Mechanoskopia

Najczęstsze sposoby fałszowania numerów identyfikacyjnych pojazdów

Wśród wielu metod przerabiania oznaczeń identyfikacyjnych pojazdów coraz większą popularno­ścią cieszą się tzw. wstawki. Polegają one na usunięciu (wycięciu) fragmentu karoserii z oryginalnym numerem identyfikacyjnym i wmontowaniu w to miejsce kawałka blachy z oznaczeniem w całości wy­konanym niefabrycznie lub mogącym pochodzić z innego samochodu tej samej marki i modelu (np. z pojazdu, który uległ wypadkowi).

Innym przypadkiem jest usuniecie pojedynczych znaków, ich grup lub całego numeru przez zeszli-fowanie lub sklepanie, a następnie wybicie nowego oznaczenia.

Kolejny sposób fałszowania polega na przerobieniu znaków bez ich usuwania. W metodzie tej wy­korzystywane jest podobieństwo konstrukcyjne znaków np. przy zmianie cyfr „ 3” na „8” „6” na „0” lub „1” na „4”. W tych przypadkach brakujące fragmenty znaków są wybijane lub wyciskane, nato­miast elementy zbędne maskowane przez wypełnienie np. szpachlą. Numery oryginalne usuwane są także przez wymontowanie całych elementów, na których się znajdują (płyt podłogowych, przegród karoserii) i wmontowanie w to miejsce innych. Spotykane są też przypadki fałszowania przez usunięcie lub zamaskowanie właściwych numerów szpachlą lub klejem i wybicie nowych oznaczeń w zupełnie innym miejscu (metody te są stosowane przy fałszowaniu oznaczeń w pojazdach rzadko spoty­kanych na naszym rynku np. Hummer, Cadillac, BMW Z-3). Innym, oryginalnym sposobem fałszowa­nia jest naklejenie fragmentu blachy z nowym numerem na nienaruszone pierwotne oznaczenie.

W celu ukrycia śladów przeróbek, sprawcy dokonują wielu zabiegów blacharsko-lakierniczych, po których są one bardzo trudne do zauważenia. Stwierdzenie faktu sfałszowania oznaczeń wymaga od­powiedniego specjalistycznego sprzętu, a także dużego doświadczenia nabytego w trakcie wielolet­niej pracy w laboratorium kryminalistycznym.

Mechanoskopia jest jednym z działów tech­niki kryminalistycznej, zajmującym się głów­nie identyfikacją narzędzi na podstawie pozostawionych przez nie śladów.

Wszystkie narzędzia i przedmioty podczas produkcji przechodzą różnorodne procesy technologiczne (odlewanie, walcowanie, kucie, toczenie, szlifowanie itp.), w trakcie których ich powierzchnie nabywają nie tylko określonych kształtów i wymiarów, ale również charaktery­stycznych mikro- i makronierówności.

Nierówności o okre­ślonych kształtach, wy­miarach oraz wzajem­nym rozmieszczeniu na­byte w procesie produk­cyjnym, a później w cza­sie ich używania (rysy, wgłębienia, ubytki, wy­pukłości itp.), nadają każdemu narzędziu swo­istą, odmienną od innych narzędzi indywidu­alną, niepowtarzalną strukturę zewnętrzną.

Narzędzia lub przedmioty używane na miej­scach przestępstw pozostawiają ślady, które odwzorowują ich strukturę zewnętrzną. Obiektem badań mechanoskopijnych są przede wszystkim narzędzia (nożyce, łomy, piłki do cięcia metalu) używane do pokony­wania różnego rodzaju przeszkód zabezpie­czających dostęp do pomieszczeń oraz ślady powstałe w wyniku użycia tych narzędzi (głównie przecięte lub uszkodzone kłódki, kraty, rygle itp. przedmioty).

Badania identyfikacyjne prowadzone są głównie za pomocą mikroskopów stereosko­powych i porównawczych. Celem tych ba­dań jest ustalenie, czy ślady zabezpieczone na miejscu zdarzenia pochodzą od narzędzia lub przedmiotu zabezpieczonego jako materiał porównawczy.

Identyfikacja śladów jest ściśle związana z za­kresem ekspertyzy mechanoskopijnej, która w praktyce obejmuje następujące badania:

• mechanicznych urządzeń zamykających (zamków drzwiowych, samochodowych, kłó­dek itp.) pod kątem ustalenia sposobu ich otwarcia, określenia uszkodzeń powstałych w czasie ich otwierania innymi narzędziami niż oryginalne klucze oraz identyfikację tych narzędzi,

• przedmiotów i rzeczy rozdzielonych ce­lem ustalenia sposobu ich rozdzielenia oraz czy przed rozdzieleniem stanowiły bezpo­średnie całości,

■ identyfikację znakowników oraz nume-ratorów używanych do trwałego znakowania przedmiotów (głównie silników i nadwozi samochodowych),

W Pracowni Mechanoskopii LK KSP -poza tymi badaniami, zaliczanymi do kla­sycznych ekspertyz mechanoskopijnych, wy­konywane są badania numerów identyfika­cyjnych w celu ustalenia ich oryginalności.

Każdy pojazd dopuszczony do ruchu oznaczony jest numerem identyfikacyjnym, tzw VIN. Od 1983 roku obowiązuje mię-dzynarodowa norma ISO 3779 - 1983, która określa budowę numerów identyfikacyj­nych. Numer VIN jest zestawieniem sie­demnastu znaków literowo-cyfrowych i zo­staje przyporząd­kowany pojazdowi przez producenta w celu jego identy­fikacji. Pierwsze trzy znaki numeru w systemie VIN oznaczają strefę geograficzną, kraj i producenta pojaz­du. Dalsze sześć znaków (litery i cy­fry) charakteryzują pojazd (określają typ i model samochodu, zamontowany w nim silnik, układ napędowy i rodzaj nadwozia). Osiem końcowych znaków stanowi człon pozwalający na identyfikację in­dywidualną danego pojazdu. Jeśli producent chce podać rok pro­dukcji i zakład produkcyjny, to znaki kodujące umieszcza odpo­wiednio na 10 i 11 poz.

pozycji numeru. Pozycje niemające określo­nego znaczenia wypełniane są literami „Z” lub cyframi „0”.

Nie wszyscy jednak światowi producenci, oznaczając swoje pojazdy, nadają im numery zgodne z międzynarodową normą ISO 3779 - 1983 - można również spotkać pojazdy z numerami dwunastoznakowymi.

Numery identyfikacyjne silników nie są znor­malizowane i różni wytwórcy oznaczają je według własnej, fabrycznej normy. Numer może być naniesiony bezpośrednio na bloku silnika lub pośrednio na tabliczce przynito-wanej do jego korpusu.

Każdy pojazd opuszczający fabrykę jest za­opatrzony w tabliczkę znamionową, na której oprócz powtórzonego numeru VIN znajdują się dodatkowe informacje, takie jak: numer homologacji, ciężar całkowity, typ silnika, kod lakieru itp. Tabliczki znamionowe wyko­nywane są z blachy aluminiowej lub wystę-pują w postaci specjalnych naklejek.

Obowiązujące w Polsce przepisy nakazują zapisywanie w dokumentach rejestracyjnych numerów identyfikacyjnych nadwozi (VIN) oraz silników. Grupy przestępcze zajmujące się kradzieżą samochodów, chcąc je zalegali­zować i udaremnić ich identyfikację, doko­nują fałszerstw głównie tych właśnie ozna­czeń.

---