POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE

1. Cel postępowania sądowoadministracyjnego.

POSTEPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE- to regulowany prawem procesowym ciąg czynności procesowych sądu administracyjnego i innych podmiotów tego postępowania podjętych w celu rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działania bądź zaniechania działania przez organ wykonujący administrację publiczną.

2. Działania organów administracji podlegające zaskarżeniu do sądu administracyjnego.

Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawie skarg na:

1. decyzje administracyjne,

2. postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty,

3. postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie,

4. inne niż określone w pkt. 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa,

5. akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej,

6. akty organów jednostek samo­rządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt. 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej,

7. akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego,

8. bezczynność organów w przypad­kach określonych w pkt. 1-4.

Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach.

Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządo­wej.

Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach:

1. wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej,

2. wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi,

3. odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa,

4. wiz wydawanych przez konsulów

3. Decyzja administracyjna jako główny akt podlegający kontroli sądowoadministracyjnej.

Decyzje administracyjne - akt kończący tzw. jurysdykcyjne postępowanie administracyjne, czyli postępowanie którego celem jest wiążące określnie w konkretnej sprawie na podstawie norm prawa administracyjnego materialnego, w sytuacji prawnej praw i obowiązków indywidualnie oznaczonego adresata. Decyzje administracyjne rozstrzygają sprawę co do istoty albo w inny sposób kończą postępowanie jurysdykcyjne. Wśród rozstrzygnięć sprawy co do istoty możemy wyróżnić dwie grupy:

1. Konstytutywne - decyzje, które kształtują sytuację prawną adresata, ich treścią może być:

- przyznanie, odmowa przyznania albo cofnięcie określonego uprawnienia

- nałożenie lub zniesienie określonego obowiązku

2. Deklaratoryjne - wiążąco ustalają sytuację prawną adresata, powstałą z mocy samego prawa, ich treścią może być:

- stwierdzenie powstania lub wygaśnięcia z mocy prawa określonego uprawnienia

- stwierdzenie powstania lub wygaśnięcia z mocy prawa określonego obowiązku

Decyzje niemerytoryczne:

1. decyzja o umorzeniu postępowania

2. decyzja kasacyjna organu odwoławczego, czyli organu II instancji. Polegająca na uchyleniu decyzji organu II instancji i przekazaniu mu sprawy do ponownego rozpatrzenia

Zaskarżeniu do sądu podlegają zarówno decyzje merytoryczne jak i nie merytoryczne, te zarówno wydane w ogólnym jurysdykcyjnym postępowaniu ogólnym (unormowanym w KPA) jak i postępowaniach szczególnych. Wyjątek stanowią decyzje wydawane w sprawie ubezpieczeń społecznych od których nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego, tylko odwołanie do sądu powszechnego.

4. Kategorie postanowień, które można zaskarżyć do sądu administracyjnego.

Zaskarżeniu do sądu podlegają 3 kategorie takich postanowień (jurysdykcyjne):

1. Postanowienia od których przysługuje zażalenie w postępowaniu administracyjnym - należą do nich m.in.:

1. postanowienia o zwrocie podania z powodu właściwości drogi sądowej a nie administracyjnej

2. o zwrocie podania z powodu nieuiszczenia należności z tytułu opłat lub kosztów postępowania

3. o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego

4. o odmowie wszczęcia postępowania na żądanie organizacji społecznych zgłoszone w cudzej sprawie

5. o odmowie udostępnienia akt sprawy

6. o odmowie przywrócenia terminu

7. o zawieszeniu/odmowie zawieszenia/podjęciu i odmowie podjęcia zawieszonego postępowania

8. o zatwierdzeniu i odmowie zatwierdzenia umowy

9. o ukaraniu grzywną np. za niestawienie się na wezwanie

10. o nadaniu decyzji tzw. rygoru natychmiastowej wykonalności

11. o uzupełnieniu i odmowie uzupełnienia wydanej decyzji

12. o sprostowaniu i odmowie sprostowania wydanej decyzji

13. o odmowie wznowienia postępowania administracyjnego

14. o wstrzymaniu lub odmowie wstrzymania wykonania decyzji w związku z uruchomieniem postępowania nadzwyczajnego

15. postanowienia w sprawie kosztów postępowania

2. Postanowienia kończące w postepowaniu administracyjnym:

1. Postanowienie o zwrocie podania w skutek nieuiszczenia należności z tytułu opłat lub kosztów postępowania

2. Postępowanie o zatwierdzenie ugody

W doktrynie przyjmuje się także, że należą do nich:

1. Postanowienie o uchybienie terminowi wniesienia odwołania

2. Postanowienie o niedopuszczalności postępowania

3. Postanowienie rozstrzygające sprawę co do istoty w postępowaniu administracyjnym:

Nie ma żadnego takiego postępowania na chwilę obecną

Postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym:

Spośród tej kategorii zaskarżeniu do sądu podlegają tylko te postanowienia od których przysługuje zażalenie w trybie postepowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego.

5. Inne akty i czynności dotyczące uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa, które można zaskarżyć do sądu administracyjnego.

- Różnego rodzaju czynności faktyczne, materialno-techniczne, np. akt rejestracji, akt stanu cywilnego, czynność zamordowania, ustalenie opłaty za wydanie pozwolenia na coś

- Czynności polegające na tym, że organ administracji odmawia uznania czyjegoś uprawnienia wynikającego wprost z przepisów prawa nie uzewnętrzniając tej odmowy wydaniem żadnego aktu (tak jakby odmowa ustna), np. odmowa skorzystania z usług biblioteki.

6. Akty nadzoru.

1. Rozstrzygnięcia nadzorcze, np.:

a. stwierdzenie przez wojewodę nieważności uchwały gminy

b. rozwiązanie przez Prezesa Rady Ministrów organu wykonawczego jednostek samorządu terytorialnego w związku z powtarzającym się notorycznym niewykonywaniem zadań przez taki organ i braki nadziei na poprawę tej sytuacji

c. ustalenie budżetu jednostki samorządu terytorialnego przez Izbę Podatkową w przypadku nie ustalenia go przez organ stanowiący takiej jednostki do 31 marca roku budżetowego

2. Akty podejmowane w toku postępowania nadzorczego, np.:

a. wstrzymanie wykonania przez wojewodę uchwały jednostki samorządu terytorialnego w stosunku do której prowadzone jest postępowanie o jej unieważnienie

3. Czynności o charakterze prewencyjnym, np.:

a. wezwanie przez wojewodę który dopuszcza się notorycznego naruszania przepisów konstytucji lub ustaw do zaniechania takich naruszeń

b. wezwanie przez wojewodę Rady powiatu do podjęcia niezbędnych kroków dyscyplinarnych wobec Zarządu Powiatu jeżeli dopuszcza się on notorycznego naruszania przepisów Konstytucji czy ustaw.

4. Akty współdziałania innych organów z organami samorządu terytorialnego polegające na zajęciu stanowiska w sprawie rozstrzygnięcia organu samorządu terytorialnego jeżeli od zajęcia takiego stanowiska prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu samorządu.

7. Właściwość rzeczowa, miejscowa, instancyjna sądów administracyjnych.

WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA - należą do niej wszelkie sprawy administracyjne z wyjątkiem:

1. wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej między organami administracji publicznej

2. wynikających z podległości służbowej między przełożonym a podwładnym w organach administracji publicznej

3. odmowy mianowania na stanowisko lub do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa

4. wiz wydawanym przez konsulów, z wyjątkiem wiz wydawanych cudzoziemcowi będącemu członkiem rodziny obywatela państwa należącego do Unii Europejskiej lub do EFTA (Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu)

5. odmowa przekroczenia granicy w tzw. małym ruchu granicznym

6. Należących do właściwości sądów powszechnych, np.:

- od decyzji organów rentowych ZUS

- od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (od niej służy odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie)

- Od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

- Od decyzji Przewodniczącego KRRiT (od niej służy odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie, do sądu gospodarczego)

WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA - właściwość miejscową Sądu Wojewódzkiego ustala się według miejsca siedziby organu organizacji, którego działania albo bezczynność zostały zaskarżone.

WŁAŚCIWOŚĆ INSTANCYJNA - w I instancji orzekają Wojewódzkie Sądy Administracyjne, w II instancji Naczelny Sąd Administracyjny. Ustawa przewiduje uprawnienie, że dla pewnych kategorii spraw właściwy w I instancji będzie NSA.

8. Wyłączenie sędziego.

Wyłączenie sędziego następuje z mocy samego prawa lub na wniosek uprawnionych podmiotów.

Wyłączenie sędziego z mocy samego prawa odbywa się w następujących przypadkach:

1. Jeżeli sam sędzia jest stroną w sprawie albo pozostaje z jedną ze stron w taki stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki

2. Jeżeli stroną w sprawie jest jego małżonek, krewny lub powinowaty w linii prostej, krewny w linii bocznej do 4 stopnia lub powinowaty w linii bocznej do 2 stopnia

3. Jeżeli stroną jest osoba związana z nim z tytułu przysposobienia bądź kurateli

4. Jeżeli jest pełnomocnikiem jednej ze stron

5. Jeżeli świadczy usługi prawne na życzenie jednej ze stron, albo jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą

6. Jeżeli brał udział w sprawie jako sędzia bądź prokurator

7. Jeżeli brał udział w wydaniu zaskarżonego aktu administracyjnego bądź normatywnego

Oprócz tych przypadków sędzia może zostać wyłączony od orzekania w sprawie na swój wniosek lub na wniosek strony jeżeli między nim a stroną zachodzi stosunek osobistego rodzaju mogący wywołać wątpliwość co do bezstronności sędziego. O wyłączenie w takiej sprawie orzeka sąd w formie postanowienia. Zażalenie przysługuje tylko na postanowienia odmowne i tylko wtedy gdy zostało wydane przez Sąd Wojewódzki.

9. Strony postępowania sądowoadministracyjnego.

W postępowaniu tym występują 2 strony, jedną z nich jest skarżący czyli osoba, która wnosi skargę na działania lub bezczynność adm. Drugą stroną jest organ adm., którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.

Stroną skarżącą mogą być:

1. każdy kto ma w tym interes prawny, z reguły to strona postępowania administracyjnego

2. Prokurator

3. RPO

4. RPD

5. Organizacja społeczna, w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, pod warunkiem, że uprzednio brał udział w postępowaniu administracyjnym w charakterze uczestnika na prawach stron.

Strona skarżąca dąży do tego aby pozbawić mocy prawnej zaskarżonego aktu. Natomiast organ administracji dąży do oddalenia skargi.

Natomiast w postępowaniu uruchomionym poprzez wniesienie wniosku występuje jedna strona, która jest podmiotem zgłaszającym wniosek, np.

1. postępowanie w sprawie odtworzenia zaginionych lub zniszczonych akt sądowo administracyjnych

2. postępowanie w sprawie kosztów postępowania sądowoadministracyjnego

10. Uczestnicy postępowania na prawach stron.

Uczestnik postępowania to podmiot nie będący stroną, który ma prawo brać udział w postępowaniu sądowoadministracyjnym i korzystać w zasadzie z wszelkich uprawnień, które przysługują stronie. Podział w zależności od tego w jaki sposób uzyskują oni status takiego uczestnika:

a) z mocy prawa

Uczestnikami postępowania są osoby, które brały udział w postępowaniu administracyjnym ale nie wniosły skargi do sądu administracyjnego, jeżeli wynik sprawy przed sądem administracyjnym dotyczy ich interesu prawnego.

b) na mocy postanowienia sądu o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym uczestnikami tego postępowania mogą stać się:

- osoby, które nie brały udziału w postępowaniu administracyjnym jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy ich interesu prawnego

- organizacje społeczne w sprawach dotyczących innych osób bez względu na to czy brały one udział w postępowaniu administracyjnym czy nie, jeżeli przemawiają za tym cele statutowe danej organizacji

c) na skutek zgłoszenia chęci udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym, uczestnikami jego stają się:

- Prokurator jeżeli wymaga tego ochrona praworządności

- RPO jeżeli wymaga tego ochrona praw człowieka i obywatela

- RPD jeżeli wymaga tego ochrona praw dziecka

11. Fikcja prawna doręczenia pisma.

Polega na tym, że przyjmuje się fakt doręczenia za dokonany wraz ze wszystkimi skutkami prawnymi tego faktu, mimo że w rzeczywistości jest oczywiste, że adresat pisma nie otrzymał. (należy rozróżnić z domniemaniem doręczenia związanym z doręczeniem zastępczym bo przy domniemaniu doręczenia nie ma pewności, że adresat pismo otrzymał ale jest prawdopodobieństwo a przy fikcji prawnej jest oczywiste że adresat pisma nie otrzymał lecz przyjmuje się taką fikcję ).

4 przypadki, gdy mamy do czynienia z fikcją doręczenia:

1. Jeżeli osoba upoważniona do odbioru pisma nie zawiadomiła sądu o zmianie adresu w toku postępowania , wtedy pismo po zwróceniu go przez pocztę sądowi pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.

2. Jeżeli adresat pisma odmawia jego przyjęcia, wtedy zwraca się je sądowi z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy, pismo wraz z taka adnotacją dołącza się do akt sprawy, i uznaje się za doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.

3. Jeżeli strona zamieszkała za granicą i nie ustanowiła pełnomocnika do doręczeń, pismo zostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.

4. Jeżeli adresat doręczenia zastępczego nie odebrał pisma w ciągu 7 dni od pozostawienia go na poczcie lub UG to doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia tego okresu. [pismo na poczcie zostawia się na 14 dni, i po 14 dniach zwraca się sądowi, ale w postępowaniu sądowoadministracyjnym uważa się za doręczone adresatowi po 7].

12. Przesłanki przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej.

Przywrócenie terminu. Zachowanie terminu do dokonania czynności procesowej jest warunkiem skuteczności tej czynności. Czynność w postępowaniu sądowym podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Od negatywnych skutków uchybienia terminu strona może bronić się, składając wniosek o przywrócenie terminu. *Dopuszczalność przywrócenia terminu jest obwarowana przesłankami materialnymi i przesłankami formalnymi.

a. Przesłanki materialne, które muszą wystąpić łącznie, to:

- po pierwsze, uchybienie terminu przez stronę bez własnej winy. Przywrócenie nie jest więc dopuszczalne, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa. Przy tej przesłance materialnej należy też zwrócić uwagę na to, że po upływie roku od uchybionego terminu jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko w przypadkach wyjątkowych;

- po drugie, przywrócenie terminu nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie powoduje dla strony ujemnych skutków w zakresie postępowania sądowego.

b. Przesłanki formalne przywrócenia terminu:

- po pierwsze, złożenie przez stronę wniosku w formie pisma procesowego o przywrócenie terminu. W piśmie zawierającym wniosek o przywrócenie terminu strona musi uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. Brak jakichkolwiek okoliczności uprawdopodobniających brak winy jest brakiem formalnym wniosku;

- po drugie, równocześnie z wnioskiem należy dopełnić czynności procesowej, dla której został ustanowiony termin;

- po trzecie, pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu musi zostać złożone w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Termin do złożenia wniosku jest terminem ustawowym i na ogólnych zasadach może zostać przywrócony.

13. Oficjalność i dyspozycyjność w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

a) jaka zasada obowiązuje na etapie wszczęcia postępowania?

Zasada oficjalności prowadzenia postępowania dowodowego.???

b) jaka zasada obowiązuje w postępowaniu przed wojewódzkimi sadami administracyjnymi?

c) jaka zasada obowiązuje w postępowaniu przed NSA?

14. Tryb wniesienia skargi do sądu administracyjnego na działanie lub bezczynność organu administracji.

Obecnie skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działania lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Po otrzymaniu takiej skargi organ ma pewne prawa i obowiązki i polegają one na tym, że:

1. Złożenie skargi nakłada na organ adm. obowiązek przekazania jej sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w ciągu 30 dni od chwili otrzymania. Jeżeli organ nie wykona tego obowiązku to może się spotkać z reperkusjami ze strony sądu, które mogą polegać na tym, że:

a) sąd może ukarać organ grzywną na wniosek skarżącego.

b) sąd może rozpoznać sprawę na podst. nadesłanego przez skarżącego odpisu skargi, może to zrobić tylko wtedy, gdy stan faktyczny i prawny wynikający ze skargi nie budzi wątpliwości. Tutaj także wymagane jest żądanie (wniosek) skarżącego aby sąd mógł z tej kompetencji skorzystać.

c) sąd może zawiadomić organy wyższego stopnia nad organem adm., którego działanie zostało zaskarżone.

2. Organ powinien rozważyć nie tylko na wniosek skarżącego ale także z urzędu możliwość wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu, jednakże gdy chodzi o decyzję lub postanowienie to organ nie może tego zrobić jeżeli zachodzą przesłanki nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności określone w KPA, a także wtedy, gdy ustawa szczególna wyklucza możliwość wstrzymania decyzji lub postanowienia.

Jeśli chodzi natomiast o akty prawa miejscowego to organ nie może wstrzymać ich wykonania jeżeli weszły już w życie. Postanowienia organu wydawane w tych kwestiach (wstrzymania lub odmowy) są niezaskarżalne.

3. Organ może skorzystać z prawa tzw. samokontroli tzn. może uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Jeśli organ dokona takiej samokontroli a strona skarżąca nie zaskarży nowego aktu organu to sąd powinien umorzyć postępowanie sądowoadministracyjne.

15. Czynności wstępne w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

a. Sąd Wojewódzki do którego wpłynęła skarga powinien zbadać czy jest właściwy do jej rozpoznania. Jeżeli uzna, że jest właściwy inny sąd to powinien przekazać skargę, co jest właściwe w trybie postępowania. Takie postanowienie jest wiążące dla sądu któremu została przekazana, chyba że jest to NSA.

b. Przewodniczący wydziału powinien zbadać czy skarga spełnia wymogi formalne oraz czy został od niej uiszczony tzw. wpis - opłata za wniesienie skargi. Jeżeli nie to wzywa skarżącego do uzupełnienia braków skargi albo do uiszczenia wpisu, chyba że skarżący jest zwolniony z mocy prawa z wpisu albo wniósł o przyznanie mu tzw. prawa pomocy. Przewodniczący wydziału przyjmuje skargę mimo nie uiszczenia wpisu również wtedy gdy ze skargi wynika w sposób oczywisty, że skarga zostanie odrzucona.

c. Jeżeli skarga spełnia wymogi formalne i został od niej uiszczony wpis należy wyznaczyć skład orzekający. Ogólne zasady wyznaczania składu orzekającego zawarte są w regulaminie wewnętrznego użytkowania WSA z dnia 18 września 2003 roku. Szczególne warunki określa Kolegium danego Sądu Administracyjnego. W konkretnej sprawie czyni to Przewodniczący wydziału wyznaczając jednocześnie sędziego sprawozdawcę. W niektórych przypadkach skład sądu wyznaczany jest drogą losowania, chodzi tu o takie sprawy których nikt nie chce prowadzić. Zmiana wyznaczonego składu może nastąpić jedynie z powodu przyczyn losowych lub przyczyn prawnych do wyłączenia sędziego.

d. Sąd z urzędu lub na wniosek strony skarżącej może rozważyć celowość wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu. Sąd może to czynić nawet jeśli organ administracji odmówił wstrzymania wykonania aktu. Sąd może to uczynić przede wszystkim wtedy gdy zachodzi niebezpieczeństwo powstania poważnej szkody lub trudnych do odwrócenia skutków.

e. W ramach czynności wstępnych sąd powinien przede wszystkim zbadać dopuszczalność zaskarżenia. Przed postępowaniem do badania samej dopuszczalności zaskarżenia sąd powinien stwierdzić czy w ogóle zaistniał fakt zaskarżenia. Aby można było powiedzieć, że taki akt zaistniał muszą być spełnione dwa warunki: musi istnieć przedmiot zaskarżenia tzn. musiało zostać podjęte przez jakiś organ administracji określone działanie prawne, nie koniecznie podlegające kognicji sądów administracyjnych. Nie będzie przedmiotu zaskarżenia wtedy gdy podjęte działanie jest jedynie tzw. nieaktem - aktem, który stwarza jedynie pozory aktu prawnego. Są nimi przede wszystkim:

- Akty wydawane przez organy do których zakresu nie należy wydawanie takich aktów

- Akty skierowane do osoby nieistniejącej

- Akty które nie zawierają niezbędnego minimum elementów

- Akty które nie zostały ani doręczone ani ogłoszone adresatowi

Istnienie aktu zaskarżenia tzn. istnienie skarg która została wniesiona na jakieś działanie lub bezczynność organu administracji i w której jej autor domaga się weryfikacji takiego aktu lub czynności.

Jeżeli sąd stwierdzi, że miał miejsce fakt zaskarżenia to dopiero wtedy przystępuje do

badania dopuszczalności zaskarżenia.

16. Przesłanki dopuszczalności zaskarżenia.

1. Dopuszczalność drogi sądowoadministracyjnej, czyli wniesienie skargi na akt lub czynność podlegającą kontroli sądów administracyjnych albo na bezczynność organu w takich sprawach dla których formą zakończenia jest działanie podlegające kontroli sądowoadministracyjnej.

2. Nieistnienie stanu zawisłości sprawy ani powagi rzeczy osądzonej. Oznacza to, że sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami nie jest w toku rozpoznania przez jakiś inny sąd ani nie jest rozpoznawana w postępowaniu przed innym sądem.

3. Uprzednie wyczerpanie administracyjnych środków zaskarżenia. Przed wniesieniem skargi do sądu administracyjnego skarżący lub inny uprawniony podmiot powinny najpierw wyczerpać administracyjne środki zaskarżenia. Chodzi tu tylko o tzw. zwyczajne środki zaskarżenia, np.: odwołanie od decyzji. Natomiast nie jest warunkiem wniesienia skargi do sądu ówczesne wyczerpanie środków nadzwyczajnych, np. żądanie wznowienia postępowania administracyjnego.

Przesłanka wykorzystania formy wyczerpania zwyczajnych środków zaskarżenia nie dotyczy prokuratora, RPO i RPD. Chyba, że prokurator czy RPO brali udział w postępowaniu administracyjnym w charakterze rzecznika na prawach stron. W takiej sytuacji dotyczy to także Prokuratora i RPO. Nie zawsze prawo przewiduje środki zaskarżenia od aktów czy czynności administracji. Nie od każdego aktu można się odwołać. W takiej sytuacji skarżący przed wniesieniem skargi do sądu administracyjnego powinien zwrócić się do organu administracji z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa. Dopiero po udzieleniu przez organ odpowiedzi na takie wezwanie albo po upłynięciu terminu w którym organ powinien to zrobić, skarżący będzie mógł wnieść skargę. Z takim wezwaniem skarżący powinien się zwrócić do organu w ciągu 14 dni od dnia w którym dowiedział się o wydaniu aktu lub podjęciu czynności.

4. Wniesienie skargi przez podmiot mający do tego legitymację procesową, posiadają ją:

- każdy kto ma w tym interes prawny,

- Prokurator

- RPO

- RPD

- Organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym w charakterze uczestnika na prawach strony.

5. Posiadanie zdolności sądowej i zdolności procesowej przez podmiot wnoszący skargę.

17. Zdolność sądowa.

Zdolność sądową posiadają:

1. osoby fizyczne

2. osoby prawne

3. państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne nawet jeśli nie mają osobowości prawnej

4. inne jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, jeżeli w świetle przepisów prawa istnieje możliwość nałożenia na nie obowiązku przyznania uprawnienia, skierowania zakazu lub nakazu, albo uznania ich uprawnień lub obowiązków wynikających z mocy samego prawa.

18. Zdolność procesowa.

Zdolność do dokonania czynności procesowych w postępowaniu, do osobistego działania w postępowaniu. Taką zdolność w postępowaniu przed sądem administracyjnym posiadają:

1. osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych

2. jednostki organizacyjne, w tym osoby prawne posiadające organy uprawnione do ich reprezentowania

19. Termin do wniesienia skargi na działanie organu administracji.

Zachowanie wymaganego terminu do wniesienia skargi. Długość tego terminu uzależniony jest od tego kto wnosi skargę. Moment od którego liczy się bieg terminu uzależniony jest od tego jaka czynność jest przedmiotem skargi.

Dla strony postepowania administracyjnego lub innego podmiotu, który ma interes prawny we wniesieniu skargi oraz dla organizacji społecznej występującej w cudzej sprawie termin ten wynosi 30 dni.

W przypadku skargi na decyzje i postanowienie liczy się go od dnia doręczenia decyzji lub postanowienia stronie postępowania.

Jeżeli chodzi o inne akty i czynności liczy się go od dnia w którym organ administracji udzielił odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

Jeżeli natomiast organ nie udzielił takiej odpowiedzi wówczas termin ten wynosi 60 dni i liczy się go od dnia wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa.

Dla Prokuratora, RPO i RPD termin wniesienia skargi wynosi zasadniczo 6 miesięcy w przypadku decyzji i postanowień liczy się go od dnia doręczenia decyzji i postanowienia stronie.

W przypadku innych działań podlegających zaskarżeniu termin ten liczy się od dnia wejścia decyzji w życie, nie dotyczy to aktów prawa miejscowego.

WYJĄTEK - w przypadku decyzji i postanowień terminem do wniesienia skargi przez prokuratora i RPO wynosi 6 miesięcy tylko wtedy gdy podmioty te nie brały udziału w postępowaniu na prawach stron. Jeżeli natomiast uczestniczyli w postępowaniu administracyjnym na prawach stron to termin wynosi 30 dni.

20. Treść (elementy) skargi.

Biorąc pod uwagę treść art. 57 paragraf 1 PPSA i art. 46 par 1 i 2 należy uznać, że skarga wnoszona do sądu administracyjnego powinna zawierać następujące elementy:

1. oznaczenie sadu do którego skarga jest wnoszona

2. oznaczenie stron tzn. skarżący - imię, nazwisko, adres; ewentualnie przedstawiciela lub pełnomocnika strony skarżącej

3. oznaczenie rodzaju pisma

4. osnowa wniosku lub oświadczenia, stwierdzenie tego czego się żąda

5. wskazanie decyzji, postanowienia lub innego aktu lub czynności, która jest przedmiotem zaskarżenia (o ile przedmiotem zaskarżenia jest działanie a nie jego bezczynność)

6. oznaczenie organu administracji, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi

7. wskazanie w jaki sposób organ naruszył prawo lub interes prawny

8. podpis osoby wnoszącej skargę lub jej pełnomocnika

9. wniesienie ewentualnych załączników, np. udzielenie pełnomocnictwa

21. Postępowanie rozpoznawcze w trybie zwykłym.

Rozpoznaje sprawę na rozprawie (posiedzeniu jawnym) w składzie 3 sędziów. Składem kieruje przewodniczący składu orzekającego, który otwiera i zakańcza posiedzenie, udziela głosu stronom, zadaje im pytania, ogłasza wydanie orzeczenia i postanowienia. Przebieg postępowania w trybie zwykłym wygląda tak, że po wywołaniu sprawy sprawdzana jest obecność osób wezwanych na rozprawę, sprawdzana jest prawidłowość wezwań osób które się nie zjawiły, następnie sędzia sprawozdawca referuje sprawę będącą przedmiotem zaskarżenia ze szczególnym uwzględnieniem zarzutów przedstawionych w skardze, udziela stronom głosu, najpierw skarżącemu a potem organowi administracji. Sporządza się protokół, który podpisuje przewodniczący składu orzekającego oraz protokolant. Strony mogą wnosić o sprostowanie protokołu, mogą zwrócić uwagę na ewentualne uchybienia proceduralne żądając o tym wzmianki w protokole, ponad to aż do zamknięcia rozprawy strony mogą odwoływać się do składu orzekającego od postanowień wydanych w toku rozprawy przez przewodniczącego składu orzekającego.

22. Kiedy (z jakich powodów) sąd może zarządzić rozpoznanie skargi przy drzwiach zamkniętych?

Art. 96. § 1. Sąd z urzędu zarządza odbycie całego posiedzenia lub części przy drzwiach zamkniętych, jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża moralności, bezpieczeństwu państwa lub porządkowi publicznemu, a także gdy mogą być ujawnione okoliczności stanowiące informacje niejawne.

§ 2. Sąd na wniosek strony zarządza odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych, jeżeli wymaga tego ochrona życia prywatnego strony lub inny ważny interes prywatny. Postępowanie dotyczące tego wniosku odbywa się przy drzwiach zamkniętych. Postanowienie w tym przedmiocie sąd ogłasza publicznie.

23. Postępowanie uproszczone.

Prowadzi je jeden sędzia na posiedzeniu niejawnym. Sprawa może rozpoznawana być w trybie uproszczonym wtedy gdy:

Gdy zaskarżona decyzja lub postanowienia dotknięte są wadą nieważności art. 156 KPA „ Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która: 1. Wydana została z naruszeniem przepisów o właściwość; 2. Wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa; 3. Dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną; 4. Została skierowana do osoby nie będącą stroną w sprawie; 5. Była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały; 6. W razie jej wykonania wywołałoby czyn zagrożony karą; 7. Zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa” albo wadą stanowiącą do wznowienia postępowania art. 145, 145a KPA. Art. 145 § 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczna wznawia się postępowanie jeżeli: 1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe, 2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa, 3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27, 4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu, 5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję, 6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu, 7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art.100 §2), 8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione. § 2 Z przyczyn określonych w § 1 pkt. 1 i 2 postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego. § 3. Z przyczyn określonych w § 1 i 2 można wznowić postępowanie także w przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa.

Art. 145a § 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umowa międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. § 2. W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego:

- Gdy z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym wystąpi jedna ze stron, a druga nie wyrazi wobec tego sprzeciwu w ciągu 14 dni od ponowienia jej takiego wniosku

- Gdy sąd rozpoznaje sprawę na podstawie samego odpisu skargi, gdy organ administracji nie przekaże sądowi odpowiedzi na skargę i akt sprawy administracyjnej.

W każdej chwili bez konieczności uzasadnienia sędzia prowadzący postępowanie uproszczone może przekazać sprawę do rozpoznania w trybie zwykłym.

24. Postępowanie mediacyjne - cel, przebieg i zakończenie.

Postępowanie to nie zmierza do merytorycznego załatwienia sprawy. Jego celem jest wyjaśnienie i rozważanie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz podjęcie ustaleń co do sposobu jej załatwienia. W ramach tych rozważań okoliczności sprawy, kierujący postępowaniem mediacyjnym powinien albo wykazać organowi, że dopuścił się naruszenia określonego prawa przy wydaniu lub niewydaniu aktu lub czynności albo wyjaśnić skarżącemu, że błędnie dopatrzył się naruszenia prawa w zaskarżonym działaniu lub czynności administracji. Z kolei ustalenia jakie mogą zapaść w wyniku postępowania mediacyjnego mogą polegać albo na tym, że zaskarżony organ administracji zobowiąże się załatwić sprawę w określony sposób albo na tym, że skarżący cofnie skargę. W obu przypadkach skutkiem będzie umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego. W pierwszym przypadku sąd umorzy postępowanie dopiero wtedy gdy nowy akt wydany przez organ administracji nie zostanie zaskarżony przez stronę skarżącą albo gdy wniesiona na niego skarga zostanie oddalona. Jeżeli natomiast strony nie dojdą do porozumienia sprawa kierowana jest na rozprawę w toku zwykłym.

Postępowanie mediacyjne może być uruchomione także z urzędu przez stronę. Postępowaniem takim kieruje jeden sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału. Postępowanie takie odbywa się przy udziale stron. Sporządza się z niego protokół, w którym zamieszcza się stanowiska obu stron, ewentualnie także poczynione ustalenia co do załatwienia sprawy.

25. Odroczenie rozprawy i posiedzenia niejawnego - przypadki i forma.

Odroczenie

Rozprawa ulega odroczeniu, jeżeli:

- sąd stwierdzi nieprawidłowość zawiadomienia którejkolwiek ze stron,

- nieobecność strony lub jej pełnomocnika jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, chyba że strona lub jej pełnomocnik wnieśli o rozpoznanie sprawy w ich nieobecności,

- sąd postanowi zawiadomić o toczącym się postępowaniu sądowym osoby, które dotychczas nie brały udziału w sprawie w charakterze stron.

Natomiast na zgodny wniosek stron można odroczyć posiedzenie tylko z ważnej przyczyny.

Przewodniczący zamyka rozprawę, gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną. Jednak rozprawę zamkniętą sąd może otworzyć na nowo. Rozprawa powinna być otwarta na nowo, jeżeli istotne okoliczności ujawniły się dopiero po jej zamknięciu.

26. Zawieszenie postępowania z mocy prawa.

Zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego może nastąpić z mocy samego prawa albo na mocy postanowienia sądu. Zawieszenie z mocy samego prawa występuje w razie zaistnienia jakiejś siły wyższej uniemożliwiającej kontynuowanie postępowania, np. wybuch wojny, katastrofa nuklearna, klęska żywiołowa, epidemia ciężkiej choroby zakaźnej.

27. Zawieszenie postępowania z urzędu.

Zawieszenia postępowania następuje w drodze wydania postanowienia przez sąd.

a) obligatoryjne - sąd obowiązany jest zawiesić postępowanie gdy:

- W razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez stronę lub jej przedstawiciela zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej, albo utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela

- W przypadku braków w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną, takich które uniemożliwiają jej działanie

- Gdy strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajdują się w miejscowości pozbawionej komunikacji z siedzibą sądu

- Jeżeli przeciwko stronie zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a przedmiotem sprawy sądowoadministracyjnej jest rzecz wchodząca w skład masy upadłościowej

- Gdy sąd administracyjny wystąpił z zapytaniem prawnym do TK albo do TSUE

- Gdy skarżący wniósł skargę do sądu na akt lub czynność wobec których toczy się postępowanie administracyjne mające na celu pozbawienie mocy prawnej takiego aktu albo ubezskutecznienie czynności.

b) fakultatywne - sąd może (ale nie musi) zawiesić postępowanie w następujących przypadkach:

- Gdy wynik postępowania sądowoadministracyjnego zależy od wyniku toczącego się postępowania administracyjnego, sądowego, sądowoadministracyjnego lub przed TK

- Gdy ujawniony został czyn, którego osądzenie w trybie postępowania karnego może mieć wpływ na wynik postępowania sądowoadministracyjnego

- Gdy wskutek niewykonania jakiegoś zarządzenia sądu przez stronę sprawie nie można nadać dalszego biegu

- W razie śmierci pełnomocnika strony, chyba że strona i tak działała osobiście.

28. Umorzenie postępowania - przypadki i forma.

Postępowanie sądowoadministracyjne umarza się jeżeli z jakiejkolwiek przyczyny stało się ono bezprzedmiotowe tzn. trwale nie jest możliwe osiągnięcie celu postępowania, a tym celem jest wydanie wyroku, czyli orzeczenia w którym sąd rozstrzyga sprawę sądowoadministracyjną co do istoty, tzn. orzeka czy zaskarżony akt jest czy nie jest zgodny z prawem.

Najczęstsze przypadki bezprzedmiotowości postepowania:

1. Gdy strona zmarła a sprawa dotyczyła jej praw lub obowiązków o charakterze osobistym

2. Jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę

3. Jeżeli organ administracji uwzględnił skargę w całości od dnia rozpoczęcia rozprawy

4. Gdy nowy akt podjęty przez organy w wyniku ustaleń dokonanych w postępowaniu mediacyjnym nie zostanie zaskarżony albo wniesiona na niego skarga zostanie przez sąd oddalona

5. Jeżeli w ciągu 3 lat od zawieszenia postępowania, na zgodny wniosek stron, żadna z nich nie zwróciła się o jego podjęcie, o podjęcie zawieszonego postępowania

6. Jeżeli w ciągu 3 lat od zawieszenia postępowania w skutek niewykonania przez strony jakiegoś zarządzenia sądu strona nie wykonała tego zarządzenia

7. Jeżeli po zawieszeniu postępowania z powodu utraty zdolności sądowej przez stronę sąd stwierdził brak jej następcy prawnego albo nie zdołał go ustalić w ciągu 3 lat.

Postępowanie sąd umarza w formie postanowienia, od którego przysługuje skarga kasacyjna do NSA

29. Istota wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego .

Wyrok to orzeczenie, którym sąd orzeka co do istoty sprawy sądowoadministracyjnej. Istotą sprawy sądowoadministracyjnej jest zbadanie czy zaskarżony akt organu administracji narusza prawo czy nie. W zależności od poczynionych ustaleń sąd uwzględnia skargę albo ją oddala. Każdy wyrok sądu jest orzeczeniem co istoty sprawy sądowoadministracyjnej. Od istoty sprawy sądowoadministracyjnej należy odróżnić istotę sprawy administracyjnej - załatwiaj przed organami administracji a nie przed sądem. Istotą sprawy administracyjnej jest zbadanie czy zachodzą okoliczności faktyczne które uzasadniałyby przyznanie komuś jakiegoś uprawnienia albo nałożenie na kogoś jakiegoś obowiązku. Co do istoty sprawy administracyjnej sąd może orzekać ale tylko w wyjątkowych sytuacjach. Przede wszystkim wtedy gdy organ administracji którego działanie zostało zaskarżone nie wykonał orzeczenia sądu rozpatrując sprawę ponownie. Postać wyroku uwzględniającego skargę na działanie organu administracji zależy przede wszystkim od tego jaki akt został zaskarżony.

30. Zasady orzekania w I instancji.

a) czy sąd jest związany zarzutami skargi?

Sąd nie jest związany zarzutami skargi, oznacza to że sąd bierze pod uwagę wszelkie istotne naruszenia prawa jakich dopuścił się organ administracji przy wydaniu zaskarżonego aktu albo przy podjęciu zaskarżonej czynności, a nie tylko te które zostały podniesione przez skarżącego w skardze. W konsekwencji sąd orzeka negatywnie o losach zaskarżonego aktu bądź czynności w takim zakresie w jakim działania te są wadliwe, a nie w takim zakresie w jakim zostały zaskarżone.

b) czy sąd jest związany wnioskami skargi?

Sąd nie jest związany wnioskami skargi, chodzi tu o wnioski sposobu pozbawienia mocy prawnej zaskarżonego aktu bądź czynności. O tym w jaki sposób sąd pozbawi mocy prawnej zaskarżone działanie decydują przepisy prawa, które sposób pozbawienia mocy prawnej uzależniają przede wszystkim od rodzaju zaskarżonego aktu od stopnia naruszenia prawa a niekiedy także od innych czynników takich jak upływ czasu.

c) czy w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym obowiązuje zakaz reformationis in peius?

Sąd jest natomiast związany zakazem reformationis in peius, co oznacza że nie może wydać wyroku na niekorzyść strony która wniosła skargę. Zakaz ten nie obowiązuje sądu tylko wtedy gdy zaskarżony akt dotknięty jest wadą skutkującą nieważność aktu

d) podstawy faktyczna i prawna orzekania

Podstawą faktyczną orzekania przez sąd jest stan wynikający z akt sprawy administracyjnej czyli stan faktyczny ustalony przez organ administracji ustalony w postępowaniu administracyjnym. Sąd może jedynie przeprowadzić dowody z dokumentu i to tylko wtedy gdy jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania. Podstawę prawna wyroku stanowią przepisy prawa powszechnie obowiązującego, czyli przepisy zawarte w ustawach i przepisach rangi ustawy oraz w aktach wydanych na podstawie i w granicach upoważnienia ustawowego skierowanych do wszelkich podmiotów prawa.

Sąd dokonuje oceny zgodności z prawem zaskarżonego działania organu administracji w świetle stanu faktycznego i prawnego jaki istniał w chwili wydania aktu przez organ administracji, a nie w chwili orzekania przez sąd.

31. Rodzaje wyroków w przypadku uwzględnienia skargi na decyzję administracyjną.

a) kiedy sąd uchyli zaskarżoną decyzję?

Sąd uchyli decyzję lub postanowienie jeśli stwierdzi:

- naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy

- naruszenie prawa proceduralnego, stanowiącego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego art. 145, art. 145a KPA

- naruszenie innych przepisów proceduralnych jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, np. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy

b) kiedy sąd stwierdzi nieważność zaskarżonej decyzji?

Gdy ustali, że decyzja lub postanowienie dotknięte są przynajmniej jedną z wad nieważności. Art. 156 par. 1 KPA „Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która: 1. Wydana została z naruszeniem przepisów o właściwość, 2. Wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, 3. Dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, 4. Została skierowana do osoby nie będącą stroną w sprawie, 5. Była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, 6. W razie jej wykonania wywołałoby czy zagrożony karą, 7. Zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.”, albo w przepisach szczególnych. Chyba, że zachodzą okoliczności wykluczające stwierdzenie nieważności decyzji określone w art. 156 par. 2 KPA „Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w pkt 1,3,4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.”

c) kiedy sąd stwierdzi niezgodność z prawem zaskarżonej decyzji?

- Mimo ustalenia, że decyzja lub postanowienie wydane zostało z naruszeniem prawa stanowiącym podstawę do wznowienia postepowania administracyjnego. Sąd nie może uchylić decyzji lub postanowienia dlatego, że upłynęły już okresy przedawnienia, uchylenia albo, że stwierdzona wada nie miała wpływu na treść wydanej decyzji lub postanowienia

- Jeżeli mimo ustalenia, że zaskarżona decyzja lub postanowienie dotknięte są wadą nieważności, sąd nie może stwierdzić ich nieważności dlatego, że upłynęły już okresy przedawnienia stwierdzenia nieważności, albo że zaskarżona decyzja lub postanowienia wywołały już nieodwracalne skutki prawne

32. Oddalenie skargi.

Sąd oddala skargę jeżeli jej nie uwzględnia. Oddalenie skargi oznacza, że w ocenie sądu organ administracji nie dopuścił się naruszenia prawa przy wydaniu zaskarżonego aktu lub podjęcia zaskarżonej czynności albo że nie naruszył prawa powstrzymując się od wydania aktu lub od podjęcia czynności.

W przeciwieństwie do odrzucenia skargi, która następuje zawsze ze względów formalnych, oddalenie skargi następuje zawsze ze względów merytorycznych.

33. Skutki niewykonania przez organ wyroku sądu.

Skutki niewykonania orzeczenia sądu przez organ administracji publicznej reguluje przepis art. 154 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, który stanowi:

§ 1. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę w tym przedmiocie żądając wymierzenia temu organowi grzywny.

§ 2. Sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego.

§ 3. Wykonanie wyroku lub załatwienie sprawy po wniesieniu skargi, o której mowa w § 1, nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania lub oddalenia skargi.

§ 4. Osobie, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu, służy roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.

§ 5. Odszkodowanie, o którym mowa w § 4, przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu. Jeżeli organ w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił odszkodowania, uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego.

§ 6. Grzywnę, o której mowa w § 1, wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

34. Zażalenie.

Przedmiot zażalenia:

Zażalenia przysługują na:

a) Postanowienia sądu tzw. incydentalne (niekończące postępowanie sądowo-administracyjnego)

b) Zarządzenie przewodniczącego- nie jest generalnie środkiem prawnym, ale zakres jego zastosowania jest bardzo szeroki, jeśli chodzi o zaskarżenie postanowienia tzn. niemal wszystkie postanowienia wydawane przez sąd wojewódzki podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia do NSA.

Nielicznymi wyjątkami są:

- postanowienie o wyłączeniu sędziego

- postanowienie o odroczeniu……………………….. Od którego zażalenie nie przysługuje.

Podmiot zażalenia:

Prawo wniesienia zażalenia przysługuje wszystkim uczestnika postępowania, których dane postanowienie dotyczy. Ponadto zażalenie na postanowienie o odmowie dopuszczenia kogoś do udziału w postępowaniu może wnieść również osoba, której odmówiono prawa uczestnictwa w postępowaniu.

Wymogi formalne:

Zażalenie powinno odpowiadać wymogą dla pism procesowych o ponadto wskazywać kwestionowane postanowienie lub zażalenie. Zawierać zwięzłe uzasadnienie………….

Zażalenie na postanowienie sądu wojewódzkiego o odrzuceniu skargi kasacyjnej podlega tzw. przymusowi adwokackiemu.

Termin:

7 dni od doręczenia postanowienia tego zażalenia.

Tryb:

Zażalenie wnosi się do NSA za pośrednictwem sądu wojewódzkiego, w którym wydane zostało kwestionowane zarządzenie lub postanowienie. Jeśli zażalenie zarzuca nieważność postępowania przed sądem wojewódzkim albo jest oczywiście uzasadnione sąd wojewódzki może skorzystać z prawa samokontroli tzn. może sam uchylić, zmienić wydane postanowienie, zażalenie bez konieczności przekazywania zażalenia do NSA. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego postępowania. Z mocy samego prawa nie wstrzymuje natomiast może zrobić to sąd, jeśli uzna to za celowe. Zażalenie rozpatrywane na posiedzeniu niejawnym dotyczy zarówno postępowania przed NSA jak również samokontroli sądu wojewódzkiego.

35. Skarga kasacyjna.

a) co to jest?

SKARGA KASACYJNA- jest instytucją procesową, która stwarza możliwość prawną legitymowanym podmiotom żądania weryfikacji orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przez Naczelny Sąd Administracyjny. Z istoty modelu kasacyj¬nego wynika, że Naczelny Sąd Administracyjny ma wyłącznie kompetencje kasacyjne - uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Od tej reguły dopuszczalny jest wyjątek. Naczelny Sąd Administracyjny bowiem, jeżeli stwierdzi, że w postęp. przed wojewódzkim sądem administracyjnym nie naruszono przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, może uchylić zaskarżone

orzeczenie i rozpoznać skargę.

b) od czyich i jakich orzeczeń przysługuje?

a) Wyroków sądu wojewódzkiego

b) Postanowień sądów wojewódzkich kończących postępowanie ( mamy dwa takie rodzaje:

1) postępowanie o odrzuceniu skargi na działanie bezczynnej administracji

2) postanowienia o umorzeniu postępowania sądowo- administracyjnego

c) kto może ja wnieść?

a) Skarżący (strona skarżąca)

b) Organ administracji, którego działanie, bezczynność zostały zaskarżone

c) Strony postępowania sądowo-administracyjnego

- prokurator, RPO, RPD

d) na jakich podstawach (z powodu jakich naruszeń prawa)?

Dwa rodzaje naruszeń prawa sądów wojewódzkich

1) Naruszenie prawa materialnego po przez jego błędną wykładnie lub zastosowanie

2) Naruszenie prawa proceduralnego, jeśli ono mogło mieć istotne znaczenie na wynik sprawy

e) rodzaje orzeczeń w przypadku uwzględnienia skargi kasacyjnej

Sąd NSA uwzględni skargę kasacyjną, jeżeli jedna z podstaw kasacyjnych rzeczywiście zaistniała. Uwzględniając skargę kasacyjną zawsze uchyla zaskarżenie sąd wojewódzki, ale nie może ograniczyć się do samego uchylenia. Uchylając zaskarżone orzeczenie NSA powinien jednocześnie ( w zażaleniu od poniesionych ustaleń)

a) przekazać sprawę sądową- tego rodzaju orzeczenie jest klasyczną reakcją NSA w przypadku uwzględnienia skargi. Sąd wojewódzki rozpatruje sprawę ponownie, obowiązany jest uczynić to w innym składzie niż wydając zaskarżone orzeczenie, jeśli nie jest to możliwe wówczas NSA przekazuje sprawę innemu sądowi wojewódzkiemu do rozpatrzenia na nowo, nie ten, co wydawał zaskarżone orzeczenie.

b) sam orzec na nowo, co do istoty sprawy- NSA może sam orzec, co do istoty sprawy tylko wtedy, gdy stwierdzi naruszenie prawa materialnego. Nie może natomiast zrobić tego, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów proceduralnych. W takiej sytuacji NSA będzie obowiązany przekazać sprawę sądowi wojewódzkiemu do ponownego rozpatrzenia. Również wtedy, gdy wydane orzeczenie wymagałoby przeprowadzenia jakiś dodatkowych dowodów. NSA nie może sam orzec, co do istoty sprawy, ponieważ podstawą jego orzekania jest stan faktyczny ustalony przez sąd wojewódzki.

c) odrzucić skargę na działanie, bezczynność organów administracji albo umorzyć postępowanie sądowo-administracyjne- uchylenie i odrzucenie skargi następuje zawsze w formie postanowienia niezależnie od tego, w jakiej formie nastąpiło wydanie zaskarżonego orzeczenia przez sąd wojewódzki.

36. Nieważność postępowania.

NSA rozpatruje sprawę w granicach skargi kasacyjnej jednakże niezależnie od tego, co skarżący podniósł w skardze. NSA obowiązany jest z urzędu uwzględnić okoliczności powodujące nieważności postępowania.

Zachodzi w:

a) Jeżeli zachodzi jedynie w ……………………………………..

b) Jeżeli zachodzi tzw. zawisłość praw albo powaga rzeczy osądzonych

c) Jeżeli sąd wojewódzki orzekł w sprawie należy do właściwości NSA

d) Jeżeli strona nie miała zdolności sądowej albo procesowej, była nienależycie reprezentowana

e) Jeżeli skład sądu był niezgodny z prawem albo orzekł sędzia wyłączony z mocy prawa

f) Jeżeli strona była pozbawiona możliwości obrony swoich praw

37. Podstawy wznowienia postępowania.

a) przyczyny nieważności

Spośród przyczyn nieważności postępowania podstawą do wznowienia postępowania mogą stanowić

a) Gdy strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, była nienależycie reprezentowana lub była pozbawiona możliwości obrony swoich praw

b) Gdy skład sądu był niezgodny z prawem albo orzekał sędzia wyłączony z mocy prawa

c) Gdy w tej samej sprawie zapadło już prawomocne orzeczenie

Stwierdzenie jednej z przyczyn nieważności obliguje sąd do wzruszenia/uchylenia zaskarżonego orzeczenia niezależnie od tego czy wada miała wpływ na treść orzeczenia.

b) przyczyny restytucyjne

a) Gdy orzeczenie sądu oparte zostało na dokumentach podrobionych lub przerobionych, albo na skazującym wyroku karnych następnie uchylonym

b) Gdy orzeczenie sądu wydane zostało w wyniku przestępstwa, przy czym ten czyn powinien być ustalony prawomocnym wyrokiem sadu karnego chyba, że postępowanie karne nie może być wczęte albo zostało umożone z innych powodów jak brak dowodów

c) Gdy zostaną ujawnione nowe informacje faktyczne lub dowody nieznane wcześniej sądowi ani stronie

Uwzględniając jedną z przyczyn restytucyjnych sąd jest uzależniony od tego czy zachodzi związek przyczynowy między taką przyczyną a treścią zaskarżonego orzeczenia.

c) inne przyczyny

Oprócz przyczyn nieważności i restytucyjnych wznowienie postępowania można jeszcze stwierdzić w dwóch przypadkach:

a) Jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego albo przynajmniej przepisu prawa na podstawie, którego zaskarżony wydał orzeczenie z Konstytucyjną umową międzynarodową albo ustawą.

b) Jeżeli potrzeba wznowienia zachodzi w związku z orzeczeniem organu międzynarodowego podjętego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Polskę.

38. Jaki sąd właściwy jest do wznowienia postępowania z przyczyny nieważności, a

jaki z pozostałych przyczyn?

Sądem właściwym do postępowania jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie a jeżeli zaskarżone orzeczenie sądów obu instancji właściwy jest NSA. Natomiast do wznowienia postępowania pozostałych przyczyn (restytucyjnych) właściwy jest ten sąd, który jako ostatni orzekł w sprawie.

39. Termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania i termin dopuszczalności wznowienia.

3 miesiące o wznowienie skargi

Zasadniczo liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stania się podstawą do wznowienia. Jeżeli podstawą do wznowienia jest brak należytej reprezentacji strony albo okoliczności, że strona była pozbawiona możliwości ochrony swoich praw termin ten liczy się od dnia, w którym strona ………….. Dowiedzieli się o wydanym orzeczeniu. Jeżeli podstawą jest orzeczenie TK termin ten biegnie od dnia wejścia w życie takiego orzeczenia.

Rozstrzygnięcie organu międzynarodowego liczy się od dnia doręczenia stronie tego rozstrzygnięcia. Nie można wznowić postępowania po 5 latach od uprawomocnienia orzeczenia.

40. Uwzględnienie skargi o wznowienie.

Uwzględniając skargę sąd może:

a) Zmienić zaskarżone orzeczenie

b) Uwzględnić zaskarżone orzeczenie i jednocześnie odrzucić skargę na działanie organu albo umorzyć postanowienie sądu administracyjnego

Wyrok uwzględniający skargę wygląda inaczej, jeżeli podstawą wydania była powaga rzeczy odrzuconych. Uwzględniając skargę opartą o te zasady sąd może:

a) Uchylić pierwsze z orzeczeń wydanych w tej samej sprawie pozostawiające w mocy drugie z nich

b) Uchylić oba orzeczenia wydane w tej samej sprawie i orzec na nowo, co do istoty tej sprawy albo przekazać sprawę do rozstrzygnięcia sądowi wojewódzkiemu.

Nie jest dopuszczalne ponowne wznowienie postępowania nawet, jeśli skarga została wzniesiona przez inny podmiot lub oparta byłaby na innej podstawie. A nawet wtedy, gdy ta inna podstawa nie była znana w chwili pierwotnego orzekania w postępowaniu wznowieniowym. Natomiast nie ma przeszkód do ponownego postępowania, jeżeli pierwsze

wznowienie skargi zostało odrzucone nie doszło do merytorycznego jej rozstrzygnięcia.

41. Unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny unieważnia prawomocne orzeczenie sądu administracyjnego wydane w sprawie, które ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania i odrzuca skargę, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym w ustawie. Sąd orzeka na wniosek Prezesa NSA. Do rozpoznania wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o rozpoznaniu skargi kasacyjnej. Jest to rozwiązanie przyznające Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu kompetencję do sprawowania nadzoru nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych - NSA sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów i podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy innych ustaw.

W postępowaniu sądowoadministracyjnym można natomiast dopatrzyć się cech oficjalności - postępowanie o unieważnienie jest bowiem wszczynane na wniosek Prezesa NSA.

Przedmiotem wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego może być zarówno orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Orzeczenia sądu administracyjnego muszą być prawomocne.

Dopuszczalność złożenia wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego jest ograniczona:

- po pierwsze, rodzajem naruszenia prawa w orzeczeniu sądu, a mianowicie jeżeli sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania,

- po drugie, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, a zatem gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.

42. Terminy sporządzania uzasadnienia orzeczeń sądów administracyjnych.

W sprawach, w których skargę uwzględniono uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie czternastu dni od dnia ogłoszenia wyroku albo podpisania sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym. W sprawach, w których skargę oddalono uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek strony zgłoszony w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyroku albo doręczenia odpisu sentencji wyroku. Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie czternastu dni od dnia złożenia wniosku. Jeżeli ustawa nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje postanowienie. Postanowienia ogłoszone na rozprawie sąd uzasadnia, gdy podlegają one zaskarżeniu i doręcza stronom. Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd z urzędu doręcza stronom. Gdy stronie służy środek zaskarżenia, postanowienie doręcza się wraz z uzasadnieniem. Uzasadnienie sporządza się w terminie siedmiu dni od wydania postanowienia.

43. Koszty sądowe - co obejmują?

KOSZTY SĄDOWE- obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków.

Opłaty sądowe- są nimi wpis i opłata kancelaryjna.

Wydatki- Do wydatków zalicza się w szczególności:

1. należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie,

2. koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności sądowych poza budynkiem sądowym, określone w odrębnych przepisach.

44. Wpis.

a) co to jest?

To opłata pobierana od pism wszczynających postępowanie przed sądem administracyjnym w danej instancji.

b) jakie pisma są zwolnione od wpisu?

Nie pobiera się wpisu od wniosków, które:

-nie wszczynają postępowania

-wniosków wnoszonych w toku postępowania

-wniosków składanych łącznie z pismem wszczynającym postępowanie

c) skutki nieuiszczenia wpisu

Art. 220.

§ 1. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona należna opłata. W tym przypadku, z zastrzeżeniem § 2 i 3, przewodniczący wzywa wnoszącego pismo, aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania uiścił opłatę w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania. W razie bezskutecznego upływu tego terminu przewodniczący wydaje zarządzenie o pozostawieniu pisma bez rozpoznania.

§ 3. Skarga, skarga kasacyjna, zażalenie oraz skarga o wznowienie postępowania, od których pomimo wezwania nie został uiszczony należny wpis, podlegają odrzuceniu przez sąd.

d) kiedy wpis podlega zwrotowi?

Uiszczony wpis podlega w całości zwrotowi, kiedy pismo zostało odrzucone lub cofnięte. Połowę wpisu zwraca się od pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia.

Zwraca się też wpis w całości od zażalenia na podstawie w sprawie ukarania grzywną, jeżeli zażalenie zostało uwzględnione.

W sprawie zwrotu sąd orzeka w drodze postanowienia, które może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

45. Opłata kancelaryjna.

a) za co się ją pobiera?

Opłatę kancelaryjną pobiera się za stwierdzenie prawomocności oraz wydawanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów na podstawie akt. Opłatę kancelaryjną pobiera się także za odpisy, wyciągi, kopie i wydruki oraz zaświadczenia i inne dokumenty wydawane na podstawie zbiorów gromadzonych i prowadzonych w sądzie poza aktami sprawy. Opłatę kancelaryjną za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, doręczonego na skutek żądania zgłoszonego w terminie siedmiodniowym od ogłoszenia, pobiera się przy zgłoszeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i jego doręczenie.

b) skutki nieuiszczenia opłaty kancelaryjnej

Jeżeli opłata nie została uiszczona, przewodniczący zarządzi ściągnięcie jej od strony, która złożyła wniosek.

46. Wydatki związane z dokonaniem czynności wnioskowanych przez strony - skutki niewpłacenia przez stronę zaliczki na pokrycie takich wydatków .

Wydatki- Do wydatków zalicza się w szczególności:

1. należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie,

2. koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności sądowych poza budynkiem sądowym, określone w odrębnych przepisach.

Strona, która wniosła o podjęcie czynności połączonej z wydatkami, obowiązana jest wpłacić zaliczkę na ich pokrycie. Jeżeli wniosek złożyło kilka stron albo sąd zarządził wykonanie czynności z urzędu, zaliczkę powinny wpłacić strony w częściach równych lub w innym stosunku według uznania sądu. Wysokość zaliczki i termin jej wpłacenia wyznacza sąd. Jeżeli przewidywane wydatki okażą się większe od wpłaconej zaliczki, sąd nakaże jej uzupełnienie.

W sytuacji niewpłacenia zaliczki kwotę potrzebną na pokrycie wydatków wykłada się tymczasowo z części budżetu sądu administracyjnego, którą zwraca strona zobowiązana do wpłacenia zaliczki. Termin do wpłacenia kwoty wyłożonej z budżetu jest wyznaczony ustawowo i wynosi czternaście dni od dnia wezwania przez przewodniczącego. Jeżeli strona mieszka za granicą termin wyznacza przewodniczący; termin ten nie może być krótszy niż dwa miesiące od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli strona nie uiści kwoty wyłożonej z budżetu w określonym terminie, sąd na posiedzeniu niejawnym wyda postanowienie nakazujące ściągnięcie wyłożonej kwoty, bez wstrzymania biegu postępowania. Przepisów o wyłożeniu z budżetu sądu administracyjnego kwoty na pokrycie wydatków nie stosuje się, gdy niepodjęcie czynności stanowi przesłankę zawieszenia postępowania.

47. Koszty udziału w postępowaniu strony działającej osobiście - co obejmują?

Do niezbędnych kosztów postępowania prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem lub radcą prawnym, zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdu i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego.

48. Koszty udziału w postępowaniu strony reprezentowanej przez pełnomocnika zawodowego - co obejmują?

Do niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się ich wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

49. Jakie podmioty zwolnione są z kosztów sądowych we wszystkich sprawach sądowoadministracyjnych?

Zwolnienie z mocy prawa przysługuje:

1. prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich,

2. kuratorowi strony wyznaczonemu przez sąd orzekający lub przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy.

Zwolnienie przysługuje stronie, której przyznane zostało prawo pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym. Zwolnienie z mocy prawa od kosztów sądowych, jeżeli przepis prawa nie określa zakresu tego zwolnienia, oznacza całkowite zwolnienie z obowiązku wnoszenia opłat sądowych, jak i ponoszenia wydatków. Taki sam zakres dotyczy zwolnienia udzielanego postanowieniem sądu.

50. W jakich sprawach każda strona skarżąca jest zwolniona z kosztów sądowych z mocy prawa?

Zwolnienie z mocy prawa oparte jest zarówno na kryterium przedmiotowym (rodzaju spraw), jak na kryterium podmiotowym. Zwolnienie z mocy prawa od uiszczenia kosztów sądowych służy stronie skarżącej w sprawach:

1. z zakresu pomocy i opieki społecznej,

2. dotyczących statusu bezrobotnego, zasiłków oraz innych należności i uprawnień przysługujących osobie bezrobotnej,

3. dotyczących chorób zawodowych, świadczeń leczniczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych,

4. ze stosunków pracy i stosunków służbowych,

5. z zakresu ubezpieczeń społecznych,

6. z zakresu powszechnego obowiązku obrony.

51. Prawo pomocy.

a) forma, inicjatywa i warunki przyznania

Art. 243.

§ 1. Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych.

§ 2. Przyznanie prawa pomocy przed lub w toku postępowania rozpoznawczego obejmuje także postępowanie egzekucyjne.

Art. 246.

§ 1. Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:

1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;

2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

§ 2. Osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane:

1) w zakresie całkowitym - gdy wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania;

2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

§ 3. Adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego można ustanowić dla strony, która nie zatrudnia lub nie pozostaje w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Nie dotyczy to adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego ustanowionego na podstawie przepisów o prawie pomocy.

Art. 247.

Prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi.

Art. 248.

Przyznanie prawa pomocy nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów postępowania, jeżeli obowiązek taki wynika z innych przepisów.

Art. 249.

Przyznanie prawa pomocy może być cofnięte w całości lub w części, jeżeli się okaże, że okoliczności, na podstawie których je przyznano, nie istniały lub przestały istnieć.

b) zakres

Art. 244.

§ 1. Prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

§ 2. Ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w ramach prawa pomocy jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa.

§ 3. Jeżeli strona we wniosku wskazała adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego, właściwa okręgowa rada adwokacka, rada okręgowej izby radców prawnych, Krajowa Rada Doradców Podatkowych lub Krajowa Rada Rzeczników Patentowych, w miarę możliwości i w porozumieniu ze wskazanym adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym, wyznaczy adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego wskazanego przez stronę.

Art. 245.

§ 1. Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym.

§ 2. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

§ 3. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

§ 4. Częściowe zwolnienie od opłat lub wydatków może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej ich części albo określonej ich kwoty pieniężnej.

52. Zasady zwrotu kosztów postępowania pomiędzy stronami.

a) w postępowaniu przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi

Zasada odpowiedzialności za wynik postępowania. Jest to zasada podstawowa. Ustawa przyjmuje zasadę zwrotu kosztów postępowania jednej stronie przez drugą stronę. W postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym obowiązuje reguła zwrotu kosztów postępowania skarżącemu przez stronę przeciwną (organ). Prawo to jednak przysługuje tylko w razie uwzględnienia skargi lub umorzenia postępowania. W razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt lub podjął zaskarżoną czynność albo dopuścił się bezczynności, zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. Zwrot kosztów stronie skarżącej od organu przysługuje także w razie gdy sąd umorzył postępowanie ze względu na uwzględnienie w całości skargi przez organ, a także gdy sąd umarza postępowanie w sytuacji gdy w wyniku przeprowadzonego postępowania mediacyjnego organ uchylił lub zmienił akt albo podjął czynność, a skarżący na ten akt nie złożył skargi albo skarga została oddalona. W razie gdy po stronie skarżącej występuje kilku uprawnionych w sprawie, zwrot kosztów przysługuje każdemu z nich odpowiednio do udziału w sprawie. Jeżeli uprawnienia lub obowiązki skarżących związane z przedmiotem zaskarżenia są wspólne, zwrot kosztów następuje na ich rzecz solidarnie. Ustawa - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie przewiduje zwrotu kosztów postępowania na rzecz strony przeciwnej organu wykonującego administrację publiczną.

b) w postępowaniu przed NSA

Odmienne zasady obowiązują w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym wszczętym na podstawie skargi kasacyjnej, w którym strony co do zasad zwrotu mają równe prawa. Należy rozróżnić przypadki gdy skarga kasacyjna została uwzględniona oraz w razie oddalenia skargi kasacyjnej. W razie uwzględnienia skargi należy się stronie, która wniosła skargę kasacyjną, zwrot poniesionych przez nią niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego:

- od organu, jeżeli w wyniku skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu pierwszej instancji oddalający skargę,

- od skarżącego, jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu pierwszej instancji uwzględniający skargę.

W przypadku oddalenia skargi kasacyjnej strona, która wniosła skargę kasacyjną, obowiązana jest zwrócić niezbędne koszty postępowania kasacyjnego poniesione przez:

- organ, jeżeli zaskarżono skargą kasacyjną wyrok sądu pierwszej instancji oddalający skargę,

- skarżącemu, jeżeli zaskarżono skargą kasacyjną wyrok sądu pierwszej instancji uwzględniający skargę.

Zasada zwrotu kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia ochrony interesu prawnego. Do niezbędnych kosztów postępowania prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem lub radcą prawnym, zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub pełnomocnika oraz równowartość utraconego zarobku wskutek stawiennictwa. Suma kosztów przejazdu i równowartość utraconego zarobku nie może przekroczyć wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego.

Do niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się ich wynagrodzenie, jednak nie wyższe od stawki określonej w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Regułę tę stosuje się w razie gdy strona reprezentowana jest przez doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego.

c) zasady pomocnicze (stosunkowego rozdzielenia kosztów, słuszności, zawinienia)

Zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania. Jest to zasada powiązana w sposób bezpośredni z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. W razie częściowego uwzględnienia skargi sąd może w uzasadnionych przypadkach zasądzić na rzecz skarżącego od organu tylko część kosztów, w szczególności jeżeli skarga została uwzględniona w części niewspółmiernej w stosunku do wartości przedmiotu sporu ustalonej w celu pobrania wpisu.

Zasada słuszności. Sąd może odstąpić od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości lub w części.

Zasada zawinienia. Niezależnie od wyników spraw, o których mowa wyżej sąd może nałożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów - w całości lub w części wywołanych jej niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.

---