Rozdział 55.
Projektowanie spójnych stron WWW

Tim Parker

W tym rozdziale:

• Dostępność systemu

• Utrzymywanie porządku na stronach WWW

W tej części książki pokazaliśmy już, w jaki sposób można skonfigurować system linuxowy, aby działał jako serwer usług internetowych, takich jak FTP, Gopher, Wais czy WWW. W poprzedniej części omówiliśmy również konfigurowanie poczty i grup dyskusyjnych. Większość użytkowników łączących się z Internetem chce jednak korzystać z WWW, bądź to łącząc się z innymi serwerami, bądź też udostępniając własne strony WWW.

Internet bardzo się rozrósł w ciągu kilku ostatnich lat, co spowodowało, że wielu użytkowników postanowiło udostępnić w tej sieci informacje dotyczące interesujących ich tematów. Wiele stron WWW jest jednak źle zorganizowanych, co powoduje, że ładują się one bardzo powoli. W tym rozdziale przyjrzymy się kilku podstawowym zasadom, których należy przestrzegać przy tworzeniu własnej strony WWW w systemie linuxowym. Tematowi prawidłowego projektowania stron WWW poświęcane są całe książki, niemniej postaramy się tu króciutko naświetlić najważniejsze aspekty tego zagadnienia.

Nie ma żadnego znaczenia, czy zakładasz stronę WWW po to, by pochwalić się reszcie świata faktem, że zainstalowałeś Linuxa, czy też zamierzasz poświęcić ją swojemu ulubionemu programowi telewizyjnemu. Każda strona WWW, która będzie udostępniana użytkownikom Sieci, powinna spełniać kilka podstawowych warunków dotyczących działania serwera i wyglądu samej strony.

Dostępność systemu

Jednym z najbardziej drażniących problemów występujących podczas korzystania z Sieci jest fakt, że niektóre strony WWW ładują się potwornie długo (a nawet pojawiają się komunikaty mówiące o tym, że danej strony w ogóle nie można odnaleźć). Długie czekanie na załadowanie strony bardzo skutecznie zniechęca użytkowników do jej odwiedzania. W grę wchodzą dwa czynniki: dostępność systemu i czas oczekiwania na odpowiedź.

System jest dostępny wtedy, gdy strony WWW są dostępne w Internecie. Jeśli wyłączasz swój serwer w czasie, gdy z niego nie korzystasz, nikt inny również nie będzie miał do niego dostępu. Każdy, kto będzie próbował obejrzeć Twoją stronę WWW, otrzyma komunikat o nieprawidłowym adresie URL. Większość użytkowników w takiej sytuacji po prostu usunie odnośnik do Twojej strony ze swojego zbioru adresów i już nigdy jej nie odwiedzi.

Rozwiązanie nasuwa się samo: serwer powinien pozostawać włączony 24 godziny na dobę, co najwyżej za wyjątkiem krótkich przerw poświęconych na konserwację systemu. Nawet jeśli nie spodziewasz się, aby ktokolwiek chciał oglądać Twoją stronę o czwartej nad ranem, musisz pamiętać o fakcie, że Sieć ma zasięg ogólnoświatowy i dla kogoś w innej strefie czasowej jest właśnie późne popołudnie. Zastosowanie systemu UPS (Uninetrruptible Power Supply, system podtrzymania zasilania) pozwoli również uniezależnić się w pewnym stopniu od krótkotrwałych awarii zasilania czy wahań napięcia sieciowego - warto więc w niego zainwestować.

Innym problemem jest czas oczekiwania na odpowiedź. Zależy on głównie od dwóch czynników: prędkości komputera i prędkości połączenia z siecią. Jeśli używasz modemu o maksymalnej prędkości przesyłu 1200 bodów, bez względu na to, jak szybka będzie reszta Twojego sprzętu, połączenia będą kuleć z powodu zbyt małej wydajności łącza. Nie oznacza to wcale, że musisz od razu inwestować w łącza ISDN czy T1 - zwykły modem asynchroniczny o prędkości 28.8 kbps lub większej powinien w zupełności wystarczyć do obsługi większości rzadko odwiedzanych serwerów WWW. Jeśli jednak zaczyna odwiedzać Cię coraz więcej użytkowników i połączenia są realizowane coraz wolniej, powinieneś rozważyć zakup szybszego łącza. Mimo wszystko zdecydowana większość stron WWW jest odwiedzana bardzo rzadko.

Jeśli połączenie z Internetem jest wystarczająco szybkie, prędkość komputera zwykle nie odgrywa decydującej roli. Komputer klasy 80486 może wysyłać dane do modemu o wiele szybciej, niż ten potrafi transmitować je poprzez linię telefoniczną, nie ma więc większego znaczenia, czy używasz komputera Pentium, czy nie, chyba że prowadzisz bardzo popularną stronę WWW - wówczas wszystkie elementy muszą być bardzo szybkie.

Utrzymywanie porządku
na stronach WWW

Jednym z największych błędów popełnianych przez użytkowników udostępniających swoje pierwsze strony WWW jest ich zbytnie komplikowanie. Oczywiście, jeśli stworzyłeś jakąś zwalającą z nóg animację w języku Java i chcesz, by wszyscy ją obejrzeli, wszystko jest w porządku, ale pamiętaj o tym, że każdy, kto połączy się z Twoją stroną, będzie musiał załadować cały kod. Może to zabrać sporo czasu, szczególnie za pośrednictwem modemu asynchronicznego. Jeśli zaprojektowałeś wspaniale wyglądającą w Twoim systemie stronę z purpurowym tekstem na zielonym tle, musisz pamiętać o tym, że w innym systemie może ona być zupełnie nieczytelna, ponieważ nie zawsze kolory zostaną oddane prawidłowo. Wszystkie te wskazówki trzeba mieć na uwadze przy projektowaniu stron WWW. Podstawową regułą jest, że strony WWW powinny być możliwie najprostsze.

Umieszczaj najważniejsze informacje na początku strony

Przy projektowaniu stron WWW bardzo ważne jest, aby wszystko, co próbujesz przekazać, było jasne i zrozumiałe. Jeśli tworzysz stronę prezentującą wyroby Twojej firmy, jej nazwa i rodzaj działalności powinny pojawić się w widocznym miejscu, tak, by były dostrzegalne na pierwszy rzut oka. Pamiętaj o tym, że większość ludzi czyta tekst od góry do dołu, więc istotne informacje umieszczaj na początku dokumentu. Ta sama zasada obowiązuje przy drukowaniu ogłoszeń i artykułów prasowych: nagłówki i ważne informacje prezentowane są w górnej części strony, czyli tam, gdzie przeciętny czytelnik spojrzy najpierw, po to, aby przyciągnąć jego uwagę i sprowokować do przeczytania reszty informacji. Większość czytelników zaczyna czytanie od początku strony, przerywając je po natknięciu się na coś, co ich zniechęci - wynika stąd, że zaprojektowanie prostej i niezaśmieconej strony daje większe szanse na to, że użytkownik dobrnie do jej końca.

Dla przykładu rozważmy sytuację, w której chcesz udostępnić użytkownikom jakieś oprogramowanie dla systemów linuxowych. Jeśli odnośnik do tego oprogramowania umieścisz na końcu swojej strony WWW, większość użytkowników prawdopodobnie go przegapi, szczególnie jeśli zauważenie go będzie wymagało przewinięcia zawartości strony. Choć wiele stron WWW jest dość długich, tak naprawdę mało kto ma ochotę przewijać je do samego końca. Z tego powodu zwykle dobrym pomysłem jest ograniczenie konieczności przewijania strony do niezbędnego minimum; idealną sytuacją byłoby całkowite wyeliminowanie przewijania. Umieszczenie odnośników do oferowanego oprogramowania na początku strony znacznie zwiększa szansę na to, że ktoś pokusi się o jego załadowanie - o wiele łatwiej kliknąć na wyróżniającym się odnośniku niż przewijać zawartość strony szukając go gdzieś na dole czy też pomiędzy innymi elementami.

Dzielenie dokumentu na wiele stron

Jeśli treść, którą chcesz przekazać, nie mieści się w obrębie jednej strony, jak najbardziej wskazane jest dołączenie kolejnej strony i umieszczenie na każdej z nich odpowiednich odnośników. Należy jednak zwrócić uwagę na to, by użytkownik poszukujący konkretnych informacji nie musiał przechodzić przez zbyt wiele poziomów odnośników. Jeśli na przykład chcesz za pośrednictwem sieci sprzedać swoje wyroby lub usługi, nie jest najlepszym pomysłem zmuszenie czytelnika do przejścia przez sześć czy siedem poziomów odnośników, zanim będzie mógł dowiedzieć się czegoś konkretnego o Twojej ofercie. Przeciętny użytkownik po prostu nie jest aż tak cierpliwy. Bardziej przemyślane zaplanowanie strony i kilka eksperymentów pozwoli stworzyć stronę dobrze zaprojektowaną i wygodną w użyciu. Pamiętaj o tym, by wszystkie informacje organizować w możliwie logiczny sposób, dzięki czemu odwiedzający będą mogli szybko oswoić się ze strukturą Twojej strony.

Istnieje kilka prostych sposobów przyciągnięcia uwagi czytającego do pewnych elementów strony WWW. Jednym z nich jest umieszczenie za pomocą znacznika <HR> poziomej linii w odpowiednim miejscu strony. Linia taka jest definiowana przez zaledwie kilka znaków, więc nie wprowadza w zasadzie żadnego opóźnienia przy przesyłaniu danych. Mimo tego, powinieneś utrzymywać liczbę takich linii na rozsądnym poziomie, ponieważ ich nadmiar może przytłoczyć użytkownika.

Ikony

Ikony to doskonały sposób zwrócenia uwagi czytelnika na najważniejsze elementy Twojej strony głównej. Niestety, wielu projektantów stron WWW przesadza i umieszcza na stronie mnóstwo porozrzucanych bezładnie ikon. Nie daje to zamierzonego efektu - rozprasza uwagę czytelnika nie pozwalając ocenić, które z ikon są istotne, a które nie.

Niewielkie piktogramy nadają się również do wyróżniania kolejnych elementów wyliczeń, pod warunkiem że są to krótkie wyliczenia, które można łatwo ogarnąć wzrokiem. Również tu trzeba zdecydować się na coś prostego, a jednocześnie przyciągającego wzrok. Użycie innego piktogramu dla każdego elementu listy nie jest najlepszym pomysłem. Najprostszy z takich piktogramów może mieć postać kulki, ale niektóre przeglądarki automatycznie dodają tego typu piktogram przed elementami list.

Atrakcyjny piktogram wskazujący na istotne elementy strony może naprawdę ją ożywić. Biblioteki klipartów są pełne obrazków przedstawiających różnego rodzaju strzałki czy dłonie z wyciągniętym palcem wskazującym (bywają też inne palce, ale one średnio nadają się one do zamieszczenia na stronie WWW), które można zastosować do zaakcentowania ważnych fragmentów tekstu. Tego typu elementy przyciągają wzrok czytającego.

Potencjalne przyczyny problemów warto oznaczyć piktogramem przedstawiającym znak ostrzegający o niebezpieczeństwie (zwykle żółty trójkąt z symbolem wykrzyknika) lub znak stop. One szczególnie zwracają na siebie uwagę, ale należy używać ich z umiarem i tylko tam, gdzie są uzasadnione.

Ikona „Nowość” w najróżniejszych formach jest przydatna do wyróżniania elementów, które pojawiły się na stronie WWW niedawno - dzięki temu osobom regularnie odwiedzającym stronę WWW łatwiej będzie orientować się we wprowadzanych modyfikacjach. Powinieneś jednak upewnić się, że odnosi się ona do elementów, które rzeczywiście są nowe. Usuwaj takie ikony co parę tygodni, aby Twoja strona nie wydawała się archaiczna i zaniedbana.

Prawidłowe stosowanie odnośników

Stosowanie odnośników to jeden z warunków utworzenia dobrej strony WWW, ale powinny one być dobrze przemyślane. Wielu projektantów stron WWW zaczyna od sporządzenia na kartce papieru diagramu obrazującego strukturę połączeń pomiędzy poszczególnymi stronami, dzięki czemu mogą oni mieć pewność, że struktura jest jasna, logiczna i nie zawiera błędów takich jak na przykład przypadkowo utworzona pętla. Jeśli Twoja witryna ma składać się z więcej niż trzech czy czterech stron, powinieneś również pomyśleć o stworzeniu tego typu diagramu.

Wybór tekstu, który będzie reprezentował dany odnośnik, również nie jest sprawą banalną. Przykładowo, poniższy fragment tekstu nie spełnia najlepiej swego zadania:

Kliknij tu by zobaczyć nowe produkty.

O wiele lepiej prezentuje się tekst o następującej postaci:

Tu możesz obejrzeć informacje o naszych najnowszych produktach.

Prawidłowe stosowanie znaczników HTML

Osoby tworzące strony WWW często nieprawidłowo używają również nagłówków. Za ich pomocą można wyróżnić tytuł używając większej czy wytłuszczonej czcionki. Należy jednak stosować je z umiarem i zachowywać odpowiedni porządek. Po znacznikach <H1> i <H2> powinien wystąpić znacznik <H3> i tak dalej, w miarę potrzeb. Nie należy pomijać jednego z poziomów nagłówków, ponieważ niektóre przeglądarki na ich podstawie planują wygląd strony.

Należy również unikać zagnieżdżania znaczników, szczególnie tych powodujących zmianę rodzaju czcionki. Dla przykładu, poniższy fragment kodu:

<STRONG> Ahoj, <EM> Przygodo! </EM> </STRONG>

może prezentować się poprawnie w jednej przeglądarce, ale inna może nie zinterpretować go zgodnie z zamierzeniami autora. Zawsze zamykaj otwarte znaczniki i unikaj mieszania ich.

Znaczniki powodujące zmianę kroju pisma powinny zawsze znajdować się wewnątrz znaczników akapitu, a nie odwrotnie. Oto przykład prawidłowego umieszczenia znacznika powodującego podkreślenie fragmentu tekstu:

<A HREF="Najświeższe wiadomości">
<UL>
<LI> Wiadomości dzisiejsze
...
</UL>
</A>

Unikaj używania znacznika <BR>, wymuszającego przejście do nowego wiersza. Zamiast tego pozwól przeglądarce rozmieścić tekst według własnego uznania - w przeciwnym przypadku może okazać się, że Twoja strona w niektórych sytuacjach wygląda dość dziwnie. Pamiętaj o tym, że fakt, że strona wygląda dobrze w Twoim systemie, nie oznacza, że będzie ona prezentować się tak samo przeglądającym ją użytkownikom korzystającym z innej przeglądarki czy systemu.

Podsumowanie

Przedstawienie wszystkich zasad, których należy się trzymać podczas tworzenia strony WWW na kilku stronach jest niestety niemożliwe. Dostępnych jest mnóstwo dobrych książek dotyczących tego zagadnienia. Weź sobie przedstawione tu wskazówki do serca i zaprojektuj jasną i niezaśmieconą stronę WWW - w przeciwnym przypadku może się okazać, że konfiguracja serwera WWW była stratą czasu, ponieważ nikt go nie odwiedza.

Jeśli chcesz zabezpieczyć swoje strony HTML, dzięki czemu będziesz mógł je z łatwością odtworzyć w razie problemów, zajrzyj do rozdziału 45. „Kopie zapasowe”.

Rozdział 51. „Konfiguracja serwera WWW” omawia problemy dotyczące konfigurowania i instalowania oprogramowania obsługującego serwer WWW.

Jeśli chcesz dowiedzieć się czegoś więcej o systemach zarządzania kodem źródłowym, dzięki którym nie trzeba przechowywać wielu kopii dokumentów HTML, zajrzyj do rozdziału 56. „Zarządzanie kodem źródłowym”.

810 Część VII ♦ Konfiguracja węzła internetowego

810 E:\Moje dokumenty\HELION\Linux Unleashed\Indeks\55.DOC

E:\Moje dokumenty\HELION\Linux Unleashed\Indeks\55.DOC 811

Rozdział 55. ♦ Projektowanie spójnych stron WWW 811

---