GERBERA - Gerbera jamesoni
◦ rodzaj Gerbera obejmuje 45 gatunków bylin, występuje Afryce i na Madagaskarze, niektóre gatunki w Indiach, Nepalu, Tasmanii, na Syberii, na stanowiskach w niezbyt wysokich górach, w kotlinach o południowej wystawie,
◦ zajmuje 3 miejsce (po różach i chryzantemach) w polskiej uprawie na powierzchni ok. 90ha, w Holandii 4 miejsce (dodatkowo po liliach) na powierzchni 250ha,
◦ wymaga podłoża bogatego w próchnicę, ciepłych i suchych zim, stosunkowo dużych opadów w lecie, średniej temp. rocznej 16oC,
◦ w Polsce uprawiana pod osłonami.
Morfologia:
- bylina wysokości 1m,
- system korzeniowy palowy (w uprawie szklarniowej liczne korzenie przybyszowe),
- skrócona i zgrubiała oś pędu,
- międzywęźla prawie nie rosną,
- liście układają się w rozetę,
- liście ogonkowe, eliptyczne, pierzasto-klapowane, ząbkowane, młode całobrzegie i tępo zakończone, wielkości 12 - 25cm,
- kwiaty zebrane w koszyczek, osadzony na szypule,
- kwiaty: rurkowate (obupłciowe, wewnętrzne) i języczkowate (żeńskie),
- owoc niełupka.
Klasyfikacja odmian:
• ze względu na budowę kwiatostanu:
- pojedyncze,
- kryzowane,
- pełne,
- igiełkowe (spider),
- kwiatostany o cechach szczególnych,
• ze względu na wielkość kwiatostanu:
- odmiany wielkokwiatowe - standardowe, średnica koszyczka >9cm (plon 180-220 sztuk),
- grupa Midi - średnica koszyczka 7 - 9cm,
- grupa Germini - średnica koszyczka 5 - 7cm,
- grupa Mikro - średnica 4 - 5 cm,
- grupa Piccolini - średnica <4cm (plon 300-400 sztuk),
- grupa Gigant i Disco - średnica 12 - 14cm (plon 150-160 sztuk).
Rozmnażanie gerbery:
• rozmnażanie generatywne (hodowla): materiał wyjściowy stanowią nasiona, polecane grupy to:
- midi mix,
- spider mix,
- mini mix,
• rozmnażanie wegetatywne:
- przez podział roślin,
- z sadzonek,
- in vitro.
Rozmnażanie przez podział prosty:
- roślinę mateczną dzielimy na kilka części, każda po 5 - 6 liście i kawałek skróconego pędu z korzeniami,
- otrzymuje się 4 - 6 części,
- zabieg wykonuje się przez rozerwanie rośliny lub przez cięcie (dezynfekcja i zasypywanie ran węglem drzewnym),
- otrzymane w ten sposób części sadzimy bezpośrednio na miejsce stałe,
- podział ten można zmodyfikować dzieląc roślinę intensywniej.
Rozmnażanie z sadzonek:
- pozwala na uzyskanie z jednej rośliny matecznej więcej roślin potomnych,
- dla otrzymania sadzonek szadzi się rośliny mateczne gęsto w substracie torfowym,
- substrat torfowy: torf wysoki zwapnowany do pH 5,0 i wzbogacony 0,5 g/l mieszanki nawozowej,
- rośliny sadzi się wysoko tak, aby szyjka korzeniowa znajdowała się 2 - 3cm nad powierzchnią podłoża,
- warunki w mateczniku: temp. podłoża 24 oC
temp. powietrza 22 oC
wilgotność 80 - 90%
- po upływie 6 - 10 dni zaczynają tworzyć się pędy,
- po 3 tygodniach przystępuje się do zbioru,
- pobierane sadzonki powinny posiadać 2 liścienie i zawiązek trzeciego,
- rośliny mateczne eksploatuje się przez 3 miesiące, z 1 rośliny uzyskuje się 20 - 25 sadzonek.
Rozmnażanie metodą in vitro:
- z roślin matecznych pobiera się wierzchołki pędu,
- po odkażeniu pozyskanych wierzchołków odcina się fragmenty 3 - 5mm, umieszcza się na pożywce Murashige i Skooga (dostosowanej do gerbery),
- warunki w fitotronie: temp. powietrza 23 - 25oC, przy natężeniu światła 3000lx, przez 16h,
- po 4 - 5 tyg. tworzą się pędy bez korzeni, pędy te rozdziela się i umieszcza się ponownie na pożywce (pędy - kinetyka, korzenie - auksyna),
- następuje dalsze namnażanie,
- w temp. 23 - 25oC, przy natężeniu światła 4000lx, przez 16h,
- po 14 dniach tworzą się korzenie i rośliny przenosi się do podłoża stałego.
Podłoże:
- perlit, torf z perlitem, substrat torfowy, węgiel drzewny,
- ukorzenianie przeprowadza się w paletach, doniczkach,
- temp. podłoża 21 - 25oC, powietrza 20 - 22oC,
- wilgotność 80 - 90%,
- po okresie 5 - 8 tygodni gotowe do sadzenia na miejsce stałe,
- hartowanie.
Temperatura:
◦ młode rośliny przez pierwsze 2 - 3 tygodnie po posadzeniu:
25oC w dzień,
20 - 22oC w nocy,
◦ w dalszej uprawie:
20 - 25oC w dzień,
16 - 18oC w nocy,
◦ temperatura powinna być skorelowana z usłonecznienie, temp. nocy z temp. dnia,
◦ zimą optymalne temp. przy produkcji:
18 - 20oC w dzień,
12 - 12oC w nocy,
◦ zimą optymalna temp. w okresie spoczynku:
10 - 12oC w dzień,
8 - 10oC w nocy,
◦ zimowanie w temp. 4 - 8oC,
◦ temp. podłoża przez cały okres uprawy 20 - 24oC.
Warunki uprawy:
• światło:
- w naturalnych warunkach gerbera rośnie m.in. w Południowej Afryce,
- nie wykazuje reakcji fotoperiodycznej, ale plon zależy od intensywności światła i długości dnia,
- czas od ukazania się pąka do rozwinięcia kwiatostanu zależy od pory roku,
- w Polsce trwa w:
miesiącach zimowych 25 - 28 dni,
wiosną 16 - 20 dni,
latem 8 - 15 dni,
jesienią 18 - 22 dni,
- światło wpływa także na jakość kwiatostanów: podczas pozbawionych słońca dni większość odmian tworzy mniejsze koszyczki, krótsze szypułki, poza tym zmianie może ulec barwa i kształt kwiatostanu,
•doświetlanie:
- rośliny od listopada do lutego wymagają doświetlania,
- rośliny doświetlane mogą dawać o 20 - 50% więcej kwiatostanów (ograniczenia zasychania paków kwiatostanowych),
- doświetlanie pozwala skrócić okres od pojawienia się pąka do zbioru kwiatostanu o 0,5 - 2 tygodnie,
• woda:
- w okresie lata (intensywny wzrost) obfite podlewanie,
- w zimie ograniczone,
- częstotliwość zależy od rodzaju podłoża,
- zraszanie roślin (w okresie, gdy nie kwitną),
- przy suchym powietrzu plantacje atakowane są przez przędziorki i mszyce,
• podłoże (w katalogach przy opisie odmiany podaje się plon dla uprawy w podłożu tradycyjnym i inertnym):
◦ podłoże tradycyjne:
- w tzw. ziemi ogrodowej lub mieszankach, prowadzona jest na zagonach płaskich lub podwyższonych, wałach i parapetach,
- ziemia piaszczysto-gliniasta + obornik, substrat torfowy, kompostowana kora sosnowa,
- zalety: niski koszt przygotowania podłoża,
- wady: odkażanie podłoża, trudności w utrzymaniu optymalnej zawartości składników pokarmowych, zasolenia lub obniżenia odczynu, utrudniona uprawa,
◦ podłoże inertne:
- wełna mineralna, gąbka poliuretanowa, wata szklana, keramzyt, perlit,
- zalety: brak składników pokarmowych, nie wchodzą w reakcje chemiczne z pożywką, wolne od szkodników, patogenów, dobre stosunki wodno powietrzne, uprawa hydroponiczna, której prowadzenie zależy od jakości wody, składników pożywki, częstotliwości nawadniania,
• nawożenie:
- optymalna zawartość składników pokarmowych mg/dm3:
azot 150 - 300,
fosfor 100 - 200,
potas 300 - 500,
wapń 1000 - 1900,
magnez 80 - 180,
mikroelementy: Cu, Fe, Mo
• odczyn:
- pH 5,5 - 6,0 w ziemi lub jej mieszankach,
- pH 4,8 - 5,5 torf i jego mieszanki,
- pH 7,0 lub wyższe zahamowanie wzrostu, spadek plonu, strata jakości kwiatów, chlorozy (brak niektórych mikroelementów),
- podłoże zbyt kwaśne - chloroza na młodych liściach.
Metody uprawy gerbery:
• uprawa na zagonach:
- zagony płaskie,
- uprawa na wałach,
- uprawa na parapetach,
• uprawa w pojemnikach.
Terminy sadzenia:
◦ możliwość sadzenia przez cały rok,
◦ poleca się dwa terminy:
- lato od końca czerwca do połowy lipca: otrzymamy dobry plon jesień - zima, dla rocznej uprawy, rzadziej 2-letniej (słabe kwitnienie zimą),
- wiosna luty - marzec: uprawa do jesieni lub czerwca następnego roku.