Zestaw 6
rozwój antropologii na świecie
typologia Skerlja
czynniki biogeograficzne i społeczno - ekonomiczne
Ad.1. Antropologia jako osobna gałąź wiedzy ludzkiej istnieje stosunkowo krótko. Wprawdzie jej początków doszukiwać się można już w starożytnej Grecji, w pismach Herodota, Hipokratesa i innych, naukowe jednak ujęcie i podstawy tej dziedziny wiedzy ludzkiej przedstawił dopiero chirurg francuski Paul Broca. On pierwszy określił dokładnie zadania antropologii i opracował metody jej badań, kładąc tym samym podwaliny pod tę nową dziedzinę wiedzy. W roku 1859 założył w Paryżu pierwsze Towarzystwo Antropologiczne, a w 1876 r. powstała tam z jego inicjatywy pierwsza szkoła antropologiczna:
Ad.2. . B. Skerlj wprowadził pojęcie wektorów budowy ciała. Na przeciwnych końcach każdego wektora znajdują się abstrakcyjne idealnie typy budowy, przeciwstawne sobie. Pomiędzy typami skrajnymi, wzdłuż wektorów rozłożone są wartości pośrednie.
Wyróżnił następujące aspekty budowy:
- aspekt dymorfizmu płciowego ( wektor przebiega między skrajnie męską i skrajnie żeńską budową )
- proporcji ciała - oparty na pojęciu typóweurysemicznego o względnej proporcji szerokościowych nad dłudościowymi oraz leptosomicznego - smukłego
- plastyczny- wykształcenie tkanek miękkich, wektor przebiega od typu hiperplastycznego do hipoplastycznego.
- dystrybucyjny określa sposób rozkładu tkanki tłuszczowej. Aspekt ten wyrażają dwa wektory: jeden określa otłuszczenie górnej części ciała w stosunku do dolnej , drugi otłuszczenie tułowia do otłuszczenia kończyn.
Ad.3. I. biogeograficzne modyfikatory naturalne - flora, fauna, zasoby mineralne, skład wody, gleby, powietrza, klimat, ukształtowanie terenu
II. społeczno-kulturowe modyfikatory rozwoju - pochodzenie społeczne , tradycje zwyczaje społeczne.
I .Biogeograficzne modyfikatory naturalne- czynniki środowiska zewnętrznego mogą wymuszać zmiany adaptacyjne polegające na modyfikacji ustalonej genetycznie linii rozwojowej osobnika. Cechy klimatu wpływają na właściwości fizjologiczne i rozwój morfologiczny. W klimacie umiarkowanym obserwuje się szybsze dojrzewanie i najdłuższy okres płodności u kobiet. W strefie tropikalnej i klimacie zimnym rozwój jest nieco spowolniony, osoby zamieszkujące klimat gorący charakteryzują się mniejszą wysokością ciała i masą ciała, niższym poziomem przemiany materii i dłuższymi kończynami. Ludzi zamieszkujących klimat zimny charakteryzują krótsze kończyny, dłuższy tułów, przysadzista budowa ciała. Zmienność pór roku oddziałuje na zmienność wzrastania i rozwoju. Wiosna- większe przyrosty wysokości ciała, jesienią masy ciała. Noworodki urodzone wiosną są dłuższe. Położenie geograficzne ma także znaczący wpływ ponieważ osoby zamieszkujące wysoko nad poziomem morza charakteryzuje budowa w której dominuje rozrośnięta klatka piersiowa. Ponadto wykazują niższe ciśnienie tętnicze, niższą liczbę skurczów serca, wyższy poziom czerwonych krwinek i hemoglobiny. Choroby o podłożu genetycznym i zaburzenia hormonalne w sposób trwały modyfikują linię rozwoju.
II. społeczno-kulturowe modyfikatory rozwoju- dzieci rodzin inteligenckich i warstw uprzywilejowanych wykazują znaczne przyspieszenie dojrzewania. Budowa ich jest bardziej smukła w wymiary ostateczne są większe. Wykształcenie wywiera dobry wpływ na rozwój. Przyspieszenie rozwoju wykazują dzieci rodziców o wyższym wykształceniu. Najwolniej rozwijają się dzieci rodziców z podstawowym wykształceniem. Opóźniająco na rozwój wpływa wielodzietność rodziny. Najszybciej rozwijają się dzieci zamieszkujące wielkie miasta, najwolniej zaś zamieszkujące na wsi.
Wszystkie zaburzenia rozwoju są częstsze u mężczyzn, mężczyźni są delikatniejsi i słabsi biologicznie