące do oceny kontrahentów, a więc wyceny należności i zobowiązań

10. Cena nabycia - rzeczywista cena zakupu składnika majątku (kwota należna sprzedającemu bez VAT powększona o obciążenia publiczno - prawne przy imporcie) oraz koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika do używania (koszty zakupu)

C_n = C_z + k_z cena nabycia = cena zakupu + koszty zakupu

11. Koszty wytworzenia - koszty bezpośrednie produkcji (z dokumentu źródłowego) oraz przypadająca na okres ich wytworzenia uzasadniona część kosztów pośrednich produkcji

k_w = k_b + ukp koszt wytworzenia = koszty bezpośrednie + uzasadniona część kosztów pośrednich

12. Cena sprzedaży netto - możliwa do uzyskania w dniu bilansowym cena sprzedaży bez VAT, podatku akcyzowego, rabatów, opustów i pomniejszona o koszty przystosowania do sprzedaży i doprowadzenia jej do skutku. Dotacja przedmiotowa powiększa cenę sprzedaży. Ceną sprzedaży jest też kurs giełdowy.

13. Co to jest operacja księgowa?

Ujęcie dynamiczne układu

majątkowego

czynność - czas (data)

zdarzenia - przedmiot (majątek, procesy) d

operacje gospodarcze - wartość (ilość)

księgowe zjawisko - podmiot (kto podejmuje działania)

Formalna zmiana zdarzenia - korekty

w ukł. ewidencyjnych księgowe - przeniesienie między

układami ewidencyjnymi

d- dokumentacja

WYKŁAD 4 - Jak operacje wpływają na majątek?

1.

Zapasy

Materiały Wyroby

Produkcja w toku

zakup sprzedaż

kredytowy kredytowa

Zobowiązania zakup sprzedaż Należności

gotówkowy gotówkowa

zapłata

dostawcom

Środki pieniężne Pożyczki

kredyty

tworzenie kosztów

tworzenie przychodów

powstawanie nadzwyczajnych zysków i strat

punkt tworzenia wyniku finansowego

2. Operacje księgowe mogą być różnie klasyfikowane, uwzględniając procesy, które występują w jednostkach gospodarujących. Możne je dzielić np. na operacje zakupu, wytwarzania (operacje kosztowe), sprzedaży, logistki, marketingu, itd. Ten typ klasyfikacji operacji jest niezbędny w systemie zarządzania przedsiębiorstwem, ponieważ pozwala ustalać przyczyny zmian sytuacji finansowej, elementy wyniku finansowego, czynniki efektywności i system rachunkowości również jest dostosowany do tych potrzeb. Natomiast ze względu na sposób ujmowania operacji w układzie bialnsowym dzielimy je na cztery grupy:

I A + o - o = P zmiana struktury aktywów (struktura ma wpływ na płynność jednostki, pokazuje specyfikę jednostki)

II A = P + o - o zmiana struktury pasywów (następują tutaj zmiany jakości źródeł finansowania, ta grupa kształtuje strukturę bilansową jednostki)

III A + o = P + o zwiększenie sumy majątku (zwiększenie sumy bilansowej musi być interpretowane na gruncie aktywów i pasywów)

IV A - o = P - o zmniejszenie sumy majątku (nie zawsze negatywne, ale zawsze negatywne, gdy wiąże się ze stratą)

Po każdej operacji (o) zachodzi równowaga bilansowa.

3. Treść operacji podejmowanych w podmiocie wpływa na wielkość i strukturę zmian

Bilans ........

AKTYWA PASYWA

1. Wart. niem. i prawne 1. Kapitał własny (+) (-)

zakup (+) sprzedaż, umorzenie (-) 2. Wynik finansowy

2. Środki trwałe przychody (+) koszty (-)

zakup, przejęcie (+) sprzedaż, umorzenie (-) zyski straty

3. Materiały (+) (-) 3. Kredyty (+) (-)

4. Produkty (+) (-) 4. Zobowiązania (+) (-)

(w wyniku ujmowania

kosztów tworzących

ich wartość)

5. Należności (+) (-)

6. Środki pieniężne (+) (-)

Zwiększenia (+) i zmniejszenia (-) zależą od specyfiki zmian dotyczących poszczególnych elementów majątku.

4. Wynik finansowy tworzą strumienie:

• przychodów i zysków (+)

• kosztów i strat (-)

Powstają one w różnych zakresach działalności, ale zawsze dotyczą dodatkowo innych pozycji majątku, komplementarnych do nich, związanych z treścią zdarzeń, które tworzą tą cząstkę wyniku.

5. Przychody i zyski - uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

6. Koszty i straty - uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

7. Wynik finansowy prezentowany w sprawozdaniu finansowym nie zawiera w sobie żadnej kwoty wyniku finansowego poprzedniego okresu.

WYKŁAD 5 - Konta księgowe i zasady funkcjonowania

1. Amortyzacja i umorzenie - zmniejsza wartość środków trwałych i zmniejsza wynik finansowy (strata)

2. Od bilansu do bilansu - ewidencja na kontach

BILANS POCZĄTKOWY

AKTYWA PASYWA

środki kapitał

trwałe podstawowy

Kasa Zysk

........ ........

Wn Konto dla Ma Wn Konto dla Ma

Dt pozycji aktywów Ct Dt pozycji pasywów Ct

Salda początkowe Salda początkowe

zwiększenia zmniejszenia zmniejszenia zwiększenia

operacje

gospodarcze

Salda końcowe Salda końcowe

BILANS KOŃCOWY

AKTYWA PASYWA

środki ..........

trwałe ..........

kasa ..........

........... ..........

3. Konta aktywów i pasywów

Wn Konto Ma Wn Konto Ma

Dt aktywów Ct Dt pasywów Ct

Stan początkowy Stan początkowy (Sp) (Sp)

obrtoty obroty obroty obroty

zwiększające zmniejszające zwiększające zmniejszające stan początkowy stan początkowy stan początkowy stan początkowy (obroty Dt) (obroty Ct) (obroty Dt) (obroty Ct)

Stan końcowy Stan końcowy

(Sk) (Sk)

Σ = Σ Σ = Σ

4. Otwarcie konta - umieszczenie nazwy, ewentualnie symbolu konta, oznaczenia stron, wpisanie salda początkowego lub pierwszej operacji

5. Zamknięcie konta - obliczenie salda końcowego i wpisanie go po stronie, która ma mniejsze obroty.

6. Konto - koncepcja i metoda tworzenia ogólnych i szczegółowych informacji o majątku i procesach związanych z nim.

Ujmuje ono niezbędne dane identyfikujące obiekt (przedmiot) informacji oraz cechy operacji

Dane identyfikujące:

• nazwa konta (obiekt) - opis słowny + liczbowy

• czas obserwacji

• dowód - rodzaj i numer

• treść

• kwota operacji (ilość)

• wpływ na obiekt (+,-)

• powiązanie z innym kontem (ami) - korespondencja kont

7. Sposób funkcjonowania kont pozwala ujmować oddzielnie wielkości, strumienie dodatnie oraz ujemne dotyczące obiektu obserwacji.

Ma to duże znaczenie dla interpretacji sposobu funkcjonowania majątku oraz wyznaczania okresowych stanów jego elementów.

Konto jest urządzeniem księgowym służącym do agregacji elementarnych transakcji według przekrojów pożądanych dla celów sprawozdawczych, zarządczych.

Konto jest szczególnym rachunkiem bilansowym stanów i zmian w obiektach majątkowych.

8. Zasada dwustronnego zapisu związana jest z układem bilansowym i wpływem operacji na ten układ bilansowy.

I Dt A Ct Dt A Ct II Dt P Ct Dt P Ct

+ - - +

III Dt A Ct Dt P Ct IV Dt A Ct Dt P Ct

+ + - -

Korespondencja kont

Zasada dwustronnego zapisu polega na tym, że każda operacja ujmowana w systmeie kont powinna być w tej samej kwocie zarejestrowana po stronie Dt jednego konta, a po stronie Ct drugiego.

9. Na podstawie zapisów na kontach na koniec każdego okresu sprawozdawczego sporządzane jest zestawienie obrotów i sald.

Lp

Symbol konta

Nazwa konta

Salda początkowe

Obroty za dany okres

Obroty + Sp

Salda końcowe

Dt

Ct

Dt

Ct

Dt

Ct

Dt

Ct

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

..

RAZEM

Σ

Σ

Σ

Σ

Σ

Σ

Σ

Σ

Zestawienie obrotów i sald spełnia fukcję kontrolną:

• poprawności formalnej na podstawie metody bilansowej

• kompletności ujęcia operacji (obrotów) za okresy w stosunku do chronologicznie rejestrowanych sald operacji (dzienniki)

Zestawienie jest też urządzeniem informacyjnym opisującym wielkości i zakres transakcji. Przy dużej szczegółowości ujętych w nim kont można obserwować transakcje elementarne jednorodne dotyczące poszczególnych elementów.

WYKŁAD 6 - Elastyczność systemu informacyjnego rachunkowości

1. Elastyczność systemu informacyjnego rachunkowości polega na możliwości stosowania różnych kryteriów klasyfikacji obiektów ewidencji.

2. Można stosować jednocześnie grupowanie ogólne i szczegółowe w odniesieniu do majątku i procesów.

3. Procedury prowadzące do stworzenia różnych zakresów informacji naszą nazwę dzielenia i łączenia kont.

4. Dzielenie kont - tworzenie większej ilości zakresów informacji

5. Łączenie kont - proces odwrotny do dzielenia.

6. Podział poziomy wyodrębnia szczegółowe informacje o stanach i obrotach kont i prowadzi do zwiększenia szczegółowości o przedmiocie ewidencji na odrębnych kontach.

7. Podział pionowy wyodrębnia tylko określone obroty z jednej lub dwu stron konta, opiera się na przyjęciu dodatkowego kryterium klasyfikacyjnego, wyróżniającego pewne rodzaje obrotów w stosunku do przyjętego kryterium zasadniczego.

8. Podział poziomy i pionowy kont

I Podział poziomy

Dt Zobowiązania Ct Dt Materiały Ct

4000 A 4000

Dt Materiał X Ct

1000 B₁ 1000

Dt Materiał Y Ct

2500 B₂ 2500

Dt Materiał Z Ct

500 B₃ 500

Wariant A - funkcjonuje jedno konto w systemie dwustronnego zapisu

Wariant B - funkcjonuje wiele kont w systemie dwustronnego zapisu

II Podział pionowy

Dt Środki trwałe Ct Dt Środki trwałe Ct

Sp Sp

zwiększenia zmniejszenia zwiększenia zmniejszenia

wartości wartości

w tym umorzenia bez umorzenia *

Dt Umorzenie Ct

umorzenia

* aktualna wartość środków trwałych

9. Szczególnym przypadkiem łączenia kont jest łączenie kont aktywów z kontami pasywów. W tym przypadku może dojść do powstania dwóch odmian kont połączonych, tzw. kont aktywno-pasywnych:

• gdy połączeniu podlega relacja między jednym podmiotem i tylko jednym zewnętrznym, saldo może być tylko jedno, zmienne w zależności od relacji między tymi podmiotami

• w relacji tego podmiotu z wieloma podmiotami zewnętrznymi, wtedy salda mogą być dwa - ten typ kont dotyczy w szczególności kont rozrachunku (należności - zobowiązania)

10. Konto wykazuje zmienne saldo (lub 0)

A P

Dt Rachunek bankowy Ct Dt Kredyty bankowe Ct

Sp - - Sp

+ Sk Sk +

A - P

Dt Rachunek bieżący Ct

Sp - na rachunku lub Sp - kredyt

- zwiększenie stanu środków - powiększenie kredytu

- spłata kredytu - przelew środków

Sk - kredyt lub Sk - środki na rachunku

Σ = Σ

11. Konto wykazuje dwa salda jednocześnie (lub 0)

A P

Dt Należności Ct Dt Zobowiązania Ct

Sp - - Sp

+ Sk Sk +

A - P

Dt Rozrachunki Ct

Sp - Należności (i) Sp - Zobowiązania

- wzrost należności - wzrost zobowiązań

- zmniejszenie zobowiązań - zmniejszenie należności

Sk - Zobowiązania Sk - Należności

Σ = Σ

12. Ze względu na to, że istnieją tu możliwości wystąpienia dwu sald jednocześnie, obliczenie tych sald wymaga analizy treści obrotów po stronie Dt i Ct.

W praktyce w celu ustalenia sald końcowych prowadzone są ewidencje analityczne ujmujące relacje z poszczególnymi podmiotami.

13. Ewidencja analityczna polega na prowadzeniu pewnych informacji w ujęciu syntetycznym i jednocześnie z odpowiednim uszczegółowieniem na kontach pomocniczych, analitycznych do odpowiedniego konta ogólnego, syntetycznego. (jak przy podziale poziomym - pkt 8 I - wariant A należy traktować jako ujęcie syntetyczne, a wariant B jako zapisy powtórzone w stosunku do zapisu na koncie syntetycznym)

14. Na kontach analitycznych obowiązuje zasada zapisu powtórzonego w stosunku do zapisu na koncie syntetycznym. W skrajnym przypadku może się zdarzyć, że do każdego konta syntetycznego będą prowadzone konta analityczne. Aby sprawdzić poprawność rejestracji ewidencji analitycznej do każdego konta syntetycznego, do którego prowadzona jest analityka sporządza się zestawienie obrotów i sald kont analitycznych.

Lp	Nazwa konta	Saldo początkowe + obroty		Salda końcowe
				Dt	Ct	Dt	Ct
1
2
..
n-1
n	RAZEM
n+1	Konto syntetyczne

15. Funkcjonowanie kont wynikowych

Dt Kapitał własny Ct Dt Wynik finansowy Ct

zmniejszenia zwiększenia koszty przychody zyski nadzwyczajne straty nadzwyczajne

Dt Koszty Ct Dt Przychody Ct

zwiększenia zmniejszenia zmniejszenia zwiększenia

Dt Straty nadzw. Ct Dt Zyski nadzw. Ct

zwiększenia zmniejszenia zmniejszenia zwiększenia

16. Konta procesów

Dzielenie i łączenie kont prowadzi do kont szczegółowo opisujących podstawowe procesy jednostki.

17. Proces zakupu

Dt Rozliczenie zakupu Ct

Dt Zob. wob. dost. Ct Dt Towary, Materiały Ct

Faktura Przyjęcie

mat., towarów

Dt Dostawy nief. Ct Dt Towary, mat. w drodze Ct

spodziewane spodziewane

zobowiązania dostawy

nie ma faktury nie ma dostawy

Σ = Σ

WYKŁAD 7

1. Proces produkcji

Dt Koszty działalności Ct

Dt Zasoby, środki Ct Dt Wyroby gotowe Ct

ujęcie kosztów koszt przyjętych wyrobów

Dt Zobowiązania Ct Dt Półfabrykaty Ct

ujęcie kosztów koszty przyjętych półfabrykatów

Dt Produkcja w toku Ct

Pozostałości w toku

a) Dt Wynik finansowy Ct

Σ = Σ

a) Przeniesienie kosztów, których nie aktywuje się w produktach. Produkty są wyceniane wg kosztów wytworzenia; ta operacja dotyczy np. kosztów ogólnego zarządu i kosztów sprzedaży.

2. Konto połączone

Dt Produkcja Ct

Dt Zasoby, zobowiązania Ct Sp Produkcja Dt Produkty got., Wynik fin. Ct

w toku

ujęcie kosztów okresów

Sk Produkcja w toku

3. Proces sprzedaży

I

Dt Sprzedaż Ct

Dt Produkty Ct Dt Nal. od odb. Ct

Przychód ze sprzedaży

Dt Wynik fin. Ct

Zysk Dt Środki pien. Ct

Strata

Σ = Σ

Wynik finansowy jest pokazany metodą netto. Nie zawiera to konto elementów tworzącychwynik. W praktyce rzadziej używane.

II

Dt Koszt własny Ct Dt Sprzedaż Ct

Dt Wynik finansowy Ct

koszt własny przychód

Σ = Σ Σ = Σ

Metoda brutto:

Wynik finansowy jest przedstawiony metodą brutto. Uwzględnia przychody i koszty. Częściej stosowane w praktyce.

4. Podsumowanie

Konta procesów ujmują uszczegółowione, dostosowane do realnych zdarzeń operacje.

Konto „Rozliczenie zakupu” pozwala porównać operacje ujęcia faktury z operacjami przyjęcia zasobów. Może ono wykazywać operacje, które nie miały równoczesnego przebiegu i określić wielkość materiałów w drodze oraz dostaw niefakturowanych.

Konto to może byc dzielone ze względu na przedmiot zakupu oraz łączone z kontami aktywów i pasywów (Materiały w drodze, Dostawy niefakturowane).

Konto procesu narastania kosztów działalności (produkcji, handlu) pozwala z jednej strony ustalić koszty, a z drugiej wykazać jakie są efekty tego procesu - wyroby gotowe, półfabrykaty, produkcja w toku lub kwoty kosztów obciążające wynik w okresie sprawozdawczym.

Konto procesu produkcji często jest kontem połączonym z pozycją aktywów - produkcji w toku.

Ze względu na różne możliwości klasyfikacji kosztów może ono być dzielone pionowo i poziomo.

Konto procesu sprzedaży jest pochodną konta wynik finansowy. Ujmuje ono elementy, operacje związane ze sprzedażą - koszty sprzedanych produktów, przychód ze sprzedaży.

Ze względu na rozbudowany układ kosztów i przychodów związanych ze sprzedażą, często oddzielnie funkcjonują konta obejmujące wymienione elementy.

Stąd wynik finansowy może być wykazany metodą netto (I) lub brutto (II).

5. Klasyfikacja kont

I) Ze względu na związek z bilansem

1. Konta bilansowe (aktywów i pasywów)

2. Konta niebilansowe - wynikowe, procesów (koszty, sprzedaż, zakup)

3. Konta pozabilansowe (środki trwałe w likwidacji, dzierżawione, otrzymane w nieodpłatny zarząd, należności warunkowe, zobowiązania warunkowe, zapasy obce)

II) Ze względu na zasady zapisu

1. Konta syntetyczne

2. Konta analityczne

III) Ze względu na samodzielność, pełny i kompletny zestaw informacji

1. Konta podstawowe

2. Konta korygujące

6. Plany kont - zasady rachunkowości

Każda jednostka powinna posiadać dokumentację opisującą zasady rachunkowości (art. 10U. o R.)

1. zakładamy plan kont z zasadami księgowania

2. zasady wyceny aktywów i pasywów

3. wykaz stosowania ksiąg rachunkowych (urządzeń księgowych)

4. dokumentację systemu przetwarzania danych, jeśli księgi są prowadzone przy użyciu komputera (wykaz programów z objaśnieniem do stosowania, opis programów, zasady ochrony danych)

7. Wzorcowy wykaz kont:

Zespół:

0 - Majątek trwały

1 - Środki pieniężne i rachunki bankowe

2 - Rozrachunki i roszczenia

3 - Materiały i towary

4 - Koszty wg rodzajów i ich rozliczanie

5 - Koszty wg typów działalności i ich rozliczanie

6 - Produkty i rozliczenia międzyokresowe

7 - Przychody i koszty związane z ich osiąganiem

8 - Kapitały (fundusze), fundusze specjalne, rezerwy i wynik finansowy

8. Procedury ewidencyjne

1. Otwarcie kont

2. Ewidencja (syntetyczna i analityczna)

3. Zestawienia kontrolne dla kont analitycznych i syntetycznych (zestawienie obrotów i sald)

4. Bilans końcowy, potwierdzony inwentaryzacją

5. Zamknięcie kont

9. Techniki i procedury rachunkowości

Miernik pieniężny	żeby agregować
Podwójny zapis	efekt metody bilansowej
Konta księgowe	rachunek zwiększeń i zmniejszeń stanu majątku i elementów procesów
Urządzenia zbiorcze	zestawienie kontrolne i sprawozdawcze
Moment bilansowy, okresy sprawozdawcze	Kończących i rozpoczynających się okresów sprawozdawczych - podstawowy - syntetyczny rok - fotografia majątku w momentach przełomu okresu
Grupowanie i wycena	- ujęcie zasobów wg własności ekonomicznych - ujęcie źródeł pochodzenia wg podmiotów własności - ujęcie procesów wg ustalonych faz, funkcji działalności
Inwentaryzacją	- potwierdzenie wyników zapisu realnym stwierdzeniem stanów
Dokumentacja	- każde zdarzenie, czynność, zjawisko wpływające na majątek, procesy ujęte u źródła (dokument)

10. Zakres rachunkowości jednostek gospodarujących wg ustawy o rachunkowości

Rachunkowość jednostek	Zasady (polityka) rachunkowości
		Stwierdzenie dokonania i grupowania operacji w dowodach księgowych
		Zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym
		Okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów
		Wyceny aktywów i pasywów oraz wyniku finansowego
		Sporządzanie sprawozdań finansowych
		Gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą
		Poddanie badaniu i ogłoszeniu sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą

WYKŁAD 8: Dokumentacja księgowa (art. 20, 21 U o R)

1. Dowód księgowy - stwierdzenie dokonania operacji, podstawa zapisów w księgach rachunkowych

2. Dowody źródłowe:

- zewnętrzne (obce, własne)

- wewnętrzne

3. Podstawą zapisów mogą być:

a) dowody zbiorcze (obejmują zbiór dowodów źródłowych)

b) korygujące

c) zastępcze (wystawione do czasu otrzymania zewnętrznego dowodu obcego)

d) rozliczeniowe (ujmują juz dokonane zapisy wg innych kryteriów)

4. Dowód księgowy zawiera:

1. określenie rodzaju i numer identyfikacyjny

2. 
   opis operacji, wartość (ilość)

3. określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji

4. datę dokonania operacji (i datę sporządzenia dowodu)

5. podpis wystawcy i osoby, której wydano lub od której przyjęto składnik majątkowy

6. stwierdzenie zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach z podpisem osób odpowiedzialnych za dokumentację

5. Storno - metoda poprawiania błędu (art. 25) na podstwie dowodów zawierających korekty

a) storno czarne (dodatnie)

Dt A Ct Dt B Ct Dt C Ct

zapis błędny (I)

100 100

storno czarne (II)

100 100 Zapis prawidłowy (III)

100 100

Storno czarne koryguje wpływ błędnie zapisanej operacji na saldo kont, ale powiększa obroty kont, na których ujęto błędny zapis.

b) storno czerwone (ujemne)

Dt A Ct Dt B Ct Dt C Ct

100 zapis błędny (I) 100

storno czerwone (II)

100 zapis prawidłowy (III) 100

Zapis czerwony eliminuje wpływ błędnych zapisów zarówno na obroty kont, jak i salda.

c) przed zamknięciem miesiąca - skreślenie dotychczasowej treści (czytelnie) i wprowadzenie nowej, podpisanie poprawki i umieszczenie daty. Jednocześnie we wszystkich księgach.

6. Proces zakupu i ruch zapasów obrotowych w systemie rachunkowości

1. Pojęcia i klasyfikacja materiałów i towarów

Materiały - rzeczowe składniki aktywów obrotowych wykorzystywane w związku z prowadzeniem działalności. Stanowią one istotny element przedmiotu działania lub stwarzają warunki działania

Towary - rzeczowe składniki aktywów obrotowych nabyte w celu sprzedaży, z reguły sa nieprzetwarzane (towary - artykuły spożywcze przeznaczone do przetwarzania na posiłki w stołówkach, bufetach)

Klasyfikacja:

• znaczenie ekonomiczne (materiały podstawowe, pomocnicze, opakowania, paliwo, części zapasowe maszyn i urządzeń, odpadki)

• stopień przydatności (zapasy prawidłowe, nieprawidłowe)

• miejsce składowania (w przedsiębiorstwie, poza przedsiębiorstwem, w toku zużywania)

• rodzaj, asortyment (SWW - Systematyczny Wykaz Wyrobów) PKWiU - Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług

2. Wycena materiałów i towarów

Podstawą wyceny mogą być rzeczywiste ceny zakupu, ceny nabycia, koszty wytworzenia.

Cena nabycia - rzeczywista cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu (bez VAT), a w przypadku importu powiększona o obciążenia publiczno - prawne oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika majątku do stanu zdatnego do używania, a pomniejszona o rabaty, upusty i odzyski

• 
  rzeczywista cena zakupu należna sprzedającemu (cena fakturowa) cena

• obciążenia przy imporcie (cło, podatek akcyzowy) zakupu

• koszty zakupu

• zmniejszenia ceny nabycia przez rabaty, upusty, korekty

Przykład:

W fakturze policzono:

a) wartość materiału A 200 jp

b) opakowanie jednorazowe 30 jp

c) koszty transportu 4 jp

d) ubezpieczenie 3 jp

237 jp

cena zakupu - 200 jp koszty zakupu - 37 jp

cena nabycia - 237 jp

Koszty zakupu są zależne od rodzaju składnika zasobów i warunków umowy kupna - sprzedaży.

Jeśli zapasy są wycenione wg cen zakupu bieżąco są pdnoszone w ciężar kosztów działalności, wyniku finansowego i nie są aktywowane.

3. Wycena rozchodu i zapasów

Ze względu na wahania cen istnieją trudności wyceny rozchodu i zapasów zasobów.

a) Jeśli zapasy są ujmowane wg zmiennych cen (ewidencyjnych) przy wycenie rozchodu można stosować następujące warianty:

• ceny średnie ważone

• FIFO, najwcześniejszych cen - gdy ceny rosną, zapasy są wg aktualnych cen, a koszty zaniżane

• LIFO, ostatnich cen - koszty wg aktualnych wartości, zapasy są zaniżane

• KIFO, cen koncernu

• HIFO, najwyższych cen

• LOFO, najniższych cen

• ceny rzeczywiste zasobów rozchodowanych (identyfikacja)

b) Jeśli zapasy są ujmowane wstępnie wg stałych cen ewidencyjnych, to występują odchylenia od cen ewidencyjnych, które korygują ceny stałe ewidencyjne do cen rzeczywistych

Rozchód jest rejestrowany w dwu fazach:

• wg cen stałych

• korekta rozchodu o odpowiednią kwotę odchyleń

4. Dokumentacja zakupu i obrotu rzeczowych zasobów obrotowych

Zakup materiałów i towarów dokumentowany jest:

• fakturami VAT oraz fakturami korygującymi

• wewnętrznymi dowodami przyjęcia i rozchodu

Podstawą do ewidencji na kontach rzeczowych zasobów obrotowych są:

• Pz, przyjęcie zakupionego towaru, materiału

• Pw, przyjęcie produktu gotowego, półfabrykatu

• Rw, rozchód materiałów do produkcji

• Wz, rozchód zasobów w związku ze sprzedażą

• Zw, zwroty materiałów z produkcji

• Mm, przesunięcia międzymagazynowe

• Pk, zwiększenia, zmniejszenia z tytułu różnic inwentaryzacyjnych, przeszacowania (polecenie księgowania)

Faktury są podstawą rejestracji zobowiązań wobec dostawców, dowody wewnętrzne przyjęć są podstawą ewidencji zasobów.

Każda dostawa wymaga ewidencyjnego rozliczania. Rozliczenie zakupu następuje, gdy dowody są kompletne i odzwierciedlają stan faktyczny. Do ewidencji rozliczenia służy konto „Rozliczenie zakupu ...”. W jednostkach będących płatnikiem VAT konto to służy też do rozliczenia naliczonego w fakturach dostawców podatku VAT oraz akcyzowego i cła pobieranego przy imporcie.

Konto Rozliczenie zakupu materiałów może służyć do rozliczenia innych zakupów.

WYKŁAD 9: Podatek od towarów i usług (VAT - Value Added Tax)

Ustawa z 11.03.04r. (Dz.U. Nr 54 poz. 535)

1.

Zakupy T/U Wartość dodana firmy Sprzedaż T/U

100 jp + 50 jp = 150 jp

Naliczony Należny

(budżetowi)

VAT 22 jp + 11 jp = VAT 33 jp

122 jp 11 jp 183 jp

Zobowiązania wobec Zapłata do Należność od

dostawcy wg Fa Urzędu Skarbowego odbiorcy

2. Przedmiot opodatkowania

1. Odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju

2. Eksport i import towarów

3. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju

4. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów

3. Stawka opodatkowania: 22%, obniżona: 7%, 3%, 0%.

4. System ewidencyjny rozliczenia zakupu może być zróżnicowany w zależności od tego, jaką cenę kupionych zasobów przyjęto do ewidencji.

5. Schemat ewidencji zakupu i rozchodu materiałów

W praktyce do wyceny zarówno przychodu, jak i rozchodu wstępnie przyjmuje się stałe ceny ewidencyjne na poziomie cen zakupu lub nabycia (na podstawie danych z okresów ubiegłych lub planowanych).

Cena zakupu (nabycia) = cena ewidencyjna ± odchylenia od cen ewidencyjnych

1. Ujęcie ostatecznej kwoty faktury jako zobowiązania i elementu procesu zakupu.

2. Przyjęcie materiałów wg wewnętrznego dowodu i wyceny wewnętrznej.

3. Przeniesienie ustalonych na koncie rozliczenie zakupu odchyleń od cen ewidencyjnych materiałów (lub towarów)

a) gdy cena ewidencyjna jest niższa od ceny rzeczywistej

b) gdy cena ewidencyjna jest wyższa od ceny rzeczywistej

ustalenie różnicy następuje przez ew. Analityczną alboprzez analizędokumentów

Dt Rozliczenia zakupu materiałów Ct Dt Materiały Ct Dt Koszty produkcji Ct

Pz (2) Rw (6)

Dt Rozr. z d. Ct

Fa (1) (3a) Dt OCEm Ct (7a)

(3b) (7b)

(4) Dt Rozr. VAT Ct

(5) Dt Koszty zakupu Ct (8)

4. Przeniesienie na podstawie informacji zawartej w fakturze kwoty podatku VAT do rozliczenia (VATu naliczonego z należnym)

5. Przeniesienie policzonych w fakturach kosztów zakupu jako korekty ceny ewidencyjnej na poziomie ceny zakupu do ustalenia pełnej ceny nabycia.

6. Wydanie materiałów do produkcji wg stałej ceny ewidencyjnej.

7. Przeniesienie odchyleń dotyczących wydanych materiałów

a) odchyleń debetowych

b) odchyleń kredytowych

W celu ustalenia kwoty odchyleń dotyczącej rozchodu materiałów należy zastosować odpowiednią metodę. Najczęściej przyjmuje się metodę wskaźników narzutu odchyleń, które ustalają jaki procent wartości materiałów w stałej cenie stanowią odchylenia.

8. Przeniesienie odpowiedniej części lub całości kosztów zakupu w ślad za wydanymi materiałami.

6. Narzut odchyleń (kosztów zakupu) do wyliczenia kwoty operacji 7 i 8.

S_P + O_O S_PK_Z + K_ZO

W_O= W_KZ= O_R= W_O • R_M K_ZR= W_KZ • R_M

S_PM + P_M S_PM + P_M

W_O - wskaźnik odchyleń

P_M - przychód materiałów

K_ZO - koszty zakupów poniesione w okresie

O_R - odchylenia dot. rozchodu materiałów

R_M - rozchód materiałów

K_ZR - koszty zakupu dot. rozchodu

W_KZ - wskaźnik kosztów zakupu

O_O - odchylenia w okresie

S_PM - stan początkowy materiałów

S_PK_Z - stan początkowy kosztów zakupu

Wyliczenia te mogą być prowadzone również w inny sposób.

Wartość zapasów materiałowych:

1. materiały

2. ± odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów

3. ± koszty zakupu

Ewidencja kosztów zakupu w przedsiębiorstwie zależy od modelu transformacji kosztów. Jest bardziej rozbudowana niż przdstawia to schemat.

WYKŁAD 10: Koszty i pojęcia bliskoznaczne

1. Pojęcia kosztów są definiowane zarówno w literaturze ogólnoekonomicznej, jak również w dyscyplinach szczegółowych: rachunkowości, ekonomice, finansach. Podejście do kosztów jest wielorakie, istnieje też niejednorodność terminologiczna.

2. Koszty ekonomiczne obejmują koszty księgowe (jawne, explicite) oraz koszty alternatywne (ukryte, implicite)

Koszty księgowe - wydatki niezbędne w celu pozyskania zasobów, usługi

Koszty alternatywne - wartość najbardziej preferowanej, ale niewykorzystanej alternatywy

3. Koszty własne stanowią wyrażone w pieniądzu zużycie środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, materiałów, paliwa, energii, usług, czasu pracy pracowników oraz niektóre wydatki nieodzwierciedlające zużycia dotyczące normalnej działalności danej jednostki gospodarującej w określonej jednostce czasu.

4. Problemy do dyskusji:

• należy odnieść definicję i pojęcia kosztów do produktów, pracy i czasu

• akcentować zużycie niezbędne, normalne w aspekcie możliwości jego ujęcia - należy zbudować normy zużycia zasobów, określić możliwości produkcyjne i porównać je z faktycznymi

• jak interpretować celowość - w kontekście wyniku finansowego całej jednostki

• czy akcentować związek kosztów z wydatkami - księgowe jak najbardziej tak

• czy można w sposób obiektywny określić pojęcie kosztów

5. Koszty w Ustawie o Rachunkowości są opisywane jednakowo dla wszystkich elementów kosztowych wyniku finansowego.

6. Pojęcia bliskoznaczne kosztów:

• straty - bezekwiwalentne zmniejszenie się składników majątkowych

• nakłady - ilościowe zużycie produkcji

- dotyczą zużytych zasobów i powstawania zobowiązań w kontekście całego przedsiębiorstwa, jednostki samodzielnie bilansującej, koszt jest przeciwstawiany przychodom ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów w celu wyliczenia wyniku zasadniczej działalności

• wydatek - każde wykorzystanie środków finansowych (netto) bez względu na cel ich poniesienia

W praktyce wydatek powstaje najczęściej na podstawie udokumentowanych zobowiązań lub na wypływie środków pieniężnych. Ruch pieniądza obserwowany jest oddzielnie, dlatego w systemie rachunkowości tworzy się sprawozdanie finansowe o przepływach pieniężnych oddzielnie od sprawozdania o wyniku finansowym. Wydatek jest pojęciem szerszym niż koszt, bo może prowadzić do zmian zasobów, które nie znajdą się w kosztach (nigdy nie będą kosztami) oraz może być ten wydatek związany z podziałem wyniku finansowego.

Istnieje również rozbieżność w czasie pomiędzy wydatkiem a kosztem.

7. Klasyfikacja kosztów - wynika z niejednlitego charakteru tej wielkości oraz różnego sposobu funkcjonowania w przedsiębiorstwach i różnego miejsca w konstrukcji sprawozdań finansowych.

KLASYFIKACJA KOSZTÓW
Klasyfikacja	Koszty
1. Naturalna postać używanych zasobów (proste elementy procesu pracy)	Koszty rodzajowe, np. zużycie materiałów, zużycie energii, wynagrodzenia, itd.
2. Sfery działalności	Koszty zakupu Koszty produkcji Koszty sprzedaży Koszty zarządzania
3. Rodzaj działalności	Koszty działalności operacyjnej Koszty działalności finansowej Koszty działalności inwestycyjnej
4. Stopień zależności od rozmiarów produkcji (działania)	Koszty stałe Koszty zmienne
5. Związek z podstawowym procesem działalności	Koszty podstawowe Koszty ogólne
6. Sposób odnoszenia kosztów na produkty czy inne przekroje	Koszty bezpośrednie Koszty pośrednie
7. Stopień zależności od podmiotu odpowiedzialności	Koszty zależne Koszty niezależne
8. Struktura wewnętrzna kosztów	Koszty proste Koszty złożone
9. Miejsce ujęcia w sprawozdaniu finansowym	Aktywa (produkty) Wynik finansowy

Ad 4. Koszty stałe zależą od warunków techniczno-organizacyjnych

Koszty zmienne - zależą od rozmiaru działalności

Podział wykorzystywany przy planowaniu kosztów, w rachunkach decyzyjnych, przy obliczaniu tzw. Punktu krytycznego, w rachunkowości przy obliczaniu wyniku finansowego (koszt wytworzenia)

Ad 5. Koszty podstawowe - związane z rodzajem technologii organizacji, produkcji i innych, wpływają na jakość produktu

Koszty ogólne - związane z funkcjonowaniem jednostek jako całości i poszczególnych struktur jednostek i nie mają bezpośredniego wpływu na jakość produktu

Ad 6. bezpośrednie - na produkt są odnoszone na podstawie dokumentów źródłowych

pośrednie - dotyczą wielu produktów i aby je odnieść na produkt należy stosować specjalne metody rozliczania

Ad 7. Jeśli koszty są niezależne od ośrodka odpowiedzialności, to nie należy w nim ich rozliczać

Ad 8. koszty proste, np. zużycue materiałów, energii kupionej na zewnątrz, czy usług transportowych kupionych na zewnątrz

proste - w tej grupie kosztów dwa parametry decyzyjne: ilość i energia

złożone - np. usługi transportowe we własnym wydziale transportowym, w tej grupie kosztów istnieje wiele parametrów decyzyjnych: organizacja, kwalifikacja

8. Ujęcie kosztów w systemie rachunkowości

Ewidencja kosztów działalności .........

Dt Konta zasobów Ct Dt Koszty ... Ct Dt Produkty Ct

(1) (3)

Dt Zobowiązania Ct Dt Wynik fin. Ct

(2) (4)

Koszty Koszty wg sposobu funkcjonowania

rodzajowe (zespół 4) (produktów, miejsc powstawania,

faz działalności - zespół 5)

Dt Koszty rodzajowe Ct Dt Rozliczenie kosztów Ct Dt Koszty funkcjonalne Ct

(I) (III) (IV)

W celu zbilansowania wielokrotnie ujętych kosztów z różnych punktów widzenia w praktyce ewidencyjnej stosuje się konto Rozliczenie kosztów. Pozwala ono z jednej strony na wtórne ujęcie kosztów rodzajowych na odrębnych kontach (II).

I pierwsze ujęcie kosztów na układzie rodzajowym

II drugie ujęcie kosztów na układzie funkcjonalnym

III zamknięcie bilansujące konta Rozliczenie kosztów. W tym wariancie podstawą do obliczenia wyniku finansowego są informacje pochodzące z układu funkcjonalnego.

Gdy wynik finansowy jest liczony w wariancie porównawczym, to koszty rodzajowe przechodzą na wynik finansowy, wtedy rozliczenie kosztów jest bilansowane w układzie funkcjonalnym.

9. Ujęcie kosztów wg rodzajów - zespół 4 planu kont

Dt Różne konta Ct Dt Koszty rodzajowe Ct Dt Wynik fin. Ct

Ujęcie bieżące Wariant porównawczy

31.12

Dt Rozl. kosztów Ct

Wariant kalkulacyjny

31.12

10. Koszty ujęte na kontach rodzajowych nie obejmują:

• kosztów tworzonych środków trwałych

• pozostałych kosztów operacyjnych

• kosztów operacji finansowych

• kosztów usuwania szkód losowych, zdarzeń niepowtarzalnych

11. W ewidencji szczegółowej wyodrębnia się wykorzystując podział kont (zarówno w ujęciu syntetycznym, jak też analitycznym) następujące przekroje dostosowane do potrzeb sprawozdawczych:

• Amortyzacja - wartość zużycia zasobów środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, inwestycji w obcych środkach trwałych, itp.

• Zużycie materiałów i energii - wartość zużytych materiałów, energii elektrycznej, gazu, pary wodnej, sprężonego powietrza, wody na cele technologiczne, energetyczne, napędowe i gospodarcze

• Usługi obce - wartość spożytkowanych usług wg faktur dostawców. Usługi obróbki obcej, usługi transportowo-spedycyjne, roboty budowlano-montażowe, remontowo-konserwacyjne, wykonanie dokumentacji, sprawowanie dozoru, napraw i przeglądów

• Podatki i opłaty - podatek od nieruchomości, środków trwałych, VAT, akcyzowy, opłata skarbowa, za wieczyste użytkowanie gruntów, PFRON

• Wynagrodzenia - wynagrodzenia za pracę (wypłaty pieniężne i w naturze) bez względu na charakter stosunku pracy

• Świadczenia na rzecz pracowników - ubezpieczenia społeczne, fundusz pracy, fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych na rzecz ZUS, odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalych, itp.

• Podróże służbowe - wydatki na diety, noclegi i przejazdy, bilety służbowe, ryczałty na używanie samochodów prywatnych

• Inne koszty rodzajowe - ubezpiecznia rzeczowe, koszty reprezentacji i reklamy, stypendia, wynagrodzenia za wynalazczość i racjonalizację, dopłaty do biletów, opłaty notarialne, sądowe, parkingowe, usługi bankowe

WYKŁAD 11: Konta zespołu V - Konta w układzie funkcjonalnym

1. Koszty są grupowane wg faz działalności, miejsc powstawania i przedmiotu działalności:

Przekroje informacyjne poszczególnych kont:

• Produkcja podstawowa - wyznaczone są w tym przekroju koszty wytworzenia produktów, składają się one z dwóch części: kosztów bezpośrednich produktów oraz kosztów pośrednich produktów (rozliczane specjalnymi metodami). Ten przekrój związany jest z parametrem wyceny - koszt wytworzenia jest elementem tworzącym wynik finansowy wykazywanym w sprawozdaniu finansowym. Do konta Produkcja podstawowa musi być prowadzona analityka wg poszczególnych produktów.

• Koszty wydziałowe ujmują koszty powstałe w wydziałach produkcji podstawowej, pośrednie w stosunku do produktu. Analityka do tego konta powinna uwzględniać poszczególne wydziały, a nawet stanowiska kosztów, bądź ich grupy. Ten analityczny podział daje większe możliwości przyporządkowania kosztów pośrednich poszczególnym produktom. Zebrane na tym koncie koszty ulegają przeniesieniu na produkcję podstawową w celu wyliczenia kosztu wytworzenia.

• Koszty wydziałów pomocniczych (wydziały pomocnicze) - na tych kontach zbierane są zarówno koszty bezpośrenie, jak i posrednie działalności pomocniczej

• Koszty ogólnego zarządu - koszty zarządzania jednostki i funkcjonowania jednostki jako całości

• koszty zakupu - w praktyce ze względu na parametr wyceny (cena nabycia) obejmują zazwyczaj tylko koszty bezpośrednie zakupu

• koszty sprzedaży - w praktyce zakres tych kosztów dotyczy wszystkich funkcji związanych ze sprzedażą: bezpośrednich i pośrednich

2. Ujęcie funkcjonalne kosztów prowadzi do obliczenia kosztów w przekroju produktów pracy na poziomie kosztów wytwarzania oraz ujęcia kosztów ogólnego zarządu i kosztów sprzedaży w danym okresie.

3. Przykłady ewidencji kosztów

1. Wydano materiały do produkcji, stanowią one bezpośreni koszt produktu -200jp

Dt Materiały Ct Dt Zużycie materiałów Ct Dt Rozl. kosztów Ct Dt Prod. Podst. Ct

X 200 (1) 200 200 (2) 200

2. Wyliczono w liście płac wynagrodzenia pracowników:

• wydziałów podstawowych 300 jp

• wydziałów pomocniczych 200 jp

• zarządu 100 jp

600 jp

Dt Zob. z tyt. wyn. Ct Dt Wynagrodzenia Ct Dt Rozl. kosztów Ct Dt Koszty wydz. Ct

600 (1) 600 600 (2a) 300

Dt Wydz. pomocn. Ct

(2b) 200

Dt Koszty og. Zarządu Ct

(2c) 100

3. Amortyzacja za okres bieżącego miesiąca wg tabeli amortyzacyjnej

• od środków trwałych zainstalowanych w wydziałach podstawowych 200 jp

• od maszyn i urządzeń do produkcji 400 jp

Dt Umorzenie śr. trw. Ct Dt Amortyzacja Ct Dt Rozl. kosztów Ct Dt Prod. podst. Ct

600 (1) 600 600 (2b) 400

Dt Koszty wydz. Ct

(2a) 200

4. Rozliczenie produkcji

Bardzo często istnieje rozbieżności w czasie między momentem przyjmowania produktów wydawanych na sprzedaż a momentem obliczania kosztów wytworzenia. Problem ten zostaje rozwiązany w systemie rachunkowości poprzez wprowadzenie specjalnego konta techniczno-rozliczeniowego o nazwie Rozliczenia kosztów działalności.

Dt Produkcja podst. Ct Dt Rozliczenia kosztów dział. Ct Dt Produkty Ct

X 2700
(1) 2700 2500 (2) 2500

*

3000 Dt OCE produktów Ct

300 200 (2) 200

(4)

* Służą do wyceny produktów w bilansie i ustalenia kosztów sprzedanych produktów

Przykład

W okresie sprawozdawczym przyjęto do magazynu wyroby wg kosztów planowanych 100 szt. • 25jp/szt. Koszty zebrane na koncie Produkcja podstawowa na końcu okresu wynoszą 3000 jp. Produkcję niezakończoną występującą na koniec okresu wyceniono wg kosztów zużytych na jej wytworzenie materiałów bezpośrednich -300jp. Dokonać rozliczenia kosztów produkcji na koniec okresu sprawozdawczego.

5. Konto korygujące odchylenia od cen ewidencyjnych spełnia dwie funkcje:

a) umożliwia wyznaczenie rzeczywistych kosztów wytworzenia, gdy stosowane są stałe ceny ewidencyjne

b) analityczno-kontrolną w stosunku do poziomu kosztów, szczególnie gdy ujmowane są one wg poszczególnych produktów

6. Rozliczenia międzyokresowe kosztów

Rozliczenia międzyokresowe kosztów wynikają z nadrzędnych zasad rachunkowości - współmierności przychodów i kosztów oraz memoriału.

W zakresie kosztów zwykłej działalności operacyjnej przepisy wyróżniają 2 grupy rozliczeń.

Jednostki dokonują czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, jeśli wydatki na zużycie składników majątkowych dotyczą miesięcy następujących po miesiącu, w którym je poniesiono.

Jednostki dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości przypadających na bieżący miesiąc:

• ściśle oznaczonych świadczeń wykonanych na rzecz jednostki, nie stanowiących zobowiązania

• prawdopodobnych kosztów, których kwota lub data powstania nie są jeszcze znane

Odpisy czynnych i biernych rozliczeń mogą następować stosownie do upływu czasu lub wielkości świadczeń.

Dt Rozliczenia międzyokresowe kosztów Ct

czynne (A) bierne (P)

kwota dotyczy kwota dotyczy

następnych okresów bieżącego i przeszłych okresów (rata)

Procedura rozliczeń odbywa się poprzez konto.

7. Uproszczony schemat etapów transformacji kosztów

Przyjęty sposób ewidencji kosztów na dwóch zespołach kont z jednej strony, a z drugiej strony wymagania co do struktury informacyjnej wyjścia powoduje konieczność stosowania transformacji kosztów.

KOSZTY RODZAJOWE

I I I

I Koszty wydziałów II Koszty

Ia pomocniczych fazy zakupu

Koszty wydziałów II

podstawowych

Rozliczenie III

międzyokresowe IV

kosztów

Ia

Koszty fazy sprzedaży

Koszty wytwarzania Koszty ogólne zarządu

V V V VI

Produkcja Półfabrykaty Wyroby, VI Koszt produkcji sprzedaży

w toku usługi

wynik

finansowy

I Przeniesienie zarejestrowanych kosztów rodzajowych na przyjęte przekroje funkcjonalne kosztów

II Przeniesienie kosztów świadczeń wydziałów pomocniczych na odbiorców ich usług

III Przeniesienie rozliczonych kosztów zakupu w ślad za materiałami na wszystkie kierunki zużycia materiałów, na schemacie zastosowano uproszczenie występujące w praktyce, że przenosi się je tylko na materiały bezpośrednie

IV Przeniesienie kosztów rozliczonych wydziałów na produkty

V Ustalenie kosztów produktów zakończonych i niezakończonych w ramach kosztów wytworzenia

VI Przeniesienie kosztów w grupach dostosowanych do sprawozdania na wynik finansowy

WYKŁAD 12: Wynik finansowy jednostki gospodarującej i jej segmenty

1. Wynik finansowy jednostki tworzą operacje związane ze sprzedażą oraz dodatkowo koszty, straty, przychody i zyski pozostałej działalności oraz nadzwyczajnych sytuacji.

2. Zakres sprzedaży:

1. Zwykła działalność operacyjna - produkty, towary, materiały

2. Pozostała działalność operacyjna - aktywa trwałe rzeczowe i niematerialne, inwestycje rzeczowe i niematerialne

3. Działalność finansowa - inwestycje finansowe

3. Umowa sprzedaży - sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. (535KC)

4. Zgodnie z zasadami statystyki, prawa cywilnego i bilansowego za moment sprzedaży uważa się:

• przy sprzedaży krajowej bezgotówkowej - datę wykonania śwadczenia (wydania, postawienia do dyspozycji, wykonania i odbioru usługi)

• przy sprzedaży krajowej gotówkowej - moment zapłaty i odbioru

• przy sprzedaży eksportowej - data przekroczenia granicy (SAD)

5. Przychód podatkowy (art. 12) - dzień wystawienia faktury, rachunku, nie później niż ostatni dzień miesiąca.

6. Przychody są wyrażone w wymiarze netto (bez VAT)

• uzyskane lub należne kwoty za sprzedane wyroby gotowe, półfabrykaty, usługi, materiały, towary, przy uwzględnieniu dopłat, a także zmniejszenia z tytułu bonifikat, opustów, rabatów, skont.

7. Przychody są uznawane nie tylko w momencie sprzedaży, realizacji, ale też w momencie wypracowania.

Na ogół przyjmuje się, że przychody muszą spełniać kryteria:

• przedsiębiorstwo dodało wartość ekonomiczną do swojego produktu

• wielkość przychodu jest mierzalna i weryfikowalna

• istnieje możliwość oszacowania związanych z tym wydatków

W procesie sprzedaży występują elementy przychodów oraz współmiernych do przychodów kosztów.

Rachunek zysków

i strat

Materiały bezpośrednie Sprzedaż

Wynagrodzenia bezpośrednie Koszty produktów Koszty produktów

sprzedanych

Pośrednie koszty wytwarzania

Wynik brutto

Koszty ogólnego

zarządu (administracji)

Koszty okresu

Koszty sprzedaży

Wynik ze sprzedaży

Relacje między kosztami produktów i kosztami okresu w rachunku zysków i strat

8. Relacje między kosztami rodzajowymi okresu a kosztem własnym sprzedaży

Koszty rodzajowe =	Koszt własny sprzedaży	tzn. wszystkie produkty zostały sprzedane
Koszty rodzajowe	Wzrost stanu produktów	np. sprzedane produkty z innych okresów
			Koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby
			Koszt własny sprzedaży
Zmniejszenie stanu produktów	Koszt własny sprzedaży		nie wszystkie produkty sprzedane
Koszty rodzajowe

Koszt własny sprzedaży = KR - wzrost stanu produktów (KWSP) + zmniejszenie stanu produktów

KR + zysk = Przychody + wzrost sp (KWSP) - zmniejszenie sp + strata

jedno albo drugie

9. Przykład 1

Wynik działalności operacyjnej

Przedsiębiorstwo prowadzi ewidencję kosztów w układzie rodzajowym i funkcjonalnym. Na podstawie poniższych informacji należy obliczyć wynik finansowy wg sprawozdania finansowego metodą porównawczą i kalkulacyjną.

Dane:

1. Przychody ze sprzedaży w okresie (120 szt. • 10 jp/szt.) 1200 jp

2. Koszty rodzajowe okresu 800 jp

3. Koszty wytworzenia produktów w okresie (100 szt. • 7 jp/szt.) 700 jp

4. Koszty sprzedaży 40 jp

5. Koszty ogólnego zarządu 60 jp

6. Jednostka sprzedała w okresie wszystkie wytworzone w poprzednim okresie produkty (20 szt. • 8 jp/szt.) 160 jp

1. Wariant kalkulacyjny

P 1200 P - przychody

KWSP - 860 KWSP - Koszt wystworzenia sprzedanych wyrobów

wynik brutto 340

KS - 40

KOZ - 60

wynik ze 240 Ksp = 860+40+60=960

sprzedaży Koszty sprzedaży produktów

2. Wariant porównawczy

P 1200 przychody i zrównane z nimi ∆pr - zmiana stanu

∆pr - 160 (zmiana stanu produktów) produktów

1040

KR - 800

wynik ze 240

sprzedaży

Koszt sprzedanych produktów= KR + zmniejszenia stanu produktów - zwiększenia stanu produktów

Ksp = 800 + 160 = 960

10. Przykład 2

Wynik z działalności operacyjnej

Przedsiębiorstwo prowadzi ewidencję kosztów w układzie rodzajowym i funkcjonalnym. Na podstawie poniższych informacji należy obliczyć wynik finansowy wg struktury sprawozdania finansowego metodą porównawczą i kalkulacyjną.

Dane:

1. Przychody ze sprzedaży (600 szt. • 40 jp/szt.) 24 000 jp

2. Koszty rodzajowe okresu 25 000 jp

3. Koszty wytworzenia produktów w okresie (800 szt. • 20 jp) 16 000 jp

4. Koszty sprzedaży 4 000 jp

5. Koszty ogólnego zarządu 5 000 jp

6. Jednostka sprzedała w okresie część produkcji (600 szt. • 20 jp/szt) 12000 jp

1. Wariant kalkulacyjny

P 24 000

KWSP - 12 000

12 000 Ksp= 12000+9000=21000

KS - 4 000

KOZ- 5 000

WF 3 000

2. Wariant porównawczy

P 24 000 przychody i zrównane z nimi

∆pr + 4 000 (zmiana stanu produktów)

28 000

KR - 25 000

WF 3 000

Ksp = 25 000 - 4000 = 21000

11. Pozostałe koszty i przychody operacyjne związane są pośrednio z działalnością operacyjną jednostki i obejmują:

• działalność socjalną

• sprzedaż środków trwałych w budowie, wart. niematerialnych i prawnych (wyniki netto w sprawozdaniu)

• odpisywanie należności, zobowiązań

• utworzenie i rozwiązywanie rezerw

• odpisy aktualizacyjne

• odszkodowania, kary, grzywny

• nieodpłatne przekazania aktywów

12. Straty i zyski nadzwyczajne - powstają wskutek trudnych do przewidzenia zdarzeń, poza działalnością operacyjną jednostki i nie są związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia (art.3 ust.1 pkt33)

13. Wynik działalności finansowej (operacji finansowych)

• obejmuje koszty i przychody operacji finansowych dotyczących inwestycji majątkowych i źródeł finansowania zasobów

• niektóre elementy są ujęte metodą netto (wynik ze zbycia inwestycji, różnice kursowe)

WYKŁAD 13

1. Rezerwy

- - Wynik finansowy

? R

+ +

- +

t l

+ -

- w -

Zasada ostrożności i wiernego obrazu w bilansie

? - wątpliwe elementy zasobów, aktualizacja, - ujęcie, + likwidacja

R - pewne, prawdopodobne zobowiązania (art.35.d)

- współmierność kosztów i przychodów (art.39.z)

t - tworzenie rezerwy

l - likwidacja rezerwy

w - wykorzystanie rezerwy

2. Przychody przyszłych okresów

Zapasy Wzrost stanów

Należności Przychody przyszłych

okresów

Środki pieniężne

nie dotyczy bieżącego Przychody

okresu Wynik

kwalifikacja w okresie bieżącym

kwalifikacja w okresach następnych

art. 41 - Dotacje, subwencje, dopłaty do inwestycji oraz praz rozwojowych w wysokości kwot otrzymanych (ppo równolegle do amortyzacji)

art. 41 - Otrzymana zapłata przyszłych świadczeń

- nie rozliczona różnica wartości firmy

ppo - przychody przyszłych okresów

3. Wartość firmy - pozycja nie wyceniona w jednostkowym sprawozdaniu w trakcie normalnej działalności. Pojawia się w momencie nabywania firmy lub zorganizowanej jej części.

Bilans ... A Bilans ... B

1000 Kw 550 500 Kw 100

Zob 450 Zob 400

Nabycie przez A przedmiotu B za 200

Bilans ... A'

1500 Kw 550 + 200 = 750

wartość firmy 100 Zob 450 + 400 = 850

1600 1600

Po wycenie podmiotu B

urealniono spadek 30

wartość zasobów

1470 1600

wartość firmy 130

Wartość firmy (goodwill)

200 - 70 = 130 (5 lat rozliczany)

Gdy A nabywa podmiot B za 50

Bilans ... A'

1470 Kw 550 + 50 = 600

Zob 850 = 850

PPO = 20 (badwill)

1470 1470

4. Schemat rachunku zysków i strat wg polskiego prawa o rachunkowości

Koszty zwykłej działalności I Przychody zwykłej

operacyjnej działalności operacyjnej

Wynik ze sprzedaży

(wynik zwykłej działalności

operacyjnej)

Pozostałe koszty II Pozostałe przychody

operacyjne operacyjne

Wynik z działalności

operacyjnej

Koszty finansowe III Przychody finansowe

Wynik brutto

z działalności gospodarczej

Nadzwyczajne straty IV Nadzwyczajne zyski

Wynik brutto

Obciążenia obowiązkowe V

wyniku

Zysk netto

Strata netto

Segmenty za wyjątkiem pierwszego są ujęte bezpośrednio w sprawozdaniu

5. Sprawozdanie finansowe podaje stopnie wyniku finansowego narastająco poprzez sumowanie wyników kolejnych segmentów.

6. Koncepcje kapitału, zachowania kapitału

(MSR, ZK §102-110)

Koncepcja kapitału:

• rzeczowa (możliwości operacyjne - sprzedaż) - aktualna cena nabycia zasobów

• finansowa (aktya netto, zaangażowane środki)

a) zmiany kapitału, bez wkładu bieżącego właścicieli czy też wycofania w wartości nominalnej j.p. - wynik finansowy

b) zmiany kapitału, bez wkładu bieżącego i wycofań właścicieli, liczony w jednostkach o stałej sile nabywczej - wynik finansowy

7. Przykład

Wynik finansowy prezentowany w sprawozdaniu rocznym wynosi 200 000 jp. W celu obliczenia wyniku metodą kosztów odtworzenia zaktualizowano wielkości ujęte w bilansie początkowym i końcowym. Wg cen bieżących wynoszą one:

• aktywa trwałe: Sp 3 000 000 jp (umorzenie 30%) Sk 3 000 000 jp (umorzenie 50%)

• aktywa obrotowe: Sp 600 000 jp Sk 500 000 jp

• zobowiązania: Sp 500 000 jp Sk 400 000 jp

Obliczyć wynik finansowy metodą kosztów odtworzenia, skomentować jego wysokość.

Aktywa trwałe: 3 000 000 - 900 000 = 2 100 000,

3 000 000 - 1 500 000 = 1 500 000

Aktywa obrotowe: 600 000 500 000

Aktywa 2 700 000 2 000 000

Zobowiązania - 500 000 - 400 000

2 200 000 1 600 000

Δkapitału = 1 600 000 - 2 200 000 = -600 000

Wynik finansowy wg koncepcji odtworzenia kapitału rzeczowego, zachowującego zdolność operacyjną jednostki jest ujemny (-600 000)

8. Przykład 2

Wynik finansowy w sprawozdaniu rocznym w grupie kapitałów o wysokości 2000000 jp, wynosi 300 000 jp. Inwestor, przyszły udziałowiec ocenia ten wynik na tle siły nabywczej środków pieniężnych i uwzględnia wskaźnik inflacji rocznej -10%.

Przedstawić obliczenia weryfikujące wynik nominalny i wnioski wynikające z przeprowadzonych kalkulacji.

1 700 000 - kapitał zaangażowany, wyjściowy

170 000 = 10% • 1 700 000 utrata realnej siły nabywczej

130 000 = 300 000 - 170 000 wynik finansowy wg koncepcji zachowania kapitału finansowego o stałeh sile nabywczej

Zyskowność nominalna kapitału wynosi 300 000:1 700 000 = 0,176

Zyskowność realna kapitału wynosi 130 000: 1 700 000 = 0,076

9. Zakres sprawozdania finansowego w powiązaniu z rodzajem jednostki

Wszystkie jednostki prowadzące księgi rachunkowe	Bilans Rachunek zysków i strat Informacja dodatkowa
Jednostki szczególne (art.64 ust.1)	Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym Rachunek przepływów pieniężnych
Spółki kapitałowe Tow. Ubezpieczeń wzajemnych Spółdzielnie Przedsiębiorstwa państwowe	Sprawozdanie z działalności jednostki

Faza ujęcia problemów

(Okr. Celów, planowanie ramowe)

Faza czynnościowa

(planowanie operatywne, wypełnianie zadań)

3. Faza sprzężenia zwrotnego

(kontrola informacji relekwantnych)

100

100

AKTYWA

?

R Rezerwa

---