WYKŁAD 6 (26.11.1998)

HEGEL (1770 - 1831)

Dzieła:

„Fenomenologia ducha”,

„Nauka logiki”,

„Wykłady z filozofii dziejów”

• Filozof i myśliciel, w 1818 r. osiadł w Berlinie, gdzie dostał katedrę.

• Koncepcja Hegla stanowiła wzór dla społecznych i ekonomicznych Karola Marksa.

• Koncepcja filozoficzna:

Dialektyka - wizja rzeczywistości, która wynika z łączenia przeciwności, jest wizją dynamiczną (teza - stan faktyczny, antyteza i synteza). Hegel przestawił ten wzór na wizję całego świata; teza - byt, antyteza - przyroda; synteza - duch; (subiektywny, obiektywny i absolutny). W świecie walczą różne zjawiska, pewne elementy i z nich powstają nowe jakości (świat społeczny). Wizja ta nie określa stałego elementu, trzeba być wrażliwym na to, co się dzieje. Przeciwstawia się konserwatyzmowi. Wg Hegla wszystko się zmienia, świat idzie do przodu

Pojęcie rozumu - realizacja rozumu jest efektem ciągłego rozwoju

• Świadomość grupowa stanowi odrębny, obok świata przyrody i świata społecznego, świat świadomości

• Wizja stratyfikacji społecznej Hegla

Istnieją trzy stany:

• rolniczy - łączy społeczeństwo z otaczającym światem

• przemysłowy - zajmuje się wytwarzaniem nowej jakości

• myślący - zajmuje się koordynowaniem całości

• Cechy systemu stanowego u Hegla

• podział jest nieuchronny, nieodłącznie z nim związany jest konflikt

• świadomość grupowa (fakt, że jednostki należące do jednego stanu mają podobną świadomość - wzór świadomości dla danego stanu) - odbija usytuowanie danego stanu, warunki w jakich musi działać, wyraża rolę jaką pełni w całości społecznej

• przynależność stanowa zależy wyłącznie od jednostki (jej pracowitości i uzdolnień)

Jednostka ludzka dzięki stanowi określa się, nabiera osobowości, tożsamość. Jednostka może funkcjonować dzięki stanowi w rzeczywistości społecznej.

• Życie społeczne u Hegla ma trzy płaszczyzny:

• życie rodzinne

• społeczeństwo obywatelskie (dominują stosunki prawno - ekonomiczne, partykularyzm)

• państwo jest domeną stosunków polityczno - moralnych (dominuje uniwersalizm)

Najwyższym etapem życia społecznego jest państwo. Realizuje się w nim duch obiektywny. Dzięki państwu w ludziach wyraża się to, co jest uniwersalne.

Trzy cechy państwa:

• jest wspólnotą, która jest oparta na wysoko rozwiniętej świadomości (przesąd zastąpiony jest rozumem)

• jednostki są autonomiczne (w przeciwieństwie do innych wspólnot)

• jest urzeczywistnieniem wolności

• Koncepcja rozwoju historycznego Hegla

• dzieje są realizacją rozumu - mają sens, zmierzają do określonego celu

• Najważniejsze elementy myśli Hegla

1. istotą życia jest konflikt, walka

• stan harmonii to stan przejściowy

• rzeczywistość można opisać w sposób dynamiczny (coś się zmienia)

2. racjonalizm - to co się dzieje można ująć w pewne reguły

3. koncepcja postępu - realizacja rozumu

4. holizm - prymat całości (całość jest ważniejsza od poszczególnych części)

5. zainteresowanie historią powszechną

6. odrzucenie teorii umów społecznych (ponieważ oparte są na interesie i woli jednostek)

7. poszukiwanie procesów, które odbywają się niezależnie od woli i świadomości jednostek, uczestniczących w tych procesach

• Historyzm

cechy:

• podkreślamy rolę warunków historycznych w życiu społecznym

• dostrzegamy prawidłowości historyczne

1

1

Wykłady z socjologii klasycznej

(c) Yareth

---