ROZGRANICZENIE NIERUCHOMOŚCI
Rozgraniczenie nieruchomości służy urzędowemu wyznaczaniu granicy pomiędzy sąsiednimi nieruchomościami.
Istotą rozgraniczenia jest więc ustalenie na gruncie zasięgu prawa własności.
Rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów.
(USTAWA z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne.)
Rozgraniczanie różnych nieruchomości można podzielić według schematu:
ROZGRANICZANIE NIERUCHOMOŚCI
Rozgraniczanie nieruchomości w postępowaniu administracyjnym.
Ustawy:
- Prawo Geodezyjne i Kartograficzne
- Prawo Wodne
- Kodeks postępowania administracyjnego
w postępowaniu uproszczonym:
Ustawy:
- o scalaniu i wymianie gruntów
- o gospodarce nieruchomościami
Rozgraniczanie nieruchomości w postępowaniu sądowym
Ustawy:
- Kodeks cywilny
- Kodeks postępowania
- Kodeks postępowania administracyjnego i ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym
Przedmiot rozgraniczenia.
Rozgranicza się nieruchomości stanowiące własność:
Skarbu Państwa,
Gmin, związków między gminnych, powiatów i województw,
Jednoosobowych spółek jednostek samorządu terytorialnego i innych osób prawnych, których organami założycielskimi są
organy samorządu terytorialnego,
Osób fizycznych,
Spółdzielni,
Kościołów i związków wyznaniowych,
Wspólnot gruntowych,
Spółek prawa handlowego i innych podmiotów nie wymienionych wyżej.
Organem właściwym do przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego jest obecnie wójt, burmistrz lub prezydent miasta oraz, w wypadkach określonych w ustawie, sądy.
Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne w sposób szczegółowy omawia zasady przeprowadzania typowych rozgraniczeń. Rodzaje dokumentów stanowiących podstawę ustalania przebiegu granic oraz sposób i tryb wykonywania przez geodetę czynności ustalania przebiegu granic i sporządzania dokumentacji przy rozgraniczaniu nieruchomości określa ROZPORZĄDZENIE MINISTRÓW SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI ORAZ ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ z dnia 14 kwietnia 1999 r. w sprawie rozgraniczania nieruchomości.
(Dz.U. Nr 45 z dnia 20 maja 1999 r. poz. 453).
Postępowanie administracyjne musi być formalnie rozpoczęte, czyli wszczęte. W sprawie rozgraniczania nieruchomości postępowanie wszczyna wójt, burmistrz albo prezydent miasta na żądanie strony lub z urzędu.
Żądanie strony skierowane do organu jest równoznaczne z jej wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie przedstawionej we wniosku.
Rozgraniczenie w postępowaniu administracyjnym na wniosek strony, ma miejsce wówczas, jeżeli:
powstał spór co do przebiegu linii granicznej między właścicielami (użytkownikami wieczystymi) sąsiednich nieruchomości, nastąpiło zatarcie granic powodujące wątpliwości co do jej przebiegu, istnieje rozbieżność pomiędzy stanem prawnym i faktycznym granicy.
Wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie rozgraniczenia nieruchomości z urzędu ma miejsce w trzech przypadkach:
w trakcie scalania gruntów,
w celu realizacji potrzeb gospodarki narodowej,
gdy rozgraniczenie jest uzasadnione interesem społecznym
Na postanowienie o wszczęciu postępowania o rozgraniczenie nieruchomości nie służy zażalenie.
Za datę wszczęcia postępowania w sprawie rozgraniczenia nieruchomości należy uznać datę doręczenia postanowienia jego adresatowi, chyba że wszczęcie postępowania następuje z urzędu, wówczas datą właściwą będzie data wydania postanowienia
Strona w postępowaniu rozgraniczeniowym.
(art. 28 k.p.a.): „Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek" raz „stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie posiadające osobowości prawnej" (art. 29 k.p.a.).
Opierając się na orzecznictwie, w szczególności Sadu Najwyższego należy przyjąć, że osobami uprawnionymi do występowania z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie rozgraniczania nieruchomości są:
właściciel nieruchomości lub jej użytkownik wieczysty,
współwłaściciel lub współużytkownik wieczysty, jeżeli żądanie
rozgraniczenia ma na celu zachowanie wspólnego prawa według art. 209 k.c.,
posiadacz samoistny, jeżeli przemawia za nim domniemanie
posiadania zgodne ze stanem prawnym,
posiadacz zależny: użytkownik, dzierżawca, najemca, korzystający z określonej powierzchni gruntu,
osoba posiadająca ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości (prawo przejścia, przejazdu, dożywocie), ale tylko takie, które są w jakiś sposób zależne od wyniku rozgraniczenia
ASPEKTY POSTĘPOWANIA ROZGRANICZENIOWEGO
O wszczęciu postępowania decyduje organ poprzez wydanie postanowienia.
Na postanowienie to nie służy zażalenie, nie można więc skutecznie nie zgodzić się na przeprowadzenie rozgraniczenia. W postanowieniu tym, albo w odrębnym piśmie organ upoważnia geodetę do czynności ustalenia przebiegu granic. Zazwyczaj wskazuje go strona wnioskująca o wszczęcie postępowania.
Warunkiem upoważnienia jest posiadanie przez geodetę uprawnień zawodowych z zakresu 2, określonych w ustawie „Prawo geodezyjne i kartograficzne".
Geodeta wzywa strony do stawienia się na gruncie co najmniej na 7 dni przed terminem rozgraniczenia. Jest to jedyny przypadek kiedy geodeta może „wezwać" strony (wydane postanowienie o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego i upoważnienie geodety przez organ). Przy wykonywaniu innych prac lub czynności, geodeta nie ma prawa „wzywać" stron, może je „zawiadamiać", „zapraszać", „informować" itp.Bardzo ważne jest dotrzymanie 7-dniowego terminu wezwania. Termin ten powinien być dotrzymany niezależnie od okoliczności, gdyż strona może żądać ponownego przeprowadzenia czynności ustalenia granic jeżeli nie będziemy dysponowali zwrotnym poświadczeniem odbioru wezwania w wyżej wymienionym terminie.
Nie usprawiedliwione niestawiennictwo stron nie wstrzymuje czynności geodety, natomiast usprawiedliwienie wstrzymuje te czynności, nie dłużej jednak niż na okres l miesiąca. Z czynności ustalenia przebiegu granic geodeta sporządza bądź protokół graniczny, bądź ugodę w przypadku sporu, który strony postanowiły zakończyć takim dokumentem.
Zasady sporządzania protokołu granicznego i ugody reguluje wymienione na wstępie Rozporządzenie w sprawie rozgraniczania nieruchomości. (Dz.U. Nr 45 z dnia 20 maja 1999 r. poz. 453).
Ugoda graniczna musi odpowiadać następującym warunkom:
może dotyczyć wyłącznie sprawy ustalenia granicy, nie można w tym akcie zawierać dodatkowych ustaleń czy warunków,
ugodę pod rygorem jej nieważności muszą podpisać wszyscy właściciele i współwłaściciele nieruchomości oraz użytkownicy wieczyści, w tym także mąż i żona jeśli nieruchomość jest małżeńską wspólnością ustawową: tak więc aby mogła być zawarta ugoda musi być uregulowany stan własności obu graniczących nieruchomości.
Rodzaje dokumentów stanowiących podstawę ustalania przebiegu granic.
Podstawę ustalania przebiegu granic nieruchomości stanowią dokumenty:
1) stwierdzające stan prawny nieruchomości:
odpisy z ksiąg wieczystych lub odpisy dokumentów znajdujących się w zbiorze dokumentów;
wypisy aktów notarialnych o przeniesieniu własności;
prawomocne orzeczenie sądu i ugody sądowe dotyczące przeniesienia własności;
ostateczne decyzje administracyjne przenoszące własność lub dotyczące stwierdzenia nabycia prawa własności;
inne dokumenty odnoszące się do tytułów własności nieruchomości;
2) określające położenie punktów granicznych i przebieg granic nieruchomości:
dokumenty geodezyjne zawierające dane liczbowe do ustalenia przebiegu granic:
- szkice graniczne, protokoły graniczne, ugody;
- zarysy pomiarowe z pomiaru granic;
- szkice wyznaczenia granic działek wydzielonych w wyniku
scalenia i wymiany scalania i podziału gruntów lub podziału
nieruchomości;
- inne dokumenty pomiarowe, obliczeniowe i opisowe pozwalające
na ustalenie przebiegu granic.
Zdarza się jednak, że brakuje dokumentów wymienionych wyżej. Wówczas wykorzystuje się mapy i plany obejmujące granice lub inne elementy pozwalające na odtworzenie lub analizę przebiegu granic. Należą do nich:
mapy jednostkowe nieruchomości;
mapy katastralne;
mapy scalenia i wymiany gruntów;
plany parcelacyjne;
mapa ewidencji gruntów;
mapa zasadnicza
Dokumenty geodezyjne zawierające dane liczbowe oraz mapy i plany stanowią podstawę ustalenia granic nieruchomości, jeżeli zostały przyjęte do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
Także dokumenty nie znajdujące się w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym mogą stanowić podstawę ustalenia przebiegu granic nieruchomości, jeżeli:
stanowią całość lub część operatu pomiarowego lub katastralnego (byłych katastrów: austriackiego i pruskiego);
zawierają podpisy wykonawcy i datę sporządzenia dokumentu bądź istnieje możliwość ustalenia wykonawcy i takiej daty;
można stwierdzić, że zostały sporządzone w wyniku dokonania pomiarów na gruncie i użyte do opracowania mapy nieruchomości, której przebieg granic jest ustalany, lub nieruchomości bezpośrednio z nią sąsiadującej;
zostały sporządzone przez osoby i organy uprawnione.
Dokumenty te lub ich kopie, potwierdzone przez geodetę, stanowią nieodłączną część operatu rozgraniczeniowego.
WZNOWIENIE ZNAKÓW GRANICZNYCH
Granice nieruchomości według stanu prawnego w zasadzie ustala się tylko jeden raz. Raz wyznaczone granice i utrwalone znaki graniczne w razie ich przesunięcia, uszkodzenia lub zniszczenia mogą być jedynie wznowione.
Aby można było wznowić znaki graniczne bez przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego muszą być równocześnie spełnione dwa warunki:
granice były już kiedyś ustalone według stanu prawnego.
istnieją dane geodezyjne (miary, współrzędne itp.) umożliwiające, z odpowiednią dokładnością, wznowienie punktów granicznych, w których będą osadzone wznowione znaki graniczne.
Ocena czy granice były uprzednio ustalone według stanu prawnego wymaga znajomości wielu przepisów wydawanych na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat mimo, że w chwili obecnej już one nie obowiązują
WARIANTY POSTĘPOWANIA ROZGRANICZENIOWEGO
Rozgraniczanie nieruchomości odbywa się w dwóch płaszczyznach, jakimi są:
- postępowanie formalno-prawne (administracyjne lub sądowe),
- czynności techniczne.
W praktyce spotykamy wiele różnych przypadków rozgraniczeń, które w niewielkim zakresie różnią się, jeśli chodzi o czynności techniczne, lecz zasadniczo inne jest w każdym wariancie postępowanie formalnoprawne. W każdym z nich początek jest podobny:
1. Wpływa do organu wniosek o rozgraniczenie nieruchomości (bezpośrednio a najczęściej przy współudziale geodety),
2. Organ wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania o rozgraniczenie nieruchomości, w którym także upoważnia geodetę do ustalenia przebiegu granicy (jest to postanowienie, na które zgodnie z art. 30 ustawy „Prawo geodezyjne i kartograficzne" nie służy zażalenie).
3. Geodeta przygotowuje się do rozgraniczenia, tzn.: zgłasza pracę, bada księgi wieczyste, zbiera dane z ewidencji gruntów i budynków i innych zbiorów w zasobie geodezyjnym i kartograficznym, przeprowadza wywiad w terenie, odszukuje osnowę, a także stare znaki graniczne, analizuje wszystkie dokumenty i ustala, w jaki sposób pracę tę trzeba będzie wykonać. Dopiero po wykonaniu tych czynności geodeta może określić termin rozpoczęcia czynności ustalenia granic na gruncie dopiero wtedy,
4. Geodeta wzywa strony, tzn. właścicieli nieruchomości rozgraniczanej oraz nieruchomości sąsiednich lub inne zainteresowane osoby, do stawienia się na gruncie. Wezwania muszą zawierać pouczenia wynikające z art. 32 ustawy. Należy je wysłać za zwrotnym poświadczeniem odbioru, nie później niż 7 dni przed wyznaczonym terminem.
W wezwaniu geodeta podaje m.in. w jakiej sprawie osoba jest wzywana, w jakim charakterze i w jakim celu, datę stawienia się na gruncie oraz skutki niestawiennictwa.
Od tej chwili spotykamy różne sytuacje i zachowania stron.
Wariant I
5. Geodecie udało się w oparciu o analizę materiałów i posiadane dane ustalić przebieg granic nieruchomości, a więc wskazuje je stronom, które godzą się na ich przyjęcie.
6. Geodeta stabilizuje w sposób trwały punkty graniczne np. słupami betonowymi z podcentrem lub oznacza te punkty na istniejących trwałych budowlach.
7. Geodeta sporządza protokół graniczny i szkic graniczny. Protokół podpisują wszystkie zainteresowane strony oraz geodeta, jako współuczestnik postępowania.
Protokół graniczny powinien zawierać:
1)imię i nazwisko geodety oraz numer jego uprawnień zawodowych,
2) numer i datę postanowienia o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego oraz upoważnienia dla geodety,
3) oznaczenia nieruchomości przez określenie ich położenia, numerów działek ewidencyjnych, numerów ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów,
4) informacje dotyczące stron i ich pełnomocników,
5) wykaz i ocenę dokumentów stanowiących podstawę ustalania przebiegu granic,
6) oświadczenia stron,
7) wyniki wywiadu terenowego,
8) szkic graniczny,
9) opis przebiegu granic,
10) opis utrwalenia punktów granicznych,
11) pouczenie strony o możliwości przekazania sprawy sądowi,
12) wzmiankę o odczytaniu dokumentu stronom przed podpisaniem,
13) omówienie skreśleń i poprawek,
14) datę sporządzenia dokumentu oraz podpisy stron i geodety.
Szkic graniczny powinien zawierać:
1)rozmieszczenie linii i punktów granicznych, oznaczonych zgodnie z opisem znajdującym się w protokole granicznym lub akcie ugody,
2) rysunek rzutu poziomego trwałych elementów zagospodarowania terenu mających znaczenie dla określenia przebiegu granicy,
3) podstawowe miary określające położenie punktów granicznych względem siebie oraz elementów zagospodarowania terenu,
4) numery działek i oznaczenie ksiąg wieczystych, w których działki te zostały ujęte, lub zbiorów dokumentów oraz imiona i nazwiska właścicieli rozgraniczanych nieruchomości,
5) kierunek północy.
8. Geodeta kompletuje dokumentację i przekazuje ją (po skontrolowaniu przez ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej) do organu, który po ocenie prawidłowości wykonania prac przez geodetę, w oparciu o wniosek wymieniony w punkcie 1., wydaje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości.
9. Dokumentacja, po uprawomocnieniu się decyzji, powinna zostać przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a zmiany z niej wynikające wprowadzone do ewidencji gruntów i budynków, na mapę zasadniczą i do innych zbiorów. Dokumentacja ta będzie się składać z części dotyczącej samego rozgraniczenia oraz z mapy (z wyrysu z ewidencji gruntów i budynków), która w oparciu o to rozgraniczenie została wykonana. Jeśli nie wykonujemy mapy wówczas podstawowymi dokumentami wynikowymi są: protokół, szkic graniczny, szkice polowe, obliczenia, wykaz współrzędnych, wykaz zmian gruntowych - w postępowaniu ewidencyjnym i szkic w skali mapy ewidencyjnej, oraz sprawozdanie techniczne.
Wariant II
5. Geodecie nie udaje się ustalić przebiegu granic, gdyż dokumenty są szczątkowe i sprzeczne. Strony lub jedna ze stron, przy braku protestu drugiej, wskazują przebieg granic. Geodeta ocenia, że jest to przebieg prawdopodobny i przyjmuje je jako ustalone. Wszystkie następne czynności, jak w wariancie I.
Wariant III
5. Geodeta wskazuje stronom przebieg granicy, ale nie chcą one słyszeć o proponowanym jej usytuowaniu. Każdy z sąsiadów uważa, że jest inaczej. Geodeta zamienia się w mediatora i niezależnego doradcę. Nie wolno mu stworzyć nawet pozorów, że popiera jedną ze stron.
Jest to szczególnie trudne, gdyż zleceniodawcą prac jest jeden z uczestników postępowania. Jeśli geodeta narazi się nawet na utratę zlecenia, powinien dążyć do ustalenia faktycznej granicy nieruchomości, a nie przyjętej na życzenie zleceniodawcy. Wymaga tego dobre imię zawodu i samego geodety. Dlatego należy szczegółowo omówić i przedstawić wszystkie dowody i argumenty za proponowanym przebiegiem granicy, z uwzględnieniem danych i dokumentów przedstawionych przez strony, informując także o konsekwencjach sporu i kosztach dalszego postępowania. Po kilkugodzinnej rozmowie strony oświadczają, że godzą się na przebieg granicy i gotowe są zawrzeć ugodę.
6. Geodeta stabilizuje w sposób trwały punkty graniczne np.: słupami betonowymi z podcentrem lub oznacza te punkty na istniejących trwałych budowlach.
7. Geodeta sporządza ugodę i szkic graniczny. Ugodę podpisują zainteresowane strony oraz geodeta, jako współuczestnik postępowania.
Akt ugody zawiera dane:
1) imię i nazwisko geodety oraz numer jego uprawnień zawodowych,
2) numer i datę postanowienia o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego oraz upoważnienia dla geodety,
3) oznaczenia nieruchomości przez określenie ich położenia, numerów działek ewidencyjnych, numerów ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów,
4) informacje dotyczące stron i ich pełnomocników,
5) szkic graniczny,
6) opis utrwalenia punktów granicznych,
7) wzmiankę o odczytaniu dokumentu stronom przed podpisaniem,
8) omówienie skreśleń i poprawek,
9) datę sporządzenia dokumentu oraz podpisy stron i geodety,
10) opis przedmiotu sporu z podaniem granic wskazanych przez strony oraz wynikających z dokumentacji,
11) opis wzajemnych ustępstw,
12) szczegółowy opis granicy uznanej za obowiązującą po podpisaniu aktu ugody,
13) informację, że zawarta ugoda posiada moc ugody sądowej.
Ugoda taka ma moc ugody sądowej, zastępuje więc formę aktu notarialnego. Jeżeli zatem strony składają przed geodetą przy ustaleniu granic zgodne oświadczenie co do wzajemnych ustępstw dotyczących własności części rozgraniczonych nieruchomości, to na mocy takiej ugody wobec zachowania przepisanej formy następuje przeniesienie własności tych części nieruchomości.)
8. Geodeta kompletuje dokumentację i przekazuje ją (po skontrolowaniu przez ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej) do organu, który po ocenie prawidłowości wykonania przez geodetę prac, umorzy postępowanie administracyjne wszczęte postanowieniem, gdyż ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej. Jest więc ostateczna i nie wymaga zatwierdzania.
9. Dokumentacja powinna zostać przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a zmiany wprowadzone do ewidencji gruntów i budynków oraz do innych zbiorów.
Wariant IV
Punkty 5, 6, 7, 8 jak w wariancie I.
9) Jedna ze stron, mimo że popisała protokół, zmienia zdanie i zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji, żąda przekazania sprawy sądowi.
10) Organ całą dokumentację wraz ze swoją opinią przekazuje sądowi.
11) Sprawa toczy się przed sądem z udziałem geodety (biegłego sądowego), który na polecenie sądu sporządza swoją opinię. Sąd w oparciu o posiadane dowody, a często także wizję terenową, wydaje postanowienie o rozgraniczeniu nieruchomości.
12) Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozgraniczeniu, jego wykonanie przez komornika odbywa się także z udziałem geodety (biegłego sądowego).
Wariant V
5. Istnieje wieloletni zaogniony spór. Geodeta mimo usilnych zabiegów nie może doprowadzić do zawarcia ugody.
6. Geodeta zgodnie z art. 34 ust. l ustawy tymczasowo utrwala punkty graniczne w kilku wariantach, według: ostatniego stanu spokojnego posiadania, dokumentów oraz wskazań każdej ze stron. Granice te pokazuje na szkicu granicznym.
7. Geodeta sporządza opinię, w której obok opisania sprawy proponuje własny wariant przebiegu granicy. Całość dokumentacji wraz z opinią przekazuje organowi prowadzącemu sprawy rozgraniczeniowe.
8. Organ ocenia prawidłowość wykonania dotychczasowych czynności przez geodetę, umarza postępowanie administracyjne i przekazuje sprawę z urzędu do rozpatrzenia sądowi.
9. Sprawę prowadzi sąd (patrz wariant IV, punkty 11, 12).
Ostatnią czynnością w postępowaniu o ustalenie granic niespornych i spornych likwidowanych ugodą jest wydanie decyzji o rozgraniczeniu.
Organ administracji państwowej (obecnie samorządowej - wójt, burmistrz, albo prezydent miasta) wydaje w posterowaniu rozgraniczeniowym trzy rodzaje decyzji: decyzję o rozgraniczeniu (art. 33 ust. 1 ustawy), decyzję o umorzeniu postępowania administracyjnego w przedmiocie rozgraniczenia w związku z zawarciem przez strony ugody przed upoważnionym geodetą - ugoda sądowa (art. 106 § l k.p.a. w związku z art. 31 ust. 4 ustawy) oraz decyzję o umorzeniu postępowania i przekazaniu sprawy z urzędu do rozpatrzenia sądowi (art. 34 ust. 2 ustawy).
Operat rozgraniczeniowy
Operat składa się z dwóch części: dokumentacji rozgraniczenia nieruchomości; dokumentacji technicznej.
Dokumentacja rozgraniczenia nieruchomości obejmuje:
1) postanowienie właściwego organu o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego,
2) upoważnienie geodety do przeprowadzenia czynności ustalenia przebiegu granic,
3) zgłoszenie pracy geodezyjnej do ośrodka dokumentacji,
4) dowody doręczenia stronom wezwań do stawienia się na gruncie,
5) pisemne pełnomocnictwa udzielone przez strony,
6) dokumenty dotyczące przebiegu granic, wydane przez ośrodek dokumentacji oraz uzyskane z innych źródeł,
7) protokół graniczny lub akt ugody,
8) opinię geodety dotyczącą przebiegu granic, jeżeli ich przebieg nie może być ustalony w postępowaniu administracyjnym,
9) ostateczną decyzję właściwego organu o rozgraniczeniu nieruchomości lub umorzeniu postępowania rozgraniczeniowego.
Dokumentacja techniczna obejmuje:
1)szkice osnowy geodezyjnej i wykazy współrzędnych uzyskane w ośrodku dokumentacji;
2) opisy topograficzne punktów osnowy;
3) szkice polowe i dzienniki zawierające dane uzyskane w wyniku bezpośredniego pomiaru granic;
4) obliczenia i wykazy współrzędnych punktów granicznych;
5) obliczenia powierzchni rozgraniczanych nieruchomości lub obliczenia różnic powierzchni, jeżeli rozgraniczenie dotyczyło niektórych granic nieruchomości, a pozostałe granice nie były pomierzone na osnowę geodezyjną;
6) wykaz zmian gruntowych oraz inne dokumenty uzasadniające wprowadzenie zmian do operatu ewidencji gruntów i budynków.
Księgi wieczyste
USTAWA z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2001r., Nr 124, poz. 1361 z późniejszymi zmianami).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U. z 2001r., Nr 102, poz. 1122 z późniejszymi zmianami).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 sierpnia 2003r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz.U. z 2003r., Nr 162, poz. 1575 z późniejszymi zmianami).
KSIĘGI WIECZYSTE - jest to system rejestrujący stan prawny nieruchomości w zakresie praw rzeczowych oraz innych praw, ograniczeń i roszczeń, prowadzony w Polsce oraz organy sądownicze.
Zasadniczą funkcją ksiąg wieczystych jest ustalenie stanu prawnego nieruchomości i w tym zakresie księgi wieczyste spełniają rolę publicznej, powszechnej, jawnej ewidencji praw rzeczowych, która jest podstawą bezpieczeństwa obrotu prawnego i zabezpieczenia kredytu hipotecznego.
Księgi Wieczyste prowadzone są od 23 kwietnia 1993 r. wyłącznie przez wydziały ksiąg wieczystych sądów rejonowych.
Każda nieruchomość, w tym odrębna własność lokalu - z wyjątkami przewidzianymi w ustawie ma mieć oddzielną księgę wieczystą
Prowadzenie ksiąg wieczystych polega:
na zakładaniu ksiąg wieczystych,
rejestrowaniu wniosków o wpis,
dokonywaniu w księdze wieczystej wzmianek,
kolejnych wpisów,
dokonywaniu obwieszczeń publicznych,
sporządzaniu i przesyłaniu zawiadomień o dokonanych wpisach,
prowadzeniu akt księgi wieczystej,
wydawaniu odpisów,
udostępnianiu ksiąg wieczystych i akt do wglądu,
zamykaniu i przechowywaniu ksiąg wieczystych.
Wzmianek i wpisów w poszczególnych działach księgi wieczystej dokonuje się czytelnym pismem ręcznym przy użyciu atramentu lub innego trwałego środka. Wpisów na wydrukach komputerowych dokonuje się pismem maszynowym. Wzmianek na tych wydrukach dokonuje się pismem maszynowym lub ręcznym.
Akt księgi wieczystej zakłada się z chwilą wpływu wniosku o założenie księgi wieczystej.
Do akt załącza się, w porządku chronologicznym, wszelkie dokumenty i inne pisma dotyczące danej KW, nadając każdej karcie kolejny numer, według zasad biurowości sądowej.
Księgi wieczyste prowadzi się odrębnie dla:
nieruchomości gruntowych,
nieruchomości budynkowych,
nieruchomości lokalowych,
własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego,
prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.
Wpis do KW zawiera następujące elementy:
numer i datę wniosku oraz godzinę i minutę jego wpływu,
treść,
dane o podstawie wpisu (rodzaj, data i numer lub sygnatura dokumentu, przedmiot sprawy oraz nazwa i siedziba organu, który wydał ten dokument, lub imię i nazwisko notariusza oraz siedziba kancelarii notarialnej,
numer karty akt, pod którym został w aktach umieszczony dokument, a w wypadku gdy dokument znajduje się w aktach innej KW - numer tej księgi i kartę akt,
data dokonania wpisu,
imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe sędziego lub referendarza sądowego oraz jego czytelny podpis.
Wykreślenie wpisu polega na podkreśleniu czerwoną linią wpisu podlegającego wykreśleniu, w razie częściowego wykreśla, podkreśla się tylko część wpisu podlegającą wykreśleniu.
Księgę wieczystą zamyka się w razie całkowitego przeniesienia nieruchomości do innej księgi wieczystej oraz gdy przepisy odrębne tak stanowią. Na pierwszej stronie księgi zamieszcza się notatkę o jej zamknięciu, ze wskazaniem podstawy, podpisaną przez sędziego zaopatrzoną w datę, oraz przekreśla się wszystkie strony zawierające czerwonymi liniami na krzyż.
Założenie KW dla nieruchomości dokonywane jest na podstawie wniosku zawierającego w szczególności:
oznaczenie nieruchomości, miejsca jej położenia, obszaru oraz sposobu korzystania z nieruchomości,
wymienienie wszystkich uprawnionych, na których rzecz własność ma być wpisana, oraz wskazanie ich adresów,
powołanie tytułu własności nieruchomości (darowizna, spadkobranie, zasiedzenie, kupno, zamiana),
wyszczególnienie obciążających nieruchomości ograniczonych praw rzeczowych lub ograniczeń w jej rozporządzaniu albo oświadczenie wnioskodawcy, że nie wie o istnieniu takich praw lub ograniczeń.
Jeżeli nieruchomość była już wpisana do KW, a księga ta zaginęła lub uległa zniszczeniu, we wniosku powinien być wskazany numer tej księgi.
Jeżeli dla nieruchomości był prowadzony zbiór dokumentów, wniosek powinien zawierać wskazanie numeru tego zbioru.
Jeżeli nieruchomość nie miała księgi wieczystej ani zbioru dokumentów, wniosek powinien zawierać odpowiednie oświadczenie w tej sprawie.
Do wniosku powinny być dołączone dokumenty stwierdzające nabycie własności nieruchomości, określonej we wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości.
Stan prawny nieruchomości to stan, który wynika bądź z treści wpisu do KW w zakresie praw lub stan wynikły z treści innych dokumentów takich jak:
prawomocnych orzeczeń sądowych,
aktów notarialnych,
spisanych umów i ugod w postępowaniu sądowym i administracyjnym,
ostatecznych decyzji administracyjnych,
aktów normatywnych.
W ewidencji gruntów i budynków własność nieruchomości określa się również na podstawie wyżej wymienionych dokumentów, jeżeli nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej.
Granice prawne nieruchomości (gruntowej) to granice wyznaczone, zastabilizowane i pomierzone na gruncie, dla których został sporządzony operat, przyjęty do ODGK oraz dla których istnieje ostateczna decyzja administracyjna lub prawomocne orzeczenie sądu. Jeżeli te trzy warunki nie zostaną spełnione nie można mówić o granicy prawnej.
U podstaw każdej księgi wieczystej leżą trzy zasady, ważne dla bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami:
1. Domniemanie wiarygodności, tzn. „domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Domniemywa się, że prawo wykreślone nie istnieje" (art. 3 ustawy).
2. Zasada rękojmi wiary publicznej, polega ona na tym, że w przypadku zaistnienia niezgodności pomiędzy stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według księgi nabył własność lub inne prawa rzeczowe. W przypadku wystąpienia niezgodności stanu rzeczywistego z zapisami w księdze wieczystej przyjmuje się za silniejszy i obowiązujący - zapis w księdze wieczystej.
Rękojmia publicznej wiary księgi nie działa w kilku wypadkach, co oznacza, że prawa te istnieją pomimo braku wpisu do księgi. Są to prawa obciążające nieruchomość z mocy ustawy.
3. Zasada jawności księgi wieczystej, tzn. każdy ma prawo je bezpłatnie przeglądać oraz otrzymywać odpłatne wypisy. Odpis z księgi wieczystej, według ostatniego stanu wpisów wydaje się na żądanie osób zainteresowanych, sądu, prokuratora, notariusza lub organu rządowej i samorządowej administracji ogólnej. Nie można zatem zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono wzmiankę.
Księgi wieczyste prowadzi się według ustalonych wzorów, które zawierają informacje ogólne (nazwa sądu, nazwa gminy lub miasta, numer repertorium księgi wieczystej) oraz informacje o nieruchomościach zawarte w czterech działach, z których:
Dział I - obejmuje oznaczenie nieruchomości, tj. numer, lokalizację i powierzchnię, a także wpisy praw związanych z jej własnością,
Dział II - obejmuje informacje o jej właścicielu: od kiedy nim jest i na jakie podstawie,
Dział III - to ciężary i ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością; w tym miejscu może znajdować się zapis o prawie sąsiada do korzystania z dojazdu przez działkę,
Dział IV - to wpisy o hipotekach obciążających nieruchomość.
Księgi wieczyste mogą być prowadzone przy wykorzystaniu informatycznego programu komputerowego. Wtedy księgę wieczystą stanowią wydruki komputerowe, zawierające treść odpowiadającą poszczególnym działom i łamom.
Liczba elektronicznych KW stan na 30.09.2006r.
2 788 470 - już przeniesiono do systemu,
376 009 - pozostało Ksiąg do przeniesienia,
3 164 479 - będzie wszystkich Ksiąg w systemie. 2 788 470.
PODZIAŁ NIERUCHOMOŚCI
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz.U. Nr 46 z 2000 roku, poz. 543 z późniejszymi zmianami).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lutego 1998 r. w sprawie dokonywania podziałów nieruchomości oraz sposobu sporządzania i rodzaju dokumentów wymaganych w tym postępowaniu (Dz.U. z 1998 r. Nr 25, poz. 130 z późn. zm.).
Jak każde postępowanie administracyjne, postępowanie podziałowe przebiega w trzech głównych etapach:
wszczęcie postępowania,
postępowanie wyjaśniające, w tym postępowanie dowodowe,
rozstrzygnięcie sprawy lub umorzenie postępowania administracyjnego.
Wszczęcie postępowania administracyjnego.
Organem właściwym do prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie podziałów nieruchomości jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta (art.. 95, ust 1 ustawy).
Organ zwykle nie osobiście, lecz przez upoważnionego urzędowo urzędnika, kierownika, odpowiedniego, wydziału urzędu miasta lub gminy, decyduje o wszczęciu postępowania.
Wszczęcie postępowania administracyjnego następuje na wniosek strony, a w wyjątkowych wypadkach z urzędu, czyli z własnej inicjatywy wójta, burmistrza, bądź prezydenta miasta. Wyjątkowe przypadki dotyczą:
podziałów nieruchomości do realizacji celów publicznych, niezależnie kto jest właścicielem nieruchomości,
gdy nieruchomość jest własnością gminy, którą reprezentuje wójt,odpowiedzialny za to postępowanie,
wtedy gdy nieruchomość jest własnością Skarbu Państwa, powiatu lub województwa. Wszczęcie postępowania poprzedza zasięgnięcie opinii odpowiednio, starosty, zarządu powiatu lub zarządu województwa.
Wszczęcie postępowania w sprawie podziału, z reguły, następuje na wniosek strony, która musi mieć w tym interes prawny.
właściciel nieruchomości lub jej użytkownik wieczysty,
współwłaściciel lub współużytkownik wieczysty, jeżeli żądanie rozgraniczenia ma na celu zachowanie wspólnego prawa według art. 209 k.c.,
posiadacz samoistny, jeżeli przemawia za nim domniemanie posiadania zgodne ze stanem prawnym,
posiadacz zależny: użytkownik, dzierżawca, najemca, korzystający z określonej powierzchni gruntu,
Pisemny wniosek musi posiadać załączniki wskazujące nieruchomość i potwierdzające interes prawny strony. Są to wypis z ewidencji gruntów i budynków oraz z księgi wieczystej (zbioru dokumentów), a także wstępny projekt podziału nieruchomości, a także w niektórych przypadkach wymagana jest dodatkowo decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a czasem koncepcja zagospodarowania nieruchomości.
Dla nieruchomości zabytkowej, dodatkowym załącznikiem będzie, ostateczna decyzja wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Wstępny projekt podziału nieruchomości strona może sama wykonać, lub zlecić jego wykonanie, na podstawie umowy cywilnoprawnej, uprawnionemu geodecie.
Wstępny projekt podziału nieruchomości powinien przedstawiać w szczególności:
1) opis i położenie nieruchomości,
2) granice i oznaczenia nieruchomości podlegającej podziałowi,
3) oznaczenia nieruchomości sąsiednich,
4) granice i oznaczenia proponowanych do wydzielenia działek gruntu,
5) linie ścian oddzieleń przeciwpożarowych na całej wysokości budynku, jeżeli przedmiotem podziału jest nieruchomość zabudowana, a proponowany jej podział powodowałby także podział tego budynku.
Podkładem kartograficznym do opracowania projektu wstępnego podziału nieruchomości jest uaktualniona kopia mapy zasadniczej lub ewidencyjnej (aktualna mapa przyjęta do zasobu geodezyjnego i kartograficznego).
Datą wszczęcia postępowania administracyjnego na żądanie strony, jest dzień doręczenia wniosku organowi. Datą wszczęcia postępowania administracyjnego z urzędu jest dzień pierwszej czynności urzędowej, o której zawiadomiono stronę.
Postępowanie wyjaśniające, dowodowe.
Upoważnieni przez organ urzędnicy badają, czy wniosek spełnia warunki określone w odpowiednich przepisach.
W razie braków załączników, bądź nieopłacenia kosztów postępowania, wnioskujący jest wzywany do wypełnienia obowiązku w ciągu 7 dni. Jeżeli żądanie nie zostanie spełnione, podanie zostanie pozostawione bez rozpoznania. Tok postępowania administracyjnego zostanie wstrzymany, wydana zostanie decyzja odmowna, lub decyzja o umorzeniu postępowania, w zależności od uchybień we wniosku.
Po otrzymaniu prawidłowego wniosku strony, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, przy udziale uprawnionego urzędnika, wydaje opinię co do zgodności podziału z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Niezależnie od ustaleń planu miejscowego podział nieruchomości może nastąpić w celu:
1) zniesienia współwłasności nieruchomości zabudowanej co najmniej dwoma budynkami, wzniesionymi na podstawie pozwolenia na budowę, jeżeli podział ma polegać na wydzieleniu dla poszczególnych współwłaścicieli, wskazanych we wspólnym wniosku, budynków wraz z działkami gruntu niezbędnymi do prawidłowego korzystania z tych budynków;
2) wydzielenia działki budowlanej, jeżeli budynek został wzniesiony na tej działce przez samoistnego posiadacza w dobrej wierze;
3) wydzielenia części nieruchomości, której własność lub użytkowanie wieczyste zostały nabyte z mocy prawa;
4) realizacji roszczeń do części nieruchomości, wynikających z przepisów niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw;
5) realizacji przepisów dotyczących przekształceń własnościowych albo likwidacji przedsiębiorstw państwowych lub samorządowych;
6) wydzielenia części nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej;
7) wydzielenia działki budowlanej;
8) wydzielenia działek gruntu na terenach zamkniętych.
W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, kiedy gmina ma obowiązek sporządzenia takiego planu lub ogłosiła o przystąpieniu do sporządzenia planu, postępowanie musi być zawieszone.
Opinię wydaje w formie postanowienia, na które służy stronie zażalenie. Adresat może również żądać wyjaśnienia powstałych wątpliwości co do treści postanowienia. Sprostowania treści i pomyłek organu następuje również w formie postanowienia. Zażalenie na postanowienie składa zainteresowany podmiot do organu drugiej instancji, którym dla organu gminy jest samorządowe kolegium odwoławcze, właściwe ze względu na miejsce położenia gminy, w terminie do 7 dni, od daty doręczenia dokumentu.
Jeżeli opinia o wstępnym projekcie podziału gruntu, przygotowana przez uprawnionego urbanistę jest pozytywna, to możliwe jest przystąpienie do opracowania właściwego projektu podziału nieruchomości.
Projekt podziału nieruchomości.
Projekt podziału nieruchomości wykonuje geodeta, posiadający uprawnienia z zakresu „rozgraniczania i podziałów nieruchomości oraz sporządzania dokumentacji do celów prawnych”.
Na podstawie projektu podziału, zostaje wydana decyzja, która stanowi podstawę do dokonania wpisów w księdze wieczystej oraz ewidencji gruntów i budynków.
Projekt podziału, o którym mowa w art. 96 ust. 1, powinien zawierać dane dotyczące nieruchomości podlegającej podziałowi i nowo wydzielonych działek gruntu, a w szczególności:
1)nazwę jednostki ewidencyjnej, numer lub nazwę obrębu, numer arkusza mapy,
2) skalę mapy,
3) granice nieruchomości podlegającej podziałowi,
4) oznaczenie nieruchomości podlegającej podziałowi według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych, a także oznaczenia nieruchomości sąsiednich,
5) przedstawione w kolorze czerwonym granice projektowanych działek gruntu i ich numery,
6) powierzchnie nieruchomości według stanu przed i po podziale, w formie wykazu zmian gruntowych,
7) wykaz synchronizacyjny, w przypadku gdy w księdze wieczystej nieruchomość podlegająca podziałowi posiada inne oznaczenia niż w katastrze nieruchomości,
8) szkic nieruchomości,
9) propozycję ustanowienia służebności drogowych,
10) inne niezbędne do projektu podziału nieruchomości elementy zagospodarowania terenu.
Projekt podziału nieruchomości musi uwzględniać dostęp do drogi publicznej każdej działki, która zostanie utworzona w wyniku podziału nieruchomości. Warunek ten jest wynikiem ustawowego związku z Prawem budowlanym, które wymaga zapewnienia ochrony interesów osób trzecich, przez zapewnienie dostępu do każdej działki budowlanej do drogi publicznej.
Nieruchomość będąca przedmiotem podziału musi mieć jednoznacznie określone granice.
Do opracowania projektu podziału granice nieruchomości podlegającej podziałowi przyjmuje się według istniejącego stanu prawnego, a jeżeli stanu takiego nie można stwierdzić - według stanu uwidocznionego w katastrze nieruchomości.
Granice prawne mogą się różnić od granic ewidencyjnych i granic faktycznego władania. W przypadku podziałów nieruchomości, granice wykazane w ewidencji gruntów i budynków, nie są uznawane za granice prawne, jeżeli różnią się od granic wykazanych w dokumentach, wg których nastąpił wpis do działy I księgi wieczystej.
W trakcie wywiadu w terenie geodeta musi odszukać punkty graniczne, ocenić ich stan i pomierzyć granice, aby stwierdzić zgodność przebiegu granic faktycznych z prawnymi. W przypadku niezgodności może wystąpić problem wznowienia znaków granicznych lub rozgraniczenia nieruchomości.
Z czynności przyjęcia przebiegu granic nieruchomości sporządza się protokół.
Projekt podlega badaniu zgodności z geodezyjnymi przepisami technicznymi przez właściwy miejscowo ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej i jest przez ten ośrodek opatrywany odpowiednią klauzulą.
Decyzja administracyjna zatwierdzająca projekt podziału nieruchomości.
Decyzję o podziale nieruchomości wydaje właściwy terenowo wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
Decyzja powinna zawierać:
oznaczenie organu administracji publicznej - najczęściej jest to odcisk odpowiedniej pieczęci,
datę wydania,
oznaczenie adresata decyzji czyli stronę lub strony, do których decyzje się kieruje,
powołanie podstawy prawnej, czyli nazwa odpowiedniego przepisu prawnego, konkretny artykuł bądź jego część i inne szczegóły dotyczące przepisu prawnego,
rozstrzygnięcie czyli wyrażenie treści decyzji,
uzasadnienie faktyczne i prawne,
pouczenie w jakim trybie, terminie i do kogo służy stronie odwołanie,
podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji lub taki sam zakres treści dot. osoby wydającej decyzje z upoważnienia organu administracji państwowej.
Brak tych wszystkich elementów powoduje wadliwość decyzji administracyjnej.
Oznaczenie organu pozwala sprawdzić jego właściwość w postępowaniu, brak tej informacji wyklucza traktowanie pisma jako decyzji. Decyzja wydana przez niewłaściwy organ jest nieważna i nie wywołuje żadnego skutku prawnego.
Ważnym elementem jest data wydania. Dzięki niej można ocenić, czy decyzja została wydana we właściwym terminie oraz czy nie dotyczy sprawy już zamkniętej, a nowa decyzja narusza powagę rzeczy osądzonej.
Decyzja powinna być adresowana do każdej strony postępowania o podział nieruchomości, a więc każdego właściciela (użytkownika wieczystego) nieruchomości, wnioskodawcy postępowania, którym może być nawet jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, np. Zarząd Dróg. Brak oznaczenia strony pozbawia pismo rangi decyzji.
Podstawę prawną decyzji o podziale nieruchomości, jak każdej decyzji administracyjnej może być jedynie przepis prawa powszechnie obowiązującego, o charakterze materialnym, w tym przypadku ustawy o gospodarce nieruchomościami i rozporządzeniu do tej ustawy. Nie może stanowić podstawy prawnej postanowienie organu, np. o zgodności projektu podziału z miejscowym planem. Nie są również podstawą prawną wydania decyzji przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Akty wewnętrzne organów administracji nie stanowią podstawy prawnej wydania decyzji.
Treść rozstrzygnięcia jest równoznaczna z udzieleniem stronie zgody na podział nieruchomości, wskazanej numerem księgi wieczystej nieruchomości, nazwą sądu prowadzącego tę księgę, adresem i nr ewidencyjnym działki, położonej w oznaczonym obrębie i jednostce ewidencyjnej, zgodnie z załączoną do decyzji mapą projektu podziału.
W przypadku wydania decyzji negatywnej, organ ma obowiązek starannego wyjaśnienia podstawy prawnej i faktycznej decyzji
Organ może odstąpić od uzasadnienia decyzji, ze względu na interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek publiczny. Dotyczy to podziałów nieruchomości na niektórych terenach zamkniętych.
Od decyzji przysługuje stronie odwołanie, w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania, do Samorządu Kolegium Odwoławczego, poprzez organ, który wydał decyzję w pierwszej instancji. Brak pouczenia jest nieistotną wadą decyzji i może być usunięty przez uzupełnienie lub sprostowanie.
Brak podpisu organu lub osoby upoważnionej służbowo, przez ten organ pozbawia pismo waloru decyzji.
Decyzja o podziale nieruchomości staje się ostateczną, jeżeli strona nie złożyła w terminie 14 dni odwołania
Wykonaniu podlega już decyzja ostateczna, co odpowiednią klauzulą stwierdza organ. Upoważnia ona geodetę do dalszych czynności, związanych z wprowadzeniem zmian do ewidencji gruntów i budynków i wyniesienia nowych granic na grunt.
Decyzja o podziale nieruchomości nie przenosi prawa własności nowo powstałych działek, umożliwia jedynie właścicielowi np. na ich późniejszą sprzedaż.
Jeżeli w wyniku podziału nieruchomości wzrośnie jej wartość, zarząd gminy może ustalić, w drodze decyzji, opłatę adiacencką z tego tytułu. Stawkę procentową opłaty adiacenckiej ustala rada gminy, w drodze uchwały, w wysokości nie większej niż 50% różnicy wartości nieruchomości.