MIĘŚNIE WYRAZOWE GŁOWY

1. Mięśnie sklepienia czaszki (m. naczaszny - m. epicranius)

1. mięsień potyliczno - czołowy (m. occipitofrontalis)

• brzusiec potyliczny (venter occipitalis)- położony w tylnej części głowy tuż pod skórą; rozpoczyna się on na bocznych dwóch trzecich częściach kresy karkowej najwyższej i zachodzi na wyrostek sutkowaty, włókna kierują się ku górze i kończą się przechodząc, po krótkim przebiegu, we włókna czepca ścięgnistego

• brzusiec czołowy (venter frontalis) - rozpoczyna się w skórze brwi i gładzizny, poza tym przenika we włókna niżej położonych mięśni, włókna biegną ku górze i na wysokości guzów czołowych kończą się przechodząc we włókna czepca ścięgnistego; oba brzuśce czołowe ograniczają leżące między nimi trójkątne, wierzchołkiem skierowane do gładzizny pole, które odpowiada dawnemu ciemiączku przedniemu

2. miesień skroniowo - ciemieniowy (m. temoroparietalis)

• jest mięśniem szczątkowym

• rozpoczyna się na czepcu ścięgnistym, kończy się na powierzchni wewnętrznej chrząstki małżowiny usznej lub również na czepcu ścięgnistym, nie dochodząc do małżowiny

• częściowo lub w całości odpowiada on m. usznemu górnemu

czepiec ścięgnisty (galea aponeurotica) - rozcięgno naczaszne (aponeurosis epicranialis)

• cienka, mocna błona ścięgnista złączona luźno z okostną, lecz bardzo ściśle ze skórą głowy

Czynność:

• oba brzuśce m. potyliczno - czołowego kurczą się zawsze równocześnie - ustala on położenia czepca na sklepieniu czaszki ( czepiec staje się wtedy dla brzuśca czołowego punktem stałym i brzusiec czołowy kurcząc się unosi brwi do góry i wytwarza na czole poprzeczne fałdy);

• brzusiec czołowy jest jedynym mięśniem wywołującym, który wywołuje poprzeczne fałdy na czole; jest ona antagonistą mięśni: okrężnego oka, marszczącego brwi i m. podłużnego (nosa)

Unerwienie:

• brzusiec potyliczny - gałąź potyliczna nerwu usznego tylnego (od nerwu twarzowego)

• brzusiec czołowy - gałęzie skroniowe nerwu twarzowego

2. Mięśnie otoczenia szpary powiek

1. mięsień okrężny oka (m. orbicularis oculi)

• część oczodołowa (pars orbitalis) - najsilniejsza, stanowi odcinek obwodowy, okrąża dokoła wejście do oczodołu, zachodząc na czoło, skroń i policzek; rozpoczyna się na odcinku przednim ściany przyśrodkowej oczodołu - wyrostku czołowym i grzebieniu łzowym przednim szczęki oraz na odnodze przedniej więzadła powiekowego przyśrodkowego (obejmuje ono woreczek łzowy, przyczepiając się obu końcami do grzebieni łzowych, przedniego i tylnego; przymocowuje ono tarczki powiek do kości); przeważająca część włókien mięśnia:

• okrąża dokoła wejście do oczodołu i kończy się powracając na miejsce swego początku, włókna tej części krzyżują się z włóknami brzuśca czołowego m. potyliczno - czołowego i m. marszczącego brwi

• włókna przyśrodkowego, górnego odcinka biegną nieco rozbieżnie i skośnie do góry, do skóry przyśrodkowej części brwi, wytwarzając tzw. m. obniżający brwi (m. depressor supecilli)

• część włókien obwodowych odcinka dolnego mięśnia oddziela się po stronie bocznej od włókien okrężnych i kieruje się skośnie ku dołowi i do skóry policzka

• część powiekowa (pars palpebralis) - leży dośrodkowo od poprzedniej, biegnie w powiece górnej i dolnej, występuje w postaci łukowato przebiegających pasm, tworzą one cienka warstwę mięśniową, która od przodu pokrywa łącznotkankowe płytki, tzw. tarczki powieki górnej i dolnej; włókna rozpoczynają się na górnym i dolnym brzegu więzadła powiekowego przyśrodkowego, a kończą na więzadle powiekowym bocznym, przytwierdzając tarczki do brzegu bocznego wejścia do oczodołu

• część łzowa (pars lacrimalis) - najmniejsza, położona najgłębiej, do tyłu od woreczka łzowego, stanowi ona odcinek części powiekowej; włókna rozpoczynają się na grzebieniu łzowym tylnym kości łzowej i na woreczku łzowym, częściowo krzyżując się biegną w obręb powieki i kończą się jako część rzęskowa (pars ciliaris) na wolnym brzegu powieki górnej lub dolnej, włókna te sięgają do bocznego kata oka

Czynność:

• część oczodołowa pociąga brwi w kierunku gładzizny oraz ku dołowi, pomaga przy silnym zamykaniu szpary powiek; jest antagonistą brzuśca czołowego m. potyliczno - czołowego

• skurcz m. obniżacza brwi (część górno - przyśrodkowa mięśnia) powoduje załamanie się brwi pod katem

• część powiekowa powoduje spokojne zamykanie szpary powiek, a wspólnie z dźwigaczem powieki górnej (są antagonistami)- mruganie

• jedynym mięśniem powieki dolnej jest m. okrężny

• część łzowa, dzięki przyczepom do woreczka łzowego, kurcząc się rozwiera go, biorąc udział w mechanizmie odpływu łez

• część rzęskowa powoduje przyleganie brzegów powieki do gałki ocznej

Topografia:

• powierzchnię zewnętrzną mięśnia pokrywa skóra

• pwoierzchnia wewnetrzna części oczodołowej spoczywa dokoła wejścia do oczodołu, od którego jest oddzielona u gory i od straony przyśrodkowej m. marszczącym brwi, tętnica nadoczodołową, na dbloczkową (od tętnicy ocznej) oraz gałęziami nerwu czołowego

• część powiekowa przylega do tarczek powiek

Fałdy i bruzdy skórne:

• bruzda powiekowa górna i dolna (sulcus palpebralis superior et inferior)- oddziela fałd skórny od powieki

• fałd pokrywajacy powiekę górną - biegnie równolegle do brzegu powieki

• fałd mongolski - zachodzi na całą powiekę, zakrywając przyśrodkowy kąt oka

• bruzda policzkowo - powiekowa (sulcus buccopalpebralis) - u osób chudych, po wysiłku, występuje w miejscu, gdzie dolny przyśrodkowy brzeg części oczodołowej mięśnia biegnie skosnie ku dołowi, nad przyczepem dźwigacza wargi górnej i skrzydła nosa; jeżeli zawartość oczodołu zapada się bruzda ta pogłębia się

• fałdy promieniste - przy skurczu m. okrężnego oka skóra w okolicy powiek zbiega się tym silniej, im bardziej jest oddalona od przyśrodkowego kąta oka, dlatego dokoła kąta bocznego powstają fałdy promieniste, przebiegające prostopadle do kierunku włókien m. okrężnego oka

Unerwienie:

• gałązki skroniowe i jarzmowe nerwu twarzowego

1. mięsień marszczący brwi (m. corrugator supercilii)

• rozpoczyna się na nosowej części kości czołowej, włókna biegną nieco ku górze i w bok, krzyżują się z włóknami m. okrężnego oka oraz brzuśca czołowego m. potyliczno - czołowego i kończą się w skórze nieco powyżej brwi

Czynność:

• mięśnie obu stron działają wspólnie

• pociąga skórę do wewnątrz i nieco ku dołowi, wytwarzając dwa - trzy fałdy pionowe miedzy brwiami

• brew Laokoona - wyraz złości, zniecierpliwienia, cierpienia

Topografia:

• mięsień ten pokrywają: m. okrężny nosa, brzusiec czołowy m. potyliczno - czołowego, częściowo m. podłużny

• spoczywa on na kości czołowej

Unerwienie:

• gałązki skroniowe nerwu twarzowego

1. mięsień podłużny (m. procerus)

• rozpoczyna się na kości nosowej, powyżej części poprzecznej m. nosowego, włókna obu mięśni biegną ku górze stykając się i kończąc w skórze gładzizny; włókna ścięgniste łączą m. podłużny z brzuścem czołowym m. potyliczno - czołowego

Czynność:

• kurcząc się pociąga skórę ku dołowi i wywołuje jeden lub kilka poprzecznych fałdów u nasady nosa

• jest antagonistą brzuśca czołowego m. potyliczno - czołowego (który pociaga skórę ku górze)

• zespół trzech mięśni: okrężnego oka, marszczącego brwi i podłużnego nosa stanowi ochronę oka

Topografia:

• często oba mięśnie leżą asymetrycznie

• przykrywa on część początkową m. marszczącego brwi

Unerwienie:

• gałązki skroniowe nerwu twarzowego

2. Mięśnie otoczenia szpary ust

DŹWIGACZE

1. mięsień szeroki szyi (platysma)

2. mięsień obniżacz wargi dolnej (m. depressor labii inferioris)

• rozpoczyna się na brzegi dolnym żuchwy, poniżej przyczepu m. obniżacza kąta ust, nieco do boku od guzka bródkowego; warstwa powierzchowna stanowi bezpośrednie przedłużenie włókien m. szerokiego szyi, włókna biegną skośnie ku górze i przyśrodkowo, kończą się w skórze wargo dolnej

Czynność:

• obniża wargę dolną, uwypukla ją i pogrubia

Topografia:

• powierzchnia zew. mięśnia jest przykryta w większości m. obniżaczem kąta ust, pozostała część - skórą; brzegi przyśrodkowe mięśni ograniczają trójkąt podstawą skierowany ku dołowi, w którym rozpoczynają się mm. bródkowe

6. Mięśnie żucia (mm. masticatores)

( ich czynność polega wyłącznie na poruszaniu żuchwy, w celu chwytania, przecinania i rozcierania pożywienia; następuje to poprzez: obniżanie i unoszenie żuchwy, wysuwanie i cofanie się jej, oraz jej boczne ruchy; tworzą one wspólną grupę rozwojową - pochodzą z mięśniówki I łuku skrzelowego, są zaopatrzone nerwem tego łuku - trzecia gałęzią nerwu trójdzielengo)

1. mięsień skroniowy (m. temporalis)

• położony w dole skroniowym

• przyczepy początkowe:

• ściana przyśrodkowa dołu skroniowego aż do grzebienia podskroniowego

• powierzchnia wew. powięzi skroniowej

• łuk jarzmowy

• przednie włókna przebiegają pionowo, tylne - prawie poziomo, wszystkie włókna zbiegają się tworząc płaskie ścięgno, które kierując się do wew. łuku jarzmowego, kończy się na wyrostku dziobiastym żuchwy, obejmują go obustronnie

Czynność:

• włókna poziome tylnej części mięśnia cofają wysuniętą żuchwę, ta cześć mięśnia działa przeciwniczo do m. skrzydłowego bocznego

• wszystkie włókna mięśnia kurcząc się podnoszą żuchwę, obracają nieco na zew. i zaciskają zęby

Topografia:

-

---