1.Co to są finanse publiczne?
Finanse publiczne - jest to proces gromadzenia i rozdzielania publicznych zasobów pieniężnych (uruchamiane przez władze).
2. Cechy finansów publicznych:
obligatoryjność - charakter przymusowy
nieodpłatność - nie ma ekwiwalentności i wzajemności
bezzwrotność
3. Co to jest Budżet i Skarb Państwa?
Budżet (3 różne znaczenia):
fundusz - gromadzony i rozdzielany w określonym trybie (dysponenci funduszu)
plan finansowy - zawiera przewidywane rozmiary dochodów państwowych z określonych źródeł, a więc i rozmiary i strukturę, jest to plan rozdysponowania tych dochodów, a więc zawiera określenie rozmiarów i kierunków wydatków państwowych, są w nim ustalone rozmiary i struktura przyszłych wydatków państwowych
akt prawny - najwyższej rangi, ustawa, zawiera upoważnienie dla władzy państwowej do gromadzenia dochodów w określonych rozmiarach i z określonych źródeł oraz upoważnienie do dokonywania wydatków w określonej wysokości i na określone cele
Skarb Państwa:
Majątek państwowy- określona „substancja” np. ziemia wraz z należnościami i zobowiązaniami Państwa
Fiskus-fikcyjna osoba prawna która umożliwia państwu udział w obrocie gospodarczym wewnątrz kraju i w stosunkach międzynarodowych
Urząd którego zadaniem jest obrona interesu majątkowego państwa; do 1939 Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa po 1989 była próba wskrzeszenia Prokuratorii
4. Funkcje Budżetu i Skarbu Państwa:
Funkcje budżetu:
W teorii finansów publicznych wyodrębnia się następujące funkcje budżetu państwa:
- funkcja redystybucyjna - alokację dóbr publicznych i realizację potrzeb dokonuje się za pośrednictwem budżetu poprzez system podatków, pożyczek, składek ubezpieczeniowych oraz system wydatków publicznych, to także transfery budżetu państwa na rzecz innych budżetów np. samorządowych
- funkcja stabilizacyjna - budżet państwa wykorzystywany jest w celu łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego oraz zapewnienia zrównoważonego wzrostu gospodarki.
- funkcja alokacyjna - ma eksponować rolę alokacji zasobów w określone dziedziny gospodarcze państwa, finansowanie określonych sektorów gospodarki.
- funkcja fiskalna (skarbowa) - polega na przejmowaniu na rzecz państwa dochodów
-kontrolna nad przebiegiem realizacji dochodów i wydatków budżetu
Funkcje Skarbu Państwa:
a)Jest kasjerem
Tzn., że ma za zadanie inkasowanie i wypłacanie środków pieniężnych podczas wykonywania operacji finansowych oraz czuwanie nad prawidłowością wykorzystywania tych środków. Skarb Państwa powinien zapewnić bieżącą płynność finansową w tej funkcji.
b)Jest bankierem
środki pieniężne deponowane są na rachunkach Skarbu Państwa,
Skarb Państwa może udzielać krótkoterminowych pożyczek
Skarb Państwa może emitować drobne znaki pieniężne (bilon) w celu pokrycia deficytu budżetowego,
c)Jest inwestorem
Skarb Państwa dostarcza kapitału, wtedy gdy rynek pieniężno - kapitałowy oferuje go na mniej korzystnych warunkach.
d)Jest poręczycielem
Skarb Państwa dysponuje wyodrębnionym majątkiem - może więc występować jako podmiot poręczający w różnych operacjach finansowych.
e)Pełni funkcję majątkową
Skarb Państwa z reguły jest jednym z zarządców majątku państwowego.
5) Jak dzieli się w Polsce klasyfikacje budżetowe tzn jakie są kryteria i podziały?
Klasyfikacja budżetowa w Polsce (sposób grupowania dochodów i wydatków publicznych czy budżetowych) jest jednolita (jest taka sama dla budżetu państwowego i dla budżetu samorządowego) i odnosi się w jednakowym stopniu do dochodów i wydatków.
Kryteria klasyfikacji:
Przedmiotowo-funkcjonalne - jedyną podziałką są działy, zgodnie z ustawą o działach, w państwach wysoko rozwiniętych sprowadzona jest aż do podmiotów budżetowych np. szkół, szpitali, więzień, jednostek wojskowych. Klasyfikacja ta na świecie prowadzona jest w szerokim zakresie, co pozwala na realizację budżetu zadaniowego.
Podmiotowo-organizacyjne - pozwala na grupowanie dochodów i wydatków wg podmiotów odpowiedzialnych za gromadzenie dochodów i ruch wykonywania wydatków. Występują tu dwie podziałki: części i rozdziały. Część - odnosi się do centralnych organów państwowych. Wszyscy wojewodowie mają jedną wspólną część; odrębna część, która zwiera dotacje i subwencje dla samorządów terytorialnych. Rozdziały - odnoszą się do typów podmiotów np. publiczne ZOZ, szkoły ogólnokształcące. Klasyfikacja ta jest potrzebna do bieżącego zarządzania w sferze budżetowej.
c) Rodzajowe - odrębna klasyfikacja dla dochodów i wydatków wg ich rodzaju. Podziałka to paragraf - prawie taka sama jak rodzajowy układ kosztów. Dokonuje się agregacji i deagregacji, łatwe zarządzanie dochodami, łatwo o centralizacje finansów publicznych
Podziałki:
I część: dochody i wydatki ministerstw (np. obrony narodowej, edukacji) wszyscy
ministrowie, wojewodowie
II dział: oświaty i wychowania, szkolnictwo wyższe
III rozdział: szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum
IV paragraf: wydatki na wynagrodzenia dla nauczycieli, wydatki na energię
6) Wyjaśnij pojęcie pieniądz jako dobro wspólne.
Pieniądz polski, jest pieniądzem narodowym, jego właścicielem jest cały Naród Polski. System finansowy państwa powinien być tak ukształtowany, aby dzięki niemu można było bez przeszkód realizować cele ustrojowe, czyli wspólne dobro wszystkich obywateli i zasady sprawiedliwości społecznej. Pieniądz jest jednym z najważniejszych narzędzi w realizacji tych celów.
7) Wyjaśnij pojęcia gospodarstwa pomocniczego i środków specjalnych jednostek budżetowych. Podaj różnice i podobieństwa
Gospodarstwa pomocnicze Art. 20. (płaci podatki)
Wyodrębniona organizacyjnie i finansowo działalność gospodarcza przy jednostce budżetowej; np. ośrodek wypoczynkowy kancelarii prezydenta, urzędu miasta, stołówki, bufety;
Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych;
Gospodarstwo pomocnicze tworzy i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:
właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody - dot. sektora rządowego
zarządu jednostki samorządu terytorialnego - dot. sektora samorządowego
Zakres dotowania gospodarstwa pomocniczego:
dotacje przedmiotowe;
dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe;
dotacje na cele inwestycyjne;
Gospodarstwo wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku.
Środki finansowe, gromadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rach bank.:
na podstawie odrębnych ustaw oraz uchwał organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego (ustawa o drogach publicznych - reklama);
z tytułu spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej;
z tytułu odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce budżetowej w zarząd bądź w użytkowanie (odszkodowanie za skradzione auto);
z tytułu sprzedaży zapasów środków materiałowych przechowywanych w celach mobilizacyjnych;
Przeznaczone są na:
cele wskazane w ustawie lub uchwale, na podstawie której utworzono te środki;
cele wskazane przez darczyńcę lub spadkodawcę;
remont lub odtworzenie mienia;
8) Co to są podatki wymień funkcje i opisz jedną?
Podatki - to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne nałożone przez państwo na podatnika (os. fizyczną lub prawną) w celu uzyskania dochodów dla pokrycia wydatków związanych z zadaniami państwa. PODATEK- podstawowy instrument gromadzenia dochodów publicznych
PODATEK- z ekonomii ; jest transferem ( oznacza przesunięcie części wartości produktu krajowego brutto od gospodarstw domowych i przedsiębiorstw do władzy publicznej)
PODATEK z historii - indywidualna opłata na zbożny cel
Podatek jest po to aby przysporzyć dochodu władzy publicznej (ma do wypełnienia funkcję fskalną
Funkcje podatku:
Fiskalna - dostarczenie państwu dochodów (pokrywa obciążenia publiczne); podatki stanowią główne źródło dochodów budżetowych. Dochody te służą finansowaniu sfery budżetowej i działalności socjalnej, wypełnianiu funkcji obronnych, politycznych
Stymulacyjna - polega na pobudzeniu podatników do właściwego działania. Podatki powinny być skutecznym i czułym narzędziem polityki gospodarczej, powinny spełniać rolę bodźca zachęcającego do podejmowania działań pożądanych z punktu widzenia interesu społecznego, np. zachęta do inwestycji i tworzenia nowych miejsc pracy.
Redystrybucyjna - (rozdzielcza), dotyczy alokacji środków pieniężnych od podmiotów, które je wypracowały, do podmiotów finansowanych przez państwo (np. sfera budżetowa)r}Tego typu finansowanie nie jest zachętą do efektywnego działania, jest ono realizowane przede wszystkim poprzez regulacje prawne systemu budżetowego państwa.
Wyrównawcza - ma na celu zacieranie nierówności w dochodach różnych przedsiębiorstw. Trudno zgodzić się ze słusznością tego typu rozwiązań; stanowią one zachętę do ukrywania dochodów i szukania możliwości omijania przepisów podatkowych, dlatego przy ustalaniu obowiązujących rozwiązań w zakresie obciążeń podatkowych powinny być one stosowane w ograniczonym zakresie.
Informacyjna - często zwana również kontrolną, umożliwia zebranie informacji dotyczących poszczególnych podatników w skali mikro.
9) Wymień zasady budżetu i opisz zasadę jedności materialnej i formalnej oraz jakieś odstępstwa:
Zasady klasyczne:
Zasady jedności formalnej budżetu - w danym państwie w danym czasie powinien istnieć tylko jeden budżet jako fundusz, plan finansowy i akt prawny. Naruszeniem jest istnienie parabudżetu.
Zasada jedności materialnej budżetu (zasada jednego funduszu środków) - dochody państwa ze wszystkich źródeł powinny tworzyć jeden fundusz, z którego następnie dokonuje się wydatków państwowych (wszystkie dochody są przeznaczone na wszystkie wydatki)
Zasada powszechności - wszelkie przejawy działalności państwa powinny znaleźć stosowny wyraz w dochodach i / lub wydatkach budżetowych. Sprowadza się do form powiązań państwowych jednostek organizacyjnych do budżetu.
Zasady techniczno-budżetowe - odnoszą się do konkretów konstrukcji i funkcjonowania budżetu:
1. Zasada roczności - zasada okresu budżetowego - dochody i wydatki publicznej są ujmowane w określonym przedziale czasu (rok kalendarzowy i rok budżetowy nie zawsze się pokrywały).
2. Zasada szczegółowości - postulat, zgodnie, z którym dochody i wydatki publiczne powinny być ujmowane w budżecie z odpowiednią szczegółowością
3. Zasada przejrzystości - to postulat, dochody i wydatki budżetowe mają być ujmowane w budżecie w sposób zrozumiały dla ogółu, także dla posłów, senatorów.
4. Zasada jawności - budżet jako plan finansowy i akt prawny musi być jawny i publikowany. Budżet państwa jest publikowany w Dzienniku Ustaw.
10) Przedmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych
a) Przychody (dochody) i wydatki ekwiwalentne (przepływy ekwiwalentne)
- przepływy pieniężne materialne - w ramach których ruchowi pieniądza w jednym kierunku towarzyszy ruch rzeczy (dóbr i usług) w kierunku przeciwny; są uruchamiane przy pomocy mechanizmu rynkowego np. świadczenia pracy,
- dochody i wydatki osobowe- świadczymy usługi pracy w zamian za wynagrodzenie
b) płatności transferowe- ruchowi pieniądza w jednym kierunku nie towarzysza żadne zjawiska realne np. podatki, subsydia, renty, emerytury, zasiłki, stypendia. To przepływy pieniężnebez wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu
c) przepływy rozrachunkowe- związane z istnieniem pieniądza, w ramach których ruchowi pieniądza w jednym kierunku towarzyszy ruch usług pośrednictwa finansowego w kierunku przeciwnym. Usługi pośrednictwa nie są regulowane, szerszą rolę odgrywa państwo:
- przepływy bankowe- depozytowe i kredytowe (Cechy: fakultatywność, odpłatność, zwrotność)
- przepływy ubezpieczeniowe- w jednym kierunku -Cechy: fakultatywność, odpłatność, zwrotność
- przepływy o rozrachunkowe o charakterze kapitałowym - ruchowi pieniądza w jednym kierunku towarzyszy ruch usług pośrednictwa finansowego typu kapitałowego które polegają przekształcaniu oszczędności w inwestycje. Cechy: fakultatywność, odpłatność, zwrotność
11) Podmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych
sektora przedsiębiorstw (rynkowego) → finanse przedsiębiorstw
- sektora gospodarstw domowych (ludności) → finanse gospodarstw domowych
- sektora publicznego (związków publiczno-prawnych) → finanse publiczne
- banków i innych instytucji kredytowych → bankowość
- sektora ubezpieczeń → finanse ubezpieczeń
- sektora finansowego → finanse rynków finansowych
12) Jakie warunki muszą być spełnione, aby mogły być wykorzystane w szerszym zakresie podatki dochodowe w Polsce.
Podatek dochodowy ma charakter osobisty. W jego zakresie brany jest pod uwagę całokształt okoliczności związanych z osobą, podatnika. Przedmiotem podatku jest dochód jako nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania. Podatki dochodowe są niejednorodną grupą podatków obejmującą ludność (podatek dochodowy od osób fizycznych) i organizmy gospodarcze (podatek dochodowy od osób prawnych). Znajduje to odbicie w zróżnicowanych rozwiązaniach i konstrukcjach podatkowych.
Warunkiem istnienia podatku dochodowego jest istnienie wiarygodnej rachunkowości i istnienie aparatu podatkowego składającego się z osób o wysokich kwalifikacjach profesjonalnych moralnych i etycznych oraz istnienie wysokiego poziomu moralności ogółu obywateli
13) Jakie są ryzyka socjalne zabezpieczenia społ. Wymień wszystkie i omów 2.
podstawowe rodzaje ryzyka socjalnego (ubóstwo, bezrobocie,
bezdomność, niepełnosprawność, starość demograficzna w miastach i jej skutki, zaburze-nia psychiczne, przemoc)
14) Wyjaśnij finansowanie jednostek budżetowych i zakładów budżetowych.
W formie jednostek budżetowych prowadzone są organy administracji państwowej i w większości podporządkowane im organizacyjnie jednostki, prowadzące nieodpłatnie działalność usługową w sferze administracji państwowej, wymiaru sprawiedliwości i obrony narodowej lub także działalność usługową w sferze zaspokojenia potrzeb bytowych i socjalno-kulturalnych ludności o charakterze użyteczności publicznej, Organy administracji państwowej są prowadzone w formie jednostek budżetowych - podobnie do podporządkowanych im organizacyjnie jednostek prowadzących nieodpłatnie działalność usługową - ponieważ zawsze ponoszą wydatki na wynagrodzenia za pracę i zakupy materiałów związanych z prowadzoną przez nie działalnością administracyjną, Wydatki jednostek budżetowych są w obu tych przypadkach w całości wydatkami budżetowymi, a uzyskiwane ewentualnie przez nie dochody stanowią w całości dochody budżetowe.
Zakłady budżetowe, finansujące wydatki (koszty) swej działalności z uzyskiwanych dochodów (przychodów) bez pośrednictwa budżetu państwa - stanowią alternatywną wobec jednostek budżetowych formę występowania jednostek gospodarki budżetowej. W formie zakładów budżetowych są prowadzone jednostki podporządkowane organizacyjnie organom administracji państwowej, prowadzące odpłatnie działalność usługową o charakterze użyteczności publicznej w sferze zaspokojenia potrzeb bytowych i socjalno-kulturalnych ludności. Z budżetu są w związku z tym wypłacane dotacje dla zakładów, których dochody (przychody) nie wystarczają na pokrycie ponoszonych przez nie wydatków (kosztów); z drugiej zaś strony do budżetu są odprowadzane ewentualne nadwyżki dochodów (przychodów) nad wydatkami (kosztami) zakładów budżetowych - jeżeli te dochody są wyższe od wydatków, co zresztą dość rzadko występuje (przynajmniej, gdy zakłady te ograniczają się do działalności o charakterze użyteczności publicznej).
15) Podaj teorie długu publicznego i pożyczki publicznej wg Moliniera
Dług publiczny - jest to suma wszelkich finansowych zobowiązań z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz innych działań podmiotów publicznych powodujących wzrost ich zobowiązań.
Dzieli się na: dług dobrowolny i przymusowy, dług krajowy i dług zagraniczny, dług krótkoterminowy, długoterminowe., średnioterminowe.
Mechanizm powstania długu publicznego jest ściśle związany z przyczynami występowania deficytu budż. Są to:
Stabilizacja koniunktury gosp. przez manipulowanie strukturą dochodów oraz wydatków budżetowych.
Ponoszenie ciężarów zobowiązań powstałych na skutek niecelnej polityki finansowej poprzednich pokoleń.
Dążenie do ograniczenia negatywnych skutków ekonomicznych oraz społecznych, wynikających z gwałtownych zmian w poziomie wydatków np. klęska żywiołowa.
Obsługa długu publicznego polega na spłacie odsetek od zaciągniętych pożyczek oraz wykupie rocznym papierów wartościowych za pomocą których pożyczki są z reguły zaciągane (bony skarbowe i obligacje skarbowe).
Obsługa długu publicznego może w przyszłości wymagać zwiększenia podatków lub zmniejszenia wydatków budżetowych co zwykle budzi niezadowolenie społeczne.
16) Jakie są postaci ucieczki przed podatkiem wg Moliniera:
§ jeżeli mechanizm rynkowy nie daje szansy złagodzenia ciężarów podatkowych, podatnik będzie dążył do ucieczki przed podatkiem,
§ zachodzi między podatnikiem a państwem.
Formy ucieczki przed podatkami:
1) unikanie podatku - polega na świadomym powstrzymywaniu się przed dokonywaniem czynności wywołujących powstanie stosunku podatkowego lub na wyszukiwaniu luk w przepisach podatkowych po to, by w ogóle uniknąć podatku bądź zmniejszyć jego ciężary, np. powstrzymywanie się od zakupu opodatkowanych dóbr, odmowa przyjęcia spadku; sprzyja temu rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych i społecznych - w aspekcie międzynarodowym unikanie podatków może głównie polegać na:
- unikaniu nałożenia podatku,
- unikaniu uiszczenia podatku,
2) oszustwa podatkowe - są łamaniem prawa i podlegają karze; typowe formy oszustw podatkowych to:
- zatajenie materialne (ukrywanie przedmiotów podlegających opodatkowaniu),
- zatajenie rachunkowe (niezgodne ze stanem faktycznych prowadzenie rachunkowości),
- fałszywe kwalifikowanie (ukrywanie rzeczywistej sytuacji prawnej podatnika przez fikcyjną sytuację
prawną, np. podstawianie osób, zmiana treści operacji finansowych).
17) ) Co decyduje o tym, że wytwarzanie dóbr publicznych i pożądanych odbywa się na zasadzie pokrywania kosztów ze środków publicznych.
Prawo Wagnera- prawo wzrastających wydatków publicznych. W myśl tego prawa wraz z rozwojem społecznym, władze publiczne (zwłaszcza państwowe) zgłaszają popyt na coraz większe dochody i dokonują coraz większych wydatków, gdyż potrzeby zbiorowe rosną szybciej niż indywidualne.
Wzrost tych potrzeb ma dwojaki charakter:
1) intensywny - wynika on z rozwoju cywilizacyjnego i demograficznego, co obiektywnie zwiększa zakres wykonywanych przez władze publiczne zadań;
2) ekstensywny - wynika z presji społeczeństwa na przejmowanie przez państwo nowych funkcji, zadań i obowiązków na rzecz zbiorowości.
18) Zasady podatkowe wg Smitha i Wagnera
Adam Smith w V księdze swego dzieła pt. „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” jako pierwszy sformułował zasady podatkowe. Uważał on, że nakładane podatki powinny być równe, pewne, dogodnie i tanie. Zasady podatkowe są zespołem norm ułatwiających skonstruowanie optymalnego systemu podatkowego i należą do nich:
Pod koniec XIX w. teorię zasad podatkowych rozwinął niemiecki ekonomista Adolf Wagner. Ujął on zasady podatkowe w trzy grupy, tj. zasady techniczne, zasady ekonomiczne oraz zasady moralno-polityczne.
1) zasady techniczno- podatkowe Mogą być sprowadzone do pewności, dogodności i taniości. Adolf Wagner zwracał uwagę na potrzebę przywiązywania znaczenia do wydajności, podnosząc postulat wydajności do rangi jednej z technicznych zasad podatkowych
2) zasady ekonomiczno- podatkowe podatki powinny być wykorzystane jako narzędzia czy instrumenty świadomego i celowego oddziaływania kształtowania zjawisk gosp i społ Podatki powinny być wykorzystywane jako instrumenty świadomego i celowego oddziaływania na życie gospodarcze i społeczne. Konstruując podatki, jak i cały system podatkowy, powinno się uwzględniać skutki ekonomiczne i socjalne opodatkowania. Zasady ekonomiczne wyrażają się w postulacie różnorodnych skutków tego opodatkowania oraz w potrzebie podejmowania takich działań w sferze podatkowej, aby na te przewidywane skutki oddziaływać.
3) zasady moralno- polityczne - Zwane inaczej zasadami sprawiedliwości opodatkowania.
Sugerował się zasadami tj:
a)zasada pewności i stabilności
Przestrzeganie tych zasad stwarza podatnikom, zarówno przedsiębiorcom, jak i konsumentom, możliwość planowania i podejmowania racjonalnych decyzji gospodarczych,
a władzom publicznym ułatwia planowanie wydatków w dłuższej perspektywie czasu.
Podatek, jaki obowiązana jest płacić każda jednostka, powinien być ściśle określony, a nie dowolny. Termin płatności, sposób zapłaty, suma, jaką należy zapłacić- wszystko to powinno być wyraźnie określone, a więc jasne dla podatników, a także dla każdej innej osoby. Tam, gdzie jest inaczej, naraża się podatnika na samowolę administracji podatkowej.
Stabilność podatków powinna realizować się przez ograniczanie zmian w systemie podatkowym do niezbędnego minimum
b) zasada wydajności i tajności Ustawodawca powinien sięgać do takich źródeł podatkowych, które zapewniają państwu odpowiednio wysokie dochody. Nie mogą to być zatem podatki, których koszt poboru jest wysoki, a podmiot i przedmiot opodatkowania mało wydajny
c) zasada dogodności Każdy podatek powinien być ściągany w takim czasie i w taki sposób, aby podatnikowi było jak najdogodniej go zapłacić. Wszystkie podatki od dóbr konsumpcyjnych płaci konsument w momencie dokonywania zakupu. Podatek od dochodu powinien być pobierany podatek
d) zasada powszechności -Ta zasada wymaga, by z obowiązku podatkowego nie wyłączać żadnych grup podatników lub dochodów, by nie tworzyć żadnych podatkowych przywilejów. Jeśli opodatkujemy dochód, to opodatkowany powinien być każdy podmiot, a także każde źródło, z którego został on osiągnięty. Zasady tej nie daje się stosować wobec tzw. szarej strefy. Z zasadą powszechności nie są sprzeczne ulgi podatkowe, jeśli stosowane są wobec każdego podmiotu, który spełnia te same warunki
19) przerzucalność podatków pośrednich
PRZERZUCALNOŚĆ PODATKOWA czyli przesuwanie ciężaru podatku przez podatnika na inne podmioty. Może być różna w zależności od wielkości przerzuconego ciężaru: częściowa całkowita nadmierna
Przerzucalność ma miejsce gdy ustawa podnosi stawki podatkowe lub ustala nowy (podatnik może przerzucić podatek i jeszcze na tym zarobić). Procedury przerzucania nie są korzystne m in. z punktu zasady sprawiedliwości podatkowej.
Rodzaje przerzucalności:
1) rzeczywista- dokonuje się jej na rynki i z inicjatywy podmiotu na który został nałożony
2) ukryta (pozorna) - podmiot który nakłada podatek zakłada z góry że faktyczny ciężar opodatkowania ponoszą inne podmioty niż ten na który ciężar został nałożony np. ze względu tech- prawnych
3) „w pzód”- - podmiot który nakłada podatek przerzuca ciężar podatków na swoich odbiorców przez podniesienie ceny sprzedanych towarów i usług
4) „w tył”- przerzuca ciężar podatków na dostawców czynników produkcji podatnikowi
20) Klasyfikacja podatków:
a) wg kryterium przedmiotowego
- podatki przychodowe - przedmiotem jest przychód, jest to przychód szacunkowy, są one nisko cenione, pobierane są od przychodów osiągniętych, przez rozmaite podmioty w wyniku prowadzone przez nich działalności gosp,
- podatki dochodowe - przedmiotem jest dochód czyli nadwyżka przychodów nad kosztami uzyskania tego przychodu. Są to jedynie podatki które w sposób oczywisty nawiązują do zdolności podatkowej płacącego. Warunkiem istnienia podatku dochodowego jest istnienie wiarygodnej rachunkowości i istnienie aparatu podatkowego składającego się z osób o wysokich kwalifikacjach profesjonalnych moralnych i etycznych oraz istnienie wysokiego poziomu moralności ogółu obywateli
- podatki majątkowe- przedmiotem jest majątek
* realne- w rezultacie ich pobierania następuje umniejszenie substancji majątkowej płacącego
*nominalne- nie powoduje umniejszenia substancji majątkowej płacącego natomiast źródłem zapłacenia podatku to pożytki jakie majątek przyniósł
- podatek od wydatków - tu wielką rolę odgrywają podatki obrotowe:
* selektywne podatki obrotowe- stosowane wybiórczo do obrotu tylko pewnymi towarami akcyzowymi
* powszechne podatki obrotowe - odnoszą się do wszystkich obrotów tj ogólny podatek od sprzedaży, podatek od wartości dodanej
* akcyza
- podatek od kosztów
b) w stosunku przedmiotu do źródła
- podatki bezpośrednie- ciężar ponoszą te podmioty i te osoby na które podatki zostały nałożone, nie są przerzucane wyjątek tylko w jednych warunkach np. od wydatków, akcyza, VAT, podatki od kosztów, i w pewnym zakresie dochodowe
- podatki pośrednie- ciężar nie jest ponoszony przez podmioty na które podatek został nałożony ale przez osoby trzecie. Jest przerzucany
c) Podział wg podmiotu biernego:
-podatki nakładane na gospodarstwa domowe
-podatki nakładane na przedsiębiorstwa
-podatki specyficzne np. opodatkowanie rolnictwa
21) Wady i Zalety podatków pośrednich
Zalety podatków pośrednich:
ci, którzy ponoszą ciężar tych podatków zazwyczaj nie zdają sobie z tego sprawy, zjawisko znieczulenia podatkowego
wysoka wydajność fiskalna - łączą się ze sprzedażą, podstawowe znaczenie ma moment sprzedaży (wystawienia faktury), oznacza to powstanie należności i powstanie obowiązku podatkowego
systematyczny związany z realizacją produkcji, wahania sezonowe
umożliwiając, pozwalając na automatyczną realizację marży inflacyjnej
Wady podatków pośrednich:
podatki te abstrahują od zdolności podatkowej płacącego, podatek rozminie się ze zdolnością podatkową
wywołuje reakcję i podatników, przedsiębiorców, zmniejszają skłonność do ryzyka w biznesie
uniemożliwiają innowację i stosowanie nowych technologii
powodują efekt odwróconej progresji, działają restrykcyjnie
22) Wady i Zalety podatków bezpośrednich
Zalety podatków bezpośrednich:
podatki te sięgają wprost do zdolności podatkowej
stanowią warunek konieczny istnienia obywatelskich państw prawnych, możliwe jest kształtowanie stawek podatkowych w sposób otwarty
Wady podatków bezpośrednich:
ostentacja w pobieraniu tych podatków
nie jednakowo traktują podatników, są bardziej rygorystyczne dla jednych, a drugim pozwalają uniknąć opodatkowania
23) Dochody własne gminy i przykłady
- ze sprzedaży majątku
- użytkowanie wieczyste
- przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności
- najem i dzierżawa
- podatki od nieruchomości
- podatek rolny- przychodowy
- podatek leśny- przychodowy
- podatek od czynności cywilnoprawnych
- subwencje ogólne
- dotacje celowe
24) Uchwalanie budżetu
Minister Finansów wydaje rozporządzenie zw. Notą budżetową , która zawiera szczegółowy
Harmonogram budowy budżetu i formularze planistyczne. Rozpoczynają się prace w ministerstwie na szczeblu centralnym.
Pierwszy projekt budżetu stwarza się w sierpniu. W fazie planistycznej minister limituje wydatki w ujęciu części i działów. Wersja sierpniowa budżetu trafia do uzgodnień międzyresortowych, sprawdzany przez poszczególne ministerstwa, także w uzgodnieniach biora udział partnerzy dialogu społecznego- przedsiębiorcy reprezentujący świat pracy.
Do 30 września Rada Ministrów powinna przyjąć uchwałę ustawy budżetowej na rok następny. Po uchwaleniu idzie do Sejmu, gdzie procedura sejmowa występuje w postaci 3 czytań:
a) pierwsze czytanie- polega na przedstawieniu przez Ministra Finansów projektu ustawy wraz z uzasadnieniem przed rządem na posiedzeniu zwanym ekspoze budżetowe, jest to najważniejsze przemówienie w Parlamencie.
Po pierwszym czytaniu jest głosowanie, często opozycja stawia wniosek o odrzucenie. Następnie projekt ustawy budżetowej jest kierowany do komisji sejmowych, jest to jedyna ustawa, która trafia do wszystkich komisji, ale koordynuje prace Komisja Finansów Publicznych
b) drugie czytanie- projekt chodzi po komisjach. KFP zbiera wszystkie na posiedzenie plenarne Sejmu, na którym odbywa się drugie czytanie i występuje poseł sprawozdawca, którym jest przewodniczący KFP, który czyta wnioski mniejszości i o odrzucenie
c) trzecie czytanie- przyjęcie ustawy ze wszystkimi zmianami i ustawa kierowana do Sejmu. Senat może zgłosić poprawki, które i tak muszą być rozpatrywane przez Sejm. Senat zatwierdza ustawę.
Następnie ustawa trafia do Urzędu Prezydenta. Ona zaś ma 7 dni na podpisanie ustawy. Jeżeli prezydent nie chce podpisać może przekazać ją do Trybunału Konstytucyjnego.
Ustawa budżetowa powinna być przyjęta przed 1 stycznia
Dopóki nie ma budżetu, wykonuje się przedłużenie rządowe.
25)Dlaczego usługi socjalne są finansowane z funduszy publicznych?
Usługi socjalne - podobnie jak wszystkie usługi użyteczności publicznej, których są częścią - leżą u podstaw godności ludzkiej i gwarantują każdemu prawo do sprawiedliwości społecznej, w pełnym poszanowaniu jego praw podstawowych, zdefiniowanych w karcie praw podstawowych, jak również w zobowiązaniach międzynarodowych, szczególnie w zmienionej Europejskiej Karcie Socjalnej oraz Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Ich zadaniem jest zapewnienie spójności społecznej, terytorialnej i gospodarczej poprzez realizację solidarności, szczególnie aby odpowiedzieć na wszelkie niekorzystne zjawiska społeczne zagrażające kondycji fizycznej i psychicznej osoby, takie jak choroba, podeszły wiek, niezdolność do pracy, niepełnosprawność, brak stabilizacji zawodowej, ubóstwo, wykluczenie społeczne, uzależnienie od narkotyków, problemy rodzinne i mieszkaniowe, trudności związane z integracją cudzoziemców. Usługi socjalne użyteczności publicznej posiadają również wymiar integracyjny wychodzący poza zwykłą pomoc i działania na rzecz najuboższych.
We wszystkich państwach członkowskich usługi te świadczone są przez podmioty o różnym statusie, z czego znaczną część stanowią podmioty gospodarki społecznej o charakterze socjalnym i spółdzielczym prowadzące działalność nienastawioną na zysk (stowarzyszenia, towarzystwa pomocy wzajemnej, spółdzielnie, fundacje), wywodzące się z najróżniejszych inicjatyw (publicznych, charytatywnych, dobroczynnych, religijnych, prywatnych i in.). Usługi te regulowane są w ramach działań prawnych i finansowych określonych przez władze.