Cele działalności NBP: podstawowy - utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki rządu o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP; polityka pieniądza; współpraca międzynarodowa (ESBC); działalność dewizowa (w zależności od sytuacji na rynku skup albo sprzedaż dewiz); działalność emisyjna; obsługa Skarbu Państwa
Działania na rzecz systemu bankowego NBP: działalność legislacyjna (przepisy prawa bankowego); na rzecz systemu płatniczego; edukacja i informacja; statystyczno-analityczna (banki muszą wysyłać sprawozdanie i raporty które są publikowane do informacji publicznej)
Funkcje NBP: Bank emisyjny: emisja środków pieniężnych, wypuszczenie w obieg znaków pieniężnych, regulacja jakości pieniądza w obiegu rynkowym, organizowanie obiegu pieniężnego, niszczenie zużytych znaków pieniężnych; Bank Banków (współdziałanie przy opracowaniu koncepcji społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, organizowanie i czuwanie nad sprawnym przebiegiem rozliczeń pieniężnych w systemie bankowym, udzielanie kredytów refinansowych innym bankom oraz kontrola nad ich wykorzystaniem, przyjmowanie lokat od banków, kształtowanie polityki kursowej); Centralny Bank Państwa (organizuje system rozliczeń pieniężnych, pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe, sprawuje kontrolę nad działalnością banków).
Do zakresu działania Zarządu NBP należy w szczególności: podejmowanie uchwał w sprawie udzielania bankom upoważnień do wykonywania czynności obrotu dewizowego, realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej, okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego, nadzorowanie operacji otwartego rynku, ocena funkcjonowania systemu bankowego, uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP, uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości, określanie zasad gospodarowania funduszami NBP, określanie zasad organizacji i podziału zadań NBP, określanie zasad polityki kadrowej i płacowej NBP, uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP, sporządzanie bilansu NBP oraz rachunku zysków i strat, opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą, przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady Polityki Pieniężnej.
Organy NBP: Zarząd NBP, Prezes NBP jako przewodniczący, 6-8 członków zarządu w tym 2 Wiceprezesów NBP
Zadania Rady Nadzorczej NBP: opiniuje plan badań naukowych NBP oraz ocenia jego realizacje, przygotowanie na potrzeby zarządu NBP oraz Prezesa NBP ekspertyz, analiz, ocen i opinii dotyczących zadań NBP, rekomendowanie tematów badań naukowych w zakresie których ufundowane zostaną stypendia Prezesa NBP, inne zadania zlecane przez Zarząd NBP w szczególności w zakresie organizacji i metodyki badań
Pozostała działalność NBP: zbierane, przetwarzane i publikowane są dane dotyczące: bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, statystyka pieniężna i bankowa, oczekiwanie inflacyjne osób prywatnych, inflacja
Edukacja ekonomiczna NBP: upowszechnianie tematyki ekonomicznej i finansowej, zrozumienie zasad funkcjonowania gospodarki rynkowej; promocja przedsiębiorstwa
Polityka pieniężna
Podstawowym celem polityki pieniężnej jest utrzymanie stabilnego poziomu cen
Cele polityki pieniężnej: wzrost gospodarczy, wysoki poziom zatrudnienia, stabilność cen, stabilność rynków walutowych, stabilność stóp procentowych, stabilność rynków finansowych
Charakter polityki pieniężnej: ekspansywny - zwiększenie podaży pieniądza w tym celu NBP (obniża oprocentowanie kredytu refinansowego, obniża stopę rezerwy obowiązkowej, skupuje papiery wartościowe); restrykcyjny - ograniczenie podaży pieniądza w obiegu (polityka „trudnego pieniądza” ; podwyższa oprocentowanie kredytu refinansowego; podwyższa stopę rezerwy obowiązkowej; sprzedaje papiery wartościowe)
Instrumenty polityki pieniężnej NBP: instrumenty pośrednie (rezerwy obowiązkowe banków - to pieniądze, które banki komercyjne muszą utrzymać na rachunku banku centralnego. Wysokość ustala RPP od 31 października 2003 stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5 dla wszystkich rodzajów depozytów.; operacje otwartego rynku - są interwencjami banku centralnego, który kupuje lub sprzedaje papiery wartościowe regulując tym samym ilość pieniądza w obiegu warunkowe (Repro - Bank Centralny kupuje papiery wartościowe - bank zobowiązuje się do odkupienia tych samych papierów wartościowych w określonym terminie i po określonej cenie; Revere repro - bank zobowiązuje do odsprzedaży tych samych walorów w określonym terminie i po określonej cenie) i bezwarunkowe - kupno i sprzedaż papierów wartościowych); operacje kredytowo-depozytowe (kredyt refinansowy; kredyt redyskontowy - przyjęcie przez NBP od banków komercyjnych weksli do dyskonta (sprzedaż weksla) i redyskonta (bank -> NBP); kredyt lombardowy - pod zastaw rzeczy ruchomych, w tym głównie papierów wartościowych, towarów (obrazy), metali szlachetnych) instrumenty administracyjne (….. kredytowe, kontrola poziomu stop procentowych, oddziaływanie na wielkość papierów wartościowych poprzez limitowanie kredytów na ich zakup) oraz instrumenty perswazyjne (wymagają dużego autorytetu i zaufania …., Polegają na wysyłani sygnału o możliwościach zmian w polityce materialnej (np. wypowiedzi Prezesa)