2000 lat literatury w Polsce. O legendzie grobu Owidiusza Nazona na Polesiu

"Sztuka kochania" Owidiusza, rzymskiego urzędnika (43 p.n.e. - 18 n.e.), miała być przyczyną jego zestłania na emigrację. Zesłania dokąd? Czy na Polesie, jak chce lokalna legenda?

Nie wiemy dokładnie, czy aby Owidiusz- nie skończył na Polesiu. Zachowane opisy zimowej aury w utworach autora nie pozwalają przypuszczać że było to miejsce nad Morzem Czarnym, wręcz przeciwnie, zeszłoroczny śnieg miał być wg autora pokrywany "nowym puchem, by wespół dotrwać do następnej zimy". Czy są to warunki pogodowe wybrzeża Morza Czarnego, czy też- zimnego, północnego Polesia?

W dawnych, przedwojennych czasach krajoznawcy zachęcali do odwiedzin grobu Owidiusza na Polesiu. Poeta, wygnany z Rzymu, mia.ł spoczywać w kurhanie przy ujściu Cny do Prypeci, koło Każangródka. Legenda o grobie Owidiusza nad Cną powtarza się nad wyraz uparcie, jak donosi autorka "Usypać góry. Historie z Polesia" - pani Małgorzata Szejnert.

"Polesie, kraina trudno dostępna, pokryta bagnami, które podobno są pozostałością morza opisywanego przez Herodota (490-425 r. p.n.e. ), od zawsze stanowiło miejsce schronienia. Do dziś opowiada się o tym, że poeta Owidiusz Nazon, wyrzucony z Rzymu osiadł na Polesiu i tam umarł. Jego grób, jak się przyjmuje, znajduje się u ujścia rzeki Cny do Prypeci w pobliżu miejscowości Każangródek."

wg http://www.pinsk.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=2

W elegii pierwszej z czwartej księgi Tristiów skarży się, że nie ma nikogo, kto
mógłby go wysłuchać, oraz zadaje gorzkie pytanie, czy jego utwory mieliby
teraz czytać barbarzyńcy - Sarmaci i Geci, wśród których mieszkał:
an mea Sauromatae scripta Getaeque legent?

Aby to było możliwe, Owidiusz nie tylko próbuje uczyć się ich języka, ale i pisać
Getico sermone.
Jakże gorzkie to słowa! Nad wygnańczą twórczością Owidiusza ciąży nastrój nostalgii i żalu za opuszczoną siedzibą Muz. Dominują w niej powracające wciąż pytania: Co
może być lepszego od życia w Rzymie i co jest gorsze od miejsca wygnania?

Wokół relegacji Owidiusza narosła legenda, która do dziś pobudza wy
obraźnię twórców. Od szesnastego wieku cytuje się napis nagrobny, który
został ponoć odnaleziony na grobie Owidiusza na Polesiu. Niewykluczone,
że właśnie to epitafum odegrało później podstawową rolę legendotwórczą.
Odwołuje się ono w treści do wygnańczego losu poety, mówi o przyczynie
relegacji i o wyrażanym przez Nazona, a niespełnionym pragnieniu bycia
pochowanym w rodzinnych stronach.

wg B Milewska-Waźbińska - ‎2008,

https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/5549/1/Milewska%20Wazbinska_Symbolae_Philologorum_Posnaniensium_XVIII_2008.pdf

Być może przebywał on w innym miejscu niż Tomis, często wymieniane w literaturze. Tytuł zbioru listów z wygnania jego autorstwa nosi nazweę "Epistulae ex Ponto". Niekoniecznie nazwa ta musi oznaczać Tomis lub "Pontus Euxinus"- ówczesne Morze Czarne.

Śnieg leży długo, bowiem deszcz i słońce
jego twardości dać nie mogą rady.
To wiatr północny w skałę go zamienił,
a zeszłoroczny - nowy puch pokrywa,
by wespół dotrwać do następnej zimy. [...]
Ludzie tutejsi chronią się przed mrozem,
nosząc futrzane spodnie i okrycia;
ledwie im spod nich czubki nosów widać

W innym miejscu pisze:

Na swych ramionach grube skóry noszą,
które przed mrozem mają ich ochraniać

wg Barbara Milewska-Waźbińska, https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/5549/1/Milewska%20Wazbinska_Symbolae_Philologorum_Posnaniensium_XVIII_2008.pdf

Podobne odczucia miał po pobycie na poleskich Hryczyńskich Bagnach. Według miejscowych legend to właśnie tam ostatnie lata życia, po wygnaniu z Wiecznego Miasta, miał spędzić rzymski poeta Owidiusz (stąd m.in. miejscowy pagórek nazwano Górą Owidiusza).

wg http://dzieje.pl/ksiazka/pocztowki-z-kresow-przedwojennej-polski

 

 

 

wg Polska w kształcie dykcyonarza historyczno-statystyczno-jeograficznego Autorzy Jędrzej Słowaczyński

Źródło: http://www.merkuriusz.wieczorna.pl/historia-starozytna/2000-lat-literatury-w-polsce-o-legendzie-grobu-owidiusza-nazona-na-polesiu

2

---