ĆWICZENIA 7. (14.12.2009)

SIEROCTWO

OSAMOTNIENIE

SIEROCTWO OPUSZCZENIE

(utrata rodzica lub rodziców) (pozostawienie dzieci bez opieki)

SIEROCTWO NATURALNE SIEROCTWO SPOŁECZNE

(autentyczne, biologiczne) (patologiczne, rodzinne)

wąskie ujęcie szerokie ujęcie

SIEROCTWO DUCHOWE

(emocjonalne, psychologiczne) rozdzielenie dziecka zaniedbanie obowiązków

z rodzicami rodzicielskich

(mieszkanie z dzieckiem,

odtrącenie emocjonalne A. Szymborska nie mieszkanie z dzieckiem)

M. Łopatkowa

St. Kozak

I. Jundziłł

A. Tynelski

odtrącenie emocjonalne i biologiczne

Dwa znaczenia terminu sieroctwa:

• w znaczeniu szerszym o sieroctwie społecznym mówimy wtedy, gdy dziecko pozbawione jest właściwej opieki rodzicielskiej, ale pozostaje formalnie pod opieką rodziców i przez to jest z nimi w stałym kontakcie.

• w znaczeniu węższym sieroctwo społeczne obejmuje takie sytuacje, gdy brak jest opieki i oddziaływań wychowawczych rodziców i zaistniała konieczność długotrwałego pobytu dziecka poza domem rodzinnym, która wiąże się z brakiem kontaktów bądź niewystarczającymi kontaktami z rodzicami.

Szymborska wyróżnia trzy stopnie sieroctwa:

1. najwyższy - wtedy, kiedy kontakt między rodzicami a dzieckiem nie istnieje, dziecko jest umieszczone w placówce opiekuńczej.

2. średni - gdy kontakt między rodzicami a dzieckiem nie został całkowicie zerwany ale jest rzadki, niesystematyczny a dziecko żyje w ciągłej niepewności czy zobaczy rodziców czy też nie.

3. najniższy - ma miejsce wtedy, gdy rodzice kontaktują się z dzieckiem, czasem kupują mu ubrania, interesują się jego postępami w nauce, ale na co dzień nie ingerują w jego życie.

Maria Łopatkowa - wprowadza pojęcie samotności sierocej. Za kryterium przyjmuje:

- brak rodziców

- brak domu

Według niej poczucie osamotnienia jest podstawowym kryterium sieroctwa społecznego. Zaznacza, że nawet przy całkowitym odrzuceniu dziecka przez rodziców, jeśli mieszka ono z nimi, to dom nabiera dla niego dużej wartości i dziecko nie jest sierotą.

Irena Jundziłł proponuje, aby przyjąć, że sierotą społeczną jest dziecko porzucone przez żyjących rodziców i przeświadczone o braku miłości rodzicielskiej.

Wyróżnia trzy rodzaje sieroctwa:

1. jawne - występuje wtedy, gdy brak jest należytej opieki rodzicielskiej, ma miejsce patologia rodziny i dziecko zostaje od niej odseparowane. Ten rodzaj sieroctwa może być kompensowany przez tworzenie dziecku środowiska zastępczego, a w sytuacjach niejednoznacznych można dzieciom z tych rodzin zapewnić opiekę częściową np. ogniska wychowawcze.

2. utajnione (subiektywne) - wiąże się z odrzuceniem dzieci przez rodziców, ale w taki sposób że nie widać tego na zewnątrz. Może się ono wiązać z brakiem więzi uczuciowych i z subiektywnym odczuwaniem przez dziecko odrzucenia na skutek błędów popełnionych przez rodziców.

3. wtórne - ma miejsce wówczas gdy dziecko osierocone zarówno w sposób naturalny i społeczny znajdzie zastępcze środowisko rodzinne, zaakceptuje je, zwiąże się z nim uczuciowo a pod wpływem różnych czynników zostanie z niego zabrane lub przez nie odrzucone.

Andrzej Tynelski - twierdzi że sieroctwo społeczne to sytuacja, kiedy dziecko zostało porzucone przez rodziców, a tym samym pozbawione opieki, albo też sytuacja w której nastąpiło zerwanie więzi emocjonalnej między rodzicami a dzieckiem.

Rodzaje sieroctwa:

1. sieroctwo społeczne prawne - spowodowane orzeczeniem sądu który ograniczył lub pozbawił rodziców władzy rodzicielskiej.

2. sieroctwo społeczne losowe - wiąże się z sytuacją przejściową, czasowym pozbawieniem dziecka opieki.

3. sieroctwo społeczne wynikające z dezorganizacji rodziny - rodzina jest dysfunkcyjna bo jedno z rodziców jest alkoholikiem, jest bezrobotne, bezdomne.

4. sieroctwo społeczne emocjonalne, czyli pozorne - wynika z odrzucenia dziecka. Odrzucenie może wiązać się też ze znęcaniem się psychicznym lub fizycznym.

CHOROBA SIEROCA

- jednym z pierwszych badaczy był J. Bowbly

- jest skutkiem zerwania więzi pierwotnego przywiązania, czyli z osobą pełniącą funkcję matki (matka, ojciec, itp.)

- im więź jest silniejsza, tym silniejsze są skutki zerwania więzi

PRZEBIEG CHOROBY SIEROCEJ

1. faza protestu - płacz, krzyk, zaburzenia snu i łaknienia, brak pozytywnej reakcji na osoby z najbliższego otoczenia

2. faza rozpaczy - wyciszenie, smutek, popłakiwanie

3. faza wyobcowania - bierność, brak reakcji na bodźce, ssanie palca, kołysanie się i sumitowanie

Konsekwencje choroby sierocej:

• w sferze motoryki (fizycznej) - niedobór wagi i wzrostu, obniżenie odporności, dysharmonie i opóźnienia w rozwoju

• w sferze intelektualnej - upośledzenie umysłowe, obniżony poziom inteligencji (trudność w myśleniu abstrakcyjnym, zaburzona koncentracja uwagi oraz zapamiętywania)

• w sferze emocjonalnej - trudności w utrzymywaniu kontaktów i pogłębianiu ich, trudności w pełnieniu ról społecznych (np. rodzic), trudności w okazywaniu uczuć, w podejmowaniu decyzji i trudnych, odpowiedzialnych zadań

---