Ewolucja opieki i pom. Społ. w Polsce.
Rozwój opieki i pom. Społ. W Polsce przebiegał nieco inaczej niż na świecie ponieważ w Polsce reformacja nie rozwinęła się tak jak w innych krajach stąd formy opieki kształtowały się raczej pod wpływem religii kat. Rozbiory polski i utracenie od XVIII w. Państwowości spowodowały że w każdym zaborze opieka rozwijała się inaczej. Tradycje op. I pom. Społ. w Polsce sięgają początku XII w. wiążą się z działalnością zakonów i stowarzyszeń religijnych sprowadzonymi przez nie szpitalami inaczej przytułkami, domami gościnnymi. Były to inst. Zapewniające schronienie , noclegi, wyżywienie op. I odzież, kalekom, sierotom, bezdomnym, ubogim. Przyjmowano do nich osoby bez należytej selekcji do wspólnych przepełnionych sal, usługi świadczyły osoby nieprzygotowane do sprawowania op. I pom. Nie było lekarzy stad wysoka śmiertelność 60-70%. Pierwszy szpital utworzono w Polsce 1108r. przy kościele św. Marii we Wraclawiu następnie powstały zakłady grupujące chorych wg. rodzaju kalectwa lub choroby. Były tez szpitale dla żołnierzy przytułki dla trędowatych. W pierwszej poł. XVII w. Zaczęto wyodrębniać oddziały dziecięce w szpitalach i przytułkach dla dorosłych. W W-wie w 1732 - 1736 powstały przytułek nazwany Domem dla podrzutków zapewniający opiek dzieciom m.in. matek karmiących tzw. Mamek. W wieku poniemowlęcym dzieci przekazywano na wieś na tzw. Garnuszek. Dom dla podrzutków powstał z inicjatywy księdza. W Xv w. Do działalności opiekuńczej prowadzonej przez zakony zaczynają włączać się osoby świeckie. Przy kościołach organizowane są bractwa skupiające osoby świeckie które prowadziły działalność dobroczynną tworzono tzw. Międzyludzkie gospody w których rozdzielano datki oraz pożywienie. Członkowie bractwo opodatkowywali się na cle dobroczynne, zbierali jałmużnę przy kościach, odwiedzali chorych i więźniów udzielając im stosownego wsparcia. Część dochodów bractw przeznaczono na utrzymanie szpitali. Do epoki Odrodzenia zakłady opiekuńcze były prowadzone przez kościół. Od poł. XIV w. Pojawiały ssie 1 akty prawne regulujące działalność opiekuńcza państwa np. statut wiśnicki z 1347r. Kazimierza Wielkiego mówiący o sprawowaniu opieki nad osobami upośledzonymi. W XV w. W związku ze wzrostem osób żebrzących wydano prawo w 1496r. na mocy którego zobowiązano miasta właścicieli wsi i parafie do określania liczby osób uprawnionych do żebrania, a także do wydawania świadectw uprawniających do tego działania. Początek ubezpieczeniom społ. w Polsce dał akt prawny z 1528 r. zatwierdzający zbieranie funduszu ubez. dla górników na Śląsku Opolskim w statusie litewskim. 1529 zawarto ustawę psychiatryczna uwzględniającą konieczność sprawowania opieki nad chorymi psych. W 2 poł. XVI w. Andrzej Frycz- Modrzewski sprawował propozycje organizacji sys. Opieki społ. podkreślił jednocześnie potrzebę powołania Państwowej Służby Zdrowia w poł. XVII w. Pojawiają się próby sekularyzacji op. Społ. czyli usuwania wpływów kościoła w tej działalności. Proces sekularyzacji został zakończony w latach XIXw. W 1768 r. utworzono komisję „Dobrego porządku” której powierzono m.in. sprawowanie nadzoru nad zakładami opiekuńczymi komisja ta organizowała tzw. Policyjne formy opieki chcąc zlikwidować w miastach włóczęgostwo, żebractwo i bezdomność dzieci. Stosując regresje umieszczono ludzi w domach przymusowej pracy tam otrzymywali schronienie i posiłek za pracę. Lub w małej fakturze w 1775r. sejm Polski wydaje tzw. Konstytucje Szpitalną w oparciu o która powołano komisję nad szpitalami. Komisja ta była centralnym organem nadzoru nad dobroczynnością i przyjęła od duchowieństwa i zakonów nadzór i op. nad szpitalami. W okresie sejmu 4-letniego utworzone zostają niższe szczeble komisji tj. wojewódzkie, Komisja jednakże w roku 1870 zniesione komisję nad szpitalami a dobroczynność powierzono ponownie Komisją Dobrego Porządku. Stopniowo opieka prowadzona w formie policyjnej przekształca się w łagodniejsze formy. Dekretem królewskim w 1817 zostaje zatwierdzona ust. Korpusu górniczego opracowana przez Staszica przewidywał formy pomocy społ. dla górników w tym opiekę medyczną , świadczono materialnie w przypadku ich choroby lub ich rodzin. Od XIX w. Następuje wzrost liczby i rozwuj stowarzyszeń i organ. Społ. , które uzupełniają działalność instyt. Państwowych w zakresie pom. Społ. w-wskie Towarzystwo Dobroczynności prowadzące schroniska dla dzieci które powstało w 1814r. , Towarzystwo Przyjacił Dzieci 1880r. Tow. Op. Nad Ubogimi matkami i ich dziećmi w 1864r. W-wskie Tow. Higieniczne w 1864r. Tow. Przeciwgruźlicze. Przełom XIX i XX w. Charakteryzuje się bardzo złą syt. bytową klasy robotniczej. Starano się załagodzić i poprawić ta syt. poprzez jednoczenie się klasy robotniczej i jej walkę w poprawę warunków pracy i płacy. Poprzez działalność przedsiębiorców, którzy dbając o swoje własnej interesy popierali zmiany organizowane służby zdrowia udzielając poparcie stowarzyszeniom i fundacjom filantropijnym oraz wprowadzaniu ubezp. Społ. pod koniec XIX w. Robotnicy wywalczyli 8-godz. Dzień pracy, dla dzieci z zakazem zatrudnienia ich w porze nocnej i poniżej 5 roku życia. Z funduszy społ. powstają szpitale wyznaniowe, górnicze. Lazarety, szpitale miejskie, prowincjonalne i inne. W latach 1885-1892 do fabryk wprowadza się inspektorów czuwając nad bezpiecz. I hig. Pracy robotników. Przy fabrykach i szpitalach organizowane są ambulatoria w których udziela się doraźnej pomocy lekarskiej , wprowadza się też porady akuszeryjne dla ciężarnych , organizowane są żłobki przyfabryczne. Wprowadza się płatne urlopy. W Polsce po 1912 r. wprowadzono na wzór Niemiec obowiązkowe ubezp. Na wypadek choroby i nieszczęśliwych wypadków. Wprowadzone stopniowo ubezp. Społ. maja zastępować dawne ubezp. Losowe. Pomoc w Okresie zaborów . ZABÓR NIEMIECKI- było najlepiej rozwinięte ustawodawstwo dotyczące działalności opiek. Głównie ciężar opieki nad ubogimi ponosiły lokalne związki wspierania ubogich działające na terenie gmin. Prawo do opieki uzyskiwały osoby zamieszkując na terenie dawnej gminy przez okres 1 roku, związek udzielający pomocy osobom które nie nabyły uprawnień do opieki miał prawo poszukiwania zwrotu sum wyłożonych za inną osobę np. z tytułu poręczenia jeśli konieczność opieki przekraczaj możliwości związków lokalnych lub jeśli niektóre osoby nie mogły skorzystać z pomocy związków gminnych, pomocy takiej mogły udzielić związki na szczeblu krajowym. Pomoc społ. realizowana była w oparcie o ust. 1870r. ZABÓR AUSTRYJACKI- pomoc społ. uregulowana była w sposób pośredni , Austryjacka ust. O uregulowaniu stos. swojszczyzny z 1863 r. rozciągnięto na obszar zaboru A. Prawo do pomocy swojszczyzny nabywała dana osoba przez urodzenie się , zwarcie małżeństwa, przyjęcie stanowiska publicznego. Dowodem uprawniającym do otrzymania pomocy było odpowiednie świadectwo uprawniające do pobytu na terenie gminy i żądania pomocy w przypadku zubożenia. W praktyce gminy udzielały pomocy osobom ubogim jeśli zakres i firmy niezbędnej pomocy przekraczały możliwości lokalnych zakładów opiekuńczych i funkcji dobroczynnej. ZABÓR ROSYJSKI- tu była najgorsza syt. jeśli chodzi o działania opiekuńcze. Dekret namiestnika cesarskiego z 1817 r. nakładał na gminy obowiązek udzielania pomocy ubogim pod warunkiem iż figurują oni w gminnych rejestrach stale mieszkającej ludności. Centralny nadzór nad działalnością opiekuńczą sprawowała rada ogólna dozorcza i istniejąc przy komisji rządowej spraw wew. i komisji na szczeblu wojew. Pom. Społ. nadzorowały rady szczegółowe dozorcze. Rada ogólna dozorcza i rady szczegółowe zostały zastąpione rada główną opiekuńczą i radami szczegółowymi, a następnie przez guberniane powiatowe i miejskie rady dobroczynności publicznej.