AWARD BIOS
SOFT / VOLTAGE / CPU MENU:
(lub inna nazwa "softwarowej" konfiguracji parametrów procesora: napięcia, FSB itp.) Opcja jest dostępna w firmowych płytach głównych (droższych). W większości modeli nie ma możliwości ustawień procesora w SETUP-ie - dokonuje się ich zworkami lub DIP-ami na płycie głównej.
Użytkownikom, którzy nie mają zamiaru podkręcać (nadtaktowywać) swojego procesora proponuje przyjęcie ustawień zgodnych z zastosowanym procesorem (wg. opisu na procesorze) lub korekcie domyślnych i pominięcie opisu SOFT MENU.
* SPREAD SPECTRUM MODULATED: moduły kwarcowe generujące przebiegi wykresów częstotliwości przebiegają w inny niestandardowy sposób ograniczając emitowane zakłócenia. Opcje należy pozostawić wyłączoną DISABLE. Włączenie (ENABLED) zmniejszy zakłócenia emitowane przez jednostkę centralną lecz może powodować niestabilność systemu i poważne błędy. * IN-ORDER QUENE DEEP: ustawienia 1 lub 4. Standardowo 4 - tak pozostawić. Ustawienie 1 spowoduje spadek wydajności operacji graficznych nawet o 40%. Również procesor może pracować wolniej o 10-20%, a system będzie mniej stabilny. * TURBO FREQUENCY: ustawienie na ENABLE spowoduje ok. 2% wzrost częstotliwości FSB i z nią związanych. Pozostawić DISABLE. Opcja przydatna do podkręcania o te zaledwie klika megahercy bardzo opornych procesorów i dla nie zaawansowanych użytkowników. Bardziej gorliwi zrezygnują z tej opcji na rzecz ustawień typu USER DEFINED (patrz opis niżej)
* CPU OPERATING SPEED: (patrz niżej). Jeżeli natomiast czasem przynosisz od kogoś dysk twardy i podłączasz go jako SLAVE to pozostałe opcje ustaw jako AUTO * FSB (CPU:SDRAM:PCI): wybór częstotliwości FSB i dzielników dla CPU,pamięci i gniazd PCI. Tutaj zgodnie z upodobaniami i możliwościami naszego procesora możemy go nadtaktować. Proszę o szczegółowe zapoznanie się z artykułem: Nadtaktowanie (overclocking) częstotliwości procesorów klasy 486 / Pentium / PII / PIII / Celeron Slot,PPGA,FCPGA
Np. dla Pentium III 733 MHz będzie to ustawienie (standardowe): 133(4:4:1) co oznacza FSB 133 MHz i dzielniki w nawiasach :
- Pierwszy dzielnik 4 jest wartości 4/4 (czyli 1) dla FSB procesora (standardowo 66,100 lub 133MHz). FSB*dzielnik CPU = 133MHz*1=133MHz. Liczbą dzieląca jest ta sama liczba co pierwszy dzielnik (CPU) czyli będzie to w naszym wypadku zawsze 4.
- Drugi dzielnik 4 jest wartości 4/4 (czyli 1) dla pamięci SDRAM (standardowo 66,100 lub 133MHz). FSB*dzielnik SDRAM = 133MHz*1=133MHz
- Trzeci dzielnik 1 jest wartości 1/4 (czyli 0,25) dla gniazd PCI (standardowo 33MHz). FSB*dzielnik PCI = 133MHz*0,25=33MHz
Ustawienia częstotliwości AGP jest w tym przypadku ustawiane standardowo. Czyli ostateczna przyjęta częstotliwość PCI razy AGP 2x czyli 33MHz * 2 = 66MHz. W przypadku AGP 4x będzie to 133MHz. Występuje też w niektórych płytach oddzielny dzielnik dla AGP (AGPCLK/CPUCLK). Są to wartości 1/1 dla FSB 66 MHz i 2/3 częstotliwości FSB 100MHz = 66MHz.
Przykład nadtaktowania procesora : Np. dla Pentium III 733 MHz niech to będzie ustawienie (realne): 150(4:3:1) co oznacza FSB 150 MHz. Częstotliwość CPU = 825MHz. - 4/4 - 150MHz dla FSB procesora - 3/4 - 0,75*150= 112 MHz dla pamięci [ lepszy byłby dzielnik (4:4:1) wtedy dobre pamięci pracowałyby z 150MHz ! ] - 1/4 - 0,25*150= 37MHz dla gniazd PCI - częstotliwość wyższa o 4MHz ponad standardową może powodować iż niektóre karty mogą żle funkcjonować.
* MULTIPLIER FACTOR: ustawienia mnożnika procesora (np. mnożnik 5,5 x 133MHz = 733MHz). Aktualnie Intel fabrycznie blokuje wartość mnożnika i jakiekolwiek zmiany tej opcji nie dadzą rezultatu. Jedynym sposobem nadtaktowania procesora jest zmiana FSB i odpowiednie dobranie dzielników. Jedynie stare Celeron-y na SLOCIE mogą pracować z innym mnożnikiem. * SYSTEM MEMORY FREQUENCY: dostępna tylko wtedy gdy chipset płyty głównej np. i815 potrafi pracować asynchronicznie z pamięcią SDRAM, gdy FSB procesora jest inna niż możliwa praca pamięci. Np.: dla Celeron II 533 MHz (8x66MHz) pamięć można ustawić na 100MHz, a nie jak standardowe 66MHz * SPEED ERROR HOLD: w przypadku podkręcania (nadtaktowania) procesora należy opcję wyłączyć (DISABLE), aby BIOS komputera nie informował nas o wystąpieniu nadtaktowania w czasie bootowania komputera i konieczności wprowadzenia poprawek w SOFT MENU. * CPU CACHE LATENCY: pewnego rodzaju cykle oczekiwań dla cache-u procesora. Ustawienia standardowe są zależne od rodzaju procesora. Możliwe ustawienia od 1 do 15. Procesory Intela charakteryzują się dobrymi parametrami nawet przy 2-ce. Opcja przydatna dla podkręcaczy. * CPU POWER SUPPLY: ustawienie CPU Default powoduje przyjęcie standardowego napięcia zasilającego dla procesora. W przypadku nadtaktowywania należy zmnienić na USER DEFINE i dokonać odpowiednich zmian wartości CPU CORE VOLTAGE. Osiągnięcie wyższych częstotliwości CPU poprzez nadtaktowanie musi być poprzedzone odpowiednim dobraniem wyższego napięcia. Nadtaktowany procesor będzie wydzielał większą moc i tym samym potrzebował wyższego napiecia. UWAGA! - radzę nie przekraczać przy standardowym chłodzeniu (wentylatorek na CPU) wartości standardowej o 0,25 Volta dla Intel i 0,2 dla AMD Więcej szczegółów : Nadtaktowanie (overclocking) częstotliwości procesorów klasy 486 / Pentium / PII / PIII / Celeron Slot,PPGA,FCPGA oraz Moduł PELTIERa
Część wyżej opisanych opcji w SOFT MENU łączy się ze sobą i wzajemnie wyklucza. Łatwo to zaobserwować w czasie ustawień.
STANDARD CMOS SETUP:
* IDE PRIMARY/SECONDARY MASTER/SLAVE (dawniej tylko: HARD DISKS) : proponuje ustawienia AUTO dla użytkowników z kieszeniami na twarde dyski. W innym wypadku można wykryć napędy w BIOSIE i zapisać ustawienia - komputer będzie szybciej sie inicjował, a systemy Windows i tak znajdą wszelkie napędy podłączone do kanałów IDE. Dawniej wykrycie dysku następowało w IDE HDD AUTO DETECTION (patrz niżej, tam też opis ACCESS MODE). Pozostałe opcje w STANDARD CMOS SETUP nie mają najmniejszego znaczenia we współczesnych komputerach i są w zasadzie w celu zachowania kompatybilności wstecznej.
* VIRUS WARNING: ustaw na ENABLED; odaktywnij tą opcje gdy instalujesz starsze wersje Windowsa lub gdy formatujesz dysk twardy.
* CPU INTERNAL CACHE (LEVEL 1, 2, EXTERNAL): powinny być zawsze włączone ENABLED. Te ustawienia dotyczą pamięci podręcznej komputera, bez której wydajność sprzętu bardzo znacząco spada.
* CPU L2 CACHE ECC CHECKING: powinno być ENABLED. Nie ma większego znaczenia. * PROCESSOR NUMBER FEATURES: w przypadku Pentium III wyłączyć DISABLE. Wyłączamy identyfikację układu (wyjątkowy numer seryjny, który może uzyskać oprogramowanie np. komputera oddalonego w celach inwigilacji i łamania prawa prywatności.) * QUICK POWER ON SELF TEST: ustaw na ENABLED, a czas inicjacji komputera będzie znacznie szybszy.
* BOOT SEQUENCE: ustaw na C,A,SCSI. System będzie startował z dysku twardego. Opcję tą zmień na A,C,SCSI wtedy gdy system na dysku się uszkodzi i będziesz zmuszony skorzystać z dyskietki systemowej (napęd A:). Gdy posiadamy płytę bootowalną można ustawić w przypadku awarii systemu na twardym: CDROM,C,A. System wystartuje z CDROM (płyty bootowalne Windows 98SE/Me/seria NT) Aktualnie używana jest inna metoda ustawiania kolejności bootowania. Mamy oddzielne opcje: FIRST BOOT DEVICE (pierwszy napęd sprawdzony na posiadanie systemu) SECOND BOOT DEVICE (drugi w kolejności) THIRD BOOT DEVICE (trzeci) Proponuje podobnie jak wyżej: czyli FIRST... na C lub też HDD-0. W przypadku zewnętrznego kontrolera, na którym jest dysk z systemem ustawić należy EXT lub FutureATA rzadziej SCSI lub ATA66/100 SECOND => Floppy (dawniej A) THIRD => CD-ROM
* BOOT UP FLOPPY SEEK: wyłącz to ! (DISABLE) - stacja dyskietek nie będzie pozycjonować głowicy. Jest to zbędna operacja.
* BOOT UP SYSTEM SPEED: ustaw HIGH (dotyczy komputerów x86 i starych Pentium); chyba ze masz starą obudowę i chcesz używać klawisza TURBO to ustaw LOW - klawiszem bedziesz sterował czy komputer bedzie "chodził" wolno (LOW) czy szybko (HIGH). * SWAP FLOPPY DRIVE: ENABLE włącza w przypadku posiadania dwóch napędów dyskietek zamianę ich oznaczeń literowych. A będzie B i odwrotnie.
* TYPEMATIC ... dotyczy szybkości pracy klawiatury. ...RATE SETTINGS uaktywnia ją; ...RATE (Chars/Sec) - to ilość liter na sekundę, zaś ... DELAY (msec) to opóznienie po którym wystąpi wydruk na ekranie określonej ilości znaków w ciągu sekundy.
* SECURITY OPTION - jeżeli ustawiłeś hasło w SUPERVISOR/USER PASSWORD to tu wybierasz czy dotyczy ono tylko wejścia do BIOSu (SETUP) czy wejścia do całego systemu (SYSTEM).
* VIDEO BIOS SHADOW: ustaw na ENABLED * OS SELECT FOR DRAM > 64 MB: dotyczy tylko systemu operacyjnego OS/2. Należy włączyć (ENABLE) w przypadku używania tego systemu z pamięcią większą niż 64 MB RAM. * REPORT NO FDD FOR WIN 95: ustaw na NO. W przypadku Windows 95, braku stacji dyskietek i wystąpieniu komunikatu o błędzie trzeba ustawić na YES. * DELAY IDE INITIAL (SEC): opóżnienie w sekundach (0-15s). Czas przez jaki będzie czekał kontroler IDE na zgłoszenie (wykrycie, rozpędzenie starszych HDD) się wszystkich napędów IDE.
W tym menu jest najwięcej opcji i u każdego producenta płyty są one inne. Dlatego prosze o kontakt FORMULARZEM w razie wątpliwości.
Epoka 486/Pentium/pamieci SIMM, PS/2: * AUTO CONFIGURATION: na DISABLE jeżeli posiadasz SDRAMy lub firmowe, szybkie pamięci 60 nanosekund (ns) EDO. Jeżeli nie jesteś pewny co do tych pamięci to zostaw AUTO lub ENABLED.
* Pozostałe opcje (DRAM..., FAST...,REFRESH...) ustaw na jak najmniejsze, system dostanie kopa, ale może być trochę niestabilny. Jeżeli tak się będzie działo to zmniejszaj po koleji opcje do momentu gdy będzie wszystko OK. Nie podaje tu konkretnych wartości, bo pecety to maszyny z różnych rzeczy złożonych !?
* PEER CONCURENCY: ustaw na ENABLED * MEMORY HOLE AT 15-16 MB: ustawić DISABLE. Opcja ENABLED dotyczy bardzo starych kart ISA, które obszar adresowy pamięci od 15-16-go MB RAM rezerwowały dla swoich potrzeb. * PASSIVE RELEASE: ustaw na ENABLED gdy masz karte/y ISA - zwiększy to wydajność.
Współcześnie (6-ta generacja procesorów, pamięci SDRAM 66/100/133MHz) : * SDRAM TIMING: ustaw na USER i przejdź do ustawień niżej opisanych opcji. Opcja By SPD spowoduje przyjęcie standardowych parametrów jakie zaleca specjalny układ SPD na pamięci SDRAM. * SDRAM CAS LATENCY TIME: ustawienia 2 lub 3, ma największy wpływ na wydajnośc pamięci. 2 = szybszy odczyt z kości. Ustawienie 2 zniosą lepsze pamięci czasem oznaczane CAS2. W przypadku modułu SPD na kości SDRAM ustawienie może automatycznie być przyjęte w zależności od wartości zapisanej w układzie SPD. Czasem ustawienie na 2 kończy sie katastrofalnie dla systemu - nie ładuje się, zwis przy ładowaniu, zawieszanie się w czasie pracy w Windows.
Poniższe opcje SDRAM... mogą zwiększyć wydajność; mniejsze wartości mogą powodować błędne działanie systemu, ale nie tak drastycznie jak w przypadku powyżej (SDRAM CAS L....) : * SDRAM CYCLE TIME TRAS/TRC: ustaw na jak najmniejszą wartość np. 5/7 * SDRAM RAS TO CAS LATENCY/DELAY: ustaw na jak najmniejszą wartość np. 2 (ilość cykl skrzyżowania linii słowa i kolumny do odczytu/zapisu)
* SDRAM PRECHARGE TIME: ustaw na jak najmniejszą wartość np. 2 (ładowanie komórek pamięci - odświeżanie zawartości) * SDRAM PRECHARGE CONTROL: ustala kto ma kontrolować opcje odświeżania: CPU czy pamięć. Ustaw ENABLE (pamięci)
* SDRAM LEADOFF COMMAND: ustaw na jak najmniejszą wartość np. 2 (po ilu cyklach może nastąpić ponowny odczyt/zapis)
* SYSTEM / VIDEO BIOS CACHEABLE: ustaw na ENABLED - wyższa wydajność, zauważalna zwłaszcza w starszych komputerach. * FLASH BIOS PROTECTION: ENABLE uniemożliwia niepowołane zaprogramowanie (uszkodzenie zawartości) kości BIOS np. przez wirusa. Nie jest skuteczne w 100%. * CPU LATENCY TIMER: ustaw na ENABLED. Patrz powyżej na CPU CACHE LATENCY.
* DELAYED TRANSACTION (PCI 2.1 SUPPORT): ustaw na ENABLED. Większa wydajność PCI, ewentualne karty ISA nie będą niekorzystnie wpływać na PCI.
* AGP APERATURE SIZE: wybierz wartość 1/2 wielkości swojej pamięci RAM. Np. 128 MB RAM to 64 MB dla obsługi AGP. * ON-CHIP VIDEO WINDOWS: dotyczy płyt głównych z zintegrowaną kartą graficzną. Opcja pozwala przydzielić tejże karcie odpowiednią ilość pamięci RAM gdy nie używamy samodzielnej karty AGP czy PCI. Przydzielenie pamięci do karty graficznej powoduje ograniczenie dostępnej pamięci RAM. Proponuje wielkość 32 MB dla 128MB RAM i 16 dla mniejszej ilości RAM. Korzystając z zintegrowanej grafiki pojawiają się nam opcje podobne do SDRAM.... (j.w.), które proponuje podobnie skonfigurować. * 8/16-BIT I/O RECOVERY TIME: ustaw gdy masz karte/y ISA na wartość najmniejszą lub NA. Mniejsza ilość cykli oczekiwać tym szybciej, ale niekoniecznie stabilniej.
* Tutaj ustawiamy czasy, po którym określone urządzenia przechodzą w stan uśpienia. Opcje różne w zależności od producenta. Dotyczy to głównie komputerów z systemem MS-DOS i Windows 9x/Me, gdyż dla Windows NT/2000 nie zaleca się używania trybu oszczędzania energii - opcja POWER MANAGEMENT: Disabled.
* Zalecam zignorowanie tych ustawień, najlepiej wszystko na DISABLED. Chyba, że masz strasznie wysokie rachunki za energię elektryczną to wtedy ustaw POWER MANAGEMENT na MAX.SAVING lub POWER MANAGEMENT na USER DEFINE i wtedy Doze Mode na ok. 5 minut, STANDBY/SUSPEND MODE na 10 minut, zaś HDD POWER DOWN na 30 minut.
Okno, w którym wyświetlane są wszelkie informacje jakie płyta główna może nam podać poprzez specjalny układ. Tutaj wyświetlane są napięcia rdzenia procesora, I/O, VTT, temperatura CPU, systemu i wiele innych. Wszelkie odchyłki od normy mogą być komunikowane np. przez głośniczek (PC-Speaker). Jeżeli płyta główna ma możliwości wglądu w takie parametry to najprawdopodobniej na oryginalnej płycie CD od producenta jest oprogramowanie umożliwiające wyświetlanie i kontrole tychże parametrów pod systemem Windows.
Tutaj z reguły nie ma problemów, jeżeli posiadasz dwie, trzy karty. Gorzej jest gdy kart jest cztery czy pięć lub gdy któraś z nich jest niezgodna ze specyfikacją PnP lub ma pierwsze jej wersje. Lekarstwem są eksperymenty, które jednak mogą doprowadzić do białej gorączki.
* Jeżeli masz Windows to PNP OS INSTALLED ustaw na ON.
* RESOURCES CONTROLLED BY: Manual (sam przydzielasz poszczególne przerwania IRQ i kanały DMA dla określonych urządzeń typu starej ISA(y) lub PCI/ISA z PnP. W innym przypadku AUTO.
* RESET CONFIGURATION DATA (FORCE UPDATE ESCD): uaktywnienie opcji (ENABLED) spowoduje, że komputer w czasie inicjacji odświerzy tablicę z ustawiniami PnP (IRQ i DMA). Potem przestawi się znów na DISABLED.
* PCI IDE IRQ MAP TO: ustaw ISA
* FDD IRQ CAN BE FREE: ustaw NO
* ASSIGN IRQ FOR VGA: ustaw ENABLED * ASSIGN IRQ FOR USB: możesz wyłączyć (DISABLED), gdy nie masz urządzenia zewnętrznego typu USB. W innym wypadku ENABLED. * PCI/VGA PALETTE SNOOP : ma być DISABLED. W przypadku występowania problemów z paletą kolorów włączyć. Dotyczy starych kart ISA i niektórych PCI.
LOAD FAIL-SAFE/BIOS/OPTIMIZED DEFAULT
Ta opcja pozwala na przywrócenie domyślnych ustawień BIOSu. Użyj wtedy gdy całkiem się pogubisz w ustawieniach i zacznij od nowa konfigurację BIOSu. Czasem przywrócenie domyślnych ustawień pomaga, gdy po zainstalowaniu jakiegoś nowego sprzętu (karty itp.) komputer "zachowuje się dziwnie". LOAD OPTIMIZED DEFAULT nie należy się sugerować angielską nazwą, nie ma to praktycznie nic wspólnego z optymalizacją jaką ja tu przedstawiam na tych stronach.
W tym menu ustawiamy wszystko co dotyczy wejść, wyjść oraz kanałów IDE zintegrowanych z płytą główną.
* IDE HDD BLOCK MODE: ustaw Enabled * ONBOARD IDE-1/2 CONTROLLER: ustaw na ENABLED oba kontrolery IDE (jeden kontroler obsługuje dwa napędy IDE) * Wszystkie pozosałe IDE ... lub MASTER/SLAVE DRIVE PIO/UDMA : ustaw na AUTO
* ONBOARD FDC CONTROLLER: ustaw na ENABLED (zintegrowany z płytą główną kontroler stacji dyskietek jest włączony)
* FDC WRITE PROTECT: ustawiając na ENABLED nie możesz modyfikować danych na dyskietkach, gdyż zapis dla "flopa" jest wyłączony.
* ONBOARD SERIAL PORT1/2: tutaj najlepiej ustawić na AUTO. Jeżeli jednak dokupisz modem może trzeba będzie tu zajrzeć i ręcznie ustawić te opcje, tak by COMy się nie powtarzały i by któryś się nie pokrył z COMem, który używać będzie modem.
* ONBOARD PARALL PORT: ustawienia dotyczą portu równoległego (np. dla drukarki). Tutaj ustaw 378H/IRQ7, gdyż ustawienie z IRQ5 może (nie musi !) powodować konflikt z kartą dzwiękową, która często używa przerwania 5 dla emulacji (soft./hardw.) Sound Blastera.
* PARALLEL PORT MODE: jeżeli jest dostępna opcja EPP/ECP to ją ustaw - następnie wybierz kanał DMA najlepiej nr 3 w ECP MODE USE DMA.
* USB CONTROLLER : możesz wyłączyć (DISABLED), gdy nie masz urządzenia zewnętrznego typu USB. * INIT DISPLAY FIRST: Opcja przydatna gdy masz więcej niż jedną fizycznie zainstalowaną kartę graficzną w systemie. PCI SLOT => komputer wystartuje z karty znajdującą się w slocie PCI. AGP => z AGP. OnBOARD => z zintegrowaną z płytą główną. * AC97 AUDIO/MODEM : włącza/wyłącza urządzenia zintegrowane z płytą główną. * POWER ON FUNCTION : sposób włączania komputera z płytą główną ATX (nie dotyczy AT) w stanie zasilania płyty głównej. Np. BUTTON ONLY = włączanie klawiszem POWER-ON na obudowie. Np. ANY KEY = uruchomienie komputera dowolnym klawiszem klawiatury. * PWRON AFTER PWR-FAIL: OFF lub ON. Gdy nastąpi błędne uruchomienie komputera (czarny ekran) to OFF może wyłączyć komputer. Nieskuteczne. * GAME/MIDI PORT ADDRESSE : przydzielanie adresów zintegrownemu kontrolerowi gier i dzwięku na płycie głównej. Przyjąć domyślne.
SUPERVISOR / USER PASSWORD:
Tu ustawiasz hasło dostępu do BIOSu. SUPERVISOR ma wyższy priorytet od USER. Jeżeli zapomniałeś hasła użyj następujących: 01322222, 589589, aPAf, ?award, award, award sw, award_ps, award_sw, ALFAROME, AWARD_SW, BIOSTAR, condo, HLT, j256, j262, j322, lkwpeter, SER, SKY_FOX, Syxz, ttptha, wodj, zjaaadc może poskutkują jeśli nie to odezwij się do mnie. Proszę próbować z małymi i dużymi literami.
Tutaj płyta główna (starsze modele) dokona sprawdzenia jakie dyski twarde są podłączone do kanałów IDE. Po znalezieniu dysku, BIOS pyta czy jest to NORMAL MODE (dla dysków mniejszych niż 528 MB); LBA MODE (najczęściej - dla dysków z zakresu 528 MB do XXX GB) i LARGE MODE (jeżeli nie pomaga ustawienie LBA lub gdy używasz systemu typu UNIX). Po prawidłowym wybraniu dysku jego parametry zostaną wpisane w tabelkę w menu STANDARD CMOS SETUP. Tam możesz dokonać jeszcze pewnych korekt, lub ustawić na AUTO by w czasie inicjacji komputer szukał dysków automatycznie (wydłuża to trochę proces inicjacji).
Wyjście z BIOSu i zapamiętanie wszystkich dokonanych zmian (klawisz Y (Yes) - decyzja TAK)
Wyjście z BIOSu. Ustawienia pozostaną bez zmian. Dokonane zmiany będą zignorowane, nie zostanie wykonany zapis do kości BIOSu.
|