UKŁAD PODWZGÓRZOWO- PRZYSADKOWY

Działanie pobudzające:

- CRH (kortykoliberyna)- stymuluje wydzielanie ACH (adrenokortykotropowy)

- TRH (tyreoliberyna)- stymuluje wydzielanie prolaktyny i TSH

- GHRH (somatoliberyna)- stymuluje wydzielanie hormonu wzrostu

- PIF- czynniki hamujące wydzielanie prolaktyny

PRZYSADKA

Przedni płat przysadki wytwarza hormony tropowe; pobudza wydzielanie hormonów działających na przysadkę.

- kora nadnerczy ACTH (adrenokotrykotropina)

- tarczyca TSH (tyrotopina)

- jajniki, jądra FSH (follitropina), LH (hormon luteinizujący)

- kości, mięśnie GH (somatotropina)- hormon wzrostu.

- gruczoł mlekowy PRL

Uwalnianie hormonów gonadotropowych zachodzi na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego.

Tylny płat przysadki- magazynowanie hormonów powstających w jądrze trzykomorowym i nadwzrokowym.

- wazopresyna- niedostateczna ilość wody, utrata wody; wzrasta ciśnienie krwi, w jądrze nadwzrokowym znajdują się osmoreceptory, które ulegają pobudzeniu, następuje uwalnianie wazopresyny do krwi, wraz z krwią trafia do nerek, hamowane jest wydzielanie wody.

- oksytocyna- pobudzenie brodawki sutkowej podczas ssania; pobudzenie zakończeń nerwowych, przekazanie impulsu do neuronów w podwzgórzu, przekazanie inf. do przysadki, oksytocyna trafia do krwi, trafia do gruczołu mlekowego, następuje wydzielanie mleka. Stymulowanie wydzielania prolaktyny.

PRZYTARCZYCE

Uwalnianie hormonów na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego

- parahormon- kieruje gospodarką wapniową, powodując podwyższenie stężenia jonów we krwi, oddziałuje na proces magazynowania wapnia w kościach. Obniżenie poziomu wapnia pobudza przytarczyce do wydzielana parahormonu, który uwalnia wapń z kości.

- kalcytonina- powoduje obniżenie poziomu wapnia we krwi.

TARCZYCA

- tyroksyna

- trójjodotyronina

Mono + dijodotyrozyna trójjodotyronina i tyroksyna + globulina proteza uwolnienie trójjodotyroniny i tyroksyny

TRZUSTKA

- insulina- jest regulatorem przemian cukrowców, zmniejszenie wydzielania insuliny, powoduje cukrzycę, której objawem jest wystąpienie podwyższonego poziomu cukru we krwi- hiperglikemia

- glukagon- powoduje wzrost stężenia glukozy we krwi, na skutek rozpadu glikogenu (zapasowego) w wątrobie.

NADNERCZA

Ujemne sprzężenie zwrotne

kora nadnerczy

• Kłębkowata- mineralokortykoidy

Aldosteron- bierze udział w regulacji jonów Na i K.

• Pasmowata- glukokortykoidy

Rozpad i hamowanie syntezy białka, wrażliwość na inulinę i wykorzystanie glukozy przez mięśnie.

Kortyzol i kortykosteron

• Siatkowata- androgeny

rdzeń nadnerczy

Uwalnianie NO i NA- hormony stresu rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększenie przepływu krwi, tlenu, glukozy w mięśniach, szybszy obieg krwi.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

• JĄDRA

Testosteron- za jego wydzielanie odpowiedzialne są kanaliki śródmiąższowe Leydiga trafia on do krwi.

Regulacja gruczołów dodatkowych (DHT), podtrzymanie spermatogenezy (androgeny)

Efekt działania androgenów:

- pobudzenie, podtrzymanie spermatogenezy

- wykształcenie II rzędowych cech płciowych

- wpływ na behawior

• JANIKI

Estrogeny i progesteron

- stymulują rozwój błony śluzowej macicy, wzmaganie kurczliwości mięśniówki dróg rodnych

- przygotowanie błony śluzowej na działanie progesteronu

- pobudzenie gruczołu mlekowego

- wykształcenie II rzędowych cech płciowych

SZYSZYNKA- melatonina

GRASICA- tyrozyna

BRAMKUJĄCY UKŁAD WZGÓRZA

Czucie bólu może być przewodzone przez:

-włókna typu A lub B (grube zmienilizowa)- ból precyzyjny

-włókna typu C- ból dokuczający, niesprecyzowany

Ból z włókien typu C można wygasić.

Wzdłuż wł. C biegnącego do kory mózgowej biegnie włókno typu A lub b. Między nimi mogą znajdować się różne neurony wstawskowe. Gdy neuron A zostanie pobudzony, pobudzi neuron wstawkowy, a on zahamuje neuron typu C.

Wł. enkefalinergiczne zstępuje z ukł. siatkowatego i wydzielając enkefaliny hamuje aktywność wydzielniczą wł. C oraz inny neuron α.

1. hamowanie postsynaptyczne- gdy działa bezpośrednio na neuron

2. hamowanie presynaptyczne- gdy działa na wł C, przed właściwą synapsą.

DROGI RUCHOWE (eferentne, zstępujące, przekazywanie inf ruchowej)

Ruchy dowolne

- inicjacja ruchu (ukł limbiczny, kora oczodołowo- czołowa, podwzgórze)

- planowanie ruchu (kora kojarzeniowa, przedmuchowa)

- modyfikacja planu ruchu (móżdżek i jądra podstawy)

- wykonanie ruchu (kora ruchowa- zakręt przedśrodkowy)

Ośrodki ruchowe rdzenia kręgowego- motoneurony α i γ

Ruchy posturalne- ośrodki ruchowe pnia mózgu (niezależne od woli)

Inf. o ruchu powstaje w korze mózgowej, tam najczęściej leży pierwszy NNR. Może on bezpośrednio zstępować do rdzenia kręgowego i po synapsach do PNR, może też dotrzeć do pnia mózgu i przełączyć się na inną NNR i dopiero ten drugi NNR zstępuje do rdzenia kręgowego gdzie jest PNR.

Niemożliwy byłby płynny ruch gdyby nie krążenie inf między korą mózgową i jądrami podkorowymi, brak tego krążenia nie uniemożliwia ruchu, ale w znacznym stopniu go upośledza- choroba Parkinsona (upośledza przekaźnictwo)

Inf. dociera do rdzenia kręgowego gdzie znajduje się PNR motoneuron α, który swoimi zakończeniami sygn. do mięśnia i powoduje skurcz.

W aparacie ruchu znajdują się receptory własne, czyli tzw proprioreceptory, które bezprzerwy odbierają inf. o stanie napięcia mięśni, położenia stawów.

Odbieranie inf czuciowej przez proprioreceptory wchodziu do rdzenia kręgowego i nawet do wyższych pięter ośrodkowego ukł nerwowego gdzie jest istotny przy modyfikacji, przy ruchu, czy podejmowaniu inf. o ruchu.

PNR znajdują się na terenie rdzenia kręgowego, są nazywane końcową wspólną drogą, dlatego że na ciałach tych neuronów znajdują się zakończenia wielu innych kom. nerwowych zstępujących z wyższych pięter ośrodkowego ukł nerwowego.

Bramkowanie (zatrzymywanie) i Torowanie (ułatwianie przejścia) odruchów.

Torowanie- NNR, motoneurony α- unerwiają obwodowe cz. wrzecionka, powoduje skurcz i lekkie rozciągnięcie.

Bramkowanie polega na tym, że droga zstępująca na PNR i za pośrednictwem interneuronu haującego wykorzystuje zjawisko hamowania presynaptycznego, osłabia pobudzenie przekazane przez inny neuron.

Torowanie

Oprócz motoneuronów α, które zaopatrują wł. kurczące się, występują jeszcze motoneurony γ. Docierają one do skrajnych obwodowych części wrzecionka mięśniowego, czyli unerwiają ruchowo proprioreceptory, jeżeli motoneuron γ zostanie pobudzony, przekaże pobudzenie, skurczy się cz. obwodowa wrzecionka, a rozciągnie cz. centralna to nawet mały bodziec wywoła skurcz mięśnia.

Rodzaje ruchu: posturalne, kończyn, precyzyjne

Drogi przekazywania inf. ruchowej

- korowo- rdzeniowa- bierze początek w korze mózgowej i zstępuje bezpośrednio do rdzenia kręowego, przekazywanie inf. o ruchach precyzyjnych

- czerwienno- rdzeniowa- wychodzi z jądra czerwiennego i zstępuje do rdzenia kręgowego.

- przedsionkowo- rdzeniowa- z jądra przedsionkowego

- siatkowato- rdzeniowa- zstępuje z tworu siatkowatego pnia mózgu. Wszystkie drogi prowadzą do motoneuronów α, każda z tych dróg jest odpowiedzialna za przesyłanie inf o ruchu.

UKŁAD DOKREWNY (wydzielania zew)- wydzielane z gruczołów bezpośrednio do krwi, działanie wolne i długie, receptory metabotropowe.

Hormon- sub biologicznie czynna, która wydzielona dostaje się do krwi, krąży z nią docierając do narządów docelowych, gdzie pobudzając receptory powoduje efekt biologiczny.

ZJAWISKO NEUROSEKRECJI

Ujemne sprzężenie zwrotne- Dodatnie sprzężenie zwrotne-

Wydzielenie hormonu A pobudznie patologia- hormon A wydzielony przez

Kom i wydzielenie hormonu B, który piętro wyższe pobudza kom. niższego piętra

Hamuje wydzielenie A. i wydzielenie B, który z kolei pobudza A itd.(np.

Owulacja)

Białka wiążące hormony

- albuminy

- globuliny frakcji β

Substancje nie pasujące do definicji hormonu

- feromony- „hormony społeczne”- hormony tkankowe, wytworzone wew. Kom., które nie są skupione w gruczołach wydz. wew. działających na drodze endokrynowej.

- opioidy- neuropeptydy, modulatory synaptyczne występujące w ośrodkowym OUN- enfekalina i βendorfina.

- czynniki wzrostowe- bioaktywne peptydy regulujące wzrost, starzenie, śmierć kom.

---