Wroczyński i jego założenia pedagogiki społecznej
Koncepcja pedagogiki społecznej wg Wroczyńskiego ma charakter szerokiej i całościowej refleksji nad naturą wychowania i rolą, jaką w tym procesie odgrywa środowisko ludzkiego życia. (jak jest, jak być powinno, czy i jak wychowanie może ulepszać świat)
Przedmiotem pedagogiki społecznej, jej badań teoretycznych oraz prac praktycznych, jest relacja środowisko- wychowanie. Jest to relacja dynamiczna, zwrotna. Oznacza to, że pole zainteresowań pedagogiki społecznej dzieli się na dwa obszary:
-wpływ środowiska na wychowanie (zakres, struktura i jakość oddziaływań środowiska na wychowanie)
-zmienianie środowiska za pomocą wychowania (możliwości modyfikacji środowiska, zmian podejmowanych z perspektywy wychowania, w imię potrzeb rozwojowych człowieka )
Badanie wpływów środowiska na wychowanie wymaga przede wszystkim określonej teorii, za pomocą której można wyodrębnić przedmiot badania i występujące w nim prawidłowości. Wymaga także zespołu środków poznania, tj. metod, technik i narzędzi diagnostycznych.
Książka „Metodologia pedagogiki społecznej” 1974 dostarczyła wielu konkretnych narzędzi badawczych, zostały w niej także opisane sposoby prowadzenia środowiskowych badań pedagogicznych, wprowadziła określone, jasne i uzasadnione ustalenia pojęciowe. Jest to perspektywa skupiona na tzw. obiektywnym badaniu obiektywnej rzeczywistości próbach pomiaru określonych zjawisk i procesów. Koncepcja Wroczyńskiego nie pomijała możliwości poznawania „świata przeżywanego”, jego wymiarów kulturowych, aksjologicznych czy etycznych, diagnozy opartej na tzw. jakościowych metod badawczych.
Stanowisko to uwzględniało także typową dla pedagogiki społecznej możliwość łączenia procesu poznawania rzeczywistości z jednoczesnymi próbami wprowadzania zmian do tej rzeczywistości. (obecnie jest to „badanie i działanie”).
Z drugiej strony koncepcja Wroczyńskiego zakłada możliwość zmieniania środowiska za pomocą działań edukacyjnych. W zależności od zastanego stanu rzeczy , pedagogika społeczna stoi przed kilkoma możliwościami (kompensacja, profilaktyka oraz animacja społeczno- kulturowa.). Idzie zatem o korektę negatywnych wpływów i uzupełnienie dostrzeżonych braków, ochronę przed zagrożeniami oraz o stymulację występujących w środowisku możliwości rozwoju społecznego czy kulturowego.
Za wymienionymi zadaniami stała wyraźna podmiotowa, czynna i demokratyczna interpretacja wychowania i jego roli w przebudowie środowiska. Jest natomiast założenie, że faktyczną siłą zmiany są ludzie, jednostki i grupy, które dążą do realizacji własnych celów., a pedagogika dostarcza jedynie impulsów do zmiany świadomości i działania ludzi, ma ukazać potrzebę i możliwości ulepszania rzeczywistości.
Generalna kwestia: jak pedagogika społeczna realizuje podjęte cele? Łączą się one głównie z pracą szkoły, pracą pozaszkolną oraz z pracą socjalną.
Budowana i rozwijana przez Wroczyńskiego pedagogika społeczna zmierzała do rozwiązywania określonych problemów społecznych. Wroczyński przyjmował stanowisko naturalne politycznie, podkreślają fachowość pedagogiki społecznej, jej niezbędność w rozwiązywaniu społecznych problemów.
Pozaszkolne środowisko wychowawcze:
Wroczyński podzielił pozaszkolne środowiska wychowawcze na: a) środowiska naturalne, b) środowiska intencjonalne, czyli placówki wychowawcze.
Do pierwszych zaliczał rodzinę, środowisko lokalne, zakład pracy, osiedla mieszkaniowe oraz grupy rówieśnicze. Podstawowe znaczenie wychowawcze wg niego spełniał dom rodzinny.
Do drugich natomiast należą: placówki planowo realizujące zadania wychowawczo- oświatowe tj. placówki opiekuńcze (szkoły specjalne, pogotowia opiekuńcze), placówki wspomagające rozwój dzieci i młodzieży (świetlice dziecięce, poradnie) oraz placówki wychowania pozaszkolnego (biblioteki, domy kultury).
Wroczyński zawsze bardzo wyraźnie odwoływał się do dziedzictwa przeszłości i kultury.
RYSZARD WROCZYŃSKI (uczeń H. Radlińskiej z Uniwersytetu Warszawskiego) w jego koncepcji:
widoczny był szkołocentryzm (problematyka uwarunkowań środowiskowych rozwoju młodzieży szkolnej)
koncepcja szkoły środowiskowej (centrum działania w środowisku lokalnym)
praca pozaszkolna
oświata dorosłych
edukacja permanentna (ciągła)
metodologia pedagogiki społecznej