Przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu

Zatrudniamy pracownicę na podstawie umowy na okres próbny, która miała trwać do 30 kwietnia br. Pracownica przedłożyła zaświadczenie o stanie ciąży, w związku z czym umowę przedłużyliśmy do dnia porodu. Czy w tych okolicznościach pracownica będzie mogła skorzystać z urlopu wychowawczego? Czy możemy przedłużyć z nią umowę o dalszy okres i udzielić wspomnianego urlopu?

Po rozwiązaniu umowy o pracę urlop wychowawczy nie przysługuje. Nie ma jednak przeszkód prawnych aby w podanych okolicznościach strony zawarły następną terminową umowę o pracę na kolejny okres. Pracownica będzie mogła skorzystać z urlopu wychowawczego, jeśli będzie legitymować się co najmniej 6-miesięcznym okresem zatrudnienia, do którego zalicza się wszystkie poprzednie okresy pracy.

Ochrona stosunku pracy pracownicy w okresie ciąży

Pracodawca nie może wcześniej wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży bez względu na okres zaawansowania tej ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy (art. 177 § 1 K.p.). Rozwiązanie w tym czasie umowy o pracę jest dopuszczalne, gdy zachodzą okoliczności uzasadniające zwolnienie pracownicy z jej winy w trybie art. 52 K.p. i tylko pod warunkiem uzyskania zgody zakładowej organizacji związkowej. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest wówczas obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
 

Ważne: Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Reguła ta nie ma zastosowania do pracownicy zatrudnionej na czas określony w ramach tzw. umowy na zastępstwo (art. 177 § 3¹ K.p.).

Termin upływu trzeciego miesiąca ciąży oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni) - por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2002 r. (sygn. akt I PK 33/02, OSNP 2004/12/204). Pisaliśmy na ten temat w UiPP nr 10/2010, str. 59-60. Udokumentowanie stanu ciąży należy do lekarza, który wystawia odpowiednie zaświadczenie.
 

Przykład

Strony łączy umowa o pracę zawarta na czas określony do dnia 31 lipca 2010 r. Pracownica przedłożyła w dniu 2 czerwca 2010 r. zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży - 10 tydzień. Na koniec lipca 2010 r. ciąża pracownicy będzie przekraczała okres 3 miesięcy. Umowa z mocy prawa zostanie przedłużona do dnia porodu.
 

Przykład

Pracodawca zatrudnia pracownicę na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony do 31 grudnia 2010 r. Pracownica w maju br. doręczyła zaświadczenie lekarskie o stanie ciąży i przewidywanej dacie porodu, który ma nastąpić w październiku br.

Do dnia porodu pracownica jest chroniona. Jednak już w trakcie urlopu macierzyńskiego umowa o pracę rozwiąże się z upływem czasu, na który była zawarta, czyli 31 grudnia 2010 r.
 

Przykład

W firmie zatrudniona na zastępstwo osoby korzystającej z 7-miesięcznego urlopu wychowawczego jest pracownica, która po kilku tygodniach okazała zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży.

Umowa o pracę zawarta na zastępstwo w momencie powrotu do pracy osoby zastępowanej ulegnie rozwiązaniu bez względu na stan ciąży pracownicy.

Prawo do urlopu wychowawczego

Problematykę urlopów wychowawczych regulują przepisy art. 186-186⁸ K.p. oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U. nr 230, poz. 2291). Pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu wychowawczego na wniosek pracownika. Jeśli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia może korzystać jedno z nich, z tym że ograniczenie to nie obowiązuje przez okres 3 miesięcy korzystania z urlopu wychowawczego. Warunkiem skorzystania z urlopu wychowawczego jest posiadanie przez pracownika co najmniej 6-miesięcznego okresu zatrudnienia pracowniczego. Do wymaganego okresu wlicza się wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia.
 

Przykład

Pracodawca zatrudnia od 1 czerwca 2010 r. pracownicę wychowującą dwuletnie dziecko. Po 4 tygodniach pracy wystąpiła ona z wnioskiem o udzielenie jej rocznego urlopu wychowawczego. Pracownica będzie miała prawo do urlopu wychowawczego, pod warunkiem, że posiada wcześniejsze okresy zatrudnienia dające jej ogółem 6-miesięczny staż.
 

Przykład

Pracownica podjęła pierwsze zatrudnienie od 8 listopada 2009 r. W dniu 28 lutego br. urodziła dziecko i korzysta z urlopu macierzyńskiego, a następnie będzie korzystała z urlopu wypoczynkowego, po którym zamierza skorzystać z urlopu wychowawczego. Mimo że faktyczny okres pracy w danym przypadku jest krótszy niż 6 miesięcy, to po doliczeniu okresu urlopu macierzyńskiego (także wypoczynkowego) pracownica spełni warunek posiadania co najmniej 6-miesięcznego stażu pracy wymaganego dla nabycia prawa do urlopu wychowawczego.

Przepisy nie ograniczają uprawnień do omawianego urlopu pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy ani na podstawie umów terminowych. Wymiar urlopu wychowawczego ogranicza natomiast wiek dziecka oraz czas trwania umowy terminowej. Urlop wychowawczy może być udzielony na okres do 3 lat, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4 lat życia albo zakończenia umowy zawartej na czas określony lub innej umowy terminowej. Urlopy wychowawcze przysługują także pracownikom opiekującym się starszymi dziećmi wymagającymi szczególnej troski. Pracownik może skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 lat życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia, potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, wymaga ono osobistej opieki pracownika. W takim przypadku warunkiem udzielenia urlopu wychowawczego jest przedstawienie dodatkowo orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Urlop ten przysługuje bez względu na to, czy pracownik korzystał z urlopu wychowawczego na dziecko w wieku do lat 4.

---