Starożytność - sprawdzian ………………………………………

imię i nazwisko, klasa

1. Wpisz odpowiednie terminy do definicji.

a) Opowieść narracyjna, wyjaśniająca w postaci alegorycznej lub symbolicznej zjawiska natury lub życia ludzkiego, zgodnie z

wierzeniami w dawnych religiach. Bohaterami tych opowieści są postacie obdarzone nadprzyrodzonymi cechami ( bogowie

i bohaterowie greccy lub rzymscy ):………………………………………………………………………………………………

b) Pierwowzór ludzkich postaw i zachowań, tkwiący w świadomości zbiorowej każdej spo­łeczności…………………………….

c) Stały powtarzający się obraz, motyw literacki. ………………………………………..

d) System wierzeń dotyczący życia pozagrobowego i obyczajów związanych z pochówkiem …………………………………….

e) Bohater postawiony w sytuacji wyboru spośród dwóch równorzędnych racji, skazany na klęskę………………………………..

2. Zaznacz właściwą odpowiedź. Prometeusz to:

a) bóg b) cyklop; c)tytan; d) człowiek.

Co to znaczy postawa prometejska ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………....

3. Do podanych poniżej bogów dopisz dziedzinę , której patronowali oraz atrybut, jaki im przypisywano.

Bóstwo	Dziedzina	Atrybut
Zeus
Atena
Temida
Apollo
Posejdon

4. Archetypami jakich postaw są następujący bohaterowie Biblii i mitologii ?

a) Prometeusz………………………………………………………………………………………………………………………………

b) Hiob­……………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) Niobe …………………………………………………………………………………………………………………………………….

d) Narcyz ……………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Jaki starożytny topos został ukazany w tym fragmencie.

Stada igrajq przy wodzie,

sam pasterz, siedząc w chłodzie, Jest to topos ……………………………………………………

Gra w piszczałkę proste pieśni

A faunowie skaczą leśni

Jan Kochanowski, Pieśń świętojańska o Sobótce (Pieśń Panny XII)

6. Zapoznaj się z podanym niżej tekstem, uzupełnij tabelę, a następnie, wyciągając wnioski, zdefiniuj przypowieść, podając co

najmniej jej dwie charakterystyczne cechy gatunkowe.

Oto szedł siać, który sieje. A gdy siał, niektóre padły obok drogi przyleciały ptaki niebieskie, i wy­dziobały je. Inne zaś padły na opoczyste,

gdzie nie miały wiele ziemi wnet wzeszły, bo nie miały głębokiej ziemi. A gdy słońce wzeszło, zwiędły i że nie miały korzenia, uschły.

Inne zaś padły mię­dzy ciernie, a ciernie wyrosły i zadusiły je. A inne padły na ziemię dobrą i dały owoc: jedno setny, drugie sześćdziesiąty, a inne trzydziesty. (...) Do każdego, co słucha słowa o królestwie, a nie ro­zumie, przychodzi Zły i porywa to, co było wsiane w serce jego.

Ten jest, który został obok drogi posiany. A który na opoczystych został posiany, ten jest, który słucha słowa, i zaraz je z radością przyjmuje.

Nie ma zaś korzenia w sobie, ale trwa do czasu, a gdy przypadnie ucisk i przes1adowa­nie dla słowa, wnet się gorszy. A który został posiany

między ciernie, ten jest, który słucha słowa, a troska świata tego i szukanie bogactw zadusza słowo, i staje się bez pożytku. A który został

po­siany na ziemię dobrą, ten jest, który słucha słowa i rozumie i owoc przyniosła a mianowicie jedno wydaje setny, a drugie sześćdziesiąty, a inne trzydziesty.

Ewangelia Mateusza

Warstwa dosłowna	Warstwa symboliczna

Cel nauki	Przypowieśc to…

7. Dopisz imiona bohaterów biblijnych lub mitologicznych,

kojarzących się z następującymi motywami lub związkami frazeologicznymi.

a) Arka ­…………………………………….

b) Jabłko ­………………………………………………

c) Obiektywny wyrok ­…………………………………

­d) Rzeź niewiniątek ­…………………………………..

f) Stajnia Augiasza ­……………………………………

8.Wyjaśnij znaczenie następujących frazeologizmów:

a) Zamienić się w słup soli ­

b) Pięta Achillesa ­

c) Drakońskie prawa ­

d) Przejść Rubikon ­

e) Nić Ariadny ­

f) Umyć ręce ­

g) Syzyfowa praca ­

h) Koń trojański

9.Napisz, do jakich wydarzeń lub osób odnoszą się poniższe fragmenty, a następnie podaj źródło, z którego one pochodzą.

a) Żył w ziemi Us (. . .). Był to mqż sprawiedliwy,- prawy, bogobojny i unikający zła. Miał sied­miu synów i trzy córki.

Majętność jego stanowiło siedem tysięcy owiec trzy tysiące wielbłądów oraz wielka liczba służby. Był najwybitniejszym człowie­kiem

spośród wszystkich ludzi Wschodu.

……………………………………………………………

b) Hektor tak samo w przód runął, wstrząsając miecz wyostrzony.

Skoczył zarazem Achilles, a gniew przepełniał mu serce

nieposkromiony i dziki: Pierś swoją tarczą osłonił

piękną, kunsztownej roboty, zaś hełm obciążały błyszczące

cztery grzebienie, na których obficie chwiały się kity

złote, ozdobne, bo szczodrze Hefajstos szczyt hełmu ozdobił.

10. Nazwij i podkreśl środki stylistyczne, zastosowane w podanych fragmentach Iliady Homera.

Porwał się za nim Pelida, ufając w polotne nogi

I tak jak orzeł, ptak górski najszybszy wśród uskrzydlonych,

Spada i lekko dopędza gołębicę spłoszoną

Tak z zaciętością szybkonogi pędził Achilles.

…………………………………………………………

11. Przy podanych stwierdzeniach dopisz PRAWDA lub FAŁSZ

• Mitologiczny chaos to mieszanina ognia, powietrza, ziemi i wody.

• Jedną z tragedii, jaka dotknęła Hioba, była utrata potomstwa.

• Orfeusz przestąpił progi Hadesu w poszukiwaniu ukochanej Galatei.

• Kronos, obawiając się utraty tronu, połykał swoje dzieci.

• Hektor, bohater Iliady Homera, jest synem króla Priama.

• Polybos i Meropa byli przybranymi rodzicami Edypa.

• Tragedia Sofoklesa Król Edyp nie zachowuje zasady decorum, ponie­waż utwór napisany jest zarówno stylem niskim,

jak i wysokim, język bohaterów nie jest patetyczny, na scenie zostaje pokazane samobój­stwo Jokasty.

• Izaak, złożony Bogu w ofierze, był synem Abrahama.

• Aktor teatru greckiego zakładał koturny, czyli buty na bardzo wysokiej podeszwie.

12. Podaj tytuły mitów, do których nawiązują następujące dzieła:

a) Król Edyp Sofoklesa ­………………………………………………………………………

b) Iliada Homera ­……………………………………………………………………………

13. Zaznacz właściwą odpowiedź. Horacy w swojej pieśni Exegi monumentum podjął temat:

a) łagodnej śmierci;

b) wyzwolenia z niewoli;

c) nieśmiertelności poezji;

d) życia na Polach Elizejskich.

14. Dokończ zdania lub uzupełnij luki terminami z zakresu wiedzy o filozofii starożytnej.

W okresie hellenistycznym powstały dwie ważne szkoły filozoficzne : stoicyzm i ………………………….Głównym postulatem

pierwszej była ……………………………………………………………………………, natomiast ideałem drugiej było………............

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Do tych filozofii odwoływał się w swej twórczości rzymski poeta ………………………………., który miał świadomość, że jego

twórczość nigdy nie przeminie. Świadczą o tym słowa poety„………………………………………………………………………………”

15. Napisz, co wiesz o Apokalipsie. Podaj dwa symbole związane z tą księgą i wyjaśnij je krótko.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

...........................................................................................................................................................................................................

16. Podaj dziedziny sztuki, gdzie pojawia się tematyka biblijna wraz z przykładami.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Starożytność : a/ filozofie: stoicyzm, epikureizm, platonizm, b/ archetyp: Hiob, Abraham, Prometeusz, Narcyz, Syzyf, Niobe, Narcyz, c/ topos ( motyw): homo viator, arkadia,

d/ tematy : historia rodu Labdakidów, historia wojny trojańskiej („Król Edyp”, „Iliada” ) e/ liryka: Horacy non omnis moria, exegi monumentum, epikureizm, stoicyzm.

1

---