FUNKCJE OPAKOWAŃ
Opakowanie - to wyrób, który stanowi zewnętrzną warstwę określonego towaru mającego chronić go, ułatwiać przemieszczanie, magazynowanie, jak również sprzedaż oraz ma oddziaływać na wyobraźnię nabywcy. Funkcje opakowań:
1.Funkcja Ochronna Towarów - chroni produkt przed działaniem czynników zewnętrznych. Wartość użytkowa musi być zabezpieczona przez opakowanie , aby zapewnić : świeżość, trwałość, estetyczność, atrakcyjność. Opakowanie powinno zapobiegać : zepsuciu, zmianie barwy, zmianie konsystencji, wyparowaniu, zabrudzeniu, uszkodzeniu towaru
2.Funkcja Informacyjna - nabywca zapoznaje się z rodzajem i właściwościami produktu, datą produkcji, sposobem użycia, terminem ważności, ceną, producentem. Funkcja ta jest ważna w przypadku wprowadzania na rynek nowego towaru.
3.Funkcja Reklamowa - podnosi ona wartości estetyczne towaru i zachęca do kupna
4.Funkcja Promocyjna - organizowanie degustacji. Towary znajdujące się w sprzedaży promocyjnej zawierają kupony konkursowe, które upoważniają klientów do udziału w losowaniu nagród.
5.Funkcja Jakościowa - ma znaczenie przy towarach luksusowych. Są produkowane one z bardzo dobrych tworzyw, o ciekawej kolorystyce, są trwałe i podkreślają wysoki poziom towaru. Estetyczne opakowanie zachęca klienta do kupna mimo wysokiej ceny.
6. Funkcja Ekologiczna - polega na tym, że opakowania powinny być możliwe do wycofania z obrotu handlowego i nadawać się do utylizacji, aby były przyjazne dla środowiska.
PODZIAŁ OPAKOWAŃ:
1.Rozpatrywanie zagadnienia styku opakowań z towarami: A- opakowania bezpośrednie - stykają się bezpośrednio z towarami, chronią towary przed wpływami zewnętrznymi. Należą do nich np.: torebki papierowe. B - Opakowania pośrednie - służą do ochrony towarów opakowanych bezpośrednio i samych opakowań. Chronią towar przed uszkodzeniami mechanicznymi przed wpływami atmosferycznymi, kradzieżą. Odgrywają ważną rolę w czasie transportu i przechowywaniu. Należą do nich skrzynie, klatki, kartony,
2.W zależności od przeznaczenia rozróżniamy opakowania: A- Jednostkowe zawierają określoną ilość towarów sprzedawaną w handlu detalicznym. Opakowania te powinny umożliwić rozpoznanie opakowanej jednostki. B - Zbiorcze - zawierają od kilku do kilkudziesięciu opakowań jednostkowych. Pełnią funkcję ochronną. Nie są przeznaczone dla konsumentów. Do klientów trafiają w przypadku dużej ilości opakowań jednostkowych np.: napoje cukier C - Transportowe - obejmują ilości towarów, które są najwłaściwsze do wykonywania czynności manipulacyjnych i ułatwiają transport. Mogą to być opakowania bezpośrednie i pośrednie.
3.Ze względu na trwałość opakowania dzielimy na: Trwałe i Nietrwałe
Opakowania Drewniane- są to najczęściej opakowania transportowe do których zaliczamy: skrzynie, klatki, pojemniki, kosze, Opakowania drew. Jednostkowe są to : łubianki, beczki wełna drzewna jako materiał pomocniczy. Ze względu na deficyt drewna, opakowania te są wycofane i zastępowane opakowaniami z tworzyw sztucznych.
Zalety: - dobra wytrzymałość mechaniczna, źle prowadzą ciepło i prąd elekt., mają nieznaczną przenikalność powietrza, mają słabą aktywność.
Wady - hydroskopijność (wchłanianie wilgoci) są łatwopalne, niekiedy wydzielają zapach żywicy i mogą tym ujemnie oddziaływać na towar.
Opakowania Metalowe to - puszki, beczki, wiadra, kanistry, konwie, pudełka, pojemniki, skrzynie, tuby, folie. Są często stosowane jako opakowania wielokrotnego użytku
Zalety - duża wytrzymałość mechaniczna i odpowiednia twardość (ułatwia transport) - łatwość obróbki i odporność na korozję - można na nie łatwo nakładać rysunki napisy powlekać lakierem
Wady - duże przewodnictwo cieplne
Opakowania Papierowe - mają bardzo liczne zastosowanie jako miękkie i sztywne. Opakowania miękkie to : papier pakowy uszlachetniany oraz powlekany tworzywami sztucznymi lub metalowymi. Opakowania sztywne : kartony, tektura, sklejka tekturowa wielowarstwowa. Papier stosuje się również do bezpośredniego owijania towarów.
Zalety - dobre właściwości mechaniczne - mała masa - bezwonność - słabe przewodnictwo cieplne - łatwość przerobu - można wykonywać na nim wydruki - tani w produkcji - możliwość odzyskania z makulatury
Wady - nasączliwość która zmniejsza wytrzymałość mechaniczną.
Opakowania Szklane - stosowane do pakowania artykułów żywnościowych. Zaliczmy do nich: butelki, słoiki, słoje, balony, ampułki. Mogą być produkowane za szkła bezbarwnego lub barwionego. Szkło ciemne nie przepuszcza promieni nadfioletowych, które przyczyniają się do utraty witamin.
Zalety: - gładkość powierzchni, nienasiąkalność, obojętność i odporność chemiczna, przezroczystość, higieniczność, wielokrotność użytku, Wady : konieczność stosowania dodatkowo innych opakowań ochronnych
Opakowania z Tworzyw Sztucznych występują w różnych formach np.: płaty folii, torbach, worków, opakowań grubościennych (kanistry). Z tworzyw sztucznych wyrabia się zamknięcia do innych tradycyjnych opakowań, jak zakrętki, kapsle, korki. Opakowaniom plastikowym można nadać różne kształty są bardzo estetyczne
Zalety - duża wytrzymałość mechaniczna, odporność chemiczna, odporność na działanie drobnoustrojów i owadów, przezroczystość, niska cena, mała masa, odporność na działanie wody gazów temperatury Wady: nieekologiczność
Opakowania z Tkanin Typowymi opakowaniami z tkanin są worki produkowane z juty, lnu, konopi i wiskozy. Worki są chyba najlepszym rodzajem opakowań do towarów sypkich, którym należy zapewnić dopływ powietrza. Odznaczają się małą masą właściwą. Worki należą do opakowań wielorazowego użycia, ale należy pamiętać o konieczność ich czyszczenia i trzepania.
Wady: łatwość zanieczyszczenia, mała trwałość mała odporność na czynniki zewnętrzne.
1)FUNKCJE OPAKOWAŃ
1. ochronne
2. logistyczne
3. informacyjne
4. marketingowe
5. ekologiczne
6. użytkowe
Funkcje ochronna:
-ochrona zapakowanego produktu
-ochrona środowiska przed szkodliwym działaniem produktu
-ochrona użytkownika produktu
Funkcje informacyjne:
-opakowanie musi zawierać wiele informacji
-producent musi zawrzeć wiele informacji: np. rodzaj towaru, skład, waga, pojemność itd.
-dokładna informacja oszczędza czas i pieniądze (szybka obsługa w kasach)
DOWNSIZEING- celowe zmniejszanie opakowania, powoduje częstsze odwiedzanie sklepów a to powoduje, że zawsze coś więcej znajdzie się w koszyku.
Funkcje ekologiczne:
-zmniejszenie ilości stosowanych opakowań przez wydłużenie okresów trwałości
-preferowanie opakowań wielokrotnego użytku
-recykling opakowań nie nadających się do ponownego użytku
-spalenie nieużytecznych opakowań z odzyskaniem energii cieplnej
-ograniczenie szczebli opakowań eliminacja opakowania transportowego z łańcucha:
opakowanie jednostkowe - zbiorcze - transportowe - paleta - zabezpieczenie palety
-na wysypiskach umieszczać tylko odpadki nieużyteczne i nierozkładalne
Funkcja użytkowa:
-wygoda użytkowania i konsumpcji
-łatwość otwierania i zamykania
-konsumpcja w różnych miejscach
-wykorzystanie pustego opakowania do innych celów
-ochrona produktów o krótkiej trwałości
2)WEDŁUG CZEGO DZIELIMY OPAKOWANIA
1. Zasadniczej funkcji jaką pełni opakowanie w stosunku do zawartości:
-jednorazowe
-transportowe
-zbiorcze
2. Materiału, z którego wykonane są główne elementy konstrukcyjne opakowania:
-papierowe, tekturowe
-szklane
-metalowe
-z tworzyw sztucznych
-z tkanin
-ceramiczne
-z materiałów kompleksowych (powinno być kompozytowych) laminaty
-drewna
-inne
3. Zasadniczego kształtu opakowania:
opakowania jednostkowe częściowo osłaniające wyrób:
-kubki otwarte
-owinięcia częściowe
-pudełka bez wieka
-siatki
-tacki
-inne
opakowania jednostkowe całkowicie osłaniające wyrób:
-ampułki
-balony
-fiolki
-kubki zamknięte
-owinięcia całkowite
-pudełka z wiekiem
-butelki
-puszki
-słoje
-tuby
-torby
opakowania transportowe częściowo osłaniające wyrób:
-klamry
-obejmy
-klatki
-płozy
-skrzynki bez wieka
-obitki
opakowania transportowe całkowicie osłaniające wyrób
-bańki
-beczki
-hoboki
-kanistry
-owinięcia całkowite
-pojemniki zamknięte
-pudełka
-skrzynki z wiekiem
-wiadra
-worki
4. Własności opakowania oraz formy obrotu nim
własne - opakowania, które są własnością producenta
obce - opakowania stanowiące własność dostawcy
ze względu na formy obrotu wyróżniamy:
opakowania sprzedawane - wartość wkalkulowana w cenę wyrobu (jednorazowe)
opakowania sprzedawane - fakturowane jako odrębna pozycja (wielokrotnego użytku) po opróżnieniu sprzedawca powinien dostarczać je dostawcy
opakowania wypożyczane - opakowania transportowe często nietypowe (wielokrotnego użytku)
5. Sposobu ich wykorzystania
• opakowania do jednorazowego użytku
• opakowania wielorazowego użytku
6. Z punktu widzenia ochrony środowiska:
• ulegające naturalnemu procesowi rozkładu - biodegradacji
• nie ulegające biodegradacji
7. Przemysłu użytkującego
np. spożywczy, farmaceutyczny, tytoniowy, perfumeryjny
8. Inne podziały
Według stopnia zużycia: NOWE UŻYWANE (nieuszkodzone, uszkodzone, zużyte)
Rozbierane: sztywne, składane, rozbierane
Podział według roli spełnianej w warunkach rynkowych:
aktywne - mają wpływ na popyt
bierne - nie mają wpływu na popyt
3)ZALETY WYTWORÓW PAPIERNICZYCH
+ mała masa właściwa
+podatność do przerobu maszynowego
+dobre właściwości mechaniczne
+niska cena
5)PAPIERY TYPU PERGAMINÓW
nie odporne na wysokie temperatrury
-papier pergaminowy klasa 3
np. wykładziny do bębnów, owinięcia produktów tłustych
-pergamin sztuczny
szczelne nie przepuszczają zapachów
-papiery pakowe pergaminowe
szczelne nie przepuszczają zapachów
6)PAPIERY USZLACHETNIANE:
uszlachetniane na gotowej wstędze
-papiery parafinowe (chroni przed nasiąkaniem , tłuszcze)
-papiery zabezpieczające przed korozją (powlekane lotne inhibitory korozji)
-papiery bitumowane (asfaltowane) (wewnętrzne części worków)
-papiery sylikonowe (do produktów spożywczych)
-papiery powlekane polietylenem (stosowane do toreb)
-papiery powlekane dyspersjami wodnymi tworzyw sztucznych (nie przepuszczają pary wodnej i gazów)
7)FORMY KONSTRUKCYJNE OPAKOWAŃ PAPIEROWYCH
• Torby
-torby płaskie brak uformowanego dna
- torby fałdowe - brak uformowanego dna boki zagięte do środka
-torby krzyżowe - dno uformowane w kształcie sześciokąta torba do ryżu
-torby klockowe- dno uformowane w kształcie rombu, kwadratu boki zagięte do środka
-torby specjalne
• Owinięcia
-bezpośrednie - owinięcie masła chleba
-zewnętrzne - mamy pudełko i ono jest owinięte
-wewnętrzne - np. cukierki mają dwa papierki
• Pudełka
-otwarte - przemysł lekki np. koszule
-klapkowe - np. do pakowania makaronu, proszków do prania
-szufladkowe - wyciągane szufladki np. kredki czekoladki
-wieczkowe - do pakowania butów
• Worki papierowe
-otwarte klejone
-otwarte szyte
-wentylowe klejone
-wentylowe szyte
• Pudła tekturowe
-klapowe z klapami zew. stykającymi się
-klapowe z klapami zew. nakładającymi się
-jednowieczkowe z wieczkiem zachodzącym na siebie
-jednowieczkowe z wieczkiem zachodzącym całkowicie
-dwuwieczkowe z wieczkami stykającymi się
8)ZALETY I WADY OPAKOWAŃ SZKLANYCH
+niska cena
+odporność chemiczna
+obojętność fizjologiczna
+nieprzepuszczalność dla gazów, wody, pary wodnej
+brak zapachu
+możliwość barwienia
+łatwość formowania
+łatwość utrzymania czystości
+możliwość wielokrotnego użycia
+recykling
+opakowanie przyjazne dla środowiska
+możliwość szczelnego zamknięcia opakowania
-duża masa
-mała odporność mechaniczna i termiczna
-konieczność stosowania dodatkowego opakowania w transporcie
9)BUTELKI
-monopolowe zwykłe
-etylki i szartreski do wódek gatunkowych
-piwki i baryłki
-do wód mineralnych
-mleczarskie
-winiarskie
butelki do artykułów perfumeryjnych - kosmetycznych
-do perfum
-wód kwiatowych
-wód toaletowych
-innych płynów
ze względu na przeznaczenie:
• do artykułów spożywczych
• do artykułów kosmetycznych
• butelki apteczne
• do artykułów chemicznych
SŁOJE
podział ze względu na przeznaczenie:
• -spożywcze
• -do leków
• -do produktów zielarskich
• -do kosmetyków
• -do innych artykułów chemicznych
podział ze względu na zamknięcia:
• WECKA
• zamykane nachwytami metalowymi typu FENIKS
• słoje z gwintem typu TWIST-OFF
10)CO SIĘ STOSUJE DO PRODUKCJI OPAKOWAŃ METALOWYCH
• blachę stalową czarną (nie nadaje się do produktów spożywczych)
• blachę stalową ocynowaną - białą (do produktów spożywczych)
• blachę aluminiową
• blachą stalową ocynkowaną (opakowania transportowe bębny, hoboki)
• blachę chromowaną
• blachę aluminiowaną (glinowaną)
cynk nie może być stosowany z artykułami spożywczymi
13)LAKIERY
Dobór lakieru zależy od:
1.stosowanej blachy
2.sposobu nanoszenia powłoki cynowej
3.projektowanej zawartości opakowania
4.sposobu i okresu składowania
5.konstrukcji opakowania
Lakiery powinny charakteryzować się :
-dobrą przyczepnością do podłoża
-twardością i elastycznością
-zdolnością do tworzenia powłok tłocznych
-nietoksycznością
-odpornością na działanie zawartości opakowania
-odpornością na temperatury występujące w procesie produkcyjnym lub przetwarzania
-nie powinny nadawać zawartości puszek smaku ani zapachu
epoksydowo - fenalowy - najlepszy lakier
14)ZALETY TWORZYW SZTUCZNYCH
+termoplastyczność
+niska masa włąściwa max. 1,5g / cm3
+duża odporność chemiczna
+nie przepuszczają pary wodnej i gazów
+łatwość barwienia
15)RODZAJE TWORZYW SZTUCZNYCH
Polietylen PE
PE - LD zwany wysoko ciśnieniowym lub miękkim - opakowania z folii, folia termokurczliwa i rozciągliwa, butelki, tuby, fiolki
PE - HD zwany niskociśnieniowym lub twardym - beczki, bębny, kanistry, wiadra, balony
Polipropylen PP -folia, fiolki pudełka
Polistyren PS
Polistyren zwykły niskoudarowy - opakowania do leków
Polistyren wysokoudarowy - pudełka słoje, fiolki, folia do wyrobów tacek i kubków
Polichlorek winylu PCW -folie miękkie i półsztywne, butelki kubki
Kopolimery CW i chlorku winylu PCWD
Poliamidy PA- pakowanie próżniowe żywności, gotowanie żywności w torebce, pakowanie sprzętu chirurgicznego - sterylizacja
Poliestry
Politereftalan etylenu PETF lub PET - folia ptereftalenowa, butelki do napojów gazowanych
Poliwęglany PW -produkcja foli opakowaniowych
16)PODZIAŁ ZAMKNIĘĆ
WEDŁUG:
• materiału i przeznaczenia (np. zamknięcia z PA do artykułów farnmaceutycznych)
• według kształtu zamknięcia (korek, kapsel, nakrętka)
• sposób zamknięcia (wciskane, nasadzane)
• rodzaju spełnianej funkcji (zamknięcia dozujące, amortyzujące)
• kształtu geometrycznego (walcowe, stożkowe, miseczkowe)