30.Liberalizm - rodzaje liberalizmu, przedstawiciele (Bentham, Constant, Mill)

31.Liberalizm - podstawowe założenia

• Liberalizm

• Początki liberalizmu tkwi w myśli Jonaha Locke”a choć już we wcześniejszych epokach pojawiły się liberalne pomysły polityczne związane z konfliktami religijnymi Europy zachodniej

• Kluczowe postulaty XIX- wiecznego liberalizmu (wolność słowa, prawa człowieka) stały się obecnie fundamentalnymi zasadami politycznymi Europy

• Wniósł na stałe do myśli socjologicznej przeświadczenie, że istnieje samorzutny ład społeczny, niezależny od instytucji politycznych

• W liberalizmie odróżniono państwo od społeczeństwa

• Państwo zredukowane do funkcji „stróża nocnego”, ma pilnować i bronić, ale nie wtrącać się poza tym w działania obywateli

• W gospodarce leseferyzm (liberalizm gospodarczy)- państwo powinno trzymać się z daleka od gospodarki, swoboda jednostek w zdobywaniu dóbr majątkowych

• Liberalizm polityczny

• Liberalizm kulturowy- uznanie prawa jednostek do wyboru drogi, ochrona jednostki przed ingerencją rządzących w jego życie

• Cech wspólne liberalizmu:

• W centrum zainteresowania jednostka i zainteresowania jednostki (jej prawa, jest ona nadrzędna państwo służy realizacji dóbr jednostki)

• Egalitaryzm

• Wszyscy są sobie równi (równe szanse, a nie poziomu życia itp.)

• Racjonalizm (świat jest zbudowany na zasadzie rozumnej a zatem i człowiek tez taki jest)

• Zwolennicy postępu

• Wolność (człowiek ma być wolny, tzn na być wolny od więzów tradycji, stanowych, absolutyzmu monarszego) granicą wolności jednostek jest wolność drugiej jednostki

• Tolerancja i pluralizm

• Własność, nie ma nic ważniejszego, państwo ma stać na straży własności

• Krytykowali wielka rewolucję francuską

• Nie byli zwolennikami demokracji

• Liberalizm najbardziej rozwijał się w Anglii

• Wzmocnienie roli burżuazji i zmniejszenie roli monarszej

• Drugim krajem silnym liberalnie była Francja

• Liberałowie uznawali się za kontynuatorów oświecenia, szczególnie bliska była im idea postępu

• Krytykowali ekscesy Rewolucji Francuskiej (przede wszystkim terror polityczny) głosząc jednocześnie pożytek płynący ze zmian ewolucyjnych

• Liberałowie byli krytykowani wobec demokracji uznając, iż główną jej ideą jest równość, która często może być zagrożeniem dla wolności

• Liberalizm był ideologią przede wszystkim indywidualistyczną- w centrum zainteresowania stawiała jednostkę i jej niezbywalne prawa

• Ład społeczny był rozpatrywany jako samorzutny wynik działań jednostek, a nie efektem wprowadzenia przemyślanego planu

• Liberałowie w odróżnieniu od konserwatystów, byli przekonani o uniwersalności swojej koncepcji odwołującej się do natury ludzkiej

• Przedstawiciele:

• Jeremy Bentham

• Hienri Benjamin Constant de Rebecque

• Alexis de Tocqueville

• Jonh

• Jeremy Benetham (1748-2832)

• Prawnik, filozof, ekonomista

• Doktryna liberalizmu- celem każdego działania powinno być osiągnięcie maksimum satysfakcji

• Ludzie pragną w życiu przede wszystkim przyjemności cielesnych, które są dla nich ważniejsze niż dobro świata

• Nie istnieje żadne i niezmienne normy. Wszystkie podniosłe twierdzenia o prawach natury, prawach rozumu, sprawiedliwości naturalne itp. Da się sprowadzić do zasady użyteczności

• Nie istnieje interes społeczny, może być jedynie sumą interesów społecznych jednostek

• Istnieją 4 przykrosci i przyjemności

• Fizyczne

• Polityczne

• Religijne

• Jeżeli państwo ma chronić jednostkę to powinno chronić własność prywatną

• Henri Benjamin constant de rebecque

• Francuski filozof i pisarz autor „Adolfa” uznanego za arcydzieło

• i pisarz

• Brał udział w polityce porewolucyjnej Francji- członek trybunału usunięty za uczestnictwo w liberalnej opozycji

• Rozważania o wolności

• Według starożytnych wolność to możliwość podlegania prawom, które się samemu ustanowiło. Wolność w sferze politycznej, brakowało wolności jednostki

• Wolność współczesna polega na określeniu, co w ogóle prawo może regulować

• Koncepcja wolności:

• Jako prawo jednostki do prywatności, wolnej od ingerencji państwa, od przymusu i gwałtu

• Do posiadania niezależnej opinii, wybrania zawodu

• Jako prawo własności

• Jako prawo podmiotowe, które przysługuje jednostce z racji bycia obywatelem

• Wolność konkurencji, rywalizacji

• Jako prawo do samorealizacji

• Uważał, że każda władza jest niebezpieczna dla wolności, był zwolennikiem monarchii konstytucyjnej

• John Stuart Mill (1806 18730)

• Angielski filozof, etyk, logik

• Czołowy myśliciel XIX wiecznego liberalizmu

• Deputowany do parlamentu

• Uznany za jednego z pierwszych rzeczników przyznania kobieton pełnych praw obywatelskich

• Niemały wpływ na jego stanowisko w tej sprawie miała Hariett Mill-Taylor

• Socjologiczne rozważania Milla były sprowokowane XIX- wiecznym konserwatyzmem i jego stanowiskiem wobec więzi społecznej

• Mill bardzo wysoko cenił poglądy konserwatystów w tej sprawie i zgadzał się, że społeczeństwo opiera się na 3 fundamentach:

• Wychowaniu kształtującym dyscyplinę

• Istnieniu czegoś co wszyscy uznają za święte

• Sile i aktywności relacji między członkami zbiorowości

• Z tego punktu widzenia mocno krytykował oświecenie za absolutyzowanie rozumu i praktycznego myślenia

• Mill dążył do połączenia dwóch tradycji myślenia o społeczeństwie: dedukcyjnej ( np.. opierającej się na hipotezie natury ludzkiej) z indukcyjną (bazująca na obserwacjach empirycznych)

• Jednocześnie był świadom ograniczonych możliwości zastosowania logiki w badaniach społecznych ze względu na nadzwyczajne …

• Jednym centralnych pojęć jego filozofii jest wolność

• Nowa koncepcja- jednostka- która świadomie dąży do wolności, jak do ideału, a nie tylko obrony przed tyrania

• Swoboda jednostki odnosi się do całej sfery prywatności, nie może być ograniczona, nawet jeśli korzystanie z wolności jest szkodliwe dla samej jednostki

• Ograniczyć wolność i zastosować przymus można tylko gdy wolność jednego zagraża drugiemu

• Cztery historyczne fazy zyskiwania przez ludzi wolności:

• Za pomocą zyskiwania przywilejów: swobód i praw, których władca musi przestrzegać

• spisane konstytucje

• rezygnacja z koncepcji, że rządy władców mających inne niż oni interesy są prawem natury (wyznaczenie urzędników państwowych)

• tyrania większości: społeczeństwo tyranizuje poszczególne jednostki

• państwo pewne sprzeczne elementy:

• z jednej strony państwo powinno ograniczać się tylko do zapobiegania naruszeniu wolności oraz utrzymaniu pokoju i porządku

• z drugiej powinno istnieć ustawodawstwo i kontrola państwa w wielu dziedzinach, ważnych ze względu na dobro ogółu (np. szkolnictwo)

---