Prawo finansowe wydatków publicznych
DOCHÓD
Dochody podatkowe
Dochody niepodatkowe
dywidenda
zysk NBP
cło
dochód jednostek budżetowych
pozostałe dochody niepodatkowe
wpłaty gmin
opłata restrukturyzacyjna
Dochody zagraniczne
Wpłaty z UE
Tezy:
1) Ekonomiczna i prawna natura wydatków publicznych
Z ekonomicznego punktu widzenia sens wydatków publicznych polega na tym, że w ich wyniku następuje wykorzystanie części produktu krajowego brutto na cele związane z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb społecznych oraz cele wyznaczone w polityce społecznej i gospodarczej państwa
Pod względem prawnym wydatki publiczne odzwierciedlają realizację funkcji, celów i zadań władzy publicznej wynikających z przepisów prawa i programów polityki oraz planów finansowych i programu polityki finansowej.
wydatki prawnie zdeterminowane
wydatki elastyczne
KLASYFIKACJA WYDATKÓW PUBLICZNYCH opiera się na licznych kryteriach
Cele wydatków
socjalne
kulturalne
edukacyjne
zdrowotne
gospodarcze
administracyjne
obronności i bezpieczeństwa
ochrony środowiska
obsługa długu publicznego
Ze względu na przeznaczenie przedmiotowe wydatków
inwestycyjne
bieżące
Przeznaczenie podmiotowe wydatków
osobowe
rzeczowe
krajowe
zagraniczne
Charakter ekonomiczny
odpłatne
nieodpłatne
nabywcze
redystrybucyjne
odszkodowawcze
Tytuł prawny
publiczne
prawne
Forma prawna
płace
zasiłki
renty
emerytury
stypendia
odszkodowania
dotacje
subwencje
zapłata za roboty, dostawy, usługi
Czas i wysokość
stałe i zmienne
sztywne
zmienne
Organizacja wypłaty
budżetowe i pozabudżetowe
państwowe i samorządowe
(art. 97 u.o.f.p.)
Prawo finansowe wydatków publicznych
WYDATKI DZIELĄ SIĘ NA
dotacje i subwencje
świadczenia na rzecz osób fizycznych
wydatki bieżące jednostek budżetowych
wydatki majątkowe
wydatki na obsługę długu skarbu państwa
spłaty środków własnych UE
Przez dotację należy rozumieć świadczenia dokonywane w trybie władczym ze środków ujętych w budżecie państwa lub j.s.t. na rzecz osób trzecich na podstawie prawa budżetowego lub odrębnych materialno-prawnych norm prawa
Przez subwencję można rozumieć świadczenie publicznoprawne państwa na rzecz innych podmiotów publicznych będących prawnofinansowym odbiciem ustrojowego podziału zadań publicznych pomiędzy państwo a te podmioty.
RODZAJE DOTACJI
Dotacje celowe -służą finansowaniu lub dofinansowaniu
zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych j.s.t. ustawami
ustawowo określonych zadań realizowanych przez jednostki inne niż j.s.t.
bieżących zadań własnych j.s.t.
zadań zleconych do realizacji jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych w tym fundacjom i stowarzyszeniom
kosztów realizacji inwestycji
prefinansowanie zadań j.s.t. sfinansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE
Dotacje podmiotowe służą dofinansowaniu działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu
Dotacje przedmiotowe stanowiące dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług kalkulowanych wg stawek jednostkowych
Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych
Dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe dla nowo otworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych
SUBWENCJE to środki na rzecz j.s.t. i partii politycznych
Świadczenia na rzecz osób fizycznych
alimenty
zasiłki rodzinne
renty
emerytury
Wydatki bieżące jednostek budżetowych
wynagrodzenia
uposażenia
zakup towarów
koszty utrzymania
Wydatki majątkowe
inwestycyjne
na zakup akcji
Powinności państwa w zakresie wydatków publicznych
Państwo zawsze powinno:
dbać o to, aby bez potrzeby nie zwiększać swych zadań zwłaszcza w sferze ekonomicznej i socjalnej a tym samym nie zwiększać wydatków publicznych
dążyć do zawężenia zakresu finansów publicznych i jego sektora tworząc warunki do rozszerzenia się sfery wydatków prywatnych
panować nad powstawaniem nowych tytułów prawnych wydatków publicznych przeciwstawiając się presji środowisk i grup nacisku na ich tworzenie
prowadzić świadomą politykę finansową w dziedzinie wydatków publicznych
zapewnić aby redystrybucja wydatków publicznych odbywała się w ramach takich urządzeń finansowych które dają najlepsze gwarancje efektywności wydatków
zorganizować racjonalne wykorzystywanie środków finansowych przeznaczonych na wydatki publiczne posługując się różnymi instrumentami oddziaływania oraz poddając je stałej kontroli bieżącej i następczej
ustanowić szerszy niż dotychczas system dyscypliny finansów publicznych
Do najważniejszych działań które państwo musi podejmować należą:
działania ustrojowe
działania prawotwórcze
działania planistyczne
działania ekonomiczno- finansowe
działania dyscyplinujące i represyjne
Programowanie i planowanie wydatków publicznych w świetle prawa
Zasady i mechanizmy dokonywania wydatków publicznych
Wydatki i rozchody ujęte w budżetach jednostek sektora finansów publicznych stanowią nieprzekraczalny limit
Wydatki ujęte w rocznych planach finansowych jednostek sektora finansów publicznych mogą ulec zmianie jeżeli zrealizowano przychody wyższe od programowych lub gdy zmiana wydatków nie powoduje zwiększenia dotacji z budżetu oraz nie zmniejszy wielkości planowanych wpłat do budżetu albo zysków oraz planowanego stanu środków na koniec roku budżetowego
Wydatki publiczne są dokonywane na podstawie przepisów odrębnych ustaw a ustawa budżetowa określa rozmiary tych wydatków w danym roku budżetowym. Nie stanowi jednak podstawy do wysuwania roszczeń wobec państwa o wypłatę środków ujętych w budżecie państwa po stronie wydatków
Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokości ustalonych w ustawie budżetowej
Jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków
Wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy, oszczędny i umożliwiający terminową realizację zadań.
Jednostki sektora finansów publicznych dokonują zakupów, dostaw, usług i robót budowlanych na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych
Prawo realizacji zadań finansowych ze środków publicznych przysługuje ogółowi podmiotów chyba że ustawy stanowią inaczej
Kierownik jednostki sektora finansów publicznych sprawuje nadzór w zakresie gospodarowania środkami publicznymi pod względem: -zgodności z prawem
Efektywności
celowości gospodarowania
Jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do wysokości wynikającej z planów wydatków jednostki pomniejszonej o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia oraz o obligatoryjne wpłaty płatnika
Dysponent części budżetowej lub zarząd j.s.t. może ustalić dla podległych jednostek dodatkowe ograniczenia zaciągania zobowiązań bądź dokonywania wydatków
Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych mogą być przeznaczone wyłącznie na cele określone w umowie międzynarodowej oraz wydatkowane zgodnie z określonymi w niej procedurami
Obowiązuje odrębny reżim dokonywania wydatków przeznaczonych na objęcie lub nabycie akcji lub udziałów albo obligacji w celu zabezpieczenia roszczeń
Finanse publiczne - wykład
Tryb niestacjonarny 2009/2010
5