POLSKIE POWSTANIE NARODOWOWYZWOLEŃCZE w XIXw.

Syt. Społeczeństwa polskiego po 1815r.

W latach 1815-1864 nasiliły się powstania i spiski przeciwko zaborcom. Przyczyną był romantyczny styl zycia, związana z nim tajemniczość, a przede wszystkim pogarszająca się syt polityczna narodu polskiego.

Mimo że dochodziło do kolejnych rozbiorów to niektóre postanowienia dawały nadzieję.

*ludność polska będzie mogła posiadać 'instytucje zapewniające utrzymanie jej narodowości'

*prawo posiadania i nabywania dóbr

*prawo żeglugii

*prawo wymiany handlowej

Królestwo Polskie znowu pojawiło się na mapach choć tym razem w unii z Rosją.

Car Aleksander I nadał Królestwie liberalną konstytucję, istniał sejm, armia polska, rozwijało się szkolnictwo, językiem urzędowym był polski

Nadzieje Polaków nie zostały zrealizowane. Prusy i Austria wcieliły ziemie jako prowincje. W niepodległej Rzeczypospolitej Krakowskiej władze i tak sprawowali rezydenci państw zab.W Królestwie Polskim władzę sprawował Konstanty Pawłowicz, któtry często łamał konstytucję. Za panowania zaś cara Mikołaja I nasiliła się tendencja do ograniczania autonomii Królestwa.

Dochodziło między ludnością polską do tajnych spisków.

Powstanie listopadowe.

W 1828r w Warszawie zawiązano spisek, który w nocy z 29 na 30 listopada 1830r w Warszawie wszczęły powstanie. Wystąpienie było źle przygotowane, ale zostało entuzjastycznie przyjęte. Oddziały ros pod dow. Księcia Konstantego wycofały się z miasta i skierowały do Rosji.

3 grudnia uformował się Rząd Tymczasowy. Jugosławia poszukiwała kompromisu z Rosją, ta z kolei chciała bezwarunkowej kapitulacji. 25 stycznia 1831r sejm uchwalił detronizację Mikołaja I co oznaczała wojnę Polski z Rosją.

Wygrane bitwy Polaków pod Stoczkiem, Wawrem (Dobrem, Białołęką)

25 lutego 1831r bitwa pod Grochowem - najważniejsza bitwa, mimo silnego oporu Polaków, na skutek dwukrotnej przewagi wroga musieli się wycofać.

Rojsa oczekując na przybycie posiłków nie zdecydowała się na podbicie stolicy. Wojska polskie odnosiły wiele zwycięstw Dębe Wielkie, Iganie, lecz odniosłu klęskę w maju pod Ostrołęką.

8 września 1831r Warszawa skapitulowała. W październiku oddziały polskie przekroczyły Prusy tam zostali rozbrojeni, skazano ich do więzenia lub cieżkie roboty, ich majątki skomfiskowano

W 1832r car ogłosił Statut organiczny (podst nowego ustroju Królestwa Polskiego)

Polska armia i sejm zniesione, administracja, język pol jako urzędowy, odrębny skarb, Bank Polski utrzymany.

Ok 11 tys oficerów itp udało się na emigrację m.in. do Francji

Ruchy niepodległościowe 1831-63.

Na emigracji rodziły się kolejne spisku. Wybuch kolejnego powstania zaplanowano na luty 1846r (zabór pruski, austriacki i Rzeczypospolita Krakowska, później zabór ros.) Jednakże plany spiskowców były znane przez pruską i austriacką policję, karą był areszt.

W Galicji przeciwko powstańcom wystąpiło wojsko austriacke, a nawet polscy chłopi. Austriacka arministracja namawiała chłopów do rabowania szlachty, mordowano mieszkańców dworów itp. Rabacja galicyjska TARNOWSKIE, NOWOSĄDECKIE i część JASIELSKIEGO. Przywódcą był Jakub Szela. Administracja austriacka po pewnym czasie przerażona rozmiarami rabacji, stłumiła chłopski bunt.

W lutym 1846r powstańcy opanowali Kraków, utworzyli Rząd Narodowy. Wydał on manifest namawiający do walki, zniesienie przyw stanowych i wprowadzenie równości wb prawa. Chłopom zniesienie pańszczyzny i nadanie ziemi na własność. Jednakże powstańcy zostali wyparci do Prus.

Następnie doszło do przyłączenia Rzeczypospolitej Krakowskiej do Austrii. Było waznym ośrodkiem kulturowym, na UJ wprowadzono j. Niemiecki jako wykładowy.

W 1848r w okresie Wiosny Ludów powołano Komitety Narodowe w zaborze pruskim i austriackim. Starano się utworzyć wojsko. Władze zaborcze dopóki walczyły z rewolucją były skłonne do ustępst, jednakże gdy rewolucje zostały stłumione przeciwko ludności polskiej skierowano wojko. Komitety Narodowe rozwiązan, a oddziały wojskowe rozbrojone.

---