1.Wskaż argumenty na rzecz tezy mówiącej o tym, że instytucjonalna (formalna) edukacja dorosłych jest instrumentem awansu społecznego jednostki. Jak brzmiałby te argumenty w świetle krytycznej andragogiki? Zacznę od tego, co to formalna edukacja dorosłych. Jest to kształcenie skierowane na generowanie wiedzy i umiejętności w instytucjach do tego powołanych. Czyli zinstytucjonalizowane kształcenie, od szkoły podstawowej do uniwersytetu. Jest to edukacja zorientowana na zdobyciu określonych certyfikatów. W andragogice krytycznej dorosłego przedstawia się jako potencjalnego promotora zmian społecznych, czyli to ktoś, kto ma tę zmianę wywołać. Jest zaangażowany w wytwarzanie zmian społecznych w świadomości indywidualnej i zbiorowej. Uprawomocnienia dla edukacji dorosłych w świetle andragogiki krytycznej upatruje się głównie w teorii kapitału społecznego, gdzie dla tej edukacji kapitał ludzki ma wyraźnie charakter ekonomiczny. Natomiast kapitał ludzki to wiedza i umiejętności, które zapewnią przyszłemu pracownikowi produktywność. Zazwyczaj do opisu kapitału ludzkiego używa się 2 wskaźników: poziom posiadanych kwalifikacji, które pozwolą zaistnieć na rynku pracy oraz wskaźnik rozwojowy, który jest ciągłym współzawodnictwem na rynku i jego nieprzewidywalność wymagają nieustannych inwestycji w siebie. Kapitał społeczny jest tu rozumiany jako wyraz więzi społecznych. W związku z tym im większe poczucie wspólnotowości, tym większe szanse na to, że społeczeństwo będzie się rozwijać pod względem ekonomicznym. Kapitał społeczny jest budowany w najbliższym otoczeniu, a wówczas, gdy jest świetnie rozwinięty można rozwijać kapitał ludzki. W badaniach andragogicy krytyczni odwołują się do tego, że edukacja formalna nie spełnia funkcji do jakich została powołana, albowiem w tym kontekście prowadzą badania na temat praktyk segregacyjnych i selekcyjnych w szkole, a także tzw., pozornego wariantu emancypacji dorosłych. Jeśli chodzi o odpowiedź na pytanie: czy instytucjonalna edukacja dorosłych jest instrumentem awansu społecznego i ekonomicznego dorosłych? Moim zdaniem tak, ponieważ im bardziej człowiek wykształcony, tym większy kapitał społeczny, a z kolei tym większa szansa na awans społeczny i ekonomiczny jednostki.
2. Na czym polega problematyczność zjawiska „edukacja drugiej szansy”. Wskaż jej znaczenie na tle ideologicznego sporu (liberałów z komunitarnistami) albo liberałów z neoliberałami. Odpowiedź na to pytanie w ujęciu prowadzonej polityki oświatowej mieści się w obrębie ideologii liberalnej i komunitarnej. Ideologia ta nie jest fałszywą świadomością, ma charakter deskryptywny, odnoszący się do sfery wartości. W tym rozumieniu ideologią jest każdy rodzaj myślenia zanurzony w wartościach. Edukacje dorosłych nazywa się liberalną, ponieważ dotyczy następujących kwestii. Po pierwsze, najważniejszymi wartościami są człowiek i jego rozwój, dlatego stanowią one cel edukacji dorosłych. Gdy Liberałowie mówią o edukacji dorosłych to uważają, że edukacja dorosłych jest w pewnym sensie zakładnikiem edukacji młodych. W związku z tym, szanse na pełny autentyczny rozwój człowieka daje tylko pełna swoboda światopoglądowa, obyczajowa. Natomiast warunkiem rozwoju jest tutaj zachowanie wyraźnego podziału na strefę publiczna i prywatną, a prawo do prywatności jest jednym z podstawowych praw człowieka, ponadto możliwość współistnienia ze sobą osób o różnym światopoglądzie, o różnych stylach życia jest możliwe dzięki umowie społecznej. Po drugie, państwo jako instytucja nie powinno ingerować w światopogląd jednostki. W związku z tym, Liberałowie odwołują się do koncepcji państwa minimalnego, tzn. stojącego na straży porządku publicznego, ale nie ingerującego w kwestie dotyczące światopoglądu. Państwo jako instytucja stoi na straży, aby realizowane było prawo do edukacji człowieka, ale to jaki ten człowiek będzie miał cel edukacyjny, to nie jest domena państwa jako instytucji. Państwo jako instytucja powinno zagwarantować konstytucyjnie prawa polityczne i cywilne, nie ma zaś mowy o prawach socjalnych. Po trzecie, cel edukacji wg Liberałów jest to, że szkoła jak i inna instytucja powinna być otwarta na potrzeby, zainteresowania, aspiracje ludzi, ponieważ celem edukacji jest odkrywanie potencjału tkwiącego w człowieku jego możliwości wraz z indywidualnym predyspozycjami. Celem zamierzonym szkoły dla dorosłych jest ujawnienie „ja” podmiotowego tzn., na podstawie ja, które różnią się od innych ludzi, co stanowi o mojej istocie. który różnicuje mnie od innych ludzi (potencjał, cechy osobowości, możliwości). Mówi się o tym, że pewne możliwości jednostki mogą pojawić się w różnych momentach jego życia. Wtedy to jednostka może powrócić do edukacji jako do edukacji drugiej szansy, a wówczas jest to kolejne zadanie w życiu, które może zrealizować. Czyli edukacja drugiej szansy jako edukacja, której celem jest rozwój człowieka ma charakter rozwojowy. Komunitaryzm jako ideologia odwołuje się do idei i znaczenia wspólnotowości człowieka, ponieważ wspólnota od początku towarzyszy rozwojowi człowieka, od wychowania w rodzinie, po uczestnictwo w grupach rówieśniczych, aż do funkcjonowania w pracy. W związku z tym nasze życie z punktu widzenia podziału na sferę publiczną i prywatną toczy się w tych przestrzeniach jednocześnie. Komunitarści twierdzą, że te sfery nakładają się na siebie. W związku z tym jak twierdzą kształcenie i wychowywanie to jednoczesny proces, wchodzenie człowieka w kulturę, nie ma podziału na to co publiczne i prywatne. Komunitaryści uważają również, że edukacja jest instrumentem zasady równych szans. Edukacja dorosłych jest komunitarna, ponieważ: po pierwsze można zauważyć tutaj wyraźnie współistnienie ludzi o różnym potencjale, o różnych stylach życia jako możliwych dzięki nie tylko umowie społecznej, ale i więzom społecznym, które mają charakter moralny tzn., uważają, że zaufanie, poczucie solidarności, lojalność nie da się zapewnić dzięki prawnym konotacjom, ale wyłącznie dzięki wysokiemu kapitałowi społecznemu. Po drugie, Komunitaryści uważają, że państwo jako instytucja nie może pomijać istnienia praw socjalnych, a prawo do oświaty bez względu na status i pochodzenie jest instrumentem realizacji zasady równych szans. Po trzecie, edukacja traktowana jest tutaj jako dobro publiczne. W związku z tym, zorientowana jest na realizację takiego programu, na kształtowanie takich umiejętności, które w rezultacie mają budować kompetencje społeczne. Komunitaryści nie ukrywają, że celem edukacji jest rozwój tzw. podmiotowości społecznej, czyli jak „ja” funkcjonuje w rolach, czyli „ja” przedmiotowego. Kolejną istotna sprawą jest to, że język komunitarystów ma dwa odcienie. Pierwszym takim odcieniem jest to, że bardzo silnie nawiązują do republikanów. Nawiązanie w związku z tym do poczucia wspólnotowości opartego na o tradycję o historię. W tym ujęciu silnie eksponuje się edukację drugiej szansy, jako edukację wyrównawczą, kompetencyjną. Drugim takim odcieniem jest to, że przemawiają językiem współczesnej europejskiej socjodemokracji, gdzie uczestnictwo w edukacji jako przejaw w społecznym dobrobycie. Eksponuje jednocześnie widzenie edukację drugiej szansy, jako edukację obywatelską mocno zaangażowaną, bardzo silne związaną z eksponowaniem sfery praw i obowiązku obywatela. Szkoła widziana jest w tym ujęciu jako element przestrzeni publicznej.
3. Od czego zależy kariera życiowa człowieka, jak wyjaśnisz mechanizm jej reakcji w świetle współczesnej andragogiki. ( Można to pokazać na tle teorii uczenia się, badań biograficznych, argumentów merytokratów). We współczesnej andragogice odpowiedz na to pytanie najlepiej ukazują teorie uczenia się. Można tu przywołać takiego badacza jak H.L. Miller, który jest twórcą „siły pola”. Autor próbuje wyjaśnić charakter uczenia się a przynależność do grupy, klasy społecznej. W swoich badaniach autor odkrył, że osoby o niskim statusie poznawczym preferują krótkie formy kształcenia o zdecydowanie praktycznym utylitarnym charakterze. Natomiast osoby wywodzące się z klas o średnim statusie społecznym ( niższa klasa średnia), ze względu na zaspokojenie podstawowych potrzeb preferują rozwój poznawczy i dążą wyraźnie do samorealizacji. Poziom zaspokojenia potrzeb, odmienna sytuacja społeczno - ekonomiczna, różnice w wykonywanej pracy, ilość wolnego czasu, tworzą zespół zmiennych, które kreują tzw. POLE, które decyduje o uczestnictwie w edukacji dorosłych. Siła pola, czyli siła środowiska, z którego człowiek pochodzi. Podsumowując można powiedzieć, że na aktywność edukacyjną w tej teorii ma wpływ to, na jakim poziomie zaspokajane są potrzeby ludzkie. Kolejną teorią uczenia się uzasadniającą zależności kariery życiowej człowieka jest teoria R. Boshiera „Model symetrii osobowościowej”. Badał on ludzi dorosłych pracujących pod kątem ich determinacji procesu uczenia się, a sukces edukacyjny osadził w kontekście sądów wartościujących o nas samych, które płyną z najbliższego otoczenia. Efektem jego poznania było to, że Ci którzy mają dobre doświadczenia z edukacji wczesnoszkolnej, będą odnosić dalej sukcesy, a jak niskie, to nie będą ich odnosić. To ukazuje jak ważne są pozytywne sądy nauczycieli i rówieśników. W teorii K. Rubensona „Paradygmat wartości oczekiwanej” chodzi o to, ze siła naszej tendencji do działania i podejmowania aktywności edukacyjnej zależy od tego, jakie będą jej wyniki efekty tej aktywności. Czyli będziemy mieć większa mobilizacje i motywacje do tego żeby chodzić np. na kurs języka angielskiego, jeżeli wiemy, ze efektem tego będzie zdany egzamin CAE, który zagwarantuje nam np. awans w pracy. Jeśli chodzi o rozumienie procesu uczenia się dorosłych, odpowiedz na to mogą ukazać badania, które mają rekonstrukcyjny charakter, czyli takie, które odtwarzają proces uczenia się ludzi dorosłych w różnych perspektywach. I takie badania przeprowadził Peter G. Heymans, który w swojej „Teorii kulturowych scenariuszy” uczenia się ludzi dorosłych próbuje opisać proces uczenia się w kontekście ludzkiej biografii. Osobowość człowieka nieustannie zmienia się i obrabia w interakcjach społecznych. Twierdzi, że realizujemy kilka ról jednocześnie, ważne w kontaktach społecznych jest podejmowanie ról społecznych. To poprzez przydział ról, społeczeństwo modeluje zachowania ludzi. Wszystkie proponowane przez społeczeństwo role można ułożyć w pewne grupy i sekwencje. Są to scenariusze (propozycje), w które każda jednostka może wpisać swoją biografię. Nawiązuje do 4 gatunków literackich: dramat, tragedia, komedia, romans. Oznajmia, że biografia zależy od wewnętrznego poczucia sprawczości. Nieprzewidziane zdarzenia powodują, że indywidualny scenariusz trzeba ciągle korygować. W takiej sytuacji, kiedy ludzie muszą dokonać przewartościowań i zmienić realizowany scenariusz- dużej wagi nabiera edukacja, która pozwala na uzyskanie nowych informacji, które z kolei pomogą w określeniu nowego scenariusza. Czasy, kiedy teorie uczenia się ograniczały się tylko do lat szkolnych człowieka odchodzą powoli do lamusa. Pragnąc realizować swój potencjał, człowiek powinien chcieć zrozumieć sens swoich działań, czego może doświadczyć tylko poprzez naukę. Jeszcze nie tak dawno ludzie wierzyli, że osoby dorosłe nie są zdolne do zdobywania nowej wiedzy. Współczesne badania i teorie na temat uczenia się dorosłych potwierdzają tezę, jakoby ludzki mózg posiadał umiejętność rozwijania się w każdym okresie życia. Tym samym wnioskiem spalającym oba założenia będzie postulat, aby uczyć się bez względu na wiek.
4. Jaki sens maja badania biograficzne, uzasadnij odpowiedź odwołując się do argumentów związanych z epistemologią tych zadań.( Co dają badania biograficzne a czego nie dają i dać nie mogą). Pojęcie metody biograficznej. Andragogika zaadoptowała badania biograficzne już w latach 70-tyh. Silnie prowadził je Uniwersytet łódzki. Metoda biograficzna jest metodą, która polega na analizie historii życia jednostek odwołująca się do interpretacji takich dokumentów jak: pamiętniki, życiorysy, dzienniki, wspomnienia, listy. Najogólniej określa się ją jako metodę opartą na opisie i analizie przebiegu życia ludzkiego rozpatrywanego w kontekście określonego wycinka rzeczywistości społecznej. Najczęściej dotyczy całościowego lub fragmentarycznego przebiegu życia badanych osób. Metoda biograficzna odwołuje się do subiektywnej oceny badanych, przyjmując ich własny punkt widzenia jako podstawę do konstruowania uogólnień teoretycznych.
Zastosowanie metody biograficznej Stosując metodę biograficzną, polegamy przede wszystkim na wielu różnych wypowiedziach pisemnych i ustnych osób badanych. Wypowiedzi te dotyczą przeważnie ich życia osobistego, różnych doświadczeń życiowych i podzielanych przez nich opinii w sprawach interesujących z punktu widzenia przeprowadzonych badań. Stosując w/w metodę, badacz skupia się na analizie dobrowolnych, otwartych i w miarę spontanicznych wypowiedzi osób badanych. Są to w większości wypowiedzi pisemne, np. w formie wspomnianych wcześniej pamiętników, życiorysów, dzienników czy listów. Nierzadko obejmuje się nimi także autobiografię, biografie, wspomnienia, notatki osobiste, sprawozdania, protokoły. Źródłem informacji pisemnych w stosowaniu metody biograficznej mogą być reportaże, opowiadania, filmy, literatura faktu, fotografie, służbowe teczki personalne. Wypowiedzi ustne natomiast otrzymuje się zazwyczaj w wyniku przeprowadzania z osobami badanymi wywiadów i rozmów. Zalety metody biograficznej Umożliwia badanie przekonań, poglądów, wierzeń, ideałów, dążeń osób badanych i ich wielorakich uwarunkowań, Daje możliwość zbadania różnego rodzaju instytucji zarówno pod względem strukturalnym, zakresu ich działalności i przepisów regulujących tę działalność, jak również z uwzględnieniem tego, czym jest dana instytucja w świadomości badanych, tj. jak oni się do nich odnoszą i do obowiązujących tam reguł, bada subiektywną stronę życia określonych zbiorowości ludzkich i niektórych zachodzących w nich procesów, analizuje zachowania ludzkie w rozmaitych sytuacjach społecznych, daje możliwość opisania wzajemnych relacji między środowiskiem a jednostką. Wady metody biograficznej. materiały biograficzne mają zbyt osobisty charakter, których prawdziwość lub autentyczność jest na ogół trudna, a niekiedy niemożliwa do sprawdzenia, ulegają minimalnemu sfałszowaniu lub przemilczają ważne z punktu widzenia zainteresowań badacza sprawy, ma zbyt eseistyczny i literacki charakter opracowań, rezultaty analiz prowadzonych w oparciu o dokumenty osobiste nie podlegają intersubiektywnej kontroli, autor dokumentów znajduje się zawsze w jakimś określonym nastroju, który wpływa na sposób pisania i kształt materiałów, na ogół techniki zdobywania materiałów nie pozwalają na uzyskanie materiałów reprezentatywnych statystycznie, Podsumowanie Metoda biograficzna jest konglomeratem różnych innych metod badawczych, łącznie z ich technikami obejmującym zwłaszcza analizę dokumentów, obserwację, metodę sondażu i metodę dialogową, stąd też nie można uznać jej jako samodzielną metodę w ścisłym znaczeniu tego słowa. Zastosowanie jej wymaga zawsze odwołania co najmniej do jednej lub kilku innych samodzielnych metod albo technik badawczych. Przede wszystkim metoda biograficzna jest poszerzeniem metod badań pedagogicznych nastawionych na opis i analizę ilościową zgromadzonych za ich pomocą wyników. Pozwala ona spojrzeć na interesujący problem badacza oczami jednostek badanych. Umożliwia ona bliższe poznanie co się dzieje wokół jednostek badanych, pozwala na poznanie ich opinii, przekonań, postaw, dążeń, a także wyznawanych wartości. Zastosowana w badaniach, metoda biograficzna może służyć do wielostronnej interpretacji rzeczywistości pedagogicznej.
5. Czy w świetle współczesnej andragogiki ludowe powiedzenie „czego Jan się nie nauczył tego Jan nie będzie umiał” ma jeszcze sens. Uzasadnij. Według mnie, to powiedzenie ludowe nie ma już dziś sensu, a uzasadnieniem tego może być na przykład idea całożyciowego uczenia się, ponieważ dziś edukacja dzieje się poza światem instytucji i pracy w tzw. świecie codziennego życia. Do lat 60-tych uważano, że człowiek rozwija się do 25 roku życia, a zawód, który zdobył w tym okresie musi ''starczyć'' do końca życia. W latach 60-70-odkryto, że taka edukacja już nie starcza, albowiem następuje rozwój ekonomiczny i społeczny ludzkości, a wobec tego zmieniły się potrzeby edukacyjne społeczeństw. Pod wpływem tego zaczęto powoli organizować kursy dokształcające, rozwijające zainteresowania itp. W latach 90-tych nastąpił rozkwit idei całożyciowego uczenia się, bowiem uczenie się to zmiany w zachowaniu aktywności. Najwyższy poziom inteligencji to według mnie tzw. ''mądrość życiowa'', jest to mądrość zdobyta w ciągu życia przez jednostkę z jego doświadczeń życiowych. Jeżeli przestaniemy się zmieniać to znaczy, że przestaniemy żyć, bo życie to zmiana. Uczymy się od chwili narodzin aż do śmierci, to proces, strategia, wobec nauki poprzez refleksje, interakcje z innymi ludźmi. Rozszerzenie znaczenia uczenia się - obejmuje rzecz, zjawiska, które są wokół nas i potęgują rozwój własny. Człowiek powinien rozwijać się przez całe życie po to, aby móc funkcjonować w zmieniającej się rzeczywistości i społeczeństwie. Po to, aby dowartościować się, realizować swoje marzenia i cele, aby móc pokonywać przeszkody napotykane podczas życia, podnosić standard życia, rozwijać się duchowo i emocjonalnie. Całożyciowe uczenie się to ciąg wszelkich aktywności człowieka związanych z jego rozwojem, proces uczenia się związany z pracą, działalnością w stowarzyszeniach. Uczenie się ludzi dorosłych dotyczy wszystkich aspektów życia (rodzina, społeczeństwo, obcowanie z ludźmi, internet). Całożyciowa edukacja to składowa wszystkich sfer życia. Jest to rezultat myślenia, radzenia sobie z problemami życia codziennego. Może odbywać się w codziennym działaniu. Ja ze swojego doświadczenia mogę to wszystko potwierdzić, ponieważ sama powróciłam do edukacji formalnej i pozaformalnej i wiem, że w codziennych czynnościach uczymy się czegoś nowego. Dzięki temu dziś jestem tam, gdzie jestem i gdzie zawsze chciałam być, lecz we wcześniejszych latach mojego życia, nie mogłam być ze względu na różne sytuacje w moim życiu. Sądzę, że każdy człowiek to indywidualna „kartka'” i tylko od niego zależy, jak ona zostanie zapisana, a ja w ten sposób swoją kartkę już zapisuje.