Diagnoza psychologiczna
Wykłady
Autor programu: dr hab. prof. nadzw. Grażyna Krasowicz - Kupis
Rok: II, Semestr: letni, Liczba godzin: 30
Egzamin: po 8 semestrze
Formy zajęć: wykład
Prowadzący: dr hab. prof. nadzw. Grażyna Krasowicz - Kupis
Założenia i cele przedmiotu
Zapoznanie studentów z podstawami diagnozy psychologicznej, jej rolą i miejscem w pracy psychologa. Nabycie przez studentów wiedzy dotyczącej metod diagnozowania oraz podstawowych technik pomiaru, umiejętności formułowania problemów diagnostycznych, całościowego ujmowania procesu diagnozy, wykorzystywania danych diagnostycznych pochodzących z różnych źródeł.
Treść kursu
1. Ogólne pojęcie diagnozy. Rodzaje wiedzy i ich odniesienie do diagnozy psychologicznej. Diagnoza jako poznanie naukowe. Psychologia praktyczna a psychologia akademicka.
2. Koncepcja diagnozy według S.Ziemskiego. Pojecie diagnozy wg. Paluchowskiego. Funkcje diagnozy. Elementy (rodzaje) diagnozy. Diagnoza jako proces , efekt i nauka. Kompetencje diagnostyczne.
3. Modele i rodzaje diagnoz - model nomotetyczny i idiograficzny, diagnoza normatywna i ipsatywna, diagnoza nozologiczna, funkcjonalna, interakcyjna, nieinterakcyjna, wyjaśniająca, systemowa. Diagnoza funkcjonalna, różnicowa, psychospołeczna. Specyfika pomiaru w psychologii. Diagnozowanie a testowanie. Testy psychologiczne. Pojęcie normy w psychologii.
4. Model diagnozy według Paluchowskiego: faza prediagnostyczna, faza badania i wstępnych decyzji, faza opisywania i interpretacji (wyjaśniania), faza formułowania zaleceń interwencyjnych (planu interwencji) i komunikatów,
5. Narzędzia i techniki badawcze - Podstawowe procedury wykorzystywane w diagnozowaniu. Opis zachowań (ilościowy i jakościowy). Charakterystyka wskaźników diagnostycznych, sposoby ich interpretacji. Zachowania testowe i pozatestowe jako przedmiot interpretacji. Obserwacja psychologiczna, rozmowa i wywiad psychologiczny, kwestionariusze, techniki projekcyjne i inne.
6. Diagnoza kliniczna - modele diagnozy klinicznej, jej społeczny kontekst, cele, problemy i hipotezy diagnostyczne, protodiagnoza, metody diagnozy klinicznej.
7. Diagnoza jako sytuacja komunikacyjna i społeczna - raporty, informacje zwrotne, społeczne konsekwencje diagnozy. Kontekst społeczny diagnozowania. Kompetencje komunikacyjne diagnosty. Kompetencje społeczno-kulturowe diagnosty. Komunikowanie wyników badania. Orzecznictwo psychologiczne, jego obszary. Status psychologa orzecznika, jego rola i odpowiedzialność za treść orzeczenia w zależności od statusu. Zasady konstrukcji opinii psychologicznej (co powinno się w niej znaleźć, czego należy unikać). Rodzaje opinii psychologicznych. Społeczny status diagnozy, znaczenie wyniku diagnozy dla klienta.
8. Problemy etyczne związane z diagnoza psychologiczną. Standardy oraz przepisy prawne związane z diagnozowaniem psychologicznym - Przepisy regulujące kwestie etyczne diagnozowania. Prawa osób badanych. Tajemnica zawodowa w pracy psychologa. Dziecko w badaniach psychologicznych. Konflikty między stosowaniem zasad etycznych a codzienną praktyką psychologiczną. Typy postaw etyczno-moralnych psychologa wobec klienta..
Literatura podstawowa:
Anastasi A., Urbina S. (2000). Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Brzeziński J. (2006) Psychologiczna diagnoza zdrowia i zaburzeń z perspektywy metodologii badan psychologicznych. W: H.Sęk (red. ) Psychologia kliniczna. Tom 1. Warszawa: PWN, s.153-181.
Brzeziński J., Kowalik S., (1993). Społeczne uwarunkowania diagnozy klinicznej. W: H.Sęk (red.) Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kowalik S. (2006) Modele diagnozy psychologicznej. W: H.Sęk (red. ) Psychologia kliniczna. Tom 1. Warszawa: PWN, s. 181-192.
Paluchowski J. W. (red) (1992). Współczesne techniki badawcze w psychologii klinicznej. Biblioteka Psychologa Praktyka. Tom IV. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Paluchowski W.J. (2007) Diagnoza psychologiczna. Proces - narzędia - standardy. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Paluchowski W.J. (2007). Diagnoza psychologiczna. Podejście ilościowe i jakościowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Pasikowski T. (2006) Metody stosowane w psychologicznej diagnozie klinicznej. W: H.Sęk (red. ) Psychologia kliniczna. Tom 1. Warszawa: PWN, s.213-230.
Pasikowski T., Sek H. (2006) Psychologiczna diagnoza kliniczna - etapy postepowania diagnostycznego a wynik diagnozy. W: H.Sęk (red. ) Psychologia kliniczna. Tom 1. Warszawa: PWN, s.193 - 212
Psychologia. Podręcznik akademicki (2000). Red. J.Strelau. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (tom I, część IV - rozdz. 11, 12, 13).
Sęk H. (1994). Metody projekcyjne. Tradycja i współczesność. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Sęk H. (2006) Pojęcie normy, normalności i zdrowia. W: H.Sęk (red. ) Psychologia kliniczna. Tom 1. Warszawa: PWN, s. 55-64.
Sęk H.(2001). Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Shaughnessy J.J., Zechmeister E.B., Zechmeister J.S. (2002). Metody badawcze w psychologii. Gdańsk: GWP.
Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice, PTP, Warszawa 1985
Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice. APA. (2007) Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo psychologiczne. Zwłaszcza część III.
Stemplewska-Żakowicz K., Paluchowski J. (2008) Podstawy diagnozy psychologicznej. W; Strelau J. Dolinski D. (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP, s. 23-94.
Testowanie a ocena kliniczna. Wybrane problemy (1995). Biblioteka Psychologa Praktyka, tom VI. Warszawa: PTP Laboratorium Technik Diagnostycznych
Literatura uzupełniająca:
Biblioteka Psychologa Praktyka, tom V. Warszawa: PTP Laboratorium Technik Diagnostycznych .
Brzeziński J. (1984). Wybrane zagadnienia psychometrii i diagnostyki psychologicznej. Poznań: UAM, str.. 47-72,181-198,199-221
Brzeziński J., Hornowska E. (1993) red. Z psychometrycznych problemów diagnostyki psychologicznej. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Ciechanowicz A. (1990) red. Kulturowa adapatacja testów. Warszawa: PTP.
Fajkowska-Stanik M., Drat-Ruszczak K., Marszał-Wisniewska M. (red.) (2004) Pułapki metodologiczne w badaniach empirycznych z zakresu psychologii klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo Academica SWPS.
Gerstmann S. (1985). Rozmowa i wywiad w psychologii. Warszawa: PWN.
Hornowska E. (1999) Stronniczość testów psychologicznych. Problemy- kierunki - kontrowersje. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
ICD-10. Klasyfikacja zaburzen psychicznych i zabuurzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. (1998) Kraków-Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
ICD-10. Klasyfikacja zaburzen psychicznych i zabuurzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. (2000) Kraków-Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
ICD-10. Zaburzenia psychiczne w praktyce podstawowej opieki zdrowotnej. Wskazówki pomocne w rozpoznawaniu i postepowaniu. ICD-10, rozdział V, wersja dla podstawowej opieki zdrowotnej. 1999. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Kowalik S. (20000 Czy grupa może być zredukowana do jednostek? Stary problem w nowym opakowaniu. W: Brzeziński j. Kowalik S. (red.) O różnych sposobach uprawiania psychologii. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka. S. 161-176
Kwestionariusze w diagnostyce psychologicznej i badaniach naukowych (1994).
Lilienfeld S.O., Wood J.M., Garb H.N. (2002) Status naukowy technik projekcyjnych. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Łukaszewski W. (2003) Wielkie pytania psychologii. Gdańsk: GWP..
Matczak A. (1994) Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN
Nachmias - Frankfort Ch., Nachmias D. (2001) Metody badawcze w naukach społecznych. Wydawnictwo Zysk i S-ka, część III
Paluchowski J. W. (1995). Testowanie a ocena kliniczna - wybrane problemy. Wybór tekstów.Biblioteka psychologa praktyka Tom VI, Warszawa: PTP
Paluchowski J.W. (1984). Diagnoza aktuarialna. [W:] Wybrane zagadnienia z psychometrii i diagnostyki psychologicznej, J. Brzeziński, Poznań: UAM, str. 190-221
Sanocki W. (1978) Kwestionariusze osobowości w psychologii. Warszawa: PWN.
Stachowski R. (2000) O metodzie w psychologii, czyli od metafizyki do metafizyki. W: Brzeziński j. Kowalik S. (red.) O różnych sposobach uprawiania psychologii. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka. S. 11-19.
Suchańska A. (2007). Rozmowa i obserwacja w diagnozie psychologicznej. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Szepietowska E.M. (2002) Badanie neuropsychologiczne. Procedura i ocena. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Wybrane zagdanienia testów projekcyjnych (1989) Warszawa: PTP.
Ziemski S. (1973). Problemy dobrej diagnozy. Warszawa: WP