NAUKA O PRODUKCYJNOŚCI LASU
-SPRAWOZDANIE Z ĆWICZEŃ TERENOWYCH
Dąb szypułkowy (Quercus robur)
vs
Jodła pospolita ( Abies alba)
Agnieszka Syrocka
WL II gr.5
Dąb szypułkowy ( Quercus robur )
Okazałe drzewo wysokości do 40 m, z szeroką, silnie ugałęzioną koroną, o pierśnicy 1,5 -2,0 m. Pień w górze często podzielony na kilka bardzo grubych konarów, u starszych okazów silnie sękatych. Kora jest gruba, ciemnoszara do brązowoszarej, podłużnie głęboko spękana. Dąb szypułkowy jest gatunkiem szerokich równin, głębokich gleb aluwialnych. W równym stopniu znosi gleby piaszczyste jak i gliniaste. Dąb szypułkowy tworzy dąbrowy, występuje w grądach i łęgach. W lasach łęgowych tworzy zespoły z takimi gatunkami jak poziewnik miękkowłosy Galeopsis pubescens, kokoryczka wielokwiatowa Polygonatum multiflorum, szparag cienkolistny Asparagus tenuifolius. Jest drzewem długowiecznym. Odznacza się dużą zmiennością i łatwo krzyżuje się z dębem bezszypułkowym. Drewno dębu należy do najwartościowszych. Jest zróżnicowane na biel (wąski, barwy żółtobiałej) i twardziel (szeroka, jasno lub ciemnobrązowa).Tak zwany dąb czarny uzyskuje się przez długotrwałe przetrzymywanie drewna w wodzie. Kora zawiera dużo garbników, stosowanych w ziołolecznictwie. Żołędzie stanowią doskonałą paszę dla zwierząt. Dąb zaczyna owocować w wieku 40-50 lat, w zwarciu później - między 60 a 80 rokiem życia. Kwitnie od końca kwietnia i w maju. Owoce dojrzewają we wrześniu i październiku i zaraz opadają. Lata nasienne co 4-6 lat.
Na drzewach rosnących niegdyś w ocienieniu a odsłoniętych ,do których dociera pełne światło bardzo często z pąków śpiących pojawiają się pędy odrostowe - tzw. ”wilki”. Nie są one pozytywne dla drzewa, gdyż obniżają tempo wzrostu wierzchołkowego i osłabiając drzewo powodują usychanie ich wierzchołków.
Na terenie Rogowa ( podobnie jak w całej środkowej Polsce ) dąb szypułkowy rozpoczyna wzrost pod koniec kwietnia. Pędzenie to trwa ok. 3 tygodni aż do tzw. zimnej Zośki. Dąb jest gatunkiem monopodialnym i jest w stanie w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego przejść przez kilka pędzeń. Najczęściej są to dwa pędzenia ,ale zdarza się ze możemy zaobserwować i trzecie pędzenie. Drugie pędzenie dębu najczęściej jest w okolicach dnia Św. Jana i często bywa zwane pędzeniem świętojańskim. Trwa około 3 tygodni. Bardzo rzadko pojawia się trzecie pędzenie. Młode pędy przyrastają często na ok. 30-40 cm, natomiast te z drugiego pędzenia nawet do 70 cm, gdyż w tym pędzeniu budzi się pąk szczytowy i pąki boczne. Te drugie często pozostają uśpione ,ale w momencie nadmiernego dostępu do światła wyrastają z nich „wilki”.
Dęby z Rogowa są bardzo dobrym przykładem tego iż ten gatunek jest niesamowicie ekspansywny. W 1923 r. została założona tam powierzchnia doświadczalna, zbudowana z sosny. Po kilkudziesięciu latach widać ze z litej sośniny jest drzewostan sosnowo-dębowy, z przewaga dębu. Taka zmiana świadczy właśnie o ekspansywności tego gatunku. Przede wszystkim odegrały tu dużą rolę odrośla oraz łatwość przenoszenia nasion przez zwierzęta ( głównie ptaki- sójka)
Dęby Rogowskie rosną na bardzo dobrym siedlisku ( LMśw), które dla sosny jest za bogate a dla dębu stwarza doskonałe warunki do uzyskania nawet I klasy bonitacji. Tablic Widermana możemy odczytać ze sumaryczna produkcja dla 100-letniego dębu będzie wynosić ok.750 m3. Wyniki te jednakże są nieco zaniżone i dlatego szacuje się ta produkcja wynosi ok. 1000 m3. W celu uzyskania jeszcze większej produkcji drewna należy wprowadzić II piętro , zbudowane najlepiej z grabu lub lipy, ewentualnie świerka na lesie wilgotnym. Gatunki te doskonale będą pielęgnować dąb i tym samym wzmagać jego siły przyrostowe.
Jodla pospolita ( Abies alba)
Zimozielone drzewo iglaste, wysokości do 40m. Pień prosty, kora szarobiała, gładka, płytko spękana. Korona początkowo stożkowata, u drzew starszych na szczycie spłaszczona, ścięta. Osiąga wiek do 500 lat. Duże wymagania siedliskowe. Gatunek doskonale znoszący ocienienie. Gatunek bardzo wrażliwy na niskie temperatury, często cierpiący od mrozu. Także wykazuje wrażliwość na ilość zanieczyszczeń powietrza. Drewno miękkie i łupliwe, barwy jasnożółtej, nie zawiera przewodów żywicznych.
Jest to drzewo gór środkowej i południowej Europy. Przede wszystkim rośnie w Pirenejach, Apeninach, Alpach, w Górach Krzemowych, Sudetach, Karpatach i na Półwyspie Bałkańskim po północne granice Grecji i Gór Rodopów. W Polsce występuje w południowej części kraju tworach tam lite drzewostany bądź też często zmieszane z bukiem i świerkiem. Obok buka stanowi gatunek lasotwórczy w reglu dolnym. Najczęściej jodła spotykana jest w Sudetach, Karpatach, Górach Święto krzyskich i na Roztoczu. Na północy kraju nie w stanie naturalnym nie występuje wcale.
Jodła jest gatunkiem cienioznośnym i na dodatek wolno rosnącym. Niewątpliwie jest ciężką do hodowania ,ale dobrze wypielęgnowana potrafi dać naprawdę duże przyrosty. Pielęgnacja jest w tym przypadku bardzo istotna, prowadzi się ja w sposób przerębowy głównie w środkowej warstwie.
Sezon wegetacyjny jodła rozpoczyna w pierwszej dekadzie maja i wzrost trwa aż do połowy lipca.
Jodły rosnące w Rogowie cierpią od emisji - głównie z Łodzi i Bełchatowa. Dają jednakże przyzwoite przyrosty, np. w ostatnim 10-leciu badane sztuki średnio przyrosły po 17 mm. Klasa bonitacji dla jodły została oceniona na pierwszą. Obecnie drzewostan ma 70-80 lat. Sumaryczna produkcja w wieku 100 lat przewidywana jest na ok. 1500 m3.
Nasze zasoby krajowe zasoby jodły są bardzo ubogie. Stanowi ona zaledwie ok. 2 % naszych drzewostanów. Ze względu na jej unikalną wartość powinniśmy zwiększać jej udział tam gdzie jest to możliwe.
Podsumowanie:
- jodła potencjalnie daje większe przyrosty drewna niż dąb ( na tym samym siedlisku)
- chcąc uzyskać jak największą ilość drewna ,mając do wyboru te dwa gatunki zdecydowanie należy się przychylić do jodły
- jodła jednakże jest gatunkiem wymagającym większej uwagi oraz dłuższego czasu hodowli
- jodła jest bardziej wrażliwa na emisje zanieczyszczeń i na niskie temperatury
- dąb jest gatunkiem cenniejszym dla przemysłu drzewnego
- niewątpliwie są to gatunki znacznie różniące się i dlatego przy decyzji jaki gatunek posadzimy należy się kierować dobrem tego gatunku (uwzględniając wymagania siedliskowe oraz danego gatunku) a wówczas na pewno nie pożałujemy naszego wyboru. Ocenę naszego wyboru jednakże będzie trzeba pozostawić kolejnym pokoleniom…