Technik pożarnictwa

Kod klasyfikacji: 315104

Rozdział klasyfikacji: Bezpieczeństwo i służby ochrony

Klasa klasyfikacji: Straż pożarna

Zadania i czynności

Technik pożarnictwa bierze udział w akcjach ratowniczo-gaśniczych i likwidacji miejscowych zagrożeń. Najczęściej wykonuje i nadzoruje prace w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej

Najbardziej typowymi stanowiskami pracy dla techników pożarnictwa są: dowódca zastępu, dyspozytor oraz technik do spraw kwatermistrzowskich.

Do zadań dowódcy zastępu należy przede wszystkim uczestniczenie w akcjach ratowniczo-gaśniczych i innych działaniach interwencyjnych jednostek Państwowej Straży Pożarnej. Dowodzi on grupą ratowników, która stanowi często obsadę jednego samochodu gaśniczego lub specjalnego.

W czasie akcji ratowniczo-gaśniczej dowódca zastępu po przyjeździe na miejsce zdarzenia przeprowadza rozpoznanie w celu uzyskania niezbędnych informacji. Umożliwia ono wydanie właściwych rozkazów ratownikom. Ważnym zadaniem dowódcy jest koordynacja i nadzorowanie zadań wykonywanych przez strażaków. Po zakończonej akcji dowódca zastępu ma za zadanie sporządzić dokumentację z przeprowadzonych działań. Podaje w niej m.in.: miejsce, wielkość i rodzaj zdarzenia oraz rodzaj podjętych czynności. Dowódca zastępu ma obowiązek utrzymywać podległych mu ratowników w pełnej gotowości do wykonywania wyznaczonych działań. Realizuje plan szkolenia i zawodowego doskonalenia zastępu. Przeprowadza ćwiczenia utrwalające zasady postępowania ze sprzętem oraz usprawniające współpracę zastępu. Dowódca zastępu ma za zadanie podnosić również poziom swoich umiejętności poprzez uczestnictwo w szkoleniach i doskonaleniu zawodowym.

Do zadań dyspozytora należy przede wszystkim rozporządzanie siłami i środkami jednostki ratowniczo-gaśniczej zgodnie z potrzebami wynikającymi z przyjętej informacji o zdarzeniu. Po otrzymaniu wiadomości o rodzaju i miejscu zdarzenia dyspozytor wysyła samochód gaśniczy (jeśli jest to pożar) lub samochód specjalny (drabina, samochód ratownictwa technicznego, chemicznego bądź ekologicznego). Następne siły i środki dysponowane są zgodnie z potrzebami określonymi przez kierownika akcji ratowniczo-gaśniczej. Podczas akcji zgłasza on dyspozytorowi ilość i rodzaj środków niezbędnych do prowadzenia odpowiednich działań.

Na żądanie kierownika akcji ratowniczo-gaśniczej dyspozytor ma zadanie dostarczania informacji (na podstawie zebranej dokumentacji) niezbędnych do podjęcia właściwych decyzji. Mogą to być informacje o niebezpiecznych środkach chemicznych, sposobie ich działania na organizmy żywe, metodach ich gaszenia, neutralizacji bądź usuwania. Kierujący akcją może także potrzebować danych o obiekcie, w którym prowadzone są działania (rodzaj obiektu, rodzaj i stopień zagrożenia dla ratowników, rozmieszczenie zaopatrzenia wodnego, miejsca przebywania ludzi itp.). W niektórych sytuacjach dyspozytor ma za zadanie powiadomić o zdarzeniach instytucje oraz służby specjalistyczne przewidziane do współpracy z jednostkami straży pożarnej w akcjach ratowniczych. Są to najczęściej: pogotowie ratunkowe, policja, pogotowie energetyczne i gazowe lub służby oczyszczania miasta. Obowiązkiem dyspozytora jest prowadzenie ewidencji pożarów i innych zdarzeń, w których brały udział jednostki ratowniczo-gaśnicze, oraz przekazywanie jej do Wojewódzkich bądź Rejonowych Stanowisk Koordynacji i Ratownictwa. Dyspozytor powinien uczestniczyć w szkoleniu podwyższającym kwalifikacje zawodowe.

Technik do spraw kwatermistrzowskich zapewnia wszystkim pracownikom umundurowanie i wyposażenie osobiste zgodne z przepisami. Dba o sprawność sprzętu stanowiącego na wyposażenie jednostki.

Do jego zadań należy kontrola kompletności umundurowania i wyposażenia osobistego. Kieruje gospodarką paliwową: oleju napędowego, olejów silnikowych, etylin i smarów. Współpracuje w zakresie terminowości przeglądów technicznych oraz rejestracyjnych pojazdów. Do jego zadań należy ponadto zapewnienie materiałów i narzędzi do prac gospodarczych w jednostce. Musi znać obowiązujące przepisy dotyczące odpowiedzialności materialnej i zasad prowadzenia gospodarki magazynowej.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Technik pożarnictwa pracuje w różnych miejscach.

Praca dowódcy zastępu może odbywać się na wolnym powietrzu (pożary lasów, katastrofy komunikacyjne), w budynkach (pożary, ewakuacja ludzi) itp. W związku z tym narażony jest on na działanie różnych czynników atmosferycznych, zależnych od pory roku i warunków pogodowych (wysoka lub niska temperatura powietrza, duża wilgotność, wiatr itp.). Podczas pracy dowódca zastępu może spotkać się z wieloma czynnikami niebezpiecznymi bądź szkodliwymi dla zdrowia. Mogą to być: wysoka temperatura na skutek spalania się materiałów, naruszenie konstrukcji lub normalnych warunków pracy urządzenia, spadające przedmioty, prąd elektryczny, szkodliwe lub trujące ciecze, gazy i pyły wydobywające się z uszkodzonych zbiorników lub instalacji przemysłowych, itp. Ze względu na duży wysiłek fizyczny, nadmierne przeciążenia podczas pracy, dowódcy zastępu narażeni są na przewlekłe choroby narządu ruchu. Miejsce pracy dyspozytora znajduje się w budynku, w pomieszczeniu zwanym punktem alarmowym. Technik do spraw kwatermistrzowskich dużą część czasu pracy spędza w pomieszczeniu magazynowym lub jeżdżąc i dokonując niezbędnych zakupów sprzętowych.

warunki społeczne

Praca technika pożarnictwa jest związana z kontaktem z ludźmi. Dominuje ustny sposób porozumiewania się, konieczne jest jednak także pisanie raportów. Używane są również urządzenia telekomunikacyjne. W czasie trwania akcji może być konieczne porozumiewanie się za pomocą gestów lub dźwięków.

Dyspozytor współpracując z kierującym akcją ratowniczo-gaśniczą przekazuje informacje lub oraz rozporządza siłami i środkami potrzebnymi do prowadzenie akcji. W niektórych sytuacjach podaje wskazówki i instrukcje, np. dotyczące postępowania z określoną substancją chemiczną.

Dowódca zastępu kieruje grupą składającą się z kilku ratowników, stanowiącą najczęściej obsadę samochodu pożarniczego, oraz dba o ich wyszkolenie - udziela rad, odpowiada na pytania. Egzekwowanie dyscypliny oraz przestrzegania regulaminów służbowych pociąga za sobą ryzyko konfliktów z podwładnymi. Również wymuszanie posłuszeństwa od ratowanych ludzi, będących w stanie napięcia emocjonalnego, prowadzi do konfliktów.

Technik do spraw kwatermistrzowskich zajmuje się zakupywaniem właściwego sprzętu i wyposażenia dla jednostki. Współpracuje w zakresie terminowości przeglądów technicznych i rejestracyjnych. Jego praca zatem ma przede wszystkim charakter organizacyjny. Kontroluje także kompletność umundurowania i wyposażenia osobistego.

warunki organizacyjne

Praca dowódcy zastępu i dyspozytora jest pracą zmianową - 24 godziny pracy i 48 godzin wypoczynku. W związku z tym dzień pracy może przypadać na niedzielę, święta oraz wolne soboty.

Dyspozytor przez całe 24 godziny przebywa w pomieszczeniu punktu alarmowego i tam wykonuje swoje zadania.

Technik do spraw kwatermistrzowskich pracuje 8 godzin - tylko w dzień. Podlega bezpośrednio dowódcy jednostki. Jego praca ma charakter rutynowy; nadzorowana jest okresowo. Wiąże się z odpowiedzialnością finansową za powierzone mienie.

Czas pracy dowódcy zastępu podzielony jest na ćwiczenia i szkolenie podległych ratowników, rekreację oraz wypoczynek. Gotowość wyjazdu do akcji ratowniczo-gaśniczej utrzymywana jest przez 24 godziny na dobę. Dowódca zastępu musi przemieszczać się na różne odległości, w zależności od miejsca zdarzenia. Najczęściej działania prowadzone są na obszarze podległym danej jednostce ratowniczo-gaśniczej, czasami jednak istnieje konieczność pracy w dużo bardziej odległych miejscach (podczas klęsk żywiołowych).

Praca w zawodzie technika pożarnictwa na stanowisku dowódcy zastępu i dyspozytora jest ściśle nadzorowana. Są oni odpowiedzialni za bezpieczeństwo i zdrowie ludzi ratowanych, a także podległych im ratowników. Praca na tych stanowiskach ma charakter nie rutynowy.

Wymagania psychologiczne

Ze względu na konieczność kierowania oraz współpracy z ludźmi ważną cechą technika pożarnictwa jest umiejętność nawiązywania kontaktów. Umiejętne podejście do podwładnych i postępowanie z nimi ułatwia egzekwowanie poleceń, co powoduje zwiększenie bezpieczeństwa podczas działań. Cechami, które pomagają w dobrej organizacji działań, są umiejętność kierowania zespołem ludzi i zdolność do współdziałania oraz podporządkowania się; wiele czynności bowiem wykonywanych jest w zespole kilkuosobowym i od tych umiejętności może zależeć bezpieczeństwo grupy. Potrzebnymi cechami są odwaga oraz wytrwałość w dążeniu do celu. Niekiedy konieczna jest praca w warunkach izolacji społecznej (wąskie tunele, kanały podziemne, jaskinie), co wymaga odpowiednich predyspozycji. Także wytrzymałość na długotrwały wysiłek jest cechą pożądaną. Przydatna jest podzielność uwagi, gdyż w zawodzie tym najczęściej wykonuje się kilka czynności jednocześnie (wkłada aparat oddechowy, obserwuje otoczenie, wydaje polecenia). Podczas akcji ważne jest, żeby technik pożarnictwa szybko i trafnie podejmował decyzje, niebezpieczne zdarzenie często rozwija się bowiem w błyskawicznym tempie i jakiekolwiek opóźnienie w działaniu może przynieść tragiczne skutki. Pożądaną cechą technika pożarnictwa jest odporność na stres w trudnych i zaskakujących sytuacjach. Zdenerwowanie lub lęk mogą źle wpłynąć na trafność decyzji. Bardzo ważne jest również umiejętność logicznego myślenia, gdyż technik pożarnictwa powinien przewidywać skutki swoich decyzji. Jedną z podstawowych cech, jaka powinna charakteryzować ten zawód, jest ciekawość, a szczególnie zainteresowanie naukami ścisłymi. Powinno się to przejawiać w poszerzaniu wiedzy, a także w rozwijaniu i doskonaleniu umiejętności zawodowych.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca technika pożarnictwa pod względem obciążenia fizycznego jest uzależniona od zajmowanego stanowiska. Czynności wykonywane na stanowisku dowódcy zastępu należą do bardzo ciężkich, natomiast pracę dyspozytora oraz technika do spraw kwatermistrzowskich można zaliczyć do bardzo lekkich i lekkich. Ważna w tym zawodzie jest wysoka ogólna wydolność fizyczna oraz sprawność układu kostno-stawowego i mięśniowego, gdyż praca odbywa się najczęściej w ruchu. Bardzo istotne jest prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego, ponieważ może zaistnieć konieczność pracy w aparacie oddechowym. Ważna jest również sprawność narządów: wzroku, słuchu oraz zmysłu węchu, pozwalająca na właściwą ocenę sytuacji, a co za tym idzie, trafne podejmowanie decyzji.

Nie mogą być zatrudnione w tym zawodzie osoby niepełnosprawne, chore psychicznie, a także osoby z nadciśnieniem tętniczym, wadami serca, cukrzycą, krótkowzrocznością, chorobami błędników. Praca technika pożarnictwa pod względem obciążenia fizycznego jest uzależniona od zajmowanego stanowiska. Czynności wykonywane na stanowisku dowódcy zastępu należą do bardzo ciężkich, natomiast pracę dyspozytora oraz technika do spraw kwatermistrzowskich można zaliczyć do bardzo lekkich i lekkich. Ważna w tym zawodzie jest wysoka ogólna wydolność fizyczna oraz sprawność układu kostno-stawowego i mięśniowego, gdyż praca odbywa się najczęściej w ruchu. Bardzo istotne jest prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego, ponieważ może zaistnieć konieczność pracy w aparacie oddechowym. Ważna jest również sprawność narządów: wzroku, słuchu oraz zmysłu węchu, pozwalająca na właściwą ocenę sytuacji, a co za tym idzie, trafne podejmowanie decyzji.

Nie mogą być zatrudnione w tym zawodzie osoby niepełnosprawne, chore psychicznie, a także osoby z nadciśnieniem tętniczym, wadami serca, cukrzycą, krótkowzrocznością, chorobami błędników.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Kandydat do Szkoły Aspirantów Pożarnictwa w systemie dziennym powinien spełniać następujące warunki: nie przekroczony wiek 22 lat, stan cywilny - wolny, nie karany sądownie, bardzo dobry stan zdrowia. Musi zdać egzaminy testowe z fizyki i chemii oraz zaliczyć sprawdzian sprawności fizycznej. Do szkół aspirantów w systemie dziennym przyjmowani są wyłącznie mężczyźni, w systemie zaocznym również kobiety. W tym drugim wypadku wymagane jest jednak ukończenie przez kandydatów kursu podoficerskiego.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Technik pożarnictwa, aspirant, ma możliwość awansu podwyższając swoje wykształcenie do poziomu inżyniera pożarnictwa - oficera. Może wówczas zajmować wszystkie stanowiska w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej. Awans na wyższy stopień służbowy jest uwarunkowany zajmowanym stanowiskiem (do każdego stanowiska przypisany jest najwyższy stopień, powyżej którego nie awansuje się), okresem od ostatniego awansu i nienaganną pracą zawodową.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie technika pożarnictwa można podjąć pracę po ukończeniu Szkoły Aspirantów w systemie dziennym, jeśli nie została przekroczona granica wieku 22 lat. Osoby w wieku 23 - 35 lat mogą ukończyć szkołę aspirantów w systemie zaocznym. Konieczne jest jednak, by wcześniej wykonywały one pracę w straży pożarnej oraz miały ukończony kurs podoficerski.

Polecana literatura

Przegląd Pożarniczy, miesięcznik Komendy Głównej PSP

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---