BALNEOTERAPIA obejmuje zabiegi lecznicze w postaci:

-       kąpieli, natrysków, irygacji, masażu podwodnego, są one wykonywane przy użyciu wód mineralnych.

Balneoterapia wywiera wpływ na wydzielanie hormonów:

↑wydzielenia reniny, ↓wydzielenia aldosteronu, ↓wydzielenia amin katacholowych, ↓wydzielania wazopresyny.

 Zachodzi:

-       zjawisko przesunięcia płynów z obszaru skóry do narządów wewnętrznych, spadek RR, zwolnienie częstości tętna, wzrost diurezy, w tym natriudiarezy.

 

KĄPIELE LECZNICZE - występuje odczyn kąpielowy, będący odpowiednikiem odczynu uzdrowiskowego, będący wyrazem przeciążenia organizmu stosowanymi zabiegami leczniczymi. Jest to stan fizjologiczny, podczas którego następuje „przestrojenie” organizmu na wyższy poziom reaktywności.

 

KĄPIELE MINERALNE (dzielono w zależności od użytego medium zabiegowego):

1.      Kąpiele solankowe, kąpiele kwasowęglowe , kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe, kąpiele radoczynne, kąpiele ozonowe

Ponadto:

1.      Kąpiele naturalne (przy źródle lub na nim) 2. Kąpiele sztucznie przygotowane (poprzez rozpuszczanie medium w wodzie gospodarczej). 3. Indywidualne, 4.  Grupowe (w basenach lub suche w CO2).  5. Całkowite (bez głowy). 6. Częściowe. 7.  Bez ćwiczeń, 8. Z ćwiczeniami = kąpiele kinezyterapeutyczne.

Lecznicze działanie kąpieli mineralnych związane jest z oddziaływaniem:

1.      Bodźców niespecyficznych, mechanicznych, termicznych, osmotycznych, psychicznych.

2.      Bodźców specyficznych poprzez swoiste elementy zawarte w wodzie mineralnej.

Drogi oddziaływania:

-       miejscowo (bezpośrednio na powłoki skórne), ogólnoustrojowo, na drogi oddechowe (w formie inhalacji), + solanki, CO2, siarkowo - siarkowodorowe ! uwaga.

Mechanizm oddziaływania:

-       poprzez receptory skórne (poziom reakcji skórnych), poprzez zakończenia nerwowe układu wegetatywnego, poprzez układu wydzielania endokrynnego, w tym hormony tkankowe.

Poziomy zachodzących reakcji:

-       skórny = powierzchowny, rdzeniowy, korowo - podkorowy      

 Oddziaływanie lecznicze odbywa się zarówno podczas kąpieli jak i po jej zakończeniu (w tzw. warstwie luźnej komórek skóry odkładają się substancje z kąpieli solankowych, itp. (nie opłukiwać skóry).

 KĄPIELE SOLANKOWE

·        Właściwości fizyczne:

1.      stężenie od 1,5 do 6%, ← → b. silnie drażni skórę, wysoki ciężar właściwy, wysokie ciśnienie osmotyczne, wysokie ciśnienie hydrostatyczne, duża wyporność, duża pojemność cieplna, małe przewodnictwo cieplne.

Działanie biologiczne:

-       rozszerzają naczynia włosowate, poprawiają ukrwienie, stymulują układ autonomiczny, stymulują wydzielenie hormonów tkankowych, (histamina, serotamina, adrenalina, Ach, brady Kinina), mogą doprowadzić do przegrzania organizmu, zmniejszenie RR i akcji serca, rozszerzenie łożyska obwodowego, zmniejszenie napięcia mięśni.

 Rodzaje :

1.  naturalne,2 przyrządzone sztucznie

Można rozróżnić też:

1. kąpiele solankowe indywidualne, 2. kąpiele solankowe zbiorowe,

1.                 bez ćwiczeń, 2.                 kinezyteraputyczne (ćwiczenia oporowe i w obciążeniu).

Wskazania:

Układ ruchu: schorzenia reumatoidalne, choroby zwyrodnieniowe stawów, gościec tkanek miękkich,

zespoły bólowe, choroby ortopedyczne, stany przebiegające ze wzrostem napięcia mięśni, Nerwica wegetatywna

Choroby dermatologiczne: wyprysk łojotokowy skóry, łuszczyca. Są także stosowane w łagodzeniu objawów klimakteryjnych, i obniżonej odporności

Metodyka:

kąpiele w serii o wzrastającej temperaturze, zasoleniu i czasie. Wymaga też dłuższych odpoczynków po zakończeniu kąpieli.

PRZECIWWSKAZANIA DO WYKONYWANIA KĄPIELI SOLANKOWYCH

·        choroby w okresie zaostrzenia i stanie ostrym, kollagenozy, świeże stany pooperacyjne (ortopedyczne), pobudzenia, psychozy, stany zapalne w układzie oddechowym, wszystkie uszkodzenia skóry, stany ropne, ubytki skóry, owrzodzenia żylakowate, krwawienia i skłonności do krwawień, niewydolność sercowo-naczyniowa /III/IV CCS/ III/IV wg NYHA, IIIo choroby nadciśnieniowej.

 

KPIELE KWASOWGLOWE

·        Właściwości fizyczne:

-       bezwonny gaz o lekko kwaśnym smaku i zapachu, ok.1,5 x cięższy od powietrza, dobrze rozpuszczalny w wodzie i tłuszczach (przenika przez skórę, rozpuszczalność maleje wraz ze wzrostem temperatury, z wodą tworzy łatwo dysocjujący kwas węglowy. Wydala się na skórze w postaci warstwy pęcherzyków tworząc warstwę izolującą

Rodzaje:

1. Naturalne, 2 Przyrządzone sztucznie

CO2 przenika skórę, zależy to od:

-       różnicy stężeń (zwykle 10-20x), temperatury (jw.), szybciej w obecności soli mineralnych, szybciej wraz ze wzrostem ciśnienia hydrostatycznego, osobniczych właściwości skóry (grubość, temperatury, wilgotności, itp.), Działanie biologiczne zależne jest od stężenia CO2, temperatury (j.w.), od obecności soli mineralnych (j.w.).

 Obliczono, że podczas kąpieli przeciętnego dorosłego mężczyzny w ciągu 1 godz., przy stężeniu (500 mg CO2 w 1l wody, może wchłonąć się do 9l CO2

 

·        Kąpiel winna zawierać minimum 1.000 mg CO2 w 1l wody = woda kwasowęglowa.

Reakcje w skórze zachodzą już przy obecności 600 mg CO2 w 1l wody

Wyróżniamy kąpiele:

1. Wodne (j.w.), 2.Gazowe (wymagane odpowiednie zabezpieczenie techniczne , wymuszona wentylacja, itp. indywidualne, grupowe.

(w ubraniu - przenika , uwaga na RR ↓↓)

Kąpiele gazowe powodują:

-       zwiększenie pobudliwości receptorów ciepła ↑, zmniejszają pobudliwość receptorów zimna ↓, uwalniane pęcherzyki CO2 pobudzają mechanoreceptory skórne,

-       rozszerzają naczynia włosowate (rumień) = bezpośrednie działanie na naczynia, wtórnie poprzez działanie hormonów.

     Biologiczne działanie kąpieli CO2:

-       poprawa ukrwienia, rozszerzenie naczyń włosowatych, decentralizacja krwi, wzrost powrotu krwi do serca i wzrost rzutu na obwód, zwolnienie akcji serca, wzrost przepływu wieńcowego, wzrost diurezy i natriudiurezy, ↓ poziomu kwasu mlekowego, ↑wzrost stężenia wolnych kwasów tłuszczowych, początkowo zmniejszenie, później zwiększenie wentylacji płuc.

Wskazania

-       nadciśnienie I0 i IIo, proces miażdżycowy k.k. dolnych I0 i IIo, choroba Reynaulda , stabilna choroba wieńcowa I i II CCS, wyrównanie wady serca (poprawa krążenia wieńcowego), polineuropatia, nerwica wegetatywna, stwardnienie rozsiane.

·        Metodyka

-       wanna płytsza (głowa na krawędzi), przykryta (uwaga na inhalacje), sprawna wentylacja,

-       właściwy sposób napełnienie wanny (unikać przepływów burzliwych, gwałtownego pienienia się, wanna najpierw napełniania woda o odpowiedniej temperaturze, a od dołu wprowadzone CO2).

KĄPIELE SIARCZKOWO - SIARKOWODOROWE

·        używana siarka występuje w postaci gazowej, siarkowodoru, jonu wodoro-siarkowego, jonu siarczanowego, siarki koloidalnej.

·        wody mają odczyn pH od 6 do 8 (lekko zasadowe lub lekko kwaśne),

·        dobrze przenika przez skóra w postaci siarkowodoru i siarki koloidalnej, w naskórku ulega przemianie w siarczany , które przenikają do krwioobiegu , 

·        Stężenia są zależne od stężenia siarkowodoru,

-       małe do 50 mg/l,

-       średnie od 50 -100mg/l

-       duże ↑ 100 mg/l

 

Działanie biologiczne:

-       miejscowe działanie keratolityczne i keratoplastyczne, silnie rozszerzają naczynia położone głębiej (rumień), silnie pobudzają mechanoreceptory skóry (swędzenie i pieczenie), rozszerzają naczynia na obwodzie z decentralizacją krążenia, pobudzenie osi hormonalnej przysadka ↔ nadnercza, uzupełniają niedobory siarki w organizmie (aminokwasy tzw. siarczkowe, melatonina, cystyna), wzrost syntezy kwasu chondroitynosiarkowego (chrząstka stawowa), działanie odtruwające przy zatruciu Hg., As, Pb, Bi.

 

Obliczono, że podczas kąpieli wchłania się od 6 do 20 mg suchej siarki, przy tzw. obrocie dobowym ok. 2000 mg

·        Metodyka:

-       wanna płytsza, przykryta, z głową ponad brzegiem wanny (siarkowodór jest trujący),

-       sprawna wentylacja przypodłogowa (siarkowodór jest cięższy od powietrza),

-       właściwe napełnianie wanny,

-       uwaga na metale (agresywne dla metali - biżuteria). 

Objawy zatrucia:

-       senność, pobudzanie żołądkowo-jelitowe, bóle mięśni, głowy.

·        Wskazania:

Narząd Ruchu:

-       Reumatologia:choroby zapalne, RZS, ZZSK, Choroby zwyrodnienia stawów, zespoły bólowe, stany pourazowe i pooperacyjne.

Układ krążenia:

-       choroba nadciśnieniowa Io i II0, zaburzenia krążenia na obwodzie.

Dermatologia:

-       łuszczyca, trądzik, wyprysk kontaktowy, dermatozy zawodowe.

PRZECIWWSKAZANIA:

-       zaostrzenie chorób zapalnych, świeże stany pooperacyjne , niewydolność sercowo-naczyniowe wg III/IV CCS, zmiany troficzne skóry, owrzodzenia, zmiany ropne.

KĄPIELE RADOCZYNNE

-       emisja promieniowania jonizującego, bardzo dobrze przenika przez skórę i błony śluzowe. 

TEORIE DZIAŁANIA

-       tzw. teoria oddziaływania l i n i o w e g o (zawsze szkodliwe),

-       tzw. teoria hormezy radiacyjnej, traktująca promieniowanie radoczynne tak jak każdy lek mający działanie uzależnione od dawki.

Efekty działania biologicznego:

-       silne rozszerzenia naczyń, silnie pobudzający wpływ na oś przysadka ↔ nadnercza (i inne gruczoły), wzmożenie procesów biologicznych w organizmie

Wskazania:

-       nadciśnienie tętnicze Io i II0, miażdżyca KK. dolnych, zaburzenia czynnościowe krążenia obwodowego, reumatoidalne zapalenie stawów, ZZSK, przewlekłe stany zapalne w układzie oddechowym, neuropatie, zapalenia nerwów, nerwice.

 PRZECIWWSKAZANIA

-       wiek ↓ 40rż. ciąża, choroby nowotworowe i stany przedrakowe, osoby zawodowo narażone na promieniowanie jonizujące.

OGÓLNIE:

·        KĄPIELE SOLANKOWE - temp. 36-38o C (gorące), czas 15-20mm w serii 14-18, co 3-ci dzień do →codziennie.

·        KĄPIELE KWASOWĘGLOWE - temp. 32-35o C (chłodne), czas 15-20mm w serii 12-15, co 2-gi dzień → codzienne.

·        KĄPIELE SIARCZKOWO-SIARKOWODOROWE - temp. 33-38o C, czas od 5 do 15 min. w serii od 5-12, co 3-ci dzień lub rzadziej (silne działanie biologiczne)

·        KĄPIELE RADOCZYNNE - temp. 32-37o C, czas 15-20 min., w serii od 8-12, codziennie lub co 2-3 dzień.

---