Fiodor Aleksandrowicz ABRAMOW (ur. 29 lutego 1920 w Wierkole (obw. archangielski), zm. 14 maja1983 w Leningradzie) - rosyjski pisarz.
Urodził się w rodzinie chłopskiej. Od 1938 był studentem wydziału filologicznego Uniwersytetu Leningradzkiego. Brał udział w II wojnie światowej, od 1945 należał
do partii, w 1951 obronił pracę doktorską o Szołochowie i został nauczycielem akademickim. W 1956-60 był kierownikiem katedry literatury sowieckiej UL, od 1960 zajął się wyłącznie działalnością literacką. Mieszkał w Leningradzie.
Od 1949 na łamach prasy drukował swe szkice krytycznoliterackie. Największą uwagę zwrócił artykuł Abramowa Ludi kołchoznoj dieriewni w poslewojennoj prozie 1954 (Ludzie wsi kołchozowej w powojennej prozie) wywołujący burzliwe protesty dogmatycznie usposobionych krytyków (m.in. A. Surkowa). W tym artykule, typowym
dla pierwszych lat po śmierci Stalina, Abramow skrytykował wyidealizowane, upiększone ukazywanie rzeczywistości wiejskiej w sowieckiej literaturze, dalekie
od realnych problemów. Jego uwagi wywołały ostry sprzeciw ZP.
Po XXII zjeździe KPZR w reportażu Wokrugda około 1963 (W kółko to samo) zaapelował Abramow o godziwe opłacanie dniówki kołchoźnika, a także potępił władzę za ograniczanie jego wolności i prawa do posiadania dowodu osobistego. Owe zarzuty spowodowały wykluczenie Abramowa ze składu redakcji miesięcznika "Miewa".
W swej prozie pisarz przedstawił życie wsi kołchozowej z maksymalną bezpośredniością i szczerością. Kontynuacją jego pierwszej powieści pt. Bratja
i siostry 1958 (Bracia i siostry), mówiącej o życiu pewnej pomocnej wsi rosyjskiej
w czasie wojny, były następne - Dwie zimy i tri leta (Dwie zimy i trzy lata)
oraz Pu-ti-pierieputja 1973 (Drogi i rozdroża, 1977). W tym epickim cyklu, wydanym w 1974 pod tytułem Priasiiny (Priasłinowie), a następnie poszerzonym o powieść Dom 1978 (wyd. pol. 1981) i mającym postać tetralogii, Abramowa prawdziwie
i szczegółowo (mimo interwencji cenzury) przedstawił ciężką dolę rosyjskiego chłopa w czasie wojny oraz w latach powojennych. Akcja tego cyklu powieściowego obejmuje kilka dziesięcioleci i koncentruje się we wsi Piekaszyno. Cały utwór przesiąknięty jest wiarą w rdzenną, autentyczną moc duchową chłopstwa rosyjskiego, nie ulegającego ani wrogowi zewnętrznemu, ani panoszącym się urzędnikom partyjnym. W 1975 powieść została wyróżniona nagrodą państwową. Prócz tego Abramow pisał opowiadania i opowieści o tematyce wiejskiej, zamieszczane na łamach miesięczników "Zwiezda", "Niewa" i "Nowyj Mir". "Jego proza odznacza się zwięzłością i wyrazistością narracji, jest ona zapełniona realnymi, znakomicie wychwyconymi szczegółami codziennego wiejskiego życia" (D. Brown). A. wybiera z reguły otwarte finały, unikając w swych utworach schematycznych, płytkich rozwiązań życiowych kolizji, typowych dla utworów, napisanych według norm realizmu socjalistycznego. Opowiadania, pochodzące z osobistego archiwum pisarza, a opublikowane w okresie pieriestrojki, ukazują najbardziej dramatyczne epizody życia w ZSRR.
Na podstawie:
Wolfgang Kasack, Leksykon literatury rosyjskiej xx wieku od początku stulecia
do roku 1996. Przekład, opracowanie, bibliografia polska i indeks osób Bronisław Kodzis. Wrocław • Warszawa • Kraków Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.