Moralność Pani Dulskiej(1)

Gabriella Zapolska torząc "Moralnośc Pani Dulskiej" ukazuje zdumiewający obraz drobnomieszczaństwa , rozprawia się z kołtunerią , eksponuje ich wady i zakłamanie.Ukazuje ludzi o podwójnej moralności , odmiennej dla świata i ludzi , innej , ciemniejszej ich wewnętrznego środowiska.

Pisarka wzorem typowych drobnomieszczan czyni rodzinę Dulskich , " starą, zasiedziałą " i zdawałoby się z tradycjami , czym niepomiernie chełpi się pani domu , Aniela Dulska.To ona stanowi o wszystkich domowych sprawach , zabiega o utrzymanie domu , płaci podatki lecz jednocześnie całkowicie dominuje nad domownikami , jest apodyktyczna , krzykiem i wymysłami wymusza posłuch u rodziny , rządając od niej całkowitego posłuszeństwa i oddania .Dulska za wszelką cene pragnie w oczach osób postronnych zachowac pozory idealnej rodziny i domu , kierując się swym zyciowym mottem "Na to mamy cztery ściany i sufit , aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział .Rozwłóczyć je po świecie to ani moralne ani uczciwe." , Brudy te ukrywa bardzo starannie ; chcąc powstrzymać syna przed zadawaniem się z kobietami lekkich obyczajów i nocnymi eskapadami sprowadza do domu młoda , urodziwą służącą , Hankę.Kobieta ma nadzieję iż między nimi wywiąże się romans , nie obchodzi jej że dziewczyna może stracić reputację czy cnotę , co też się dzieje . Hanka ufajac zapewnieniom i dobrym intencjom Zbyszka , oddaje mu sie sercem i ciałem , zachodząc z nim w ciąze , sam Zbyszek początkowo podejmuje próby oderwania sie od stylu życia jaki narzuciła mu matka , buntuje se przeciwko jej fałszywej moralności , czego symbolem było postanowienie o poslibieniu HAnki .Pragnac dokuczyć swej rodzicielce chadza po nocnych lokalachi kawiarniach bratając się z artystami , sam mówi pseudoartystycznym żargonem ktory niepomiernie denerwuje matkę.Wpada w liczne nałogi pali , pije , zadaje się z kokotami i prowadzi niemoralnie , burzy mieszczańskie normy obyzajowe i czyni to otwarcie.Zbyszko nie jest w stanie prawdziwie pokochać , wdaje się jedynie w przelotne romanse , takim była dla niego znajomośc z HAnka , szlachetne postanowienie które wobec niej powzioł chcac zaopiekowac się nia i dzieckiem pryska pod namowami kuzynki , Juliasiewiczówny i przedstawionej przez nią wizji zycia w nedzy.Ostatecznie poddaje się swemu losowi stwierdzając jedynie "Byłem jestem i bede Dulskim"

Syn jest wielkim utrapieniem pani Dulskiej , burzy mur milczenia , który ona starannie budowało wokól rodzinnych sprawek , nie zwraca ona uwagi na szerzący się ferment lecz na zewnętrzne pozory , które stanowią według niej o rzeczywistej moralności człowieka .Dulska jednak stara się xzapanowac nad pozostaymi domownikami , często pomiata nimi i poniża tak jak czyni to z Dulskim , milczącym i poddającym się jej woli , Felicjanie.Wybrał on najłatwiejszą droge przez zycie,w którym on o nic nie musi zabiegać , codziennymi sprawmi kieruje zona , której on bezgranicznie ufa i podporządkowuje się , pozwalając by to ona przepycała się przez zycie tym samym torujac droge jemu . Dla zamkniętego w sobie i cihcego Dulskiego , Którego rola ogranicza się do zarazbiania pieniędzy , jedynymi przyjemnościami są rzadkie wypady do kawiarni i cygara , które jednak podobnie jak pieniadze na kawę wydziela mu zona , to ona także karze mu spacerować po domu , bowiem w ten sposób powstrzymuje go przed trwonieniem pieniedzy w licznych sklepikach , które mógłby spotkac po drodze . Chciwośc jest kolejną wadą pani Dulskiej , bohaterka zapatrzona jest na dobra materialne , wygania z kamienicy porządna lokatorkę , regularnie płacącą czynsz ponieważ ta w jej domu próbowała popełnic samobójstwo zażywając siarki , zdesperowana zdradą męza . Dulska przerażona była skandalem jaki wywołała niedoszła samobójczyni , "nazwiskiem swych córek" które pojawiło się przez nią w gazetach i pogotowiem raunkowych "przed hrabską kamienicą" , wymawia jej mieszkanie , nie wstydzi się jednak trzymac pod swym dachem kokoty , sprowadzającej w nocy meżczyzn do mieszkania , bowiem ta hojnie wynagradzała gospodyni niedogodności.

Prostatcka i niechlujna , niedbająca o ubiór Dulska , "Papiloty, z tyłu cienki kosmyk, kaftanik biały wątpliwej czystości, halka włóczkowa krótka, poddarta na brzuchu." , rozrzutnośc miała za złe swej kuzynce , Juliasiewiczowej , zarzucając jej iż wraz z mezem żyje ponad stan , ubiera się w jedwabie , chadza do teatru a gości przyjmuje goraca kolacją , kupuje czasppopisma , podczas gdy ona sama jedynie je wypożycza .Dulska to kobieta o ograniczonych horyzontach myślowych , nie ceni wiedzy i nauki ponad nie wynosząc pieniądz, niewykształcona nie posiada żadnych wartości iczy ideałów . Jest nieludzka , nieczuła na krzywdy i cierpienia innych ludzi , lokatorkę wyrzuca w środku zimy nie znając litosci , krewnym nie chce wynajac mieszkani bojąc się iż nie będa jej wystarczająco dużo płacić gdy dowiaduje się o ciązy Hanki chce wyzucić dziewczynę na bruk bez żadnego zabezbieczenia materialnego . Juliasiewiczowa jednak i matka chrzestana słuzącej , Tadrachowa , nakłaniają ja do " podarowania" Hance i jej nienarodzonemu dziecku kilkuset koron . Dulska pomimo iz wiele zawdzięcza Juliasiewiczowej nie zywi do niej sympatii , choć ta jest do niej w pewnwj mierze podobna , nieczuła wobez Hanki , modnie ubrana lecz płutka i niewykształcona , zepsuta .

Podobną do obu kobiet staje się Hesia , jedna z córek Dulskich , dziewczynka nad podziw dojrzała , u której ciekawośc budzą nocne eskapady brata i skrzętnie ukrywane przez matkę ciemne sprawki brata .Jednocześnie to ona jest spadkobierczynia wszystkich cech swojej matki , jest bardzo bezpośrednia , nie ukrywa myśli wyrażąjąc je głośno i ironicznie , kpi z ludzi i pomiata nimi , szczególnie Hanka jako niższą stanem , złośliwie postępuje na złość matce , wtramwaju udaje wyzszą niż jest by Dulska musiała płacic za drugi blet . Hesię bawi udawana moralnośc i obłuda , ona otwarcie przyznaje sie iż bardzo lubi cygara , podkrada je matce , i zapach nocnych lokali , że takie zycie jak bra zamierza prowadzić w przyszłości , podsłuchuje posd drzwiami a nabytej w ten sposób wiedzy nie obawia się wykorzystywać przeciwko ludziom . Momo to jest dziewczynka roztropną doskonale orientującą się w prawach rządzących światem dorosłych i umiejaca się w nim poruszać , w przeciwieństwie do swoijej siostry Meli.

Mela jest wrażiwa i czuła na krzywdę innych ludzi , oferuje się zaopiekować dzieckiem i Hanką znając ich trudne położenie , matwi się o brata a będąc przekonaną iż to co łączy go ze służącą to szczere i głębokie uczucie , wstawia się za nimi u matki , sprzyjając im z całego serca .Jest naiwna , nie zna swiata i nie rozumie jego realiów , posłusznie i biernie wykonuje wszystkie polecenia zdając się na wole innych ludzi , jej naiwnośc i niedostosowanie nie pozwalają jej dostrzec wielu rzeczy , które się wokól niej dzieją , nieswiadomie więc godzi się na zło i zepsucie jakie ja otacza.

Gabriela Zapolska tworzy bardzo negatywny obraz zarówno ukazanej przez siebie rodziny jaki i całego społeczeństwa drobnomieszczańskiego , którego oni sa przedstawicielami , prymitywnymi o ciasnych horyzontach myślowych , bedących hipokrytami i materialistami , traktujących ludzi instrumentalnie , przesyconych obłuda , pod cienką warstwą ogłady i moralności ukrywających zepsucie.