Metodyka pracy profilaktyczno-resocjalizacyjnej

10.03.2007 r.

Zadania wychowania resocjalizacyjnego:

1. Eliminowanie czynników zaburzających osobowość wychowanka.

Czynniki zaburzające osobowość wychowanka:

• Impulsywność

Likwidowanie przyczyn impulsywności.

Impulsywność polega na przewadze procesów pobudzania nad hamowaniem. W procesie resocjalizacji chodzi o wyrównywanie tych proporcji pomiędzy pobudzaniem a hamowanie poprzez ćwiczenie procesów nerwowych (odpowiednia organizacja dnia).

Ćwicząc procesy nerwowe odkrywamy zainteresowania - stwarzanie warunków do wyładowania psychoruchowego (napięcie psychoruchowe podlega kumulacji w związku z tym utrudnia hamowaniu pobudliwości - np. sport, udział w zajęciach różnego rodzaju).

W procesie ćwiczenia układów nerwowych potrzebne jest stopniowanie trudności - tonizuje procesy nerwowe, ćwiczy, uspakaja.

Kształtowanie refleksyjności - trzeba odwrócić sytuację: najpierw pomyśl, potem zrób (przewidywanie skutków). Pozwala pozbyć się działań problematycznych, sięganie do zasobów pamięci, sięganie do sposobów analizy, abstrahowanie. Wszelkiego rodzaju emocje przepuszczać przez „filtr refleksji”.

Wzmacnianie siły woli - siła woli zależy od rozwoju siły uczuć moralnych i światopoglądu, zależy od umiejętności podejmowania decyzji, kształtuje się w warunkach realnej oceny zamiarów i możliwości - zadania muszą być wykonalne, umiejętność oceny własnych poczynań z pozycji obserwatora z zewnątrz, stały trening w zwalczaniu przeszkód wewnętrznych i zewnętrznych - oporów.

• Nieadekwatność,

Eliminowanie przyczyn nieadekwatności

Podłożem nieadekwatności są zaburzenia emocjonalne. Nieadekwatność objawia się w przyjmowaniu przez jednostkę … czynów fantazyjnych. Trzeba mieć jasność, co do sytuacji rodzinnej wychowanka. Usuwanie sytuacji trudnych; eliminowanie frustracji - takich sytuacji, których pokonanie przekracza możliwości wychowanka np. załamanie, nerwica, sytuacja w domu. Jest to proces eliminowania wadliwych nawyków. Zaczyna się to bardzo wcześniej, są to nawyki ruchowe, umysłowe. Źródłem nawyków neurtyzujących jest wadliwe wychowanie rodziców, np. zachęcanie dzieci do agresywnych zachowań, „cudowność jedynaków”, przesadne ambicje rozbudzone w dziecku, przesadne aspiracje; pobudzanie do współzawodnictwa między dziećmi; między rodzeństwem; metody wychowawcze rodziców, przemoc, krzyki, bicie, ostre kary; duży dystans między rodzicami a dziećmi; moralizatorstwo; czułostkowatość na pokaz; jednostronna dobroć rodzicielska; udawanie niby przyjaźni z dzieckiem; przekupstwo; odraczanie reakcji negatywnych (jak ojciec przyjdzie, to się z wami policzy); nagradzanie nieadekwatnych zachowań;

• Dysocjalność.

Likwidowanie przyczyn dysocjalności.

Dysocjalność - przywiązanie się do grupy, do jej norm bez sytuacji społecznych. Dla osób dysocjalnych lepsza jest rodzina niż zakład karny. Chodzi o kształtowanie uczuciowych, moralnych postaw, przeżywania sytuacji społecznych. Takie osoby szukają oparcia w mocnych wzorcach, silnych osobowościach.

• Antysocjalność.

Usuwanie przyczyn antysocjalności, usuwanie przyczyn tkwiących w środowisku, bądź przyczyn organicznych.

Osobnicy tacy antysocjalni można powiedzieć, że są upośledzeni moralne. Jeżeli jest to na podłożu organicznym to mamy do czynienia z charakteropatią. Resocjalizacja charakteropatów jest skazana na niepowodzenie. Charakteropata - podwyższony lęk, brak syntonii. Można ich trochę straszyć, odwołać się do ich egoizmu, trzeba ich izolować od wpływu grupy destruktywnej.

Jeżeli przyczyny antysocjalności tkwią w środowisku to mamy do czynienia z socjopatami. Ważne jest odizolowanie ich od dotychczasowego środowiska. Możliwa jest działalność kompensacyjna.

Przyczyny motywacyjne: niezadowolenie z własnej roli, alkoholizm, narkomania, nuda - socjopatyczna osobowość; osoby, które nie chcą być dziećmi swoich rodziców, nie chce być uczniem, pracownikiem - skłaniają się ku złym, destrukcyjnym zachowaniom, które są dla nich atrakcyjne. Poczucie nudy jest tu istotne - człowiek nie odczuwa potrzeby własnej aktywności. Szuka innej formy aktywności, która wypełnia nudę. Mamy tu do czynienia z agresywnością (werbalną, fizyczną), z samoagresją, samouszkodzenie - głęboka demoralizacja, choroba psychiczna. Trzeba usunąć bodźcie, które powodują napięcie, gniew. Trzeba zadbać, żeby zaspokoić podstawowe potrzeby; zreorganizować system potrzeb człowieka, podnosić odporność na frustrację. Na agresję nie działa się agresją, bo powoduje eskalację agresji. Trzeba dać możliwość uprawiania sportów agresywnych.

2. Usunięcie negatywnych zmian wywołanych tymi czynnikami.

Usunąć negatywne stany zaburzające osobowość - zmiany reakcji, motywów. Trudniej jest zmienić postawy. Przebudowa postaw jest trudna - trzeba doprowadzić do konfliktu postaw ich z lansowanymi przez wychowawców.

Reakcje, motywy, postawy, osobowość

Poziom reakcji i motywów

Dyscyplinowanie

Poziom postaw: bierne przystosowanie np. do war. zakładu

Poziom osobowości: resocjalizacja.

Niskie poczucie lęku, skrajne egoistyczne. Wycofująca integracja - manifestują osobnicy neurotyczni (dokonują autoagresji), egocentrycy - nie myślą o przyszłości, niechętnie myślą o przyszłości, nie liczą się z normami społecznymi.

Dogmatyczna forma. Osobnicy tacy akceptują wszystko, co pochodzi od autorytetów, które uznają i odrzucają wszystko, co nie pochodzi od autorytetów. Mają znacznie obniżony lęk, są powiązane z rytuałami (grypserzy, zastawka). Dogmatycznie zintegrowanie postaw przechodzi do zakładów poprawczych dla nieletnich. Jest świat podzielony na swoich i obcych.

3. Utrwalenie uzyskanych rezultatów (I i II)

4. Zainspirowanie jednostki do samowychowania (samonagradzanie, samokaranie)

Efekt resocjalizacji polega na wdrożenia do samowychowania. Jeżeli wychowanek nauczy się pewnego postępowania w zakładzie, jest wielkie prawdopodobieństwo, że będzie je praktykował po wyjściu. Jeżeli wychowanek wychodzi z zakładu, to 1 rok wcześniej przygotowuje się jego środowisko do powrotu - pracownik socjalny przygotowuje mu miejsce pracy. Samowychowanie polega na tym, że wszelkie postępowania negatywne budzą w człowieku niezadowolenie. Chodzi o to, by człowiek miał dyskomfort - daleko posunięta jest resocjalizacja.

Lucyna Mallek

1

Metodyka pracy profilaktyczno-resocjalizacyjnej

---