Administracja bezpieczeństwa w Polsce po 1989 r.
W 1989 roku .rozpoczęły się obrady "okrągłego stołu". W 1992. roku Sejm uchwalił ustawę konstytucyjną o wzajemnych relacjach między władzą ustawodawczą. i wykonawczą, tak zwaną "Małą Konstytucję". 2 kwietnia 1997 roku uchwalono Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, ustawę zasadniczą, która miała najwyższą moc prawną, .swoją treść i specjalny tryb zmiany. Do podstawowych zasad. ustroju konstytucyjnego zalicza się suwerenność narodu, republikańską formę państwa, demokratyczne państwo prawa, zasadę podziału władzy, zasadę reprezentacji politycznej, zasadę. przedstawicielstwa czy pluralizmu politycznego. Konstytucja zawiera wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela, rozdział o samorządzie terytorialnym oraz wprowadza zasadę niezależności sędziów, sądów i trybunałów. Już na samym początku doszło. do ustalenia programu odbudowy Polski i jej gospodarki, który wszedł w życie wraz z dniem 1 stycznia 1990 roku. Po pewnym czasie. przyjęła się nazwa tego planu , która brzmiała : Plan Balcerowicza. Jego cel polegał na ustabilizowaniu sytuacji ekonomicznej i zmianie systemu gospodarczego w państwie. W związku z tym. wprowadzono szereg różnych. ograniczeń i wyznaczono sobie przeróżne zadania, które początkowo wydawały się niemożliwe do realizacji. W programie stabilizacji widziano. sposób na przywrócenie równowagi. gospodarczej oraz opanowanie hiperinflacji. Realizacja tegoż programu wiązała. się z wielkimi przeobrażeniami. Na początku zdecydowano się na zaostrzenie polityki budżetowej - wzmocnienie dyscypliny negocjacji znacznie większych dochodów. Doszło także do zwiększenia oprocentowania. kredytów (taki krok został źle odebrany przez polskie społeczeństwo). Pojawiły się dążenia do ustabilizowania kursu dolara wobec złotówki. Uwolniono .ceny przeważającej części towarów. Kontroli ze strony rządu podlegały tylko ceny energii elektrycznej, węgla, gazu. oraz biletów transportu - PKP i PKS. Program zmian systemowych podejmował trochę inne problemy. .Niezwykle istotne znaczenie miał proces prywatyzacji, którego celem była zmiana struktury własności. Polegało. to na sprzedaży dóbr należących do państwa prywatnym właścicielom. Zapadło też postanowienie o utworzeniu rynku pracy, w którym o poziomie zatrudnienia i wysokości .zarobków będzie kierowany przez popyt, a nie jest wynikiem odgórnych zarządzeń. Aby otworzyć" państwo polskie na inne kraje zdecydowano się na liberalizację ceł. Nie zapominano także o znaczeniu dyplomacji, toteż zabiegano o poprawę stosunków z innymi krajami. Miało to poprawić mentalność polskiego społeczeństwa. Wprowadzono swobodę w ustalaniu cen, jak również zlikwidowano reglamentację (polegającą na ograniczaniu wolnego obrotu określonymi dobrami, albo towarami wynikającego z ich niedostatecznej ilości; ludziom na ogół kojarzy się to z "kartkami" na produkty spożywcze) pewnych towarów. Dokonano też zasadniczych zmian w dziedzinie bankowościRealizacja tych postanowień wpłynęła na istotną zmianę położenia Polski. Dzięki tym działaniom powróciła równowaga na rynku towarów, nastąpiło poważne zwiększenie liczby prywatnych przedsiębiorstw, w znacznym stopniu zahamowano inflację, a ponadto budżet państwa uległ zrównoważeniu.
Podstawowe zasady ustroju Polski są:
Zasada suwerenności narodu
Republikańskiej formy państwa
Demokratycznego państwa prawnego
Reprezentacji politycznej
Podziału władzy i jej równoważenia się,
Pluralizmu politycznego
Samorządności terytorialnej
Niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów i trybunałów
Wolności i praw człowieka i obywatela
Wskutek przemian politycznych zachodzących nie tylko w Europie, ale i w świecie, przed Krzysztofem Skubiszewskim, pierwszym powojennym, niekomunistycznym ministrem spraw zagranicznych, stanął więc problem rewizji ówczesnej strategii obronności. Wyrazem tego było stworzenie swoistego planu dotyczącego bezpieczeństwa Polski po 1989 roku. Jego najważniejszym punktami były bez wątpienia: wyprowadzenie Rzeczpospolitej z szarej strefy bezpieczeństwa oraz nawiązanie sojuszy dwustronnych z najpotężniejszymi krajami zachodnimi . Ta zdecydowana. prozachodnia. polityka rządu polskiego okazała się swoistym katalizatorem przemian w samym NATO. Polska aktywność w tej dziedzinie sprawiły, zwłaszcza po puczu Janajewa, że Sojusz zaczął postrzegać ją jako odrębny podmiot w stosunkach międzynarodowych. Wkrótce potem. w ramach przygotowań do zbliżającego się szczytu w Rzymie, który miał miejsce w XI 1991 roku, pojawiła się nawet koncepcja ściślejszego związania Polski oraz Czech, Słowacji i Węgier z NATO. Rozważno możliwość przyznania tym państwom statusu formalnego. obserwatora na niektórych posiedzeniach Rady Północnoatlantyckiej . Dla Rzeczpospolitej oznaczałoby to w praktyce przyznanie jej pośrednich gwarancji bezpieczeństwa, co w zaledwie kilka miesięcy po rozpadzie UW byłoby dla niej olbrzymim sukcesem, ale i nagrodą. za determinacje prowadzonej nowej polityki. Współpraca w ramach istniejącej NACC szybko okazała się niewystarczająca dla Polski. Rząd RP nie chciał. ograniczać swej strategii obronności wyłącznie do współpracy z NATO w sferze Obrony Cywilnej i akcji ratunkowych. Polityka obronności III Rzeczpospolitej, skierowana na szeroką współpracę z instytucjami europejskimi zaowocowała w końcu utworzeniem natowskiego. projektu o nazwie. Partnerstwo dla Pokoju w X 1993 roku. w IX 1997 roku w Brukseli rozpoczęto ostateczne rozmowy. akcesyjne zakończonych podpisaniem protokołów. Zawierały one nie tylko gwarancje bezpieczeństwa NATO dla Polski, ale także zobowiązanie Rzeczpospolitej wobec Paktu Północnoatlantyckiego. Oficjalnie wstąpienie nastąpiło 12 III 1999 roku.
Po zmianach politycznych w Polsce. na przełomie lat 80/90 miały miejsce poważne reformy organów ścigania. Miały one związek ze zmianą systemu politycznego, z socjalizmu, w którym jednym z zadań .organów ścigania jest utrzymywanie ustroju, na ustrój demokratyczny. Milicję Obywatelską przekształcono w Policję. Nastąpił jednocześnie wzrost przestępczości, spowodowany osłabieniem organów ścigania wskutek braku ufności nowych władz do tychże, ponieważ. przedstawiciele nowych władz byli przed 1989 rokiem często represjonowani przez ówczesną Służbę. Bezpieczeństwa, jak również przez Milicję Obywatelską, a ograniczenie ich uprawnień miało doprowadzić do tego, że nie będą one wpływały na życie polityczne w kraju i nie będą ograniczały podstawowych praw obywatelskich. Wzrost przestępczości napędzało także rosnące bezrobocie i zubożenie społeczeństwa. W ciągu ostatnich 17 lat powstało wiele okoliczności, które wpływają na konieczność reform tych służb, nie są one bowiem w stanie zapewnić bezpieczeństwa obywatelom. Niniejsza .praca to próba zabrania przeze mnie głosu w tej debacie
Po 1989 roku jedną z najważniejszych, jeśli nie najważniejszą z reform przeprowadzonych przez nowe władze było. przekształcenie Milicji Obywatelskiej (MO) Policję. Zmniejszono znacząco liczebność pododdziałów zwartych (najpierw Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej (ZOMO) przekształcono w Oddziały Prewencji MO (OPMO), zmniejszając ich liczebność o ponad .połowę, potem OPMO przekształcono w Oddziały Prewencji Policji (OPP)), w przekonaniu ówczesnych władz potrzebnych jedynie do zwalczania przeciwników politycznych (co okazało się błędem).
Jednocześnie znacznie .ograniczono uprawnienia Policji, na przykład w zakresie użycia broni palnej (Podręcznik “Prewencja MO” podaje,. że milicjant mógł użyć broni palnej bez ostrzeżenia w sytuacji gdy zwłoka groziła narażeniem jego życia, Policja do dziś nie ma takiej możliwości, a do 1994 .policjant musiał każdorazowo .przed użyciem broni wzywać do zachowania zgodnego z prawem, ostrzegać o użyciu broni i oddawać strzał ostrzegawczy, nawet, gdy pominięcie tej procedury było jedynym środkiem mogącym .ratować życie jego lub innych osób. Wycofano. także powszechne, nieoficjalne przyzwolenie na przekraczanie uprawnień przez funkcjonariuszy, na przykład bicie na zatrzymanych komisariatach .czy w policyjnych izbach zatrzymań, uznawane. za formę zarówno wymuszania zeznań, jak i karania za drobne przestępstwa (np. Za spożywanie alkoholu w miejscach publicznych, wybryki chuligańskie). Poskutkowało to lawinowym .wzrostem przestępstw o charakterze chuligańskim, ich sprawcy stali się bowiem. praktycznie bezkarni. Dodatkowo, została wprowadzona realna możliwość składania skarg na funkcjonariuszy, .którzy przekraczają uprawnienia, (w Milicji Obywatelskiej w praktyce nie zdarzało się uznanie takiej skargi). Z drugiej strony, Policja otrzymała prawo do. stosowania w szerszym zakresie zakupu kontrolowanego czy prowokacji, co znacznie ułatwiło walkę ze zorganizowaną przestępczością. Wprowadzono też instytucję świadka koronnego, która walnie przyczyniła się do rozbicia największych gangów w Polsce. na przełomie stuleci. Ze względu na rosnącą brutalizację przestępczości rozbudowano organy policji do walki z przestępczością zorganizowaną. Utworzono najpierw w połowie lat 90. Biuro Do Walki Z Przestępczością Zorganizowaną .Komendy Głównej Policji, potem Biura stały się podległe właściwym komendom wojewódzkim. Potem powołano również Biuro d/s Narkotyków, a w 2000 roku - Centralne Biuro .Śledcze. Jednostki te odnoszą coraz to większe sukcesy w walce ze zorganizowaną przestępczością, wykorzystując uprawnienia,. o których wspomniałem w poprzednim akapicie.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, struktura administracyjna wiążąca w sobie główne organy administracyjno-porządkowe w Polsce, utworzone w 1918 jako Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. W 1996, w ramach. reformy centrum administracyjno-gospodarczego Rządu, do struktury Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przyłączono dział administracji. W wyniku zmian organizacyjnych nadzór. nad Urzędem Ochrony Państwa przekazany został Prezesowi Rady Ministrów. Na mocy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 1996 utworzono Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Struktura MSWiA, podobnie jak i innych urzędów administracji rządowej, charakteryzuje się układem hierarchicznym. Na czele Ministerstwa stoi minister spraw wewnętrznych i administracji, sekretarz stanu, podsekretarze stanu, dyrektor generalny i dyrektorzy komórek organizacyjnych. Komórkami organizacyjnymi w Ministerstwie są departamenty, biura, sekretariaty i wydziały.
Do zadań Ministerstwa należy między innymi :
a.)sprawowanie nadzoru nad działalnością Policji, w szczególności:
- kontrolowanie działań zmierzających do ochrony życia, zdrowia ludzkiego oraz mienia, a także działań mających na celu zapewnienie spokoju w miejscach publicznych, środkach komunikacji, w ruchu drogowym oraz na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania,
- w zakresie wydawania pozwoleń na posiadanie broni,
B )sprawowanie nadzoru nad działalnością Straży Granicznej, a w szczególności:
- kontrolowanie realizacji zadań wynikających z umów międzynarodowych dotyczących granicy państwowej oraz działalności pełnomocników granicznych,
- ocena stanu ochrony granicy państwowej oraz wytyczanie kierunków działań w tym zakresie,
c) w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej:
-inicjowanie i koordynowanie przedsięwzięć mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa pożarowego,
- inspirowanie badań i studiów zmierzających do systematycznego eliminowania zagrożeń pożarowych oraz innych miejscowych zagrożeń,
d) -informowanie społeczeństwa o działalności resortu spraw wewnętrznych i administracji oraz współdziałanie w tym celu ze środkami masowego przekazu,
-współdziałanie, w granicach posiadanych kompetencji, z innymi organami administracji rządowej oraz organami samorządu terytorialnego.
Bibliografia
Woś T., Stelmach J. Mankowicz M., Grzybowski M., Włudyka T. - Wiedza o Społeczeństwie
Smutek Z. , Maleska J. , Surmacz B. , - Wiedza o społeczeństwie
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1997 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji