DEFINICJE NAJCZĘŚCIEJ UŻYWANYCH POJEĆ
CHOROBOWOŚĆ- liczba chorych na określoną chorobę w stosunku do liczby ludności na określonym terenie, stwierdzona w określonym dniu lub określonym przedziale czasu (przeważnie w okresie roku), wyrażana współczynnikiem. Chorobowość dotycząca części populacji, np. grup płci i wieku nazywa się szczegółową lub specyficzną.
ENDEMIA- występowanie zachorowań na daną chorobę wśród ludności na danym terenie w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie.
ENDEMICZNY OBSZAR- obszar, na którym zachorowanie wśród ludzi na daną chorobę występuje w podobnej liczbie przez wiele lat.
EPIDEMIA- wystąpienie zachorowań na daną chorobę wśród ludności na określonym terenie i w określonym czasie w liczbie wyraźnie większej niż w poprzednich latach.
EPIDEMIOLOGIA- dział medycyny, nauka zajmująca się badaniem czynników i warunków związanych z występowaniem i szerzeniem się chorób oraz stanów patologicznych o różnej etiologii , a także z występowaniem różnych stanów i cech fizjologicznych w zbiorowiskach ludzkich.
EPIDEMII OGON- pojedyncze zachorowania występujące w okresie wygasania epidemii.
EPIDEMII SZCZYT- okres wystąpienia najwyższej liczby zachorowań w czasie epidemii.
EPIDEMIOLOGICZNY NADZÓR (ang. surveillance)- gromadzenie, analizowanie, opracowywanie a także rozpowszechnianie informacji dotyczących występowania choroby oraz czynników warunkujących szerzenie się choroby.
EPIDEMIOLOGICZNY WYWIAD- zbieranie informacji o czynnikach mogących mieć wpływ na wystąpienie choroby u poszczególnych osób.
EPIDEMIOLOGICZNA SYTUACJA- zachorowania, zgony oraz (lub)stan zagrożenia zdrowia ludności na określonym terenie i w określonym czasie z uwzględnieniem czynników osobniczych i środowiskowych.
NOSICIEL- osobnik, w którego organizmie bytuje i rozmnaża się zarazek nie wywołując u niego objawów chorobowych; zarazek może być wydalony poza organizm nosiciela i być przyczyną zachorowania wrażliwych osób. Rozróżnia się nosicieli stałych i krótkotrwałych.
PANDEMIA- epidemia obejmująca kilka krajów lub kontynentów.
REZERWUAR ZARAZKA- naturalne, biologiczne środowisko dla danego zarazka; gatunek (człowiek, zwierze, roślina) lub wyjątkowo inne środowisko, np.: gleba, w którym latami żyje i rozmnaża się zarazek.
ŚMIERTELNOŚĆ- liczba zgonów z powodu danej choroby w stosunku do liczby chorych na tę chorobę, przeważnie określana w odsetkach.
UMIERALNOŚĆ OGÓLNA- liczba zgonów w stosunku do ogólnej liczby ludności na określonym terenie, stwierdzona w określonym przedziale czasu (miesiąc, rok): wyrażana współczynnikiem; umieralność dotycząca części populacji np. grup płci lub wieku lub określonej choroby nazywamy szczegółową lub specyficzną.
ZAKAŻENIE- wniknięcie i rozwój biologicznego czynnika chorobotwórczego w organizmie żywym, termin odnosi się również do zanieczyszczenia drobnoustrojami powierzchni ciała, przedmiotów, wody, żywności i powietrza.
ZAKAŻENIE KROPELKOWE- wskutek wdychania powietrza wraz z kropelkami śliny lub śluzu wydalanymi przez zakażonego człowieka podczas mówienia, kaszlu czy kichania.
ZAKAŻENIE POKARMOWE- zakażenie przez przewód pokarmowy drobnoustrojami chorobotwórczymi znajdującymi się w żywności lub wodzie.
ZAPADALNOŚĆ (ZACHOROWALNOŚĆ)- liczba nowych zachorowań na określoną chorobę w stosunku do liczby ludności w określonym przedziale czasu ( miesiąc, rok), wyrażana współczynnikiem, może być szczegółowa - specyficzna.
ŹRÓDŁO ZAKAŻENIA- człowiek, zwierze, roślina lub materia nieożywiona, z której zarazek lub inny biologiczny czynnik chorobotwórczy został przeniesiony na osobę wrażliwą.
Miano coli - jest to najmniejsza objętość wody badanej, z której da się wyhodować kolonie tych bakterii
Wskaźnik coli - jest to liczba koloni tych bakterii wyhodowanych z danej objętości wody badanej
PODZIAŁ ŚCIEKÓW
ścieki komunalne - dostają się do rzek i stanowią zagrożenie zarówno chorobami zakaźnymi jak i związkami toksycznymi w nich zawartymi.
Choroby zakaźne:
- zarazki duru brzusznego (Salmonella typhi)
- zarazki krętkowicy (Leptospira)
- zarazki czerwonki bakteryjnej (Shigella)
- HAV, HEV
- wirusowe zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych i mózgu
- zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego (Poliovirus hominis)
- jaja glisty ludzkiej (Ascaris lumbricoides)
- jaja włosogłówki ludzkiej (Trichuris trichiura)
- przecinkowiec cholery (Vibrio cholerae)
Związki toksyczne:
- detergenty - działanie alergizujące, uszkadzają wątrobę i śluzówkę przewodu pokarmowego, ułatwiają wchłanianie innych trucizn z przewodu pokarmowego.
- wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne - mają właściwości rakotwórcze
- azotany i azotyny - mogą posiadać właściwości rakotwórcze, sprzyjają wystąpieniu nadciśnienia tętniczego i zawałów mięśnia sercowego, utleniają jon żelazawy do żelazowego- powstaje methemoglobina
ścieki wiejskie
ścieki przemysłowe
- rtęć, ołów, kadm, miedź - uszkodzenie cewek nerkowych, białkomocz, cukromocz, mocznica
- cynk, kobalt, nikiel - uszkodzenie wątroby
- arsen, antymon, bizmut, żelazo, mangan, złoto - uszkodzenie naczyń włosowatych
- miedź, ołów, tal, kadm, rtęć, cynk - uszkodzenie mięśnia sercowego
- kadm, kobalt, nikiel, arsen, pierwiastki promieniotwórcze -działanie rakotwórcze