Istota dramatu
Janusz Misiewicz
językowa forma dramatu właściwie nie ulega zmianom na przestrzeni wieków → dramat jest ciągiem następujących po sobie wypowiedzi bohaterów
zmienia się udział w całości tzw. tekstu pobocznego (didaskalia) → didaskalia są ważne, ale tak naprawdę bez nich dramat nie traci swojego właściwego charakteru
językowa forma dramatu ujawnia jego naturę (nietożsamą z literackimi formami wypowiedzi)
dramat jako utwór literacki: pozbawiony opisów, opowiadań, wnikania w sferę psychiczną etc.
dramat kreuje pewną sytuację, w której może doczekać się urzeczywistnienia
literacki kształt dzieła dramatycznego nie jest jego ostatecznym celem
dramat-przedstawienie może się urzeczywistnić nawet, jeśli tekst jest niekompletny
dramat to forma zasadniczo jednolita i prosta
słowną materię dramatu organizuje konwencja przedstawienia → w swojej postaci dramat jest jakby rejestracją przedstawienia, które już się odbyło (no bo przecież naśladuje rzeczywistość - przynajmniej ja tak to zrozumiałam) → za Arystotelesem „tragedia to jest naśladowcze przedstawienie akcji” zaś „naśladowanie to dokonuje się w tragedii za pośrednictwem postaci działających”
każdy dramat jako strukturę zdarzeniową tworzą czyny, działanie jego uczestników
dramat jest obrazem „stawania się” rzeczywistości
czas dzieła dramatycznego nie jest czasem „literackim”, ale pewną autonomiczną realnością, w której rozgrywają się ukazane w dramacie wydarzenia
dramat urzeczywistnia się dzięki aktywności bohaterów
muszą być zachowane warunki gwarantujące skuteczność czynów bohaterów
stan świata, w którym rozgrywa się dramat - natura bytu obecna w określonej historycznej formie myślenia (różne rodzaje przyczynowości) ← umożliwia to zaistnienie dramatu poprzez otwarcie przestrzeni aktywności bohaterów dramatycznych → struktura świata dramatycznego musi umożliwiać działanie
natura działacza, a natura jego aktywności → działanie wypływające z natury działacza jest z nią rzeczowo i istotnie tożsame → działanie w dramacie jest analogiczny do działania rzeczywistego
jednolitość działania - działanie powinno być prezentowane na zasadzie ciągu przyczynowo - skutkowego, nie powinno się zakłócać jednolitego toku ukazywanych czynności lub dopuszczać do luk zdarzeniowych
istota dramatu łączy w sobie trzy najważniejsze składniki
stan świata, w którym dramat się dokonuje
bohatera
działanie bohatera
elementy te współdziałają na różne sposoby, tworząc odmienne formy dzieła dramatycznego
różne utwory maja tę samą istotę, ale utożsamiają się w róznych formach, w zależności od typu bohatera, sposobu jego działania, stanu świata w którym toczy się akcja
I tragedia
II komedia
III moralitet
IV tragikomedia nowożytna
+ formy mieszane i hybrydalne
słowo w dramacie jest podstawowym warunkiem tożsamości dramatu w zmiennych warunkach jego scenicznej realizacji
słowo to także „sposób działania” postaci dramatycznej
słowo w dramacie jest zawsze ściśle związane z osoba mówiącego
główne formy dzieła dramatycznego