Religioznawstwo, Literatura, Grecja |
Prometeusz, Prometheus, w mitologii greckiej, tytan, którego imię znaczyło "przemyślny". Syn Japetosa i Okeanidy Klimene. Brat Atlasa i Epimeteusza. Ojciec Deukaliona. Próbował przechytrzyć Zeusa, gdy ustalano, które części ofiary należą się bogom. Zeus przejrzał podstęp i za karę odebrał ludziom ogień, a Prometeusz wykradł go i zwrócił im. Wówczas Zeus w odwecie wysłał na ziemię Pandorę, a Prometeusza skazał na wieczne męki: przykutemu do skał Kaukazu Prometeuszowi sęp wyjadał ciągle odrastającą wątrobę.
Prometeusz jest symbolem dobroczyńcy ludzkości. Uznany za wynalazcę rzemiosł i ojca postępu. Wg Ajschylosa (Prometeusz skowany) Prometeusz został uwolniony przez Heraklesa za zgodą Zeusa w zamian za wyjawienie ojcu bogów tajemnicy Tetydy. Wg późniejszej wersji mitu Prometeusz był uważany za stwórcę człowieka. Wyidealizowana postać Prometeusza stała się w XIX w. symbolem prometeizmu, wyrazem buntu przeciw potęgom krępującym rozwój wolności ducha jednostek, symbolem cierpienia dla idei.
Najpopularniejsza wersja mitu stała się podstawą wielu utworów literatury, tak starożytnej, jak i nowożytnej (P. Calderón, J.W. Goethe, P.B. Shelley, G.G. Byron, H.W. Longfellow, J. Fletcher) oraz muzyki (L. van Beethoven, F. Liszt, A.N. Skriabin, G. Fauré) i sztuk plastycznych (greckie malarstwo wazowe, Tycjan, P.P. Rubens, P. von Cornelius).
Powiązania
Mit, Shelley Percy Bysshe, Bia, Prometejska kultura seksualna, Lampadedromia, Chejron, Atlas, Kaukaz, Tetyda, Deukalion, Pandora, Prometeizm, Epimeteusz, więcej »