FLIS
CHARAKTER DOKTRYN I STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
POWOJENNE KONCEPCJE ŁADU MIĘDZYNARODOWEGO
Ład międzynarodowy- Całościowy układ sił politycznych i gospodarczych przestrzegany w skali regionalnej bądź globalnej, wyznaczający wszelkiego rodzaju zależności pomiędzy podmiotami stosunków narodowych
Konferencja w Teheranie
Odbyła się w 1943 roku. Było to pierwsze spotkanie przywódców trzech mocarstw tzw. Wielkiej Trójki:
W. Churchill
(Wielka Brytania),
F.D. Roosevelt(USA),
J. Stalin (ZSRR)
Konferencja w Jałcie
Odbyła się w lutym 1945r. Było to drugie spotkanie przywódców trzech mocarstw.
Konferencja w Poczdamie
Odbyła się na przełomie lipca i sierpnia w 1945 roku. W spotkaniu wzięli udział Józef Stalin, Harry Truman, Winston Churchill
( od 28 lipca premier Clement Attlee)
Postanowienia:
Granica Polski i ZSRR na tzw. Linii Curzona,
4 x D Niemiec :
Demilitaryzacja
Denazyfikacja
Dekartelizacja
Demokratyzacja
Podział Niemiec na cztery strefy okupacyjne,
Niemcy zapłacą kontrybucję wojenną,
Ściganie oraz sądzenie zbrodniarzy wojennych,
Procesy norymberskie,
Została powołana Międzynarodowa Komisja Reparacyjna, która miała za zadanie opracować plan ścigania odszkodowań wojennych od Niemiec
Zostanie powołana Komisja ds. Powojennych Niemiec
Gotowość ZSRR do wypowiedzenia wojny Bułgarii, jeśli ta zaatakuje Turcję,
ZSRR obiecuje przystąpić do wojny z Japonią najpóźniej w 3 m-ce po zakończeniu działań w Europie,
Powołanie ONZ,
AMERYKAŃSKIE DOKTRYNY
Doktryna polityczna - to wynikający z danej ideologii uporządkowany zbiór poglądów na życie polityczne danego społeczeństwa z zagadnieniami władzy i ustroju państwa na czele.
Doktryna Trumana
Pierwsza, zachodnia doktryna polegająca na „powstrzymywaniu” komunizmu.
Powołana w 1946 roku a ogłoszona w 1947 r.
Sformułował George Kennan
Realizowana na 4 płaszczyznach:
Ideologicznej
Politycznej (wspólna polityka zagraniczna sojuszników)
Militarna
Ekonomiczna (embargo, polityka finansowa)
Zakładała utrzymywanie równowagi sił oraz udzielanie wspólne pomocy państwom, które odpierały zewnętrzne siły wroga i próby odebrania władzy przez opozycję.
* Udzielenie przez USA pomocy gospodarczo-wojskowej dla Grecji i Turcji
Doktryna Dullesa
Doktryna „odepchnięcia”.
Polegała na odepchnięciu komunizmu i na próbach wyzwalania państw spod jego wpływu.
Lata 1953-1956 r.
Zakładała zerwanie z pasywną postawą i podejmowanie działań w celu odpychania komunizmu do granic ZSRR (bez bezpośredniego starcia). - strategia peryferyjna
* Bierna reakcja na wybuch i zdławienie powstania węgierskiego (1956 r.)
Doktryna zmasowanego odwetu
Przyjęta w NATO w 1956 roku.
Zakładała wprowadzenie do Europy Zachodniej, amerykańskiej broni atomowej i wykonanie natychmiastowego uderzenia w chwili jakiegokolwiek konfliktu z państwami UW.
W strategii - tzw.: „strategia tarczy i miecza”, gdzie tarcza to siły lądowe w Europie, a miecz to środki uderzenia jądrowego.
Miała charakter operacyjny - polegała na podziale ról między USA i zachodnioeuropejskich sojuszników.
Doktryna Keenedego
Przyjęta w 1961 roku w USA i w 1967 roku w NATO
Doktryna „elastycznego reagowania” zwana również „selektywnej współpracy i konfrontacji, elastycznej odpowiedzi lub stopniowego odstraszania”
Zmian tej doktryny upatruje się w możliwościach wykorzystania broni jądrowej na mniejszą skalę oraz osłabieniu tendencji konfrontacyjnych
Obowiązywała w pierwszych latach po załamaniu bloku socjalistycznego
Ścisły związek między wszystkimi rodzajami broni i prowadzenie różnych działań zbrojnych w różnej skali
Dopuszczała lokalne konfrontacje i stosowanie jedynie koniecznych środków przeciwdziałania
Doktryna Johnsona
Doktryna z 1964 roku
Znana pod nazwą „pokojowego zaangażowania, pokojowego przyciągania, przerzucania mostów do Europy Środkowej” lub „selektywnego współistnienia i różnicowania”
Różnicowanie polityki wobec państw socjalistycznych (szersza współpraca ekonomiczna, kulturalna w celu rozbijania systemu socjalistycznego)
Teoria konwergencji - zakładająca tezy o eliminowaniu uprzedzeń ideologicznych za pomoc współpracy w różnych dziedzinach mając na celu przeobrażenie w państwach socjalistycznych.
1.3 DOKTRYNY RADZIECKIE
I DOKTRYNA POKOJOWEGO WSPÓŁISTNIENIA
Luty 1956 - deklaracja Chruszczowa w stosunku do zachodu. DOKTRYNA POKOJOWEGO WSPÓŁISTNIENIA I POKOJOWEJ RYWALIZACJI NAUKOWO- TECHNICZNEJ I KULTUROWEJ.
Chruszczow zapewniał, że nie musi istnieć stan walki i konkurencji militarnej.
Zachód i ZSRR mogą koegzystować pokojowo.
Rywalizacja może być prowadzona ale na innej płaszczyźnie.
Chruszczow chciał prześcigając zachód na płaszczyźnie osiągnięć technicznych, w ten sposób myślał, że zachód sam z siebie będzie chciał być tacy jak Zw. Radziecki, nie potrzeba ich niszczyć militarnie. Sytuacja poniekąd podobna do stanu z czasów wielkiego kryzysu przed II wojną światową, który niejako ominął ZSRR. Ale to spostrzeżenie dodatkowe, więc nie koniecznie do zapamiętania.
Przejawem, dowodem na to, że to, co mówił Chruszczow spełniało się było wypuszczenie sputnika w październiku 1957 w kosmos. ( SPUTNIK- ros:” towarzysz podróży”). Dla USA szok. Faktyczna przewaga nad USA jeśli chodzi o technikę.
DOKTRYNA BREZNIEWA
przyjęta w 1968 roku doktryna radziecka stwierdzająca, że w krajach Układu Warszawskiego obowiązuje ograniczenie suwerenności państw członkowskich na rzecz interesów wspólnoty socjalistycznej (w praktyce ZSRR). Tłumaczono zatem że interwencja w państwie bloku dążącym do secesji nie jest agresją lecz samoobroną przed ingerencją wrogiej ideologii. Była stworzona na potrzeby ideologiczne; potrzebowano usprawiedliwienia interwencji w Czechosłowacji (tzw. Praska Wiosna). Po raz pierwszy opublikowana 26 września 1968 r. w artykule S. Kowalowa pt. “Suwerenność i międzynarodowe zobowiązania państw socjalistycznych” na łamach “Prawdy”. Szerzej przedstawiona przez ministra spraw zagranicznych ZSRR Andrieja Gromykę na sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ 3 października 1968. Potępiły ją demokratyczne państwa zachodnie oraz niektóre państwa socjalistyczne mniej zależne od ZSRR (Chiny, Albania, Jugosławia). Nie zaakceptowała jej również Rumunia.[1]
Wspólnota socjalistyczna jako całość ma prawo do interwencji na terytorium każdego państwa członkowskiego bloku socjalistycznego w sytuacji, gdy wewnętrzne lub zewnętrzne siły, wrogie wobec socjalizmu, usiłują zakłócić rozwój tego kraju i przywrócić ustrój kapitalistyczny[2].
Obowiązywała w praktyce do Jesieni Ludów w 1989, kiedy została wyparta przez doktrynę Sinatry.
Była to kalka pojęciowa przyjęta na wzór USA, gdzie rzeczywiście definiowano założenia polityki zagranicznej, nazywając je doktrynami. Na gruncie państwa totalitarnego jakim był ZSRR, utrzymującym siłą w podległości państwa satelickie, doktryna polityki zagranicznej była tylko działaniem propagandowym.
Pieriestrojka
potoczna rosyjska nazwa procesu liberalizacji systemu komunistycznago rozpoczętego i realizowanego przez sekretarza generalnego KPZR M. Gorbaczowa w latach 1985-1991. Celem było usprawnienie rządów partii komunistycznej i umocnienie ZSRR drogą modernizacji gospodarki, zwiększenia swobód obywatelskich i poprawy stosunków z Zachodem. W konsekwencji doprowadziła do upadku ZSRR.