ROŚLINY OKOPOWE
T. ZNACZENIE GOSPODARCZE I BIOLOGICZNE ZIEMNIAKA
ROŚLINY OKOPOWE-rośliny polowe wymagające kilkakrotnego okopywania lub obsypywania w okresie wzrostu. Rośliny okopowe dzieli się na bulwiaste: ziemniak i słonecznik bulwiasty (słonecznik) (topinambur) oraz korzeniowe: marchew, pietruszka, burak cukrowy, ćwikłowy i pastewny (burak), brukiew, rzepa i cykoria.
/ DO ROŚLIN OKOPOWYCH ZALICZAMY
Ziemniaki
Burak cukrowy i pastewny
Marchew
Brukiew
Rzepa
/ ZNACZENIE GOSPODARCZE ZIEMNIAKÓW
Cele spożywcze ( frytki, chipsy )
Cele przemysłowe ( mąka, krochmal, spirytus)
Cele pastewne ( pasza dla zwierząt)
na materiał nasienny
/SKŁAD CHEMICZNY BULWY ZIEMNIAKA
H2O 87-76% witamina C
Białko 1-2,5% witaminy z grupy B
Skrobia 12-20% sole mineralne
/ PLON Z 1 ha ZIEMNIAKA
Średni plon wynosi od 25 do 30 ton
/ BIOLOGIA ZIEMNIAKA
SYSTEM KORZENIOWY
składa się z korzeni przybyszowych wyrastających u podstawy łodyg, główna masa korzeni występuje w warstwie gleby gleby 30-40 cm, a pojedyncze korzenie mogą sięgać 1,5 m. Oprócz korzeni w części podziemnej wyrastają pędy podziemne zwane stolonami na zakończeniach których tworzą się bulwy
CZĘŚĆ NADZIEMNA ZIEMNIAKKA/KRZAK
składa się z kilku 1-8 łodyg na których wyrastają liście złożone z kilku listków. Kwiatostanem jest grono, barwa kwiatów jest uzależniona od odmiany: biała, różowa i fioletowa. Owocem jest dwukomorowa jagoda. W zielonych częściach alkaloid zwany solaminą który jest trujący
/ CECHY BUDOWY
Kształt bulwy
Wielkość
Barwa skórki
Barwa miąższu
Głębokość osadzonych oczek
Ziemniak jest rozmnażany wegetatywnie za pomocą bulwy
T. WYMAGANIA KLIMATYCZNE I GLEBOWE ZIEMNIAKÓW
/ WYRADZANIE SIĘ ZIEMNIAKÓW/DEGENERACJA
Zmniejszenie się plonu ziemniaków po 4-5 latach podczas sadzenia tej samej odmiany i spowodowane jest przenoszeniem chorób wirusowych. Zapobieganie polega na stosowaniu kwalifikowanego materiału sadzeniowego i zmianowanie nie sadzić ziemniaka po ziemniaku.
/ WYMAGANIA KLIMATYCZNE ZIEMNIAKA
- jest wrażliwy na wiosenne i jesienne przymrozki
/WYMAGANIA GLEBOWE
Gleby przewiewne
Gleby przepuszczalne
Mogące utrzymać odpowiedni zapas wody
Średnio zwięzłe
Piaski gliniaste lekkie i średnie
Gleby lessowe i torfowe
pH mniej niż 5
T. ODMIANY ZIEMNIAKÓW
/ PODZIAŁ ODMIAN ZIEMNIAKÓW W ZALEŻNOŚCI OD WARTOŚCI UŻYTKOWEJ
ODMAINY JADALNE
mają dobry smak, nie ciemniejący miąższ, płytko osadzone oczka, regularny kształt, zawierają poniżej 16% skrobi
ODMIANY SKROBIOWE
zawierają powyżej 16% skrobi, mogą być niekształtne, duże, głębiej osadzone oczka, mają zastosowanie na pasze i dla przemysłu
/ PODZIAŁ ODMIAN ZIEMNIAKÓW W ZALEŻNOŚCI OD DŁUGOŚCI OKRESU WEGETACJII
BARDZO WCZESNE ( dają plon handlowy po 60-70 dniach od posadzenia)
WCZESNE ( po 80-90 dniach)
SREDNIO WCZESNE ( 90-100 dni)
SREDNIO PÓŹNE ( 110-120 dni)
PÓŻNE ( do 140 dni)
- (*)Bard * bardzo wczesna jadalna
-(*)Lord
- (*)Denar
- (*)Irys
- (*)Ruta
- (+)Aksamitka + wczesna jadalna
-(+)Aster
- (+)Alicja
- (+)Barycz
-( ء)Cedron ء wczesna skrobiowa
-(#) Kuba # średnio wczesna skrobiowa
- (^)Mors ^ średnio wczesna jadalna
- (^)Balbina
- (^)Danusia
- ()Aniela średnio późna jadalna
- ()Beata
- (>)Jasia (>)późno skrobiowa
T. STANOWISKO W ZMIANOWANIU I UPRAWA ROLI POD ZIEMNIAKA
/ STANOWISKO W ZMIANOWANIU
Po zbożach ( żyto, pszenica i inne)
Mieszankach zbóż
Roślinach strączkowych
Poplonach ścierniskowych
Nie należy uprawiać po ziemniakach, burakach, pomidorach, papryce i tytoniu
/ UPRAWA ROLI
ZALEŻY OD TERMINU ZBIORU PRZEDPLONU
PO WCZEŚNIE ZBIERANYCH PRZEDPLONACH np. zboza jesienią
- podorywka
- bronowanie ( kultywatorowanie na polach zaperzonych)
- wywózka obornika
- nawożenie nawozami fosforowymi lub potasowymi
- orka przedzimowa
WIOSNĄ
- włókowanie lub bronowanie po obeschnięciu grzbietów skib
- kultywatorowanie przed nawozy N
- bronowanie
PO PÓŹNYCH WSCHODZĄCYCH PRZEDPLONACH NAWOŻENIE FOSFOROWO POTASOWE
- obornik
- orka przedzimowa
T. NAWOŻENIE ZIEMNIAKÓW
/ NAWOŻENIE ORGANICZNE
stosujemy obornik w dawce 25-35 t/ha stosuje się jesienią pod podorywkę, orkę odwrotkę lub orkę przedzimową. Obornik może być zastąpiony słomą wzbogaconą azotem lub gnojowicą. Ziemniaki można nawozić gnojówką gnojowicą w dawce 20-30 tys. l/ha
/ CZYNNIKI BRANE POD UWAGE PRZY USTALANIU DAWEK NAWOZÓW MINERALNYCH
Nawożenie mineralne dostosowuje się do:
Przedplonu
Zasobności gleby
Ilości opadów w regionie i kierunku użytkowania bulw
/PRZYKŁADOWA DAWKA N P K POD ZIEMNIAKI JADALNE PRZEZNACZONE NA WCZESNY ZBIÓR I POD ZIEMNIAKI PRZEMYSŁOWE I PASTEWNE
|
jadalne wczesne |
jadalne zbiór w pełnej dojrzałości |
pastewne i przemysłowe |
N |
50-80 |
90-100 |
90-100 |
K2O5 |
120-150 |
135-150 |
135-150 |
P2O5 |
80-100 |
90-100 |
90-100 |
/ TERMIN STOSOWANIA NAWOZÓW
Nawozy fosforowe i potasowe na glebach zwięźlejszych wysiewa się jesienią ( można wiosną)
Na glebach lekkich tylko wiosną przed rozpoczęciem uprawek wiosennych
Nawozy azotowe stosuje się wiosną w jednej dawce przed sadzeniem
/ WAPNOWANIE POD ZIEMNIAKI
Jeżeli odczyn gleby jest uregulowany ( pH 5,5-6,5) to nie należy wapnować bezpośrednio pod ziemniaki
Przy pH poniżej 5,0 stosujemy nawóz wapniowy po zbiorze przedplonu
Na glebach lekkich zaleca się 1,5-2,0 t CaO na 1 ha w postaci węglowej
T. PRZYGOTOWANIE ZIEMNIAKÓW DO SADZENIA
/PRZEBIERANIE I SORTOWANIE ZIEMNIAKÓW
30-40 mm małe
40-50 mm średnie
50-55 mm duże
POBUDZANIE DO KIEŁKOWANIA- rozpoczynamy na 2-3 tygodnie przed sadzeniem przenosimy bulwy do pomieszczenia o temp.
8-10 0 C w tym czasie w oczkach bulw pojawiają się białe punkciki kiełków ok. 0,5 cm Pobudzenie pozwala na odrzucenie bulw niezdolnych do kiełkowania przyspiesza wschody powoduje wzrost plonu o 2-4 t z 1 ha
PODKIEŁKOWYWANIE ZIEMNIAKÓW- odbywa się 3-5 tyg. przed sadzeniem. W tym celu układamy bulwy w ażurowych skrzynkach i przenosimy do pomieszczenia widnego o temp. 16-18 0C po kilku tyg w oczkach pojawiają się kiełki grube o wysokości 1,5-2 cm owłosione i zabarwione
T. SADZENIE I PIELEGNACJA ZIEMNIAKÓW
/ SADZENIE ZIEMNIAKÓW
TERMIN SADZENIA
gdy gleba na głębokości 10 cm ogrzeje się do temperatury 6-80C najczęściej przypada to od połowy do końca kwietnia w naszym regionie w Polsce poł-wsch I lub II dekada kwietnia
Termin fenologiczny sadzenia gdy kwitnie mniszek lekarski i pękają pąki brzozy
GĘSTOŚĆ SADZENIA BĘDZIE UZALEŻNIONA OD WIELKOŚCI SADZENIAKÓW
- bulwy małe 20-25 cm
- bulwy średnie 30 cm
- bulwy duże 40 cm
ROZSTAW MIĘDZYRZĘDZI
ok. 62,5 cm zależny również od szerokości rozstawu kół w ciągniku
ILOŚĆ SADZENIAKÓW
2,5-3,5 t/ha
GŁĘBOKOŚĆ SADZENIA
4-6 cm, a na glebach lekkich 6-8 cm
/ PIELĘGNACJA ZIEMNIAKÓW
CEL PIELĘGNOWANIA
- niszczenie chwastów
- uformowanie redlin w których rozwijają się podziemne części a następnie bulwy
SPOSOBY WYKONANIA
- mechaniczne
- mechaniczno-chemiczne
Przed wschodami 1-3 zabiegów wykonanych obsypnikiem lub lekką broną posiewną.
po wschodach dwukrotne obsypywanie między 1-2 obsypywaniem jedno pielenie
Ostanie obsypywanie powinno uformować redliny na wysokość 20-24 cm Większa ilość zabiegów pielęgnacyjnych nie jest korzystna ani dla ziemniaków ani dla gleby, ponieważ pracujące na polu narzędzia i maszyny mogą uszkodzić nadziemną lub podziemną część rośliny
T.ZBIÓR ZIEMNIAKÓW
/ TERMNI ZBIORU ZIEMNIAKÓW
Gdy ziemniaki osiągną dojrzałość technologiczną tz. skórka na bulwie nie odrywa się, łatwo odrywają się od stolonów, łęty ziemniaczane zasychają.
/ NISZCZENIE ŁĘTÓW ZIEMNIACZANYCH
MECHANICZNE za pomocą kosy lub rozdrabniaczy łętów ziemniaczanych albo kosiarek
CHEMICZNE stosując na ok. 7-10 dni przed zbiorem preparat Reglone
/ SPOSOBY ZBIORU
KOPACZKA GWIAZDOWA (3,5 km/h)
KOPACZKA PRZENOŚNIKOWA (5-7 km/h)
KOMBAJN
CHOROBY I SZKODNIKI ZIEMNIAKÓW
/ CHOROBY WIRUSOWE roznoszone są przez mszyce, mechaniczny kontakt, oraz przez sadzeniaki zarażonych bulw. Objawy są widoczne tylko na częściach nadziemnych
SMUGOWATOŚĆ ZIEMNIAKA najgroźniejsza choroba ziemniaka objawy mozaikowate przebarwienie typowe na nerwach głównych
LIŚCIOZWÓJ ZIEMNIAKA wirus w b szybkim czasie powoduje degeneracje bulw. Objawy rośliny nie dorastają do normalnych wymiarów liście zawijają się do góry wzdłuż górnego nerwu blaszka liściowa ulega zgrubieniu
KĘDZIEŻAWKA Objawem choroby jest kędzierzawienie liści najmłodszych, nerw główny i boczny ulega silnemu skróceniu, blaszka skędzierzawiona, nekroza, blaszka krucha, łamie się.
/ CHOROBY BAKTERYJNE I GRZYBOWE
CZARNA NÓŻKA choroba grzybowa poraża rośliny 6-8 tyg. po ukazaniu się wschodów. Objawem jest żółknięcie liści, liście zwijają się łodyga żółknie u podstawy
RIZOKTONIOZA powodowana przez grzyb, Ospowatość bulw, gnicie kiełków ziemniaka, próchnienie podstawy łodyg, opilśń łodygowa i inne. Porażone bulwy pokryte są ciemnymi sklerotami, które tworzą sięw okresie dojrzewania ziemniaków i pozostają na bulwach niezmienione aż do wiosny (LIPIEC)
ZARAZA ZIEMNIACZANA występuje silniej w latach ciepłych i wilgotnych poraża liście i łodygi bulwy. Na liściach występują brązowe plamy na bulwach brązowy miąższ GRZYBOWA
RAK ZIEMNIAKA objawy występują na bulwach i stalonach w postaci ciemnych guzowatych narośli
/ SZKODNIKI
- stonka ziemniaczana uszkadza części nadziemne powodując rozgryzanie blaszki liściowej Najszkodliwsze są larwy Zwalczamy gdy tylko się pojawi
- MĄTWIK ZIEMNIACZANY Obecność mątwika na plantacji można zauważyć po wyglądzie roślin. Po wyjściu z ziemi pędów ziemniaków rośliny źle rozwijają się, są skarlałe o liściach skręcających się i więdnących. Porażenie początkowo występuje placowo, następnie obejmuje cały zagon. Zaatakowana roślina, wyciągnięta na początku lipca z ziemi, ma dużo nitkowatych korzonków tworzych „brodę". Po obeschnięciu ziemi, na brodzie widać cysty - białe lub żółtawe kuleczki podobne do ziarenek kwarcu. Obniżka plonu może wynosić nawet 30%.