System - zbiór komponentów działających razem w celu zrealizowania określonej funkcji
System informacyjny - system, którego przedmiotem wejścia, podstawowych procesów i wyjścia są informacje.
System informatyczny - system informacyjny, w którym procesy przetwarzania danych i procesy komunikacyjne realizowane są za pomocą technik komputerowych.
Nieco historii
Informatyka w Lasach Państwowych w latach 1970-1990 Wyposażenie
Automaty obrachunkowe - lata 70
Mikrokomputery 8-bitowe • Mikrokomputery 16-bitowe (typu IBM PC)
Zasadnicze czynniki utrudniające rozwój
Brak jednolitego sprzętu komputerowego na poszczególnycj szczeblach
Brak jednolitego oprogramowania (ii -'. esp ć j n.e programy, bez należytej dokumentacji)
Brak jednolitego zestawu kodów - problem wymiany danych między jednostkami
funkcjonowanie różnych wzorów dokumentów i ich różny obieg
Geneza SILP
Czego oczekiwali leśnicy?
Pełna komputerowa obsługa rachunkowości nadleśnictwa -finanse i księgowość, sprawozdawczość, gospodarka materiałowa, gospodarka drewnem, majątek trwały.
Szybki dostęp do danych o lesie oraz do zestawień UL.
Aktualizacja danych o lesie w miarę upływu czasu oraz zachodzących zdarzeń w okresie 10-lecia.
Dokładna rejestracja zdarzeń gospodarczych zachodzących w lesie odniesionych do drzewostanu („kronika drzewostanu").
Wspomaganie tworzenia rocznego planu finansowo-gospodarczego, włącznie z jego optymalizacją.
Tworzenie zespolonych analiz ekonomicznych, łączących dane o lesie i dane z systemu rachunkowości nadleśnictwa.
Wprowadzenie metod skutecznego prognozowania stanu lasu.
Czym realizować zadania ?
Potrzebne komputery o dużej moc obliczeniowej, o dużych pamięciach operacyjnych i pomocniczych (RAM min. kilkanaście MB, HDD min. kilkaset MB).
Potrzebna równoległa praca przynajmniej 6 użytkowników na tych samych zbiorach, bez ryzyka kolizji lub utraty danych (niezbędny system operacyjny wielozadaniowy i wielodostępny).
Konieczna szybka archiwizacji dużych zbiorów (kilkaset MB) na zewnętrznych nośnikach - ze względu na bezpieczeństwo danych.
Rok 1990: Komputer 1 MB RAM, HDD 40 MB, zewnętrzny nośnik -dyskietka 1.2 MB; system operacyjny DOS (do 640 KB).
Strategia budowy SILP
Wyposażyć jednostki wszystkich szczebli (około 500 instalacji) w nowoczesny sprzęt komputerowy o wysokiej niezawodności, z możliwością eksploatacji przez 5-8 lat.
Utworzyć zintegrowane oprogramowame obsługujące podstawowe potrzeby nadleśnictwa - na poziomie ję
technologii relacyjnych baz danych.
Utworzyć krajowy serwis sprzętu i oprogramowania o krótkim czasie reakcji.
Przeszkolić informatyków LP do posługiwania się nowymi narzędziami (hardware + software) aby samodzielnie konserwować i rozwijać system w przyszłości.
Opracować i wdroiyć SILP najpierw w nadleśnictwach (czas realizacji 2 lata), później szczebel leśnictwa, rdLP, DGLP.
Decvzia z grudnia 1990 r. (Uchwała nr 6 Kolegium LP w sprawie
Dlaczego nastąpiły opóźnienia w realizacji ?
Nie doceniona wcześniej skala i złożoności zagadnień •} konieczność poszerzenia zakresu prac •} aneksowanie umów.
Zmiana niektórych założeń (i gotowych prototypów programów), wynikających ze zmian ustaw (Ustawa o lasach) oraz zarządzeń i instrukcji LP (zmiana klasyfikacji surowca drzewnego).
Zmiany kierownictwa LP •} okresy awersji do podejmowania decyzji.
Bariera językowa w kontaktach austriacko-polskich (firma SDS).
Brak aktualnego opisu taksacyjnego w wielu n-ctwach.
Inni wykonawcy aplikacji SILP
Dotychczasowe etapy rozwoju SILP
RDLP/DGLP: Obsługa biura z wykorzystaniem modułów systemu LAS, Programy agregujące dane, Sieć WAL LP, Hurtownia danych i SIK LP.
N-ctwo: Budowa systemu Las wyposażenie jednostek, Programy współpracujące z systemem LAS, Wyminana serwerów, Rekonstrukcja systemu LAS i programów współpracujących.
L-ctwo: Rejestrator Leśnik, Modemy, brakarz, Notatnik.
Podstawowy zestwa programów SILP w n-ctwie
RDLP/DGLP: Programy agregujące SIK LP (Hurtownia danych)
N-ctwa: Serwer HP:Program dłużnik, Pakiet ACER, Program MARKET, Program SPRAW, System LAS; Komputery PC: Program RAPORTY, Program Płatnik, Program InfoMarker, Emulator Koala, Pakiet Office.
L-ctwa: Rejestrator: Program Leśnik,Program BRAKARZ, Program Notatnik
Kadry SILP
DGLP Wydział informatyki
1.Kreowanie polityki informatycznej.
Definiowanie celów informatyki (w tym opracowywanie planów wieloletnich i rocznych).
Zlecanie prac w oparciu o plany roczne lub wieloletnie.
Odbiory wykonanych prac oraz ich wdrożenie.
Zakład Informatyki Lasów Państwowych (ZILP)
powołany Zarządzeniem nr 1 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 05.01.2004r.
Wykonywania prac zleconych przez Dyrektora Generalnego LP. Wykonane prace zostają oceniane, odbierane i wdrażane przez Wydział Informatyki DGLP
Komórki informatyczne(RDLP). Wydziały informatyki lub zespoły ds. informatyki (informatyk na 5-8 N-ctw).Zadania: Utrzymanie systemu w RDLP, Przygotowanie i pomoc we wdrożeniach nowych wersji nadleśnictwach,Usuwanie poważnych awarii
Rola administratora nadleśnictwa
Uruchamianie i wyłączanie systemu
Zarządzanie użytkownikami i grupami użytkowników
Tworzenie grup użytkowników systemu
Wprowadzanie użytkowników do systemu
3. Inne operacje związane z zarządzaniem użytkownikami
Pizeglądanie użytkowników systemu komputerowego oraz baz danych
Korekta parametrów użytkownika
Usuwanie użytkownika
Zakładanie, zmiana, usuwanie hasła użytkownika
4. Udostępnianie zasobów użytkownikom systemn
Deautoryzacja menu globalnego
Deautoryzacja menu lokalnego
Monitorowanie pracy użytkowników.
Zarządzanie mechanizmem drukowania
Tworzenie bazy testowej
Archiwizacja zbiorów
Wykonywanie kopii oprogramowania
Wykonywanie kopii baz danych
Instalacja nowych wersji oprogramowania.
Usuwanie zbędnych plików oraz procesów systemu.
Wykonywanie testu baz danych.
Zawartość bazy danych systemu „LAS”
Gospodarka towarowa, Płace i Kadry, Infrastruktura, Gospodarka leśna, Finanse i Księgowośc, Dane wspólne.
Podział danych w bazie „LAS” ze względu na pochodzenie i tryb aktualizacji
DGLP: Dane stałe globalne- aktualizacja przec. Co pół roku przy zmianie wersji systemu
Bugli, N-cto: Dane stałe lokalne: aktualizacja co 10 lat przy rewizji UL, sporadycznie po zajściu zmian
N-ctwo: Dane zmienne: Aktualizacja na bieżąco
Dane stałe lokalne
Opis taksacyjny - leśnictwa i adresy leśne niższego rzędu, Plany, Szkółki leśne, Czynności, Artykuły, Grupy artykułów, Dostawcy, Dane o pracownikach, Atrybuty dodatkowe pracownika, Tabele akordowe, Stałe składniki wynagrodzeń, Warunki zapłaty, Tabele kursów walut, Dane w zakresie inwentarza.
Tradycyjny opis taksacyjny
Zalety: pełny skondensowany opis wydzielenia na jednej stronie.
Wady: Wątpliwa czytelność po latach użytkowania, pracochłonność wszelkich zestawień, błędy w opisie, dane aktualne na dzień sporządzenia.
Opis Taksacyjny w SILP
Zalety: czytelnośc po latach użytkowania, mała pracochłonność wszelkich zestawień, możliwośc korekty błędów w opisie, aktualne dane.
Aktualizacja SILP
Automatycznie corocznie o zdarzenia gosp. i zmiany stanu lasu, korekty opisu wynikające ze zdarzeń losowych, ewidencja przyjęcia i przekazaniegruntów, ocenę upraw.
Znaczenie planu dodatkowego
Plany dodatkowe nie biorą udziału w bilansowaniu zadań i rachunku kosztów.
Pozwalają stopniowo gromadzić w bazie dane na konkretne lata.
Dają możliwość rezygnacji z pozycji planu podstawowego bez kasowania danych z bazy (możliwość powrotu).
Planowanie - prace przygotowawcze
Przygotowanie danych na podstawie: raportu o pracach przewidzianych planem UL jeszcze nie wykonanych, raportu o pracach przewidzianych planem UL rozpoczętych, a nie zakończonych, projektu wniosku wykonany przez leśniczego.
Planowanie pozyskania drewna z wykorzystaniem pakietu ACER
I Pakiet obsługuje 3 metody szacunku :
1. przez pomiar drzew (wszystkich lub napow. próbnej),
12. przez szacunkowe określenie miąższości (czyszczenia, użytki przygodne),
I 3. przez porównanie z wynikami ciąć z lat ubiegłych. w drzewostanach o zbliżonej charakterystyce
Możliwości pakietu
Obliczenie miąższości netto drzew stojących i jej podział na klasy/grupy surowca,
przeliczanie szacunków brakarskich, dostosowane do warunków konkretnego nadleśnictwa,
wygenerowanie szacunku z zastosowaniem metody porównawczej (wykonanie cięć w latach ubiegłych),
ręczne sporządzenie planu lub przeprowadzenie automatycznej optymalizacji planu,
uzyskanie informacji o przewidywanych kosztach pozyskania i zrywki drewna,
uzyskanie informacji o planowanych przychodach ze sprzedaży drewna,
przeprowadzenie symulacji zmian stawek na koszty pozyskania i zrywki oraz zmian cen drewna,
automatyczne przeniesienie wybranego planu do zbioru wszystkich planów nadleśnictwa.
Podstawowe założenia programu Notatnik
Program Notatnik służy do rejestracji danych w terenie, za pomocą przenośnego komputera typu Psion Workabout. Główne zadanie aplikacji polega na zautomatyzowaniu i ułatwieniu pracy leśniczego, przy jednoczesnym przejściu od „ręcznych" metod sporządzania dokumentów w postaci papierowej, do technik wprowadzania danych w postaci elektronicznej. Dodatkowo program ma przyspieszyć proces rejestracji danych oraz wyeliminować pomyłki i błędy popełniane w trakcie stosowania tradycyjnych metod sporządzania dokumentów.
Notatnik -budowa
Notatnik składa się z dwóch zasadniczych programów, które ściśle ze sobą współpracują. Program Notatnik leśniczego funkcjonuje na rejestratorze i służy do rejestracji dokumentów w leśnictwie, natomiast program Interfejs Notatnik - LAS (będący jednym z modułów systemu LAS) służy do przejmowania tych dokumentów w nadleśnictwie i zwrotnego zasilania programu Notatnik leśniczego. Program Notatnik zapewnia unifikację sposobu przygotowywania planów i ewidencji wykonania wniosków gospodarczych od poziomu leśnictwa do poziomu nadleśnictwa, co pozwala na zwiększenie wiarygodności danych otrzymywanych z systemu LAS dotyczących planowania.
Notatnik - cele
zbieranie danych w zakresie zadań rzeczowych do projektów wniosków gospodarczych (na podstawie opisu taksacyjnego importowanego z systemu LAS; ewidencja wykonania planów (na podstawie wniosków gospodarczych dla leśnictwa, importowanych z systemu LAS); przygotowanie danych w układzie systemu LAS.
przejmowanie danych z rejestratora (wraz z weryfikacją kodów), umożliwienie
ręcznego wprowadzania pozostałych planów oraz import pozycji planu
pozyskania drewna z programu ACER
możliwość optymalizacji projektu planu wg zadanych kryteriów
automatyczne zakładanie pozycji planu na podstawie zatwierdzonego planu
(LPIR-1);
import danych z rejestratora dotyczących wykonania planów (Zestawienie
wykonanych prac i Zlecenie);
przekazywanie zweryfikowanych i zaktualizowanych danych do rejestratora.
Podsumowanie planowania
Wprowadzenie SILP do nadleśnictw spowodowało unifikację procedur planistycznych.
Nowe rozwiązania wydatnie usprawniają pracę planiście, ponieważ całość niezbędnego przetwarzania danych wykonują komputery-
Procedury komputerowe planowania w SILP zapewniają bilansowanie zadań i środków. Zostały rozwinięte procedury optymalizujące plany (Notatnik, ACER).
Plany a aktualizacja opisu taksacyjnego
Po zakończeniu roku w nadleśnictwach wykonuje się aktualizację opisu taksacyjnego. Do tego służy procedura pozwalającą na automatyczne uwzględnienie wykonanych zadań, zarejestrowane w planach rocznych pozyskania (POZ) i hodowli (HOD).
W trakcie procesu następują podziały wydzieleń, będące efektem użytkowania rębnego, powstają opisy taksacyjne nowo założonych upraw, korekcie ulega zapas aktualny o pozyskaną masę w planie POZ itd.
Wartości zapisane w planach rocznych aktualizują również plany 10-letnie pozyskania (UL POZ), oraz hodowli (UL HOD).
Schemat aktualizacji o upływ czasu
Dane stałe, współczynniki - aktualizacja:wieku, wysokości, pierśnicy, zapasu, udziału, zadrzewienia, wartości - opis taksacyjny.
Obrót drewnem
Tworzenie wykazu odbiorczego drewna, Ewidencja zrywki drewna, Ewidencja przemieszczenie drewna, Ewidencja sprzedaży drewna.
Zalety ewidencji:
*■ uszczelnienie ewidencji: kontrola wielokrotności zrywki drewna, kontrola wykorzystania plakietek do znakowania drewna,
*■ automatyczne przejmowanie danych z rejestratora leśniczego,
' bieżące aktualizowanie zapasu drewna,
' aktualizacja systemu planów o pozyskanie,
*■ możliwość kontroli obrotu drewnem.
Obróy użytkami ubocznymi
Przyjęcie na stan, przesuniecie między magazynami, pobranie na pozycje planów (rozchód)
Gospodarka łowiecka
^Pojemność łowiska.
=>Plan odstrzałów i zezwolenia
na odstrzał. => Ewidencja szkód od zwierzyny. => Ewidencja kosztów ochrony
lasu wg obwodów łowieckich. => Analiza sprzedaży wg OHZ LP.
Kadry i płace
Dane o pracowniku, ewidencja czasu pracy, ewidencja wykazu robót,
Obliczanie płac
Majątek trwały i wyposażenie
System umożliwia:
prowadzenie ewidencji inwentarza/
'obliczanie kosztów bieżącej eksploatacji,
prowadzenie ewidencji remontów, Klif
obliczanie amortyzacji
Transfer danych
1 wewnętrzne (w systemie las
2. zewnętrzne: Z innych aplikacji SILP, z innych poziomów zarządzania
WAN LP
rozproszona struktura jednostek organizacyjnych,
•jednolity system informatyczny,
■ potrzeba wymiany informacji w ramach jednostek organizacyjnych,
•potrzeba wymiany informacji z podmiotami
zewnętrznymi (ZUS, banki, jedn. sam. teryt.),
■wymiana informacji ma się odbywać szybko i
bezpiecznie,
Wdrożono w 2004 roku do wszystkich jednostek
Hurtownia danych
(data warehouse)to architektura informatyczna organizująca proces pozyskiwania i porządkowania danych potrzebnych do wspomagania podejmowania decyzji w firmie.
Hurtownia danych to bardzo duża baza danych, w których gromadzi się dane pochodzące z wielu heterogenicznych źródeł: scentralizowanych lub rozproszonych baz relacyjnych, relacyjno-obiektowych, obiektowych oraz ze źródeł innych niż bazy danych (np. pliki tekstowe). Jest to zbiór technologii, których celem jest wspieranie menedżerów i umożliwienie podejmowania im szybszych i lepszych decyzji.
Elementy SIK LP
Udostępnienie i dystrybucja raportów wg uprwnień i harmonogramu, Przygotowanie raportów i analiz wykorzystując specjalistyczne programy, umieszczanie danych w centralnym magazynie Danych(CMD), bazy danych w N-ctwach.
LEŚNIK
-warunkiem rozpoczęcia pracy jest przejęcie z systemu LAS listy
planów oraz listy magazynowej drewna —w rejestratorze sporządzane są dokumenty:
ROD - Rejestr Odbioru Drewna,
KZ - Kwit Zrywkowy,
KP - Kwit Podwozowy.
KW - Kwit Wywozowy,
ASY - Asygnaty,
SM - Specyfikacja Manipulacyjna.
DOR - Dziennik Obecności,
WR - Wykaz Robót.
SL - Świadectwo Legalności Pozyskania Drewna w LN —dokumenty przygotowane na rejestratorze przesyłane są do
systemu LAS. gdzie trafiają do podsystemów Gospodarka
Towarowa oraz Kadry i Płace. —wymiana danych pomiędzy rejestratorem a systemem LAS
odbywa się kilkakrotnie w ciągu miesiąca, zgodnie z
obowiązującym w Nadleśnictwie obiegiem dokumentów.
Brakarz
Głównym zadaniem aplikacji jest:
■ zautomatyzowanie i ułatwienie pracy leśniczego, przy jednoczesnym przejściu, od „ręcznych" metod sporządzania raptularzy (wzór nr 1, 1 a, 1 b) w postaci papierowej, do technik wprowadzania danych w postaci elektronicznej,
■ uproszczenie i przyśpieszenie procesu rejestracji danych oraz wyeliminowanie pomyłek i błędów popełnianych w trakcie stosowania tradycyjnych metod sporządzania szacunków brakarskich.
Modyfikacje i rozwój rejestratora
1 Leśnik v 3.0
- świadectwo legalności drewna,
- duże możliwości przeszukiwania danych o magazynie drewna i planach,
- poprawienie ergonomii pracy
2. Notatnik Leśniczego
- zbieranie danych do planowania,
- bieżące śledzenie zaawansowania wykonania prac (planów
gospodarczych na rok i 10 - lecie), 3- rozliczenie prac wykonanych przez ZUL-e (zlecenie i protokół odbioru
robót),
- zbieranie informacji z zakresu ochrony lasu (inwentaryzacje szkód od
zwierzyny, posuszu i mrowisk, karta sygnalizacyjna), 3- pełny opis taksacyjny z możliwościąjego przeszukiwania .
3. PsionMan
- obsługuje transfer danych z i do rejestratora oraz zawiera mechanizmy kompresji i kodowania danych.
4. B rakarz
- wprowadzenie metody ,:przez porównanie" 3- przyspieszenie działania programu.
Zastosowanie i zawartość Interfejsów Rejestrator- LAS/Acer
interfejsy jako programy pozwalające na komunikowanie się ze sobą (wymianę danych) różnych urządzeń i programów np. Interfejs Leśnik - LAS oraz Interfejs Brakarz - Acer.
dokumenty przygotowane na rejestratorze przesyłane są do systemów LAS, gdzie trafiają do podsystemów Gospodarka Towarowa i Kadry / Płace, oraz Acer, wymiana danych pomiędzy rejestratorem a systemami LAS i Acer odbywa się kilkakrotnie w ciągu miesiąca, zgodnie z obowiązującym w Nadleśnictwie obiegiem dokumentów, przesłaniu podlegają tylko dokumenty zatwierdzone przez leśniczego. Informacje z rejestratora poddane zostają kontroli poprawności (weryfikacji) podczas transferu do komputera w
nadleśnictwie, zaktualizowane dane są przekazywane zwrotnie z systemów LAS (magazyn drewna, plany) i Acer do Rejestratora Leśniczego.
Służby informatyczne
Wydział Informatyki DGLP
Zespoły ds. Informatyki w RDLP
Nadleśnictwa testowe
HOT-LINE
Zespół Zadaniowy ds. leśnej mapy numerycznej
Zespół Zadaniowy ds. raportów
Zespół Zadaniowy ds. technicznych
Administratorzy systemu
Zakład Informatyki Lasów Państwowych
Podsumowanie
SILP jest przykładem udanego projektu informatycznego, zrealizowanego dużym nakładem sil i środków, przy współpracy praktyki z nauką.
SILP stworzył nową jakość pracy zarówno kadrze kierowniczej jak i pozostałym pracownikom LP.
Zasoby SILP wymagają lepszego wykorzystania i dalszego rozwoju