Bruno Schulz ("Sklepy cynamonowe"):

Opowiadania Schulza pe�ne s�baœniowej, onirycznej atmosfery - obraz�w z podœwiadomoœci i wyobraŸni cz�owieka. To niby opis miasta z dzieci�stwa, ale jak�e inny od realistycznych fotografii, wyzwalaj�cy mityczn�rzeczywistoœ�, pe�n� symboli. Jest tu obraz miasta, mit ojca, motyw dojrzewania, t�sknota za egzotyk� doros�oœci, filozoficzne poszukiwanie prawdy o cz�owieku.

Akcja spe�nia tu rol� drugorz�dn�, proz� Schulza zaliczamy do awangardowych pomys��w mi�dzywojnia. Jej konstrukcja i interpretacja wymaga technik psychoanalizy, odczytania symboli i surrealistycznej poetyckiej kreacj i przestrzeni.

Maria D�browska ("Noce i dnie"):

Dzieje mi�oœci i romansu Zenona Ziembiewicza wygl�daj�z pozoru na zwyk�y bana�, oparty o tr�jk�t: m��-�ona-kochanka, i to w dodatku schemat: panicz uwodzi s�u��c� z ludu. Niejest tak - �w romans to pretekst do podj�cia:

0. problematyki spo�ecznej (obraz ziemia�stwa, inteligencji miejskiej, ludu)

0. problematyki moralnej (pytanie o granic� moraln�, kt�rej przekroczy� nie wolno, o ocen� czyn�w postaci)

0. problematyki filozo icznej (pytanie: jakimjest cz�owiek czy takimjak postrzega siebie, czy takimjak widz�go inni?)

0. problematyka obyczajowa (konformizm bohatera)

Chwyt kompozycyjny umieszczenia w pocz�tku powieœci - jej rozwi�zania, fina�u nieszcz�œliwego romansu, pozwala odrzuci� czytelnicz� ciekawoœ� i skupi� si� na analizie kolejnych etap�w zdarze� i przernian w psychice postaci. Jest to zatem fabu�a retrospektywna. Pisarka stosuje te� chwyt zderzenia r�nych perspektyw widzenia i oceny tych samych os�b i zdarze�.

Witold Gombrowicz ("Ferdydurke"):

Opowieœ� o J�ziu, kt�ryjako trzydziestoletni m�czyzna zostaje sprowadzony do �awy szkolnej i od nowa przemierza szko��, pensj�, wieœ -jest w istocie filozoficzn�rozpraw�o cz�owieku i kategorii Formy. J�zio poszukuje tego, co w cz�owieku prawdziwe, rzeczywiste, a nie narzucone przez spo�eczny schemat. Znajduje: form�, konwencj�, stereotyp. Jest to powieœ�:

0. gra - poszukiwanie autentyzmu , � komedia oœmieszaj�ca wszelkie wartoœci

0. bunt przeciw Formie

0. satyra na szko��, mieszcza�stwo i ziemia�stwo � drwina ze œwiatajako rekwizytorni form.

Awangardowa powieœ� Gombrowicza posiada wiele cech powieœci, kt�ra wykrystalizuje si� po wojnie i otrzyma nazw� "noveau roman". Jest to m.in. pierwszoosobowa narracja, kt�ra przedstawia œwiat widziany oczyma bohatera, poprzez jego poszukiwania i wra�enia. Pe�no tu absurdu, scen groteskowych, paradoksu i postaci karykaturalnych. Pisana specyficznym "gombrowiczowskim" stylem: przestawienie szyku zda�

neologizmy - pupa, g�ba, chwyt podgl�dania i przedrzeŸniania.

Stefan �eromski ("Przedwioœnie"):

Dzieje Cezarego Baryki, kt�ry wychowywa� si� w Baku i tam jako m�ody ch�opak by� œwiadkiem rewolucji, potem zaœ wr�ci� do Polski, by tu rozpocz�� doros�e �ycie - s� pretekstem do poruszenia kilku wa�nych temat�w:

0. obraz i si�a rewolucj i

0. dyskusja o koncepcjach naprawy Polski

0. dylematy dojrzewania i poszukiwania autorytet�w przez m�odego cz�owieka

0. charakterystyka r�nych œrodowisk polskich

Powieœ� polityczna. Uwa�ana jest za najdojrzalsze dzie�o �eromskiego. Utrzymana w tradycyjnej konwencji, trzecioosobowej narracji,jest "przegl� dem" kolejnych scen przestrzeni, kt�re spina biografia bohatera. �eromski operuje tu oszcz�dniejszym stylem, lecz wprowadza symbole: s�nimi np. s�ynne szklane domy, o kt�rych marzy� stary Baryka. Fina� powieœci wskazuj e na kompozycj � otwart�

Saga rodzirma - bo s�ni�dzieje Bogumi�a i Barbary Niechcic�w, oraz ich dzieci ko�czy si� w momencie wybuchu I wojny œwiatowej (lata 1884-1914). Jak to w panoramicznym utworze bywa, znajdziemy bogactwo temat�w i z�o�on�problematyk�:

0. psychologiczn� (kontrast postaci, psychika Barbary Niechcicowej)

0. patriotyczna (motyw powstania, pracy, obraz polskiego domu)

0. obyczajowa

0. spo�eczna .

0. filozoficzna

Tradycja sagi rodzinnej si�ga XIX wieku, jest to te� tzw. powieœ�-rzeka, kt�ra przedstawia losy postaci przez wiele lat, ogarnia wiele œrodowisk, miejsc, ukazuje przemiany spo�eczno-obyczaj owe. Utrzymana w konwencj i realistycznej, z przezroczyst� narracj� Kreacja g��wnych postaci opiera si� na kontraœcie .

Zofta Na�cowska ("Granica"):

Dzieje mi�oœci i romansu Zenona Ziembiewicza wygl�daj� z pozoru na zwyk�y bana�, oparty o tr�jk�t: m��-�ona-kochanka, i to w dodatku schemat: panicz uwodzi s�u��c� z ludu. Nie jest tak - �w romans to pretekst do podj�cia:

0. problematyki spo�ecznej (obraz ziemia�stwa, inteligencji miejskiej, ludu)

0. problematyki moralnej (pytanie o granic� moraln�, kt�rej przekroczy� nie wolno, o ocen� czyn�w postaci)

0. problematyki filozoficznej (pytanie: jakimjest cz�owiek - czy takimjak postrzega siebie, czy takimjak widz�go inni?)

0. problematyka obyczajowa (konformizm bohatera)

Chwyt kompozycyjny umieszczenia w pocz�tku powieœci -jej rozwi�zania, fina�u nieszcz�œliwego romansu, pozwala odrzuci� czytelnicz� ciekawoœ� i skupi� si� na analizie kolejnych etap�w zdarze� i przemian w psychice postaci. Jest to zatem fabu�a retrospektywna. Pisarka stosuje te� chwyt zderzenia r�nych perspektyw widzenia i oceny tych samych os�b i zdarze�.

[e-mail]

---